Inhoud

inhoud

4500S
december 2006  jaargang 91

Weerbarstige Marktordening

4

Van telefonie- naar internetwereld

9

J. Groenewegen
Naarmate de markten complexer worden in termen van (verandering van) technologie,
machtsconcentraties en het bestaan van publieke belangen, dan zullen complexe
processen van private en publieke ordening de marktwerking faciliteren, of verstoren. De
werkelijkheid van marktordening blijkt dan een zeer weerbarstige te zijn.

J. Arnbak en W. Lemstra
Naast de ingreep van de overheid in de industriestructuur hebben technologische
ontwikkelingen geleid tot paradigmatische veranderingen in de telecommunicatie sector. 
Dit leidt tot nieuwe uitdagingen voor de regulering van de sector en, door de invloed van
het internet op ons economisch en sociaal handelen, tot de noodzaak het institutionele
kader opnieuw te bezien.

Pareto voor de arbeiders

15

Marktwerking in de zorg één jaar later

20

Woningmarktbeleid: hervormingskabinet gezocht

25

Geprivatiseerde centrale planning in het OV

30

Waterlevering: met marktwerking meer nut?

35

J. Theeuwes
De loon-, vraag- en aanbodflexibiliteit zijn toetsstenen om de effectiviteit van de
economische ordening op de arbeidsmarkt te beoordelen. Van een arbeidsmarkt wordt
echter meer verwacht dan alleen efficiënte allocatie. De afweging tussen doelmatigheid
en rechtvaardigheid op de arbeidsmarkt is echter zelf flexibel in de tijd.

F.T. Schut
Het nieuwe zorgstelsel heeft geleid tot sterke prijsconcurrentie op de zorgverzekeringsmarkt maar nog niet tot effectieve concurrentie tussen zorgaanbieders. Hiervoor zijn
meer vrijheidsgraden en meer transparantie nodig.

H. Priemus
De woningmarkt is een onvolmaakte markt door de binding aan plaats van de woning,
de zeer lange levensduur, de bijzondere functie en de hoge kosten ten opzichte van het
inkomen. Toch is het gewenst aan de markt (lees: de bewoner) meer ruimte te geven en
het overheidsbeleid zo vorm te geven dat minder distorsies optreden. De marktwerking
moet beter worden ondersteund. Dit vergt een ingrijpende hervorming van het woningmarktbeleid, zowel in de koop- als de huursector.

D. van der Velde
Na jarenlange discussies is het aanbesteden in het Nederlandse openbaar vervoer nu
echt ingevoerd. De bedoeling hiervan was onder andere de vervoerder meer ruimte te
geven om het product vorm te geven, maar overheden blijken in de praktijk vaak in
detail te bepalen wat de vervoerder moet rijden. De vraag is of deze marktwerkingsvorm
wel de juiste is voor deze markt.

en verder…

ten geleide

1

MARKTWERKING IN BEELD 40
COLUMN

80

colofon

81

ESB december

2006

E. van Damme
De (beperkte) vorm van marktwerking die in de Nederlandse drinkwatersector
geïntroduceerd is, heeft geleid tot verbetering van de efficiëntie van productie, maar nog
niet tot voldoende verhoging van het consumentensurplus. Onafhankelijk toezicht, een
waterkamer bij de NMa, verhoogt weliswaar de kosten enigszins, maar kan een herverdeling van de efficiëntiewinst ten gunste van de consumenten afdwingen.

inhoud
Verhoging van de efficiëntie blijft een uitdaging

42

Risico’s en ruimte

48

Experiment open bestel gedoemd te mislukken

53

De prijs van toegangsregulering

58

Liberalisering: een zaak van instituties
en technologie

63

Private equity: actie nodig?

69

Marktwerking in de gasmarkt

75

M. P. van Dijk
In de Nederlandse drinkwatersector zijn de laatste jaren hervormingen doorgevoerd,
hoewel ze niet zo drastisch zijn als in andere nutssectoren. Volgens sommigen zijn deze
hervormingen zeer succesvol geweest, met aanzienlijke efficiëntie verbeteringen. Er
kunnen echter ook kanttekeningen worden geplaatst bij de hervormingen. Zijn die wel zo
succesvol als wordt gesteld en worden wel de juiste doelstellingen gesteld?

C. Hazeu
Voor marktwerking binnen de sociale zekerheid is ruimte in de uitvoering, met name voor
twee hoofdkenmerken van een markt. De financiële prikkels om aanspraken te helpen
beheersen, en, enige keuzemogelijkheden voor moderne burgers zonder dat die de
solidariteit ondergraven.

B. Jacobs
Het experiment met een open bestel beoogt meer concurrentie in het hoger onderwijs
te introduceren. De experimentele opzet bevat echter teveel haken en ogen om onderbouwde conclusies te trekken. Meer concurrentie, verlaging van de toetredingsbarrières
en de bijbehorende rem op de schaalvergroting moet nadrukkelijk hoog op de onderwijsagenda blijven staan in de volgende kabinetsperiode.

J. Poort en B. Baarsma
Ontvlechting en toegangsregulering gelden sinds de vroege jaren negentig als de
middelen die hardnekkige marktmacht in netwerksectoren moeten breken. Dit artikel
bekijkt de huidige toegangsregulering voor enkele netwerksectoren en concludeert dat
toegangsregulering vooral in dynamische netwerksectoren averechts kan werken.

R. Künneke
Ten onrechte wordt vaak te weinig rekening gehouden met de uiteenlopende technische
kenmerken van infrastructuren als mede bepalende factor voor het succes van
liberalisering. Dit artikel gaat in op de wisselwerking tussen instituties en technologie in
geliberaliseerde infrastructuren.

A. Boot
Private equity kent zijn zegeningen maar aanscherping wet- en regelgeving
onontkoombaar.

A. Correlje
Het streven naar marktwerking in de gasmarkt is een onvoltooide herstructurering of een
illusie? Of misschien een misvatting?

ESB december

2006