jonjunctuurindicator
Indicator
nadert top
De DNB-conjunctuurindicator. die
vanaf oktober 1993 een sterk opwaartse beweging liet zien, lijkt zijn
top te naderen (figuur 1). De indicator voorspelt voor het eerste kwartaal een voor incidentele invloeden
geschoonde groei van de industriele
produktie (trend en conjunctuur samen) van ruim 5%, waarna in de
maanden daarna (thans loopt de
voorspelling tot en met juni aanstaande) de groei wat terugvalt tot circa
4,5%. De realisatie-index, die afgeleid is van de industriele produktie,
gaat parallel aan de indicator omhoog.
Het herstel, dat vorig jaar onverwacht snel op gang kwam, is in Nederland tot nu toe vooral getrokken
door de buitenlandse handel, die
met 5,5% toenam. Van de bbp-groei
in 1994 van 2,4% was 1,4 procentpunt afkomstig uit de, met de benodigde invoer gesaldeerde, uitvoer.
De groei van de binnenlandse bestedingen bleef duidelijk achter bij die
van de uitvoer. De consumptie van
gezinnen leverde weliswaar een bijdrage aan het herstel, maar met een
groei van 1,5% vertoonde deze bestedingscategorie nog weinig dynamiek. De investeringen van bedrijven in vaste activa bleven in 1994, na
een scherpe daling in 1993, nagenoeg constant.
De economische theorie geeft argumenten voor het feit dat de consumptie en investeringen met enige vertraFiguur 1. DNB-conjunctuurindicator
83
84
ESB 5-4-1995
85
86
87
88
89
9O
91
92
ging de opleving in de produktie volgen. Bedrijven zullen enige tijd afwachten of het herstel daadwerkelijk
cloorzet alvorens een investeringsbeslissing wordt genomen. Bovendien
zal in het eerste jaar van het herstel
de produktiestijging nog kunnen
worden opgevangen binnen de bestaande produktiecapaciteit. aangezien gedurende de inzinking de bezettingsgraad behoorlijk zal zijn
teruggelopen. Ook consumenten
kunnen redenen hebben om aankopen van duurzame consumptiegoederen nog even uit te stellen. Het beschikbare gezinsinkomen laat niet
gelijk met de produktie een stijging
zien. De werkgelegenheid zal met
een aanzienlijke vertraging reageren
op de produktie en bij een ruime arbeidsmarkt zal de loonstijging nog
beperkt blijven.
In figuur 2 is het gedrag van de
duurzame consumptie en van de investeringen van bedrijven in vaste
activa (uitgedrukt als percentage van
het bbp) in de huidige conjunctuurcyclus afgezet tegen dat in een gemiddelde cyclus in de periode 197119931. Uit de figuur blijkt dat de
investeringen zich niet anders gedragen dan in het verleden, zij het dat
de investeringsquote nu op een hoger niveau ligt. Net als in vorige conjunctuurcycli hebben de investeringen in de huidige cyclus ongeveer
een jaar na het bereiken van het diepste punt in het bbp een omslag bereikt en de verwachting is dat dit prille herstel dit jaar krachtig doorzet.
De consumptie van duurzame verbruiksgoederen lijkt zich daarentegen wel anders te geclragen dan in het verleden. Anders dan in
een gemiddelde conjunctuurcyclus in de
afgelopen decennia
waarin de consumptiequote ongeveer een
jaar na het bereiken
van het diepste punt
in het bbp een ople93
ving laat zien, vertoont de consumptie-
Figuur 2. Vergelijking van de
huidige conjunctuurcyclus met
het verleden
Figuur 2a. Consumptie van duurzame goederen, % bbp
——— Actuele ontwikkeling
Gemiddelde over hel verleden
T
Tt4
93k3
94k3
Figuur 2b. Investeringen bedrijven
in vaste activa”, % bbp
a. Met uitzondering van woningen,
schepen en vliegtuigen.
Toelichting: T is het kwartaal van het
conjuncturele dieptepunt, T+i geeft de
afstand in kwartalen t.o.v. het dal.
quote in 1994 nog geen duidelijke
opwaartse beweging. De verwachting is bovendien clat de groei van de
duurzame consumptie dit jaar opnieuw achterblijft bij die van het
bbp, zodat de consumptie ook in
1995 niet de aanjager zal zijn van het
economisch herstel.
Conclusie
De conjunctuurindicator lijkt zijn top
te naderen. Tot nu toe is het herstel
vooral getrokken door de uitvoer. De
investeringen laten ongeveer hetzelfde beloop zien als in vorige conjunctuurcycli en zullen dit jaar naar verwachting een krachtig herstel laten
zien. De consumptie van duurzame
verbruiksgoederen laat daarentegen
anders dan wat gebruikelijk is in
deze fase van de conjunctuur nog
geen opleving zien.
1. J.M. Berk, De huidige conjuncturele vertraging in historisch perspectief. Kwartaalbericht. DNB. 1993/2.
341