Europa 1992
B.M.S. van Praag
Nog maar kort geleden zei deze
kreet me niets, maar sinds enige
maanden worden we ermee doodgegooid. Je kunt geen krant meer
openslaan, of we worden geconfronteerd met de slogan. Departementen maken zich op om commissies in te stellen en ook het bedrijfsleven zelf komt in actie. Het kan niet
lang meer duren of ook de SER
wordt om advies gevraagd. De organisaties maken zich klaar om te
congresseren en in het najaar zullen ongetwijfeld om er maar eens
paar te noemen het VNO, de
KNOV, de FNV , de Consumentenbond, de Vereniging voor het Openbaar Onderwijs, de Vereniging van
Museumdirecteuren, de Koninklijke
Nederlandse Maatschappij voor
Geneeskunde en niet te vergeten
de Koninklijke Vereniging voor
Staathuishoudkunde hun licht laten
schijnen op deze materie. En inderdaad, er staat dan ook heel wat te
gebeuren.
In 1992 moet het allemaal voor elkaar zijn. Zou dat lukken? Persoonlijk lijkt het me onwaarschijnlijk,
maar het is een goede manier om
de druk op de ketel te houden. Maar
zelfs als het een paar jaar later
wordt, dan nog zullen we spannende tijden gaan beleven. Tot nu toe
is Europa nog steeds een Europa
der vaderlanden, een optelsom van
staten, die hun identiteit min of meer
gekregen hebben bij het Congres
van Wenen. Staten die hun cultuur
en hun eigen karakter koesteren.
Staten die angstvallig letten op het
onverlet en onversneden houden
van hun eigen rechten en wetten.
Staten ook die hun eigen muntstelsel hebben, hun eigen belastinggebied, hun eigen taal en hun eigen
staatsvorm, monarchie of republiek.
Indien de Europese integratie
echt een feit wordt, zal niet te ontkomen zijn aan een grondige nationale opruiming, want al de hierboven genoemde details zijn natuurlijk
evenzovele beletselen voor een
ESB 1-6-1988
werkelijke eenwording. Er zijn sommige zaken die zullen moeten worden geharmoniseerd op straffe van
een mislukking van de hele onderneming. Ik denk hierbij aan de uniformering van de indirecte belastingen, de bedrijfssubsidies en de sociale zekerheid. Ook zullen de delen van het recht die de onderlinge
handel raken moeten worden geharmoniseerd waarbij niet langer
onderscheid gemaakt kan worden
tussen handel die wel en die niet de
landsgrenzen overschrijdt. Ditbetekent dat nationale wetten moeten
wijken en moeten worden vervangen door een amalgaam waarin alle
staten zich moeten kunnen vinden.
Ook zal het voeren van een nationale monetaire politiek tot de onmogelijkheden gaan horen. De geldeenheden van Belgie en Nederland
komen in een soortgelijke relatie als
die van Belgie en Luxemburg of Engeland en Schotland. Een romantisch overblijfsel van vroegere soevereiniteit. Ook voor een zelfstandige rol voor nationale centrale banken in het monetair-politieke beleid
is geen plaats meer; we moeten ons
voorbereiden op een Amerikaanse
situatie zoals gerealiseerd in het
Federal Reserve System.
Naast de dingen die echt moeten,
is er ook nog een aantal punten
waarop het wenselijk is te uniformeren, willen wij niet een ‘backwater’
worden in een dynamisch Europa.
Het gaat hierbij om het onderwijs,
waar we kunnen verwachten dat de
beste elementen van elk nationaal
type zullen worden gecombineerd.
Immers, heeft een land informatica
als verplicht vak, dan moeten alle
landen volgen. Hetzelfde geldt voor
Engels, Frans enz. We zullen wel
op een uniform curriculum afstevenen, waarin nog slechts een bescheiden plaats zal zijn voor vaderlandse geschiedenis. De kleine talen zullen degraderen tot streektalen en de lingua franca wordt Engels met Frans als tweede voor het
Romaansetaalgebied. Deze operatie, waarbij de eenwording van de
Zwitserse federatie, de Duitse statenbond, de Verenigde Republiek,
het Verenigd Koninkrijk of van Italie
een peuleschil lijkt te zijn, zal vreedzaam, zonder revolutie, worden afgewikkeld van achter de bureaus
der Eurocraten, hooguit ten koste
van veel nachtrust voor de betrokken onderhandelaars. Europa zal
een stuk minder leuk worden en ook
minder romantisch. Vanuit een globale optiek lijkt de operatie ‘overdue’.
511