.
Redactioneel ESB
Onnodig solidair
A
rechtse selectie. Dat is het probleem
ls de naderende jaarwissewaarbij alleen de mensen met de
ling niet kan worden afgegrootste (gezondheids)risico’s zich
lezen aan het weer, dan is er
verzekeren voor de uniforme premie
altijd nog het geklaag over verhoogde
die een verzekeraar moet stellen vanzorgpremies dat trouw in november
wege zijn achterstand in informatie
een nieuw verzekeringsjaar aankonop mensen over hun gezondheidsridigt. Ook komend jaar gaat de premie
sico’s. In de praktijk kunnen verzekeomhoog, minstens vijftig euro. Klachraars een laag gezondheidsrisico vaak
ten daarover moeten trouwens wel
wel enigszins identificeren op basis
net zo goed aan politieke bestuurders
van achtergrondkenmerken als opleigericht worden als aan verzekeraars.
dingsniveau, leeftijd of woonwijk. In
Politici hevelden AWBZ-zorg over
dat geval zijn het juist de hoge risico’s
naar de basisverzekering. En de midie slecht verzekerbaar zijn. Hoe dan
nister van VWS beslist jaarlijks over
ook komen verzekeringen in geval
de inhoud van het basispakket.
van averechtse selectie moeilijk van
Maar beter dan klagen is vragen.
Gelijn Werner
de grond, en zonder dit probleem
Wat moet er in het basispakket en
Eindredacteur ESB
veel beter. De basisverzekering zou
waarom? Nu adviseert Zorginstituut
g.werner@sdu.nl
zich daarom moeten richten op kosNederland (het vroegere College
teneffectieve behandelingen waarvoor Zorgverzekeraars) de minister
voor de aanvullende markt door avevan VWS elk jaar over pakketkeuzes. Naast noodzakelijkheid, uitvoerbaarheid en effectiviteit rechtse selectie slecht werkt.
is kosteneffectiviteit een toelatingscriterium. Kosteneffecti- Wat als averechtse selectie als criterium geldt voor toelating
viteit is het stokpaardje van zorgeconomen, dat ook steeds tot het basispakket? Ziekten als alzheimer en obesitas komen
meer aandacht krijgt in de maatschappelijke discussie over het dan meer voor een basisverzekering in aanmerking dan nu,
basispakket, omdat iedereen wel doorheeft dat zorguitgaven omdat mensen zich anders slecht kunnen verzekeren. Voor
niet eindeloos kunnen doorstijgen. De ophef in 2012 over de zoiets onvoorspelbaars als een beenbreuk ligt de aanvullende
dure behandeling van de ziekten Fabry en Pompe is inmiddels verzekering juist voor de hand, waarmee mensen prima af
klassiek. En de logica van het criterium is klinkend: hoe kos- zijn. Maar misschien is er wel een belangrijker punt om te
teneffectiever een behandeling is, hoe beter, omdat eenzelfde maken, namelijk dat het zien van het zorgverzekeringsstelsel
zorgbudget dan tot meer gezondheidswinst leidt. Toch is het als markt meer zicht geeft op de afruil tussen doelmatigheid
de vraag of kosteneffectiviteit doorslaggevend moet zijn voor en solidariteit.
Nu geldt dat een behandeling eerder voor het basispakket in
toelating tot het basispakket.
Zelfs uit efficiëntie-oogpunt is dat nog maar de vraag. Er is be- aanmerking komt, als mensen de kosten ervan niet zelf kunhalve de basisverzekering namelijk ook nog zoiets als de aan- nen dragen. Maar mensen kunnen prima de kosten dragen van
vullende verzekering. Die hangt er in de premiediscussies wat een aanvullende verzekering waarvan de werking niet is belemverloren bij, maar dekt wel negentig procent van de Nederlan- merd door averechtse selectie. Het zorgstelsel is dus meer soders voor drie miljard aan onkosten die de basisverzekering lidair dan gedacht: premiebetalers dragen kosten van mensen
niet dekt. Anders dan in bijvoorbeeld het Verenigd Konink- die zichzelf voor veel zorg prima individueel zouden kunnen
rijk is de afweging voor mensen niet: beschikbaar via het ba- verzekeren. En het verzekeringsstelsel is ook inefficiënter dan
sispakket of niet beschikbaar. De afweging is: beschikbaar via gedacht: veel mensen zouden hun geld anders besteden dan
het basispakket of via een aanvullende verzekering. De vraag aan zorgverzekering als deze niet verplicht was.
is dus niet alleen of een behandeling kosteneffectief is en of De brede toegankelijkheid van de zorg helpt Nederland aan
mensen deze zonder verzekering zelf kunnen betalen, maar een mooi plekje op internationale ranglijsten naar kwaliteit
ook of de markt voor aanvullende verzekeringen betaalbare van nationale zorgstelsels. Maar dat de zorg en in het bijzondekking geeft. Alleen als de aanvullende-verzekeringsmarkt der het basispakket grenzen moet hebben, is allang bekend,
bijvoorbeeld bij de naamgever van de trechter van Dunning
niet goed werkt, is collectief verzekeren efficiënt.
De vraag wanneer dat zo is, wordt weinig gesteld. Nieuw the- (waaruit de huidige pakketcriteria voortvloeiden). Dunning
oretisch onderzoek van Jan Boone aan de Universiteit van zag liever een smal toegankelijk pakket dan een breed rijkeTilburg neemt de markt voor aanvullende zorgverzekeringen luispakket. Maar hoe efficiënter de zorg(verzekerings)markt,
voor wat die is: een markt. Boone gaat terug naar de basis hoe minder deze keuze relevant zal zijn en hoe gezonder en
van waarom de zorgverzekeringsmarkt faalt, te weten ave- welvarender wij allemaal.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 99 (4698) 20 november 2014
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
703