D N B – c o n j u n c t u u r i n d i cator
Een vroege Sint draagt bij aan
het economische herstel
De lengte van het koopseizoen speelt een belangrijke rol voor
J.J.W. Peeters
de decemberaankopen, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek.
Deze rubriek wordt periodiek samengesteld door
Robert-Paul Berben, Jolanda Peeters, Ard den Reijer
en Ad Stokman van de Nederlandsche Bank.
j.j.w.peeters@dnb.nl
Een vroege Sint als aanjager van de economie?
Figuur 1. DNB-conjunctuurindicator
3
realisatie (t/m september 2005)
2
1
0
Rol van de lengte van het koopseizoen
-1
-2
-3
indicator (t/m april 2006)
‘84
‘86
‘88
‘90
‘92
‘94
‘96
‘98
‘00
‘02
‘04
‘06
Gestaag herstel
De DNB-conjunctuurindicator geeft al enige tijd aan dat de
Nederlandse economie zich langzaam, maar gestaag herstelt (zie
figuur 1). Dit lijkt bevestigd te worden door de eerste CBS-ramingen van de economische groei in het derde kwartaal van 2005 en
de meest recente inzichten van het CPB. Ook andere indicatoren
onderschrijven dit beeld. Zo vertoont het producentenvertrouwen
in de tweede helft van dit jaar een sterke stijging, waarmee deze
uitkomt op het hoogste niveau sinds begin 2001. Ook neemt het
aantal vacatures en uitzenduren sinds enige tijd weer toe en blijft
de werkloosheid dit jaar op een stabiel niveau steken. Een laatste
voorbeeld zijn de detailhandelsverkopen: na negen kwartalen
met omzetverlies heeft de detailhandel in het derde kwartaal van
2005 0,6% meer omgezet dan in dezelfde periode van het vorige
jaar. Met de traditioneel goede decembermaand voor de deur,
waarin Nederlandse consumenten elkaar massaal verwennen met
cadeaus en feestmaaltijden, is het voor de winkeliers van belang
dat de stijging in de detailhandelsverkopen doorzet.
Uit het – inmiddels voor de zevende keer gehouden –
Sinterklaas- en kerstonderzoek van Deloitte blijkt echter dat de
Nederlandse consument in 2005 5% minder wil uitgeven aan
Sinterklaas- en kerstgeschenken dan in 2004. De twee belangrijkste redenen hiervoor zijn de toename van de kosten voor levensonderhoud en de ongunstige inkomensontwikkeling. Die daling van
5% valt echter mee vergeleken met vorig jaar, toen de Nederlandse
consument zei 35% minder te willen uitgeven aan Sinterklaasen kerstgeschenken. De detailhandel laat zich door dit sombere
nieuws dan ook niet van de kaart brengen. De Raad Nederlandse
Detailhandel verwacht zelfs een extra Sinterklaasomzet van ruim
tien procent ten opzichte van vorig jaar en heeft ook optimistische verwachtingen ten aanzien van de kerstomzet. Deze positieve
Het Deloitte-onderzoek geeft inzicht in de consumentenverwachtingen over de
decemberaankopen. Het onderzoek is uitgevoerd in negen landen onder 6800
respondenten. In Nederland hebben zeshonderd respondenten meegewerkt.
544
verwachtingen van de winkeliers hangen mogelijk samen met het
feit dat de feestdagen voor de winkeliers dit jaar gunstig vallen:
Kerstmis valt dit jaar namelijk op maandag en zondag en consumenten geven juist het meeste geld uit op een vrijdag en zaterdag.
ESB  16-12-2005
Naast de samenstelling van de koopdagen speelt ook de lengte
van het koopseizoen een belangrijke rol in de decemberaankopen,
zo blijkt uit een recent onderzoek van Emek Basker (2005).
Basker onderzocht het effect van de lengte van het traditionele
koopseizoen in de Verenigde Staten – beginnend op de dag na
Thanksgiving (de vierde donderdag van november) en eindigend
op 24 december – op de detailhandelsverkopen in november en
december. Omdat Thanksgiving geen vaste datum heeft, betekent
dit dat november een variabel aantal koopdagen heeft; december
daarentegen heeft een vast aantal koopdagen. Er doen zich dan
a priori drie mogelijkheden voor. Ten eerste is het door het substitutie-effect mogelijk dat een langer koopseizoen (lees: meer koopdagen in november) tot minder aankopen in december leidt, omdat
consumenten hun aankopen verschuiven van december naar
november. Een tweede mogelijkheid is dat een langer koopseizoen
niet van invloed is op de decemberaankopen. Een laatste mogelijkheid is dat een langer koopseizoen consumenten aanzet om méér te
kopen, bijvoorbeeld omdat winkelen verslavend kan werken en het
consumenten aanzet tot meer spilziek gedrag. In dit laatste geval
leidt een langer koopseizoen tot meer decemberaankopen.
Basker laat zien dat het aantal koopdagen er inderdaad toe
doet voor de geaggregeerde detailhandelsverkopen. Per hoofd
van de bevolking spenderen Amerikaanse consumenten ongeveer
6,50 dollar meer in het koopseizoen per elke additionele koopdag.
Omdat dit seizoen tussen de 26 en 32 dagen heeft, betekent dit
dat in het langstdurende koopseizoen 39 dollar per hoofd meer
wordt uitgegeven dan in het kortstdurende koopseizoen. Dat
komt neer op 20% van de gemiddelde aankopen in het koopseizoen. Nederland heeft niet zo’n vastomlijnd koopseizoen als de
Verenigde Staten. Niettemin betekent dit onderzoek vertaald naar
de Nederlandse situatie, dat de Nederlandse economie baat heeft
bij een vroege aankomst van de Sint in de Nederlandse winkels. â–
Jolanda Peeters
Literatuur
Basker, E. (2005) ‘Twas four weeks before Christmas: Retail Sales and the Length
of the Christmas Shopping Season. Economics Letters, 89, 3, 317-322.
Deloitte (2005) Trouw aan traditie ondanks teleurstellende verwachtingen.
Deloitte Sinterklaas- en kerstonderzoek, 22 november.