Op 30 augustus schreef Peter de Waard een column in de Volkskrant: ‘Helpt het CPB politici met diefstal?’
Een interessante titel die om verder lezen vraagt. Hij stelt dat de economische wetenschap zich in de verkeerde richting heeft ontwikkeld en dat ‘economie een waardevrij vak geworden is’ met een veel te grote nadruk op wiskundige modellen. Ook de modellen van het CPB ontsnappen niet aan zijn oordeel en politici gebruiken het CPB slechts om een goed stembus resultaat te behalen: ‘welke partij de beste is voor de banen, het onderwijs, de koopkracht en gepensioneerden wordt mathematisch duidelijk, maar niet wordt gezegd dat daarbij telkens wordt gestolen van een andere groep: de werkenden, de zieken, de Derde wereld en de toekomstige generaties’.
Opvallend is zijn kritiek op het wiskundige karakter van de modellen. Door de meeste economen wordt dit juist als voordeel gezien. Modellen zijn versimpelingen van de werkelijkheid, waardoor het inzicht in de economische werkelijkheid toeneemt; door je te concentreren op een beperkt aantal belangrijke zaken worden de effecten daarvan beter zichtbaar. Deze versimpeling betekent ook dat geen enkel model ‘klopt’ in de betekenis dat het de werkelijkheid volledig beschrijft en perfecte voorspellingen kan doen en dit is, ironisch genoeg, het grote voordeel van modellen.
Peter de Waard heeft, vrees ik, een punt dat de uitkomsten voornamelijk gebruikt worden ‘om de meeste winst te behalen’ bij de stembus. Alle partijen vonden dat zij als winnaar uit de CPB berekeningen naar voren kwamen. Handig werd hierbij gebruik gemaakt om uitkomsten zo voordelig mogelijk naar voren te brengen en m.b.v. de berekeningen elkaar op kleine leugentjes te betrappen.
Waar Peter de Waard het echter bij het verkeerde eind heeft is zijn opmerking dat ‘niet wordt gezegd dat daarbij telkens wordt gestolen van een andere groep: de werkenden, de zieken, de Derde wereld en de toekomstige generaties’. Dit is uitdrukkelijk wel de taak van het CPB en van de CPB modellen. Bij elke maatregel vindt een afweging plaats in het model. ‘Wilt u de wachtlijsten in de zorg verkorten? Prima, maar hoe financiert U dat?’ is de standaard afweging die in de modellen wordt gemaakt. Dergelijke afwegingen vormen de essentie van de doorrekeningen m.b.v. de CPB modellen. In het politieke debat zou het ook juist over deze afwegingen moeten gaan. Hierbij is geen sprake van diefstal zoals De Waard opmerkt, maar van een afweging. Het zijn deze afwegingen die centraal moeten staan in het politieke debat, het CPB geeft ze haarscherp weer en het is de taak van de politici aan te geven waarom men een bepaalde afweging heeft gemaakt.
Auteur
Categorieën