.
ESB Ceteris paribus
Ceteris paribus
het woord aan…
Nick Draper
Nick Draper is werkzaam bij het Centraal Planbureau. ESB
stelde hem een aantal vragen.
Wat is de reden voor uw onderzoek naar alternatieven voor de AOW?
“De eerste reden voor ons onderzoek berust zich in de discussie over
de houdbaarheid van de overheidsfinanciën door de sterk stijgende uitgaven aan de zorg en de AOW. Een tweede reden is een voorstel uit
de Tweede Kamer om de AOW-uitkeringen aan het arbeidsverleden
te koppelen. In ons onderzoek houden we ons bezig met intra-generationele herverdeling, waarin niet gekeken wordt naar de uitgaven en
effecten tussen generaties. Het onderzoek spitst zich toe op micro-economische risico’s, die gepaard gaan met de levensduur en onzekerheid
omtrent de toekomstige inkomsten, zaken die in principe binnen een
generatie te verzekeren zijn.â€
Hoe onderzoekt u deze intra-generationele risicodeling?
“Allereerst bekijken we de effecten die veroorzaakt worden door een
wijziging van een Beveridge systeem, waarin de AOW-rechten gradueel over de jaren waarin men inwonende van een land is worden opgebouwd, naar een Bismarck systeem, waarin – vergelijkbaar met de
tweede pijler van het huidige systeem – de AOW-rechten gekoppeld
Uit de oude ESB-doos
Het pensioensysteem van de toekomst
Het pensioensysteem van de toekomst is gestoeld
op de voordelen van collectiviteit, en een eerlijke deling van de risico’s van pensioen. Doordat de premie
als stuurmiddel afzwakt dan wel onwenselijk wordt
moeten de risico’s van een pensioenfonds worden
overgenomen door de andere belanghebbenden: de deelnemers. Een
hybride regeling van defined benefits en defined contribution maakt
expliciet duidelijk welke aanspraak men heeft op het pensioenvermogen en zorgt derhalve voor transparante en eerlijke solidariteit.
worden aan het arbeidsverleden. Een Beveridgesysteem werkt in
essentie arbeidsmarktverstorend, omdat er geen verband is tussen heffing over het arbeidsinkomen en de uiteindelijke AOW
uitkering. Een Bismarcksysteem heeft verstorende effecten op de
arbeidsmarkt indien een doorsneepremie geheven wordt, omdat
men de gemiddelde tijdsbesteding aan arbeid dan laat stijgen met de
bereikte leeftijd omdat dit meer rendabel is. Daarnaast bekijken we of
het zinvol is om AOW-uitkeringen te verstrekken aan personen met
hogere vermogens. Ten slotte onderzoeken we een systeem zonder
pensioenvoorziening, zodat alleen privé besparingen resteren.â€
Wat zijn uw bevindingen?
“De omslag naar Bismarck blijkt niet welvaartsverhogend, omdat de
verminderende arbeidsmarktverstoring ten opzichte van het Beveridgesysteem niet voldoende blijkt te zijn om de lagere verzekeringswaarde van het inkomensrisico teniet te doen. Dit blijkt ook deels
toe te wijzen aan het feit dat de doorsnee pensioenpremie an sich al
een verstoring veroorzaakt op de arbeidsmarkt. Tevens is het in een
zuiver Bismarcksysteem, dat equivalent is aan het afschaffen van de
eerste pijler in het huidige systeem, nodig om een bijstandsregeling
te faciliteren voor de groep die een te lage inkomenscapaciteit heeft.
Het Bismarcksysteem is dus onvoldoende zonder eerste pijler. Uit
ons onderzoek blijkt tevens dat een situatie waarin de AOW-rechten
vermogensafhankelijk zijn leidt tot spaarverstoringen en niet tot welvaartsverbeteringen. Ten slotte leidt een systeem met alleen privé besparingen tot relatieve armoede bij de groep die een bovengemiddelde
leeftijd bereikt, omdat personen hun geld grotendeels opgemaakt hebben bij het bereiken van de initiële levensverwachting. Kortom, ons
onderzoek laat zien dat de door ons onderzochte alternatieven voor
de huidige AOW de welvaart niet verhogen.â€
Hoe kan dit onderzoek uitgebouwd worden?
“Door te kijken naar een situatie waarin gediversifieerde pensioenen
bestaan. Hierin valt te denken aan een regeling waarin personen met
een zwaar beroep eerder kunnen uitstromen.â€
Hulshoff, T. (2009) Houdbaarheid en toekomst van het pensioensysteem. ESB,
94(4555), 155
96
Hartelijk dank en succes met uw verdere onderzoek.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 99 (4678) 7 februari 2014