Britse
lichtpuntjes
in algehele
malaise
Tegenvallende groei VS
Het groeicijfer voor het eerste kwartaal voor de Amerikaanse economic
is herzien van 1,8% tot 0,9% op jaarbasis. Al eerder was duidelijk dat
met name door het strenge winterveer de groei aanmerkelijk onder de
4,7% van het laatste kwartaal van
1992 zou uitkomen. Echter een halvering van het oorspronkelijk al magere groeicijfer van 1,8% vormde een
regelrechte tegenvaller.
De consumenten zijn inmiddels
ook aanmerkelijk minder positief geworden. De index voor het consumentenvertrouwen Het in mei een
sterke daling zien tot 61,5, het laagste niveau sedert vorig jaar oktober.
Daar staat tegenover dat de consument nog wel bereid lijkt te besteden. Zo zijn de detailhandelsverkopen in april met 1,2% gestegen. Een
lichtpuntje was daarnaast de stijging
van het aantal verkochte bestaande
woningen in april met 2,7%. Ook
toont de verkoop van auto’s nog
steeds een stijging.
Naar aanleiding van de laatste handelscijfers blijkt eens te meer dat de
Verenigde Staten als een van de weinige landen nog een groeiende binnenlandse vraag laten zien. In maart
was sprake van een 9,7% hogere import, waartegenover de uitvoer toenam met 5,6%. Deze divergerende
ontwikkeling resulteerde in het hoogste handelstekort in vier jaar: $ 10,2
miljard. Het tekort met Japan, een uiterst gevoelig punt voor de onderlinge politieke relaties, liep op tot $ 5,3
miljard, het hoogste niveau sedert
1987.
Tegenover dit enigszins tegenvallend economische nieuws wist Clin-
PnmM^^^^B1′-.-.’.:-;”;•’
ton op het politieke front een belangrijke overwinning te boeken. Met
een nipte meerderheid heeft het
Huis van Afgevaardigden ingestemd
met de plannen van Clinton om het
begrotingstekort in vijf jaar terug te
dringen met in totaal $ 500 miljard.
Vervolgens moet de Senaat haar
goedkeuring geven aan de plannen.
Japanse constituent aarzelt
Van verschillende zijden komen berichten als zou de Japanse economic
het ergste deel van de recessie zijn
gepasseerd. Men baseert zich hierbij
met name op de ontwikkeling van
de geldhoeveelheid. Na een daling
van de geldhoeveelheid in maart met
0,4%, is in april de geldhoeveelheid
weer toegenomen met 0,6%.
Wat de consumenten betreft is er
evenwel nog allerminst duidelijkheid
over een herstel van het vertrouwen.
In maart zijn voor het eerst in vier
maanden de reele consumptieve uitgaven hoger uitgekomen dan een
jaar eerder. Dit lijkt evenwel meer
een correctie op de sterke teruggang
in de voorgaande maand dan een
keerpunt van de negatieve trend. De
detailhandelsverkopen laten namelijk al voor de elfde achtereenvolgende maand een daling zien. Na een daling van 7,5% in maart is in april de
detailhandelsomzet met 4% verder teruggevallen.
De zwakke binnenlandse vraag
heeft geresulteerd in een voortgaande stijging van het overschot op de
handelsbalans. De maand april vormde met een overschot van $ 10,25
mrd. (44% hoger dan in dezelfde
maand vorig jaar) de 28-ste maand
op rij, waarin het handelsoverschot
een stijging heeft laten zien.
Dollar/yen op dieptepunt
Ten opzichte van de Japanse yen viel
de dollar sterk terug. Een van de redenen was een publikatie van de
Fed, waarin een waardestijging van
de yen ten opzichte van de dollar als
enige mogelijkheid wordt genoemd
om de bilaterale handelsonevenwichtigheden op te lessen. De markt reageerde hier echter te enthousiast op,
waardoor de dollar wederom een
nieuw historisch dieptepunt van Yen
106,86 bereikte. Interventies van de
zijde van de Japanse en Amerikaanse
centrale banken, om zo de dollar te
steunen, bleken daarbij geen effect
te sorteren.
Duitsland in problemen
In Duitsland is sprake van toenemende bezorgdheid over de uit de hand
lopende (semi-)overheidstekorten.
De Treuhand, die de privatisering
van de voormalige Oostduitse industrie verzorgt, verwacht dat wanneer
de activiteiten in de eerste helft van
volgend jaar worden afgerond, haar
tekort zal zijn opgelopen tot DM 270
miljard. Ook de overheidstekorten
nemen hand over hand toe. In de jaren tot 1997 blijven de inkomsten
waarschijnlijk met DM 100 miljard
achter bij eerdere verwachtingen. Belastingverhogingen werden al eerder
aangekondigd, maar zullen voor een
belangrijk deel pas in 1995 ingaan.
In de tussentijd blijven de tekorten
veel te hoog. Inclusief een aantal
semi-overheidsinstellingen zuigt de
overheid 70% van de binnenlandse
besparingen naar zich toe. Ingrijpende bezuinigingen zijn onontkoombaar zo heeft minister van Financien
Waigel nu ook naar voren gebracht.
Intussen blijft de economic in snel
tempo achteruithollen. De afzet in de
verwerkende industrie en de bouw
lag in maart 4,1% onder het niveau
van een jaar eerder en de ontwikkeling van de orderposities voorspelt
wat dit betreft weinig goeds. Het Ministerie van Economische Zaken verwacht dat de Duitse economic in het
eerste kwartaal met 3% op jaarbasis
is gedaald. Opmerkelijk is dat terwijl
de ondernemers nog zeer sceptisch
zijn, het vertrouwen van de consumenten in april vanaf een diepterecord een lichte stijging heeft laten
zien.
Ondanks de bedroevende economische cijfers heeft de Duitse Bundesbank juist aangegeven dat even
een pas op de plaats wordt gemaakt
met het proces van renteverlagingen.
In april is de geldgroei met 7,3%
weer boven de doelstelling van de
Bundesbank uitgekomen, terwijl de
inflatie, met 4,2% in mei, nog altijd
veel te hoog ligt.
Britse recessie ten einde
De opwaartse herziening van de eerste kwartaalgroei voor de Britse economic tot 0,3% ten opzichte van het
voorgaande kwartaal bevestigt dat de
recessie officieel ten einde is. Ook
de laatste inflatiecijfers toonden een
forse meevaller: in april 1,3%, de
laagste stijging in dertig jaar. Deze
scherpe daling kwam voornamelijk
voor rekening van de afschaffing van
de poll tax. De onderliggende inflatie, zonder de hypotheekrente, bedraagt 2,9%. Echter als gevolg van
een stijging van de importprijzen met
gemiddeld 10% door de devaluatie
van het pond wordt voor beide infla-
tiemaatstaven gerekend op een stijging in de loop van het jaar.
Ook op de arbeidsmarkt lijkt de situatie iets te verbeteren. De totale
den officieel in een recessie beland.
Nadat het laatste kwartaal van vorig
jaar al een kleine daling van de groei
met 0,1% had laten zien, heeft de teruggang zich in het eerste kwartaal
van dit jaar verscherpt. Het bruto binnenlands produkt lag 0,9% lager dan
in het voorgaande kwartaal. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig
jaar bedroeg de daling 0,6%.
De verslechterde Internationale
opzichte van de Nederlandse gulden
viel de Duitse mark zelfs terug tot
/ 1,11935, het laagste niveau in de
afgelopen vijf jaar.
Korte rente omlaag
Na aanvankelijk alleen een verlaging
van het speciale beleningstarief tot
7,20%, zag de Nederlandsche Bank
(DNB) vervolgens ruimte voor een
volgende renteverlaging. Niet alleen
april voor de derde maand in successie, zij het bescheiden, met 1400 tot
2,94 miljoen.
conjunctuur eist haar tol. Met bijna
30% van de export naar Duitsland en
nog eens 31% naar Frankrijk, Italic
en Belgie resulteert een vraagterugval in deze landen in een stagnatie
van de Nederlandse export. De
ven werden naar beneden bijgesteld
met 25 basispunten tot 6,75% voor
de voorschotrente. Inmiddels ligt de
korte rente in Nederland rond de 50
kracht van de Nederlandse gulden
werkt op zo’n moment extra negatief
werkloosheid in Engeland daalde in
basispunten onder het vergelijkbare
Duitse niveau.
werd het speciale beleningstarief ver-
laagd tot 7,0%, ook de officiele tarie-
door. Daarnaast blijken in dat zelfde
kwartaal voor het eerst sinds 1982 de
consumptieve bestedingen op jaar-
FvanLanschot
Bankiersnv
SINDS1737
Frankrijk stimuleert
Lange rente stabiel
De afgelopen weken heeft de Neder-
basis met 1% te zijn gedaald en ligt
de industriele produktie in de eerste
twee maanden van het jaar 2% lager
landse obligatiemarkt min of meer in
een krappe marge rond de 6,70% gefluctueerd. De nauwe relatie met de
Duitse obligatiemarkt bleek daarbij
doorslaggevender dan het nieuws
van eigen bodem. Daarbij komt dat
de Nederlandse kapitaalmarktrente
op dit moment bijna 20 basispunten
onder het Duitse niveau ligt, terwijl
in het verleden het verschil meestal
precies omgekeerd is geweest.
dan vorig jaar. Opmerkelijk is dat per
saldo de invoer, als gevolg van de te-
rugval in de binnenlandse vraag, nog
sterker is gedaald dan de export.
Hierdoor is het handelsoverschot in
januari ten opzichte van vorig jaar
verdubbeld tot/ 2 miljard. Echter
doordat is overgestapt op een nieu-
grote Ffr. 316 miljard (4,6% van het
we calculatiemethode wordt wel de
vergelijkbaarheid in de tijd bemoeilijkt.
Inmiddels is de werkloosheid in
Nederland gestegen tot het hoogste
niveau in de jaren negentig. In de
maanden februari-april waren
bbp) dreigde uit te stijgen. Inmiddels
371.000 mensen zonder werk.
Het ontslag van minister Lamont
heeft de sterke stijging van het Britse
pond van de afgelopen weken afgeremd. De onduidelijkheid over het te
volgen beleid van zijn opvolger Kenneth Clarke zorgde ervoor dat de op-
Rente en valuta’s
mars van het pond rond de/ 2,80
bleef steken.
Bij nader inzien schat de Franse rege-
ring de economische situatie negatiever in dan bij haar aantreden, toen
een van de eerste maatregelen was
gericht op het terugdringen van het
begrotingstekort dat ver boven de bewordt de werkloosheid (10,7%) als ‘s
lands grootste probleem beschouwd.
De Franse regering heeft een economisch stimuleringsprogramma aangekondigd. Ter financiering van een
werkgelegenheidsplan wordt een
speciale staatslening van Ffr. 40 mrd
geplaatst.
De industriele produktie lag in
maart 3,2% onder het niveau van vo-
rig jaar en vooral de bouwsector is
flink op zijn retour. Daar staat tegen-
over dat de inflatie zich op een relatief gunstig niveau beweegt (2,1% in
april) en dat de particuliere consumptie in april een stijging heeft laten
Duitse mark onder druk
Peseta onder vuur
De positieve uitkomst van het Deense referendum over het Verdrag van
Maastricht heeft een reeks renteverlagingen in de landen buiten het DM-
Binnen het EMS kwam de peseta
weer onder vuur te liggen. De kans
bestaat dat indien de Spaanse oppositie op 6 juni de verkiezingen wint,
wordt overgestapt op een soepeler
wisselkoersbeleid, waarbij zelfs een
vertrek uit het EMS tot de theoretische mogelijkheden behoort. Tevens
bleek de Spaanse centrale bank uiterst terughoudend met steunaankopen.
blok mogelijk gemaakt. Zelfs in Spanje en Portugal, recentelijk nog
gedevalueerd, zagen de centrale banken ruimte om de tarieven te verlagen. Slachtoffer van de herstelde rust
in het EMS was de Duitse mark. De
positie als anker binnen het EMS lijkt
de laatste tijd steeds meer in twijfel
zien van 2,3% ten opzichte van de
te worden getrokken. Terwijl bij een
voorgaande maand.
grotere rust in het EMS de vraag naar
Duitse marken afneemt, wordt het
vertrouwen in de Duitse mark tevens
Nederlandse recessie een felt
gedrukt door de economische en poDe Nederlandse economic is in navolging van de belangrijkste buurlan-
ESB 2-6-1993
Stijging pond afgeremd
litieke problemen waarmee het land
op dit moment te kampen heeft. Ten