.
ESB Promotie
Promotie
I
bedrijven, waaronder de sin-bedrijven,
n dit proefschrift worden diverse
alsook bedrijven met veel MVO-zwakkanten van (maatschappelijk) veranttes. Echter, gemiddeld investeren ze niet
woorde investeringen onderzocht.
méér in bedrijven met uitstekende MVO
Met ‘verantwoord investeren’ wordt beprogramma’s. Daarna achterhaalt het
doeld dat er niet-financiële factoren zijn
onderzoek of de mate van verantwoord
die meespelen in de beleggingsbeslissininvesteren een effect heeft gehad op de
gen, zoals het uitsluiten van beleggingen
rendementen van de fondsen. We weten
in de wapenindustrie of de voorkeur geven
namelijk dat investeringen in aandelen
aan bedrijven met een goed trackrecord
van bedrijven die opereren in de alcohol-,
op het gebied van maatschappelijk verantgok- of tabaksindustrie hoger renderen
woord ondernemen (MVO).
dan andere bedrijven in de markt omdat
In het eerste onderzoek wordt een uitleg
‘sin’ gemeden wordt door institutionele
gegeven waarom verantwoord investeren
beleggers, zoals grote pensioenfondsen;
de potentie heeft om relatief hoge renarian borgers
dit mijden drukt de aandelenprijs.
dementen te genereren. Investeringen in
Post-doc onderzoeker aan de
In vorige onderzoeken is vaak gesteld
MVO worden gekenmerkt door enerUniversiteit Maastricht
dat verantwoorde fondsen minder goed
zijds direct zichtbare kosten en anderzouden renderen omdat ze juist die conzijds moeilijk te kwantificeren opbrengsten die voornamelijk in de toekomst liggen. Deze investeringen troversiële bedrijven uitsluiten. Het proefschrift toont dat meer
komen vaak niet op de balans van een bedrijf te staan, terwijl ze blootstelling aan controversiële aandelen zou moeten leiden tot
wel degelijk kunnen bijdragen aan de winstgevendheid van een be- hogere voor risico gecorrigeerde rendementen. Echter, de verschildrijf. Dit kan bijvoorbeeld via kanalen als klant- en werknemers len in blootstelling aan deze investeringen tussen de verschillende
loyaliteit, kostenbesparingen door efficiënter gebruik van energie fondsen zijn zo klein dat er uiteindelijk geen meetbaar verschil is
tussen de fondsen die veel en fondsen die weinig blootstelling aan
of materialen en het voorkómen van negatieve kritiek van ngo’s.
Als de aandelenprijzen wel de direct observeerbare kosten reflec- controverses hebben. Ook heeft de mate van blootstelling aan een
teren, maar niet de opbrengsten, dan zal er in de toekomst cor- algemene maatstaf voor MVO geen effect gehad op de rendemenrectie plaatsvinden in de vorm van een stijging van de aandelen- ten. Dit onderzoek toont aan dat verantwoord investeren niet per
prijs. Dit is mogelijk als de markt leert over de opbrengsten van se een effect heeft op de rendementen van beleggingen. Ook laat
MVO, bijvoorbeeld bij winstaankondigingen. Naarmate de markt het onderzoek zien dat er conventionele beleggingsfondsen zijn
hierover meer leert, zal de onderwaardering van MVO in het alge- die wel maatschappelijk verantwoord beleggen.
Het proefschrift kijkt ook verder dan rendementen. Er wordt onmeen kleiner worden.
Om dit leereffect te testen wordt gebruikgemaakt van data over derzocht of Nederlandse pensioenfondsdeelnemers voorkeuren
MVO-strategieën van de 3000 grootste Amerikaanse beursgeno- hebben voor de investeringen die het pensioenfonds doet. Daarbij
teerde bedrijven. Aandelenportfolio’s die bestaan uit de aandelen wordt gebruikgemaakt van een vragenlijst, uitgestuurd naar het
van bedrijven met een hoge MVO-ranking bleken de voor risico CentERpanel via CentERdata in Tilburg. Het onderzoek laat
gecorrigeerde benchmarks te verslaan met ongeveer vier procent zien dat een groot gedeelte van de deelnemers het belangrijk vindt
over de periode 1992–2004. Na 2004 is er geen onderwaardering hoe hun pensioen wordt geïnvesteerd. Afhankelijk van de manier
meer waarneembaar. Deze bevindingen zijn in lijn met zowel on- waarop het gevraagd wordt en de mate van personalisatie varieert
derwaardering als het leereffect van MVO. Om deze conclusies te dit gedeelte van 30 tot 75 procent. Gemiddeld genomen vinden
bevestigen worden aandelenrendementen rondom winstaankon- respondenten het belangrijk dat er niet wordt geïnvesteerd in de
digingen en voorspellingen van analisten onderzocht. Bedrijven wapenindustrie en bedrijven die mensenrechten schenden. Invesmet een hoge MVO-ranking hadden gemiddeld hogere rende- teringen in de alcohol-, gok- of tabaksindustrie worden als minder
menten bij winstaankondigingen, en de werkelijke winsten waren bezwaarlijk ervaren. Omdat voorkeuren per persoon verschillen,
gemiddeld hoger dan wat analisten voorspelden. Ook deze ver- lijkt het in eerste instantie gepast om mensen meer keuzevrijheid
te geven in de samenstelling van hun pensioenbeleggingen. Maar
schillen verdwijnen na 2004.
Het tweede onderzoek gaat dieper in op de mate van verantwoord het onderzoek toont ook aan dat ongeveer een derde van de meninvesteren bij Amerikaanse beleggingsfondsen over de periode sen niet in staat was om consistent de sociale voorkeur te vertalen
2004–2012. Het onderzoek laat zien dat beleggingsfondsen ver- in een financiële keuze. Dit pleit juist tegen meer keuzevrijheid
schillen in de mate waarin ze investeren in de alcohol-, gok- of voor mensen bij het samenstellen van hun pensioenbeleggingen.
Âtabaksindustrie (de zogeheten sin-industrieën) maar ze verschillen
ook in andere controversiële investeringen, zoals nucleaire energie, wapens, en bedrijven met hoge of juist lage MVO-rankings. Literatuur
De fondsen met een expliciet label voor verantwoord investeren Borgers, A.C.T. (2014) Responsible investing: new insights into performance
hebben gemiddeld minder geld in aandelen van controversiële and tastes. Proefschrift. Tilburg: Universiteit van Tilburg
668
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 99 (4696) 23 oktober 2014