Vutloos

Sommige denkfouten steken steeds opnieuw de kop op. Neem de ‘lump of labour fallacy’, de dwaling die veronderstelt dat de hoeveelheid werk in een economie constant is. In de linkse variant vormen ouderen een belemmering voor jongeren op de arbeidsmarkt. Ouderen kunnen dan beter met de VUT om plaats te maken voor jongeren. In de rechtse variant pikken migranten de banen van Nederlanders in. 

Het is verleidelijk te denken dat elke oudere of migrant ‘de plaats inneemt’ van een jongere of werkloze, maar de arbeidsmarkt werkt niet zo. Het inzetten van productieve ouderen of migranten kan namelijk net zo goed banen creëren, omdat de economie productiever wordt en bedrijven nieuwe kansen zien om arbeidspotentieel te benutten.

Landen met een hoge arbeidsparticipatie van ouderen hebben ook een hoge arbeidsparticipatie van jongeren. Ouderen verdrijven jongeren niet uit hun baan om dezelfde reden dat vrouwen mannen niet verdrijven. Als mensen werken, besteden ze het verdiende geld aan goederen en diensten die geproduceerd worden door andere mensen, jong en oud, man en vrouw. De VUT was destijds populair omdat men dacht daarmee de werkgelegenheid van jongeren te kunnen bestrijden. Toen dit niet het geval bleek, restte een flinke rekening. 

Psychologie

De hardnekkigheid van de dwaling heeft een psychologische oorzaak. Het is makkelijker je te identificeren met een vrachtwagenchauffeur die werkloos is en Litouwers het werk ziet doen dan met het abstracte verhaal van een econoom.

Als je op de dwaling wijst, word je op internetfora snoeihard uitgelachen. Die man zit in een immens hoge ivoren toren! Joehoe, ik doe het raam open en pak de megafoon, want het is weer raak. Aan de beurt is minister Asscher. 

VUT

In een poging de jeugdwerkloosheid te bestrijden, is een nieuw subsidiegedrocht opgetuigd. Artikel 4.5 van deze ‘Regeling cofinanciering sectorplannen’ luidt: ‘Maatregelen die tot doel hebben om langdurig werkloze jongeren in dienst te nemen ter vervanging van oudere, vrijwillig vroegtijdig uitgetreden werknemers, kunnen voor cofinanciering in aanmerking komen.’ Wrijf, wrijf, het staat er echt. Het wordt weer ouderwets gezellig op de werkvloer. ‘Zeg Klaas, je bent 58. Was jij vroeger geen verdienstelijk Bingo-speler?’. 

Hoe gaat zoiets te werk? Terug naar Den Haag. Koortsachtig ambtelijk overleg. We moeten wat aan de jeugdwerkloosheid doen, iemand nog een creatief idee? Een jonge ambtenaar oppert ondernemerschap te stimuleren zodat er banen worden gecreëerd voor jong en oud. Sorry, verkeerde partij, verkeerd ministerie. Dan herinnert een oudere ambtenaar zich plotseling iets. De minister, inmiddels in staat van verrukking, besluit de vut weer in te voeren. De econoom kijkt meewarig uit het raam van zijn toren en zwaait miljoenen euro’s belastinggeld uit.