In het NRC van afgelopen week stond een uitermate onbevredigde discussie over fusies van ziekenhuizen. Eerst twee hoogleraren die in een pijnlijke combinatie van scoringsdrift en gebrekkige kennis van de Mededingingswet zowel de NMa als het tijdschrift Skipr meenden te moeten schofferen. Een voormalige Engelse collega noemde dat wel eens combining ignorance with arrogance.
Vervolgens een betoog van fuserende ziekenhuisbestuurders met hun advocaat waaruit zou blijken dat ziekenhuisfusies in NL prachtig zijn en dat we er nog veel moois van kunnen verwachten de komende jaren. Tot slot een snedige terechtwijzing van de hoofdredacteur van Skipr op de badinerende aanval van bovengenoemde hoogleraren. Een samenvatting van de discussie staat hier.
Het onbevredigende is dat de ‘mediawet’ van toepassing in. Neem een extreem standpunt in en plaatsing is bijna gegarandeerd. Hierdoor ontbreekt de nuance in de discussie en blijft de lezer in verwarring achter. Hierbij een poging die nuance te brengen.
1) De NMa toetst niet of fusies goed of slecht zijn, ze kijkt slechts of de Mededingingswet wordt overtreden. Het gat tussen die toets en maatschappelijk welvaart is potentieel groot, geeft de NMa zelf ook toe. Het toetsen aan criteria van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid is beter, maar de 2e Kamer wilde niet zover gaan. We zullen het dus met de Mededingingswet moeten doen plus een effectrapportage die materieel niets voorstelt.
2) Het gevolg is dat de NMa vrijwel alle fusies goedkeurt, soms onder voorwaarden. Dit laat onverlet dat er best fusies bij kunnen zitten die de welvaart verbeteren en de zorgkwaliteit verhogen. Maar dat de NMa daarmee heeft aangetoond – zoals de Tilburgse zorgbestuurders en hun advocaat beweren – dat fusies goed voor kwaliteit zijn is apekool.
3) NL ziekenhuizen zijn in internationale verband al heel groot, welke maatstaf je ook neemt. Ondanks dat is er wel enige druk voor ziekenhuizen om te fuseren. Dit komt door de toenemende financiele risico’s en de volume-eisen. Het blijft de vraag of een fusie wel het gepaste antwoord is op die druk. Vaak worden baten van fusies overschat en kosten onderschat.
4) Omdat met het huidige toezicht nauwelijks welvaartverlagende fusies geblokkeerd kunnen worden, heb ik met Misja Mikkers een alternatief voorgesteld, ook overgenomen in het hoofdredactioneel commentaar van het NRC. Draai de bewijslast om. Goede fusies kunnen nog altijd doorgaan, maar de partijen moet met bewijslast komen waarom de fusie in het belang van de zorgconsument of patiënt is. Ik heb, behalve wat gesputter van mededingingsadvocaten die zoiets vloeken in de juridische kerk vinden, hier nog geen goede argumenten tegen kunnen vinden.