— ook financieel — ter hand te nemen.
Voor een deel is dat onvermijdelijk.
Daaraan verander je weinig door te verklaren dat het parlement meer afstand moet
houden tot de regering (dualisme). Weinig
soelaas biedt ook het al dikwijls geventileerde voorstel om het aantal medewerkers
van de Kamer uit te breiden. Ook met verdrievoudiging van het aantal valt er toch
niet op te boksen tegen de overmacht aan
bureaucratische deskundigheid waarover
de ministers via hun departementen beschikken. De weerspiegeling van de departementale specialisatie in de Kamer (cornmissies) vergroot de greep van het parlement op de regering niet, uiteraard met de
nodige uitzonderingen. Het klinkt als een
gemeenplaats, maar een meer generale instelling van Kamerleden — leidend tot het
stellenvan,,simpele”vragen – is een punt
dat bij de recrutering van Kamerleden
meer aandacht zou moeten krijgen. Veel
kleine fracties zijn — door de nood gedwongen — generalistisch van aard. KwaHet debat dat het parlement zelve met gressieve spraakmakende gemeente werd litatief steken zij uit boven het gemiddelde
zijn eigen enquetecommissie heeft gevoerd gekenschetst als een betrekkelijk irrelevant (politieke) niveau van de Kamerleden.
over de RSV-zaak, heeft de nodige interes- orgaan, omdat – zo was de gedachte – de Daarnaast kan men denken aan een rapsante suggesties opgeleverd voor verbete- feitelijke beslissingen toch buiten het par- portageplicht van ambtelijke medewerkers
ring van de werkwijze van het parlement. lement werden genomen. Het parlement
aan de Kamer (zonder er zelf te verschijOverigens is de discussie over de (veron- fungeerde in die zienswijze als formele le- nen!), een werkwijze die in gemeenten heel
derstelde) onmacht van het parlement niet gitimatie van beslissingen die ,,elders” gebruikelijk is. Voorts verdient aanbevenieuw. Eigenlijk vanaf het midden van de reeds waren genomen. Die gedachte steun- ling het (opnieuw?) optuigen van een Kajaren zestig, toen Nederland door ver- de (impliciet) op de opvatting dat – in feite mercommissie voor de Financien. Het maschijnselen als ontzuiling, democratisering ofidealiter – alle macht bij politieke orgaterieel meer inhoud geven aan het belangen een unieke welvaartsstijging van een re- nen moet zijn geconcentreerd. En deze ge- rijkste controlemiddel dat de Kamer tegengenteske vorm van besturen – 66k door dachte staat — bij enig nadenken — op geover de regering heeft – het budgetrecht
het parlement – afscheid nam, is het par- spannen voet met de eveneens fundamen- —, is een zaak van de hoogste urgentie.
lement object van heftige discussie ge- teel-democratische opvatting dat mensen
Waar verplicht de Kamer zich ,,eigenlijk”
weest. Op zich zelf is dat een verheugend en organisaties van mensen een eigen ver- toe, welke verplichtingen is de regering
verschijnsel, omdat het illustreert hoezeer antwoordelijkheid in de vormgeving van aangegaan, wat is het verschil tussen de bede belangstelling voor een van de essentiele een democratische samenleving hebben. grotingen en de feitelijk gerealiseerde uitonderdelen van onze democratic is toege- Daarin passen begrippen als decentralisagaven? Dat de Kamer op dit punt enige exnomen. In die zin zou ik die kritiek – van tie, vrijheid van vereniging en menings- tra ondersteuning wil hebben lijkt mij reuiting en de soevereiniteit van de zelf geko- delijk. Maar het raakt niet de kern. De
velerlei slag – ook willen duiden.
In de pre-,,volkse” periode van het par- zen maatschappelijke verbanden.
kern is dat een regering de plicht heeft de
De democratisering van politieke partijlement werd – in het algemeen – de recruKamer inzicht te geven in het beheer van de
tering van parlementsleden in kleine kring en alsook de professionalisering van het
Nederland BV. Een inzicht dat uitzicht
geregeld en was de belangstelling van het Kamerlidmaatschap – de politick als be- biedt op inzichtelijkheid. In tijden waarin
grote publiek — bij ontstentenis van de te- roep – heeft middelpuntvliedende krachmet behulp van ruim voorhanden hulplevisie – gering. Alleen vlak voor de ver- ten in werking gezet die het overzicht van
middelen (computers) een snel inzicht kan
kiezingen werden de goed geordende socia- het parlement hebben vergruisd en de be- worden gegeven in de staat van ‘s lands file verbanden (zuilen) nog eens gewezen op langenafweging naar de periferie hebben
nancien en de (financiele) consequenties
hun plicht de eigen groep te ondersteunen. gedrukt. In toenemende mate zijn speciavan bepaalde besluiten, dient de regering
Het parlementaire werk was nog geen dag- listen de toon gaan zetten, hebben belan- dit inzicht ook zo snel en tijdig mogelijk te
taak, de meeste Kamerleden vervulden een gengroepen hun uitlopers in het parlement
verschaffen. Waarom zou een grote onderfunctie in het maatschappelijk bestel. en worden regionale belangen geprofileerd
neming dat wel kunnen en de Nederland
Daarnaast waren er ,,kwaliteitszetels” 1).
BV niet?
Tegenover de versplintering van het
voor vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties (vakvereniging, werk- beeld en de functie van het parlement staan
wel pogingen om de samenhang en het progevers, kerken enz.) in de onderscheiden
fracties. In het verband van de toenmalige ces van afweging te herstellen. Men kan
maatschappelijke verhoudingen kon men daarbij denken aan de vrij minutieus uitgezelfs de stelling verdedigen dat het parle- werkte partijprogramma’s, het verschijnment een getrouwer afspiegeling vormde sel van het regeerakkoord en — soms — de
van ,,de” maatschappij dan nu het geval financiele doorrekening van dergelijke
lijkt. Belangen werden zo in evenwicht ge- programma’s. Deze pogingen zijn te waarhouden, onder strakke, maar aanvaarde deren, al weet ik maar al te goed dat de afleiding van enkele topmensen. De namen weging van wat wel of niet kan worden geSchouten, Romme, Tilanus, Drees en Oud honoreerd uiterst gebrekkig is, terwijl
zijn in dit verband een voldoende aandui- voorts het welhaast ,,natuurlijke” opti1) Wat
het parlement
misme dat uit programma’s spreekt de re- de hand er met de politick enen bondig in eenaan
ding.
is, is zelden zo fraai
arDe laatste twintig jaren is het parlement kening aanzienlijk hoger doet zijn dan de
tikel beschreven en geanalyseerd als in dat van
door inspraak ,,in opspraak”. Er zijn zelfs beschikbare middelen. De parlementaire
J.Th.J. van den Berg, Democratic onder de
perioden geweest (1965-1975) dat het par- fracties missen het overzicht en de kracht
kaasstolp, Socialisme en Democratic, januari
lement in aanzienlijke delen van de pro- om dat eerder genoemde afwegingsproces 1985, biz. 3-11.
A. Peper
Macht
en onmacht
van het
parlement
ESB 13-2-1985
151