Jrg. 5, editie 251

iÔ ÖCTObÈI ioô

Â
Ü
ÜRSBÈCHT vooRbEkOtJbËN

•

:4

t
1

E

Beh*chten’

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR
ECONOMISCHE
GESCHRIFTEN

II_5E
JAARGANG

WOENSDAG 20 ÖCTOBER 1920

No. 251
II

INHOUD

Biz.
DE PANDBRIEVEN ONZER HYPOTHEEKBANKEN 1
door
Mr.
H. R. van Alaasdijk

……………………………
908
Plaatselijke Maximumprijzen door
Mr.
G. G.
Pekelharing
909
Socialisatie van den Steenkolenmjjnbouw, (Nieuwe voor- stellen) IV door
Prof. Ir.
Is. P.
de Vooy …………
912
De Resoluties der Brusselsche Conferentie …………..
914
Londensche Correspondentie……………………..
915
Index-cijfers ………………………………..
917
MAANDCUFERS:
Emissies in September
1920……………………918
Ontvangsten van Spoor-
en Tramwegmaatschappijen
Juli
1920

…………………………….919
Résumé uit het ,,Monthly Bulletin of Statistics” ……
919
Handelsbeweging over de maand Augustus
1920’920
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN ………………. 921-928
Geidkoersen.

Effectenbeurzen, Wisselkoersen.

Goederenhandel,
Bankstaten.

VerkeerEwezen.

INSTiTUUT

VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruin.s.

Assistent-Redacteur voor het weekblad: D. J. Wansink.

Secretariaat: Pieter de Hooghweg 1, Rotterdam.
Aangeteekende stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg 37.
Telef. Nr. 3000. Tele gr.adres: Economisch, Instituut. Postcheque en girorekening Rotterdam No. 8408.

Abown.ementsprijs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland f 20,—, Buitenland en Koloniën f 22,50
per jaa.r. Losse nummers 50 cents.

Leden en donateurs van het Instituut ontvangen
het weekblad gratis.

De ver.dère publicaties van het Instituut uitgaande
ontvangen.de abonné’s, leden ei-s donateurs kosteloos,
voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.

Advertentiën f 0,50 per regel; Plaatsing bij a.bonne-
ment volgens tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-

Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, ‘s- Grtzv enhage.

18 OCTOBER 1920.

In den loop der week is het gefd niet onaanzienlijk

gaan aantrekken. Vooral de rente voor particulier

disconto werd aanmerkelijk vaster. Kon men de

vorige berichtsweek wissels gemakkelijk voor 4¼ en

ook wel ‘voor 4 pOt. plaatsen, deze week ‘moest al

spoedig 434 pOt. en later zelfs herhaaldelijk 4% pOt.

togestaan worden, zoodat het ‘particulier disconto nu

vrij dicht het ‘bankdisconto genaderd is. Hoewel de
prolongatierente betrekkelijk laag blijft, deze week

werd ‘aanvankelijk weder 334 pOt., ‘daarna 4
pot,
ge-

.noteer.d, is de geldmar.kt in jaren niet sao krap ge-

wes. Het totaal der eleeningen en der discontee-

ringen van handeiswissels bij de Nederlaudshe Bank

is dan ook 160
lt
170 millioen grooter dan ‘het vorige

jaar om dezen tijd en ongeveer 300 millioen gro’ober

dan twee jaren ‘geleden.

In aansluiting aan de vorige week was de geld-

markt in de afgeloopen week nogal gemakkelijk door

dividend en intrest-stortingen, afbetaling van

£ 3.000.000 van de Duitscheschuld aan Bri’tsche inge-

zetenen, waartegenover stonden groote ‘aankoopen van

‘schatkistwissels,
•
De loopende schuld ‘van de Regee-

ring aan de Ban’k of E’ngland kon hierdoor flink ver-

minderd worden en de„Ban1k Return” was mede

daa’rdoor gunstiger dan afgeloopen week. De drei-

gen’de ‘kolenstaking heeft nog geen invloed op de

geldmar’kt gehad. Voor da’ggeld werd d’ooreengenomen

5 pOt. gevraagd, voor 7-daags-geld was de prijs weder

534 pOt. ,

Inde ‘disconto-markt waren de «banken dooreenge

namen ‘koopers voor kort-papir, ‘alhoewel ‘de omvang

van zaken niet zeer groot was. Prijzen voor 2-, 3-, 4-

en 6-‘maa’nds-papier waren resp. 536 pOt., 6%_’/je

1
pOt., idem en 6%-44 pOt. –

De Minister van Financiën heeft de inschrijving

opengesteld op Woensdag a.s. op 35 miljoen schat-

kistppier. Aangeboden worden weder 3- en 6-maands..

promessen en 5 pOt. biljetten met een looptijd van

1 jaar.

*

*
*

De ‘vaste stemming voor Londen van de vorige be-

richtsweek, is door de ongunstige verandering in de
kolenpositie in ‘den loop dezer week omgeslagen in

een zeer flauwe. Vooral •de laatste dagen, toen de

staking van de mijnwerkers onvermijdelijk ‘bleek, is

de koers sterk teru’ggeloopen en van 11.3234 ‘bij de

opening op Maandag I.I. gedaald tot’11.1334 heden

aan “het slot. Marken waren deze week opnieuw zeer

flaujw, hetgeen, gezien de zonder eenige stremming

doorgaande dage]ijksohe vermeerdering van de bank-

biljetten-uitgifte, niet te verwonderen valt. Heden

circa 4.5734.

De Nederlandsche Bank heeft met ingang van 19

October de rente voor ‘beleening van •binnenlandsche

effecten ‘van 434 tot 534 pOt., voor Ibuitenlandsche

effecten van 5 tot 6 pOt., en de rente voor voorschot-

ten in rekening-courant ‘van 534 tot 634 pOt. ver-
hoogd.

Het, wi’sseldiscon,to, het pr’omessedjsconto en de

rente voor ‘beleening op ‘goederen ‘blijven onveranderd

op resp. 4Y2
j
5 en 434 pOt.

LONDEN, 16 OCTOBER 1920.

908

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

DE PANDBRIEVEN ONZER HYPOTHEEK-

BANKEN. I.

Het onlangs verschenen prospectus ‘van een onzer

scheepsverba’nd’banken, waarin de inschrijving op

1 millioen
7
pOt. 5-jarige scheepsverbandnoteS wordt

opengesteld, bevat •de mededeeling, dat tegenover de

groote vraag naar seheepshypotheken, waaibij vooral

leeni,ngen op korten termijn worden gevraagd, de

vraag naar pan’dlbr’ieven van scheepsverhandbankon

nagenoeg is opgehouden.

Het is niet te ontkennen, dat ook in het gewone
hypotheekbankbedrjf een gespannen toestand in ver-

band met de moeilijkheden bij de uitgifte van nieuwe

pandbrieven bestaat. Immers, waar eenerzijds de
vraag naar hypothecair ‘kapitaal zoo groot is, dat de

koopers van huizen vaak zeer bezwaarlijk hypotheek

kunnen vinden, en om die reden reeds herveilingen
van onroerend goed zijn voorgekomen, is anderzijds

de vraag naar pandbrieven zeer sterk verminderd.

En 1dan ligt de vraag voor d9 ‘hand, of ook niet voor
de hier te lande haar ‘bediijf uitoefeneude hypo-

theekbanken de tijd ‘is gekomen, de bakens te verzet-

ten, en wel in dien zin, dat ‘zij zich niet bepalen tot

het uitgeven van pandbr&even van een ‘hooger rente-
type dan ‘vroeger, doch veeleer aan hare stukken in
den een of anderen vorm een ‘belangrijk korter’en

looptijd dan aan •de ,,oude”, bv. ook een van slechts

5 jaren, geven. –
Dat dit vraagstuk inderdaad actueel is, ‘kan hieruit blijken, ‘dat reeds een onzer ‘kleinere hypotheekban-
ken pandhrieven is gaan uitgeven, waarbij zij zich

onider meer verplicht, hetzij ‘die ongeveer
5
jaar na

nitgifté, telkens op hiertoe vastges’tolden datum, mits

haar hiervan vier maanden tevoren door den houder

is kennis gegeven, terug te nemen, tegen den kost-
prijs hij aankoop, hetzij alsdan aan den houder, in-
dien hij de stu’kken ‘behoudt, ‘het verschil tussehen

dien ‘kostprijs en den koeis, ‘tegen welken
zb
dan door

de ibank worden uitgegeven, te. vergoeden. Verder is
eene andere ‘bank ‘zich gaan verplichten, hare pand-

brieven, mits eene
aan
lkond’igin:g daarvan haar
3

maanden tevoren bereikt, terug te nemen, na
5
jaren

â 97
pOt., na 10 jaren
h 98
pOt. len na
15
jaar ‘a

100
.
pOt.
Bij het onderstaande he’bben wij uitsluitend ‘de ge-
wone hypo’theekbankefl op ‘het oog, derhalve niet de

sc
h
ee
pshypot’heekbaflkell, geheel ‘in het midden latend
of en in ‘hoeverre onze opmerkingen op laatstgen’oem.

de van toepassing zouden kunnen ‘zijn.
Om een juist antwoord te kunnen geven op hoven-
bedoelde vraag, ‘is het zaak zich eerst rekenschap te
geven van den werkkiing eener hypotheekbank. Deze

is: het mobili.seeren van het grondcrediet door het
verstrekken van cred’iet op onroerende ‘goederen met

gelden van derden,
die zij zich ‘verschaft door de

uitgifte van schiil.dbeken’tenissen, de panldbrieven.

Zij fungeert dus feitelijk slechts ‘als tusschenper
soon tusschen de geldgevers – de pandbriefhouders
– en de gel’d’nerners, en hare ‘hypotheken vormen
voor die geidgevers in de eerste plaats de voornaam.

ste ‘zekerheid.
Hieruit volgt, dat er ‘voor een behoorlijk evenwicht
moet worden gezorgid tussohen het bedrag hare’r

hypothecaire ‘vorderingen en dat der pand’brieven.
Vandaar de s’tatutaire bepaling, voorsc’hrjven’de, dat

zij aan pandibrieven niet meer in om’loop mag hbben
dan zij aan hypothe’ken, eventueel vermeerderd met

het bedrag der injgekochte onderpanden, heeft uit-
staan. Daartegenover spreekt het vanzelf, dat ‘zij dan
ook niet voor meer aan pandbrieven uit de circulatie
neemt, 1dan ‘zij aan aflossingen op hare hypotheken
ontvangt. Andeis zou zij storing brengen in haar
bedrijf. Zij ‘oefent ‘dit alleen uit met geleend geld.
Hierbij kan nl. geen rekening worden gehouden met

haar aandeelenkapitaal.
Dit vervult ‘bij ‘haar een bijzondere rol. Da’ar zij ‘dit

niet in haar ‘bedrijf noodig -heeft, ‘is daarop in den

regel slechts 10 pOt. gestort. Deze 10 pOt. werkkapi-

taal plus de vordering voor ‘het bedrag der niet-ge-

storte
90
pOt. geven ‘den pandbriefhou!ders eene ‘extra-

dekking voor het geval, ‘dat hunne hoofdzekerheid,
de ‘hypotheken, ‘bij eene realisatie als dekking niet
voldoende mocht Iblijken. Eene statutaire bepaling
zorgt er voor, .dat deze extra-zekerheid niet te ‘klein

wordt, doch ten-minste een zeker percentage
(ge-

woonlijk 10 pOt.) van ‘de pandbriefschuld vertegen-

woordigt.
B
ovengen
,
oem
d
e
grondslagen hebben ons hypo-

theekbankbedrijf een soliden naam bezorgd en het
gel’dbeleg.gend publiek aanleiding gegeven, zich daar-

bij gaandeweg tot een -bedrag van niet minder dan

560
millioen gulden te interesseeren.

Bovenstaande grondslagen brengen mee, dat onze

twee oudste hypotheekbanken, de Nationale en de
Rotterdamsche, een onverlbrekelij’k ‘verband hebben

gelegd tussc’hen de verplichte aflossingen (ui’tlotin-
gen) ‘harer pandbrieven en de aflossingen -op ‘hare

hypotheken, door zich te verplichten,
alle
door ‘haar

op ‘de hypotheken ontvangen aflossingen te ‘bezigen

tot intrekking
(h
pan) van pandibrie’ven. Hiertoe

hdbben zij hare ‘hypotheken ingedeeld in series. Daar-
tegenover staan correspondeerende series harer pand-
brieven en ‘het bedrag, hetwelk van eene ‘bepaalde

serie aan hypotheken wordt afgelost, wijst telkens

vanzelf het bedrag aan, dat van Ide •
overee
n’komstige

serie pandbrieven ‘door uitloting uit de circulatie

moet worden genomen.
Het volgend overzicht geeft aan, hetgeen deze ban-

ken over de jaren
1907/1919
‘bij den aanvang ‘van elk

boekjaar aan pandbrieven in circulatie had’den, dat

hetwelk
zb
jaarlijks hebben Bitgeloot en het percen-

tage hetwelk het uitgelote bedrag van de circulatie
ver
t
e
genwoordigt.

Overzicht van de uitlotiogen der Nationale Hypotheekbank
over de jaren 190711919.
Circulatie
op
1Jan.

Uitgeloot

Percentage

1907

f
33.922.100,—

f
1.642.400,—

4,8417

1908

,, 34.828.700,—

,, 2.652.400,—

7.6155

1909

,, 35.174.300,—

,, 2.990.400,—

8,5016

1910

,, 36.015.800,—

,, 3.007.800,—

8,3513

1911

,, 37.787.000.—

. – ,, 2.743.100,—

7,2594

1912

,, 40.731.300,—

,, 2.802.100,—

6,8794

1913

,, 42.650.200,—

,, 3.224.000,—

7,5591

1914

,, 44.564.800,—

,, 1.749.100.—

3,9249

1915

,, 46.291.300,—

,, 2.256.500,—

4,8959

gemiddeld percentage over de jaren 1907J’15: 6,6467

1916

f
45.019.100,—

f
4,837.300,—

10,7450

1917

,, 42.786.500,—

,, 4.718.200,—

11,0273

1918

,.,, 43448.000,—

,, 5,082,800, –

11,6986

1919 ‘

43.453.900,—

,, 4.328.400,—

9,9609

gemiddeidpercentage over de jaren19071’19: 7,9431

Overzicht van de uitlotingen. der Rotterdamsche Hyp.bank
over de jaren 1907/1919.

Circulatie opl Jan.

Uitgeloot

Percentage

1907

/ 41.938.550,—

‘f
1.915.400,—

4,5671

1908

,, 42.842.600,—

,, 2.355.600,—

5,4984′

1909

,, 44,438.050,—

,, 3.016.700,—

6,7885,

1910

,, 44.448.150,—

,, 2.985.000,—

6,7157

1911

,, 44.969.150,—

,, 2.634.400,
—
‘

5,8582

1912

,, 46.852.250,—

,, 2.715.700,—

5,7968

1913

,, 47.098.850,—

,, 2.538.500,—

8,3876

1914

,, 47.991.650,—

,, 1.826.800,—

3,8068

1915

,, 48.713.500,—

,, 1.637.200,—

3,3609

gemiddeld percentage over de jaren 1907/’15: 5,3088

1916

/ 49.062.550,—

f
4.330.700,—

8,8268

1917

,, 47.313.000,—

,, 4.832.300, –

10,2135

1918
–

,, 45.657.000,—

,, 6.108.500,—’ 13,3791

1919

,, .44.371.800,—

,

,,5.400.100,—

12,1702

gemiddeld percentage over de jaren 19071’19: 7,1053

Hieruit blijkt, dat genoemde ‘banken over genoem-

de periode een percentage van resp.
7,9431 pOt.
en

7,1053
pOt. harer circulat’ie per jaar hebben uitge-
loot, neerkomende op een gemiddelden looptijd harer
pandbrieven van resp. pl.m. 12 jaar en pl.m.
13
jaar.

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

909

Laat men ‘de voor deze banken, wat de bedragen der

uitlotingen betreft abnormaal, ongunstige vier laatste
jaren •buiten beschouwing, dan ‘komt men tot een

gemiddeld uitlotingspercentage gedurende de periode

1907/1915 van pLm. 6,661 en 5,3088 per jaar, neer-

komende op een gemi’ddelden looptijd harer pand-

brieven van resp. pim. 15 jaar en pl.m. 20 jaar.

De halfjaarlij’ksche uitlotingen van de pand’bnieven

dezer banken, die van voornoemd’e aflossingsverphch-

tinig het gevolg zijn, waren in de langdurige periode

van goedkoop geld, die thans wel ‘tot de geschiedenis

behoort, den houders geenszins welkom, omdat zij

daadoor genoodzaakt waren, hunne, veelal boven pan

noteereude, stukken telkens in te wisselen tegen

nieuwe.

Men weet, dat ‘dit de reden is geweest, dat het
moerendeel onzer hypotheekbanken, die in den loop der

laatste 30 jaren zijn opgericht, van ‘het bij genoemde

ondste banken in zwang zijnde systeem is gaan afwij-
ken, en wel door eene bepaling in hare statuten, die practisch hierop neerkomt, dat alle door ‘haar op de

hypotheken ontvangen aflossingen in de eerste plaats

mogen worden besteed
tot afsluitirg vctn wieuwe lee-

ningen
en eerst in de tweede plaats tot aflossing der
pandibnieven, en verder, dat deze aflossing niet slechts

zal mogen plaats hebben door eene intrekking na uit-
loting
ut
pan,
doch ook door inkoop.

Eene indeeling ‘harer paudbnieveu in series van
eenzelfde rentetype, correspondeerende met oorspron-
kelijk ‘daartegenover afgesloten leeningen van een-
zelfde (iets lager) rentetype, werd hij haar vanzelf

niet gehandhaafd. Tegenover de pandbnie’ven kwamen
geleidelijk, deels tengevolge van continuatie tegen een
hoogeren re’ntevoet van de oude hypotheken, ‘deels
door het afsluiten ‘van nieuwe leeningen met de
aflossin,gsgelden van de oude, hypotheken met ver-

schilleniden, gewoonlijk hoogeren dan de oorsproirke-
ljke, rentevoet te staan, terwijl ook van ide oorspron-
kelij’ke pan.dbrieven gaandeweg een gedeelte, deels
door inkoop, deels door uitloting
ut
pan, werd ver-
vangen door stukken van een ‘hooger rentetype. Het
onverbrekelijk verband tusschen ‘bepaalde groepen
hypotheken
enpandbrieven
was verbroken. Men geeft
bij deze banken dan ook in den regel in de jaarver-
slagen slechts de gemiddelde rente-percentages op
van de gezamenlijke hypotheken en de ‘gezamenlijk
uitstaande pan.dlbrieven.

Toen echter ongeveer een tiental jaren geleden
geleidelijk eene algemeene stijging van den rentestand
inti-ad en de’ze banken pandbrieven ‘moesten gaan uit-geven van een hooger rentetype, kwamen de bezwaren
van het nieuwe systeem voor den dag. Deze werden

nog temeei gevoeld; ‘doordat de groote ‘toevloed van
nieuwe banken, tot oprichting waarvan men verlokt
was door de goede resultaten der andere, de ‘markt
met tallooze pandbniefsoorten had overvoerd.

Nu zijn de banken wel voortgegaan zooveel mogelijk
hare gaandeweg beneden pari gedaalde 3i en 4 pOt.

p’and!bnieven in te koopen, doch daar ‘die inkoop bene-
den pari plaats had (met koerswinst voor de bank),
begon het publiek het bezwaar van niet, of niet vol-
doende, uitloting te gevoelen en in te zien, dat vrij-
willige inkoop als
uitsluitende
maatregel voor de
realiseerbaar’heid van pandbnieven – d.w.z. zonder

dat men zich daarbij tegelijk verplicht
tot eene ratio-
neele aflossing â pan, waarmee men bij den aankoop rekening kan houden
– niet afdoende is.

De hier bedoelde jongere banken hebben toen ver-
schillende pogingen naast den vrijwilligen aankoop
aangewend, om het, bezwaar van niet voldoende aflos-sin,gs2ekerheid te verminderen of te verzachten, waar-
onder in de voornaamste plaats, ‘het inv’oèren van
eene ,,conversie naar boven”, welke den houders van
een door uitloting aan te wijzen gedeelte der pand-
brieven periodiek de gelegenheid ‘geeft, ‘die stukken
in te wisselen tegen stukken van een hooger rente-

type. Hierdoor hielden de ‘baijken de pandibriefgelden
in haar bedrijf.

Het geldbeleggend publiek echter bleef behoorlijk
t
pari
af losbare
stukken eisc’hen. De Rijkspostspaar-
bank is in deze voorgegaan door van de ‘door ‘haar

gecontroleer.d wordende banken, idie niet
alle
door
haan op de hypobhe’ken ontvangen aflossingen bezigen

tot intrekking van pa’nd’brieven, ‘als voorwaarde voor

de afname het recht te bedingen, telken jare
1
/io
van
de gekoch’te stukken
zonder koersverlies
te mogen
teruggeven. Verschillende andere ‘instellingen zijn

haar voorbeeld gaan volgen.

Echter behooren niet slechts enkele bevoorrechten,

doch allen die ‘deelnemen in eene ehligatieleening,
de zekerheid te he’bben, over hun geld weer uiterlijk

op een ‘bepaald tijdstip
integraal te kunnen ‘beschik-
ken en, indien de aflossing der leening slechts gelei-
delijk ‘kan plaats hebben, behoort daarbij nog eens

voor alle participanten gelijke kans,
om een of ‘meer

stukken reed’s v66n intreding van dien uitersten
termijn afgelost te krijgen.

De drang der nog niet door een ‘speciaal ‘beding van

verplichte terugname bevoorrechte houders en van

nieuwe reflectanten van ‘beteekeni’s werd aflengs zôh
sterk, dat de banken inzagen, dat zij op den duur den
tienjarigen
•termijn
ten behoeve van alle houders van
pandbrieven zouden moeten doorvoeren. Daar alsdan echter deze termijn, gelijk reeds uit de hierboven ge-
geven cijfers blijkt en- nog nader zal ‘blijken uit de
cijfers die hieronder volgen, voor den goeden ‘gang
van zaken eener hypotheekbank te kort is, zijn ide
banken gaan inzien, dat het invoeren van eene be-
hoorlijke regelmabige verplichte uitloting k pari de

gezonde oplossing was. H. R.
VAN MAAsDiJK.

PLAATSELIJKE MAXIMUMPRIJ’ZEN.

Op den liden September jl. heeft de Minister van

Tiandboujw, Nijverheid en Handel tot ‘de .gemeentebc-
sturen een aanschrijving
i)
gericht, waarin hij te ken-
nen heeft gegeven, dat de uitvaandliging van maxi-
mu’mpnijzen voor hem ‘bezwaren oplevert, omdat
‘het hem niet wel mogelijk is daarbij rekening te hou-
den met allerlei, plaatselijk verschillende omstandig-
heden – arbeidsioonen, glas- ‘en electrioiteitsirrijzen
en’z. – en omdat ‘dlie prijzen zelfs in iedere gemeente
afzonderlijk, tengevolge van het onderscheid ‘in de

werkwijzen en de behoeften v’an de uirbeenloopende
groot, •m’i.ddel en klein’bednijven, on’billijk’heden schep-

pen. De Minister heeft zijn ‘meaning bevestigd door
het aanhalen van br’oodlprijzen, ontleend aan een van

zijnentwege in ‘een van de ikleine steden ingesteld
onderzoek. Hij heeft ‘daaraan ‘evenwel de beschouwing
vas’tgeknoo-prt, dat ,,zoodan.ig onderzoek, met inachtne-
ming van alle factoren, onmogelijk ‘in alle gemeenten
door ‘de landsrogeeniing kan worden ingesteld”, ‘doch ,,waan het noodi,g blijkt, wèl door de istedelbke over-
hei’d zou kunnen geschieden” en dat nanr het hem
voorkomt ,,hie’r een middel ongebruikt blijft, dat, goed
aangewend en toegepast, heid’zaam ken werken”.

De kE’inisten voegt hi’eraan ‘toe, dat volgens alge-
meen aangen’om.en opvatting ‘de gemeenteraden op

grond van artikel 135 Gemeentewet bevoegd ‘zijn
niaxiimum’prij’zen uit ‘te vaa’ridiigen. Wat ‘deze ‘bevoegd-

heid i’n het lbijzonder ton opzichte van levensmiddelen
1)etref t, doet de Minister in zijn omzendbnief een be-
roep op een arrest van den Hoogen Raad van 18 Fe-
bru’arii 1889 W. 5679, waarbij o.a. is uitgemaakt, dat
het tot idetaak der gemeentebesturen behoort er voor
,,te waken, dat de ingezetenen voor ‘den door hen be-
steden prijs eene met dien prijs over’een’komende hoe-
veelheid voedsel zullen ontvangen”.

Bij ‘de ibeoordeeliing van dit arrest dient er evenwel
ter dege op te worden gelet, dat ‘di’t
niet
betrekking
heeft op een verordening tot regeling van maximum-
prijzen, maar op eene ‘betreffende het
broodgewicht,

1)
BtaCtscour5?it 1920, No. 176.

910

–

EcoNoMIscH-s’rATIsTIscHE BERICHTEN

20 October 1920

hetgeen een zoo geheel andere ‘zaak is, dat de aan-

halin.g, dië de Minister heeft gemeend te mogen doen,
niet ‘te aarrvaandeu is. Dit neemt niet weg, dat voor zooveel de wetgeving v66r 1914 aangaat, op andere
gronden de bevoegdheid van de gemeenteraden tot het

bepalen van maximumprijzen in verordeningen ex ar-

tikel 135 kan worden ierkend. Zulks is dan ook gebeurd

bij het Koninklijk Besluit van 17 April 1854 S. 68,

hetwelik o.a. overwoog, ,4at de beoo.rdeelinig of het
brood in eene gemeente al dan niet aan eene zetting’

moet worden onderworpen en naar welke grondslagen.
die zettin.g zei worden geregeld, als betreffende een

onderwerp van huishoudelijk belang, aan den ‘gemen-

teraad ‘toekomt”.
Evenwel is hierin verandering gekomen, eerst reeds

‘door de Onteigeningswet van 3 Augustus 1914 S. 351,

waarbij de bestrijding van prijsopdrijving en vasthou-
ding van waren – met welke bestrijding de vaststel-

ling van maxiniump’rijzen in het begin van de oor-
logacrisis ten nauwste verband hield – werd opge-

dragen aan ‘den Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel in -saimener.king met de Burgemeesters,
en daarna ten stelligste door artikel 8, 3 Distributie-
wet 1916, hetwelk den genoemden Minister bevoegd
heeft verklaard ,,de prijzen vast te stellen, waartegen
‘goederen in den groothandel, in den tusschenhanidel
en in het klein ten hoogste mogen wonden te koop aan-
geboden of verkocht”. De bedoeling van dit wetsarti-

kel is blijkens de eschied’enis der wet geweest het ver-i

krijgen van een behoorlijiken
wettelijicert grondslag
‘voor

de instelling van maximumprizen en het verzekeren

van een
goede sa.rctie
op de inachtneminig daarvan
t)

Deze sanctie is gegeven in artikel 12 Distrihutiewet.
,I)e daarin opgenomen strafbedreigiug is z66veei

zwaarder (nl. 4 jaar gevnngenisstral’ of
f 10.000,-

boete) dan die welke ingevoige artikel 161 Gemeente-
wet ten hoogste op overtreding van een gemeente-
lijke strafverordening kan worden gesteld, (t.w. 6 da-

gen hechtenis of
f
25,— boete), dat daarom alleen

reeds de bevoegdheid van de gemeenteraden moet vor-

dan geacht te zijn opgeheven. Hier komen nog andere
redenen ‘bij, en wel b.a. de overweging, dat volgens

het stelsel van de Distribubiewet 1916, ,,’de leiding van.t
de voorziening in plaatselijke nooden”
1)
is opgedra-

gen aan ‘het college van Burgemeester en Wethouders,

en niet aan den gemeenteraad, en het feit, dat a-‘tikel
8, 3 der wet de groot-, tusschen- enkleinhandeisprijzen
geheel op één ljü stelt, terwijl men toch bezwaarlijk
kan aannemen, dat de gemeenteraden, overgaande tot
de uitvaardiging van groot- en tussehenhandeisprijzen
nog binnen de huishouding der gemeente zouden blij-
ven. Een krachtig argument v66r de ‘onbevQegdheid van de gemeentebesturen sedert de inwérkingtreding
van de Distriibubiewet is voorts de omstandigheid, dat

de verdediger der wet, de Minister Posthua, een.ige
maanden v66r hare behandeling zich in een geschil met
het gemeentebestuur ‘van Amsterdam over een toenter-

tijd aldaar plaats gevonden ‘eigenmachtige prjsbepa-
Jing voor melk, met nadruk op het standpunt heeft
gesteld, dat van een uiitvaardiging van een maximum-
prijs zonder ‘zijn bijzondere machtiging geen sprake

kon zijn
2)•
Het gold hier het optreden van den
Bar-‘

.gemeester.
‘Over de bevoegdheid van den gemeenteraad
is in dien tijd blijkbaar nooit gedacht. Het is even-
wel niet aan te nemen, dat de Minister van wien de
wet is uitgegaan, aan den Raad een recht zou hebben
willen zien toegekend’, dat hij tegenover den Burge-

meester zoo sterk betwistte. Het verschil tussohen de-
zon Bewindsman – die een,’ig optreden buiten hem’
om ;bljkbaar niet ikon,gedoogen – ,en den tegemvoor-‘
digen Minister —die aande gemeenteraden allè vrij-
heid wil geven – is, wellicht als’ teeken van de ver-

Zie Bijlagen Handelingen Tweede Kamer 1915_1916,
No. 420, Memorie van Antwoord, bJz. 13.
Zie De Levensmiddelenvoorzieni’&g en het Gemee?vte-
ljegtuur van Amsterdam 1, his. 137, 139, 177-178, 195. Zie
oek Handelingen Tweede Kamer 1915-1916, blz. 245-246
en Aanhangsel van die Handelingen, vel 29, blz. 61.

anderde tijdsomstand’ighe’den, zeker wèl opmerkens-

waard.

Had het bij de invoering van de Distributiewet 1916
in de bedoeling gelegen de bevoegdheid der gemeen-

te tot het vaststellen van maximumprijzen te hand-
haven, dan was er reden geweest zulks uitdrukke-

lijk te bepalen gelijk dat ten opzichte van – aan-

v’ullende – regelingen in zake de distributie van goe-
deren in artikel 8, 4 der wet is geschied. Wordt thans
ondanks alles de vroegere ‘bevoegdheid volgehouden,

dan verkrijgt men deze eigenaardige en weinig aan-

nemelijke constructie, dat de vaststelling van maxi-
mumpnijzen zou plaats vinden door de
gemeenteraden,
zonder
dat daarbij de goedkeuring van den Ministei

wordt vereischt, terwijl ide uitvaardiging van ‘distni-
butieregelingen –
wl
gebonden aan ‘s Ministers

goedkeuring – is opgedragen aan de
colleges van

Burgemeester en Wethouders.

In een vonnis van de rechtbank te Roermond van

18 December 1917 (W. 10229), waarbij zekere door

de Kunsbmestcommissie – nog wel met machtiging
van den Minister – vastgestelde maximumprijzen
onwettig zijn verklaard, ‘is terecht aangenomen, ,,dat

‘de wetgever juist heeft gewild, dat de Minister (de
maximumpnij’zen) zelf zou regelen” en dat uit de ‘bepa-
lingen der wet ,,voortvloeit, dat
alleen de Miraister
van Landbouw
maxirnumprijzen kan vaststellen.”. De
gemeenteraad, die ‘niettemin zich het uitvaardigen

daarvan aantrekt, zou dus – in strijd ‘met artikel 150

Gemeentewet – treden in hetgeen van algemeen

Rij ksbelang is.

Als praktisch bezwaar ‘doet zich bovendien gevoelen

de heel wat omsiachtiger wijze van werken, die bij ‘het

ontwerpen, vaststellen, opzenden, afkondigen, ens. van
gemeentelijke strafverordeningen door ;de niet dage-lijks vergaderende commissie, ‘bedoeld in artikel 166
Gemeentewet en den eveneens slechts op gezette tijden

bijeen’komen’den gemeenteraad dient te worden ge-
volgd, dan die bij vaststelling ‘door den Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel, wo noodig op voor-
stel ‘van het geregeld. ‘bijeenkoinende college van Bur-

gemeester en Wethouders, ‘kan woi-den toegepast.

Bovendien valt het te betwijfelen of de bedoelde
raadscommissies en de gemeenteraden in ‘het algemeen

wel de noodige
géschilciheid
daarvoor bezitten. Het

is zeker niet zonder Ibed’enking deze zaak te brengen
in handen van iblanghebbertden, waartoe de handela-ren-leden van den raad en de ijverige vertegenwoor-
digers van midden’standspartijen dikwijls behooren. Er
bestaat gevaar, dat daarbij de kwestie van de maxi-
mumprijzen wordt eên voorwerp van het – steeds
toenemend – politiek dbat in den Raad. Het in
eenigszins ruimen kring ‘inzage geven van vertrou-
welijke onderzoekingen is wellich*f odk al niet wen-

schelijk. ‘

Een andere vraag van praktischen aard is, of de

gemeenten ‘meestal werkelijk, zooals de Minister in
zijn rondschnij’ven aanneemt, over voldoende hulp-
middelen beschikken om de vaak moeilijke – en
bovendien kostbare – ‘onderzoekingen naar de be-
drjfsuitkom’sten van’ winkeliers en ondernemingen
(vooral bokenonderzoek) in te stellen. Daarvoor kan
de hulp van accountants niet worden ontbeerd’. Lang
niet aan alle, en met name niet aan de ‘kleinere ge-
meenten (steden), staan zoodanige ‘werkkrachten ten
dienste. Daarentegen ‘heeft de Minister wellicht nog
iii een enkel overgebleven Regeeringsbureau ambte-

naren disponilbel, die – bovendien ‘door een ruimere
dan een locale ervaring lbeter ,toegrust ‘– ‘met het
instellen van onderzoekingen kunnen worden belast.

Doch voor zoover e gemeentebesturen tot het doen
van onderzoekingen in staat zijn, kan het toch geen be-
zwaar opleveren, dat ‘de uitkomsten daarvan aan den

Minister worden voorgelegd, opdat ‘de’ noodig geachte
.maximumprijzen vervolgens door hem worden uitge-
vaardig’d. Er zij aan herinnerd, dat ook in de afge-
loopen .jren talloo’ze malen afz,onderlijke maximum-

20 October
1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

II

prijzen ‘voor verschillende gemeenten in de Staats-

courant zijn ‘verschenen. Het is niet in te zien, waar-

om het ‘ongewenscht of ondoenlijk zou zijn daarmede

voort te gaan.

Wat overigens de bedenkingen aangaat, die de
Minister maakt tegen ‘de uniformiteit van de maxi-

mumprijen, zij opgemerkt, dat het voor de ‘gemeente-
besturen wel even moeilijk, zoo niet onmogelijk, zal

zijn daarvoor een oplossing te vinden, als dat

blijkbaar tot nu toe voor den Minister is ‘geweest.

Regelingen te treffen, die met allerlei factoren reke-
ning houden en in dit opzicht redelijkheid zullen

scheppen is nu eenmaal enkel met de invoering van
maxi’mumprijzen, niet te bereiken.

Hiermede raken wij ‘de principieele zijde van het
vraagstuk •der maximumprijzen. De erraring heeft

geleerd, dat maximumprijzen zonder verdere, ‘daar-
mede ‘gepaard gaande, maatregelen
geen afdoend
nziddel
tot duurtebestrjding en tot bevordering van

een behoorlijke voorziening van goederen vormen. Her-

haaldelijk heeft ‘de
praktijk
in de afgeloopen jaren

doen zien, dat de uitvaardiging uitsluitend van maxi-
mumprijzen verschillende, niet bedoelde, gevolgen

met zich sleept, waarvan het verdwijnen van het be-trokken artikel van do markt – om’dat de handelaren
met den lageren prijs dan zij meenen te kunnen

maken, geen genoegen nemen – en de clandestiene

handel – doordat een groot deel van het publiek he-
rei’d blijft de goederen boven maximumprijs te koopen,
mits het •de waren slechts kan krijgen – de voor-
naamste zijn en waardoor het nuttig effect wordt ge-
mist. Zulks is o.a. in sterke ‘mate het geval geweest
na den uitvaardiging van maximumprijzen voor
groenten in 1917 en voor eieren in 1918. Telkens weer

bleek, dat ‘de invoering van maximumprijen alleen
dan een goed gevolg had, wanneer daarnaast door Ibe
schikbaarstelling van overheidswege, door regeling
van ‘den uitvoer, of anderszins,
neveivmatregelen werden genomen, welke te zamen met ‘den maximum-
prijs het verkrijgbaar
zijn
van het ‘artikel tegen den
gematigden prijs verzekerden.

Het nemen van zoodanige .andere maatregelen nu
is over het algemeen niet mogelijk voor de cgemeen
tebesturen, wel’ke niet de macht en de middelen ‘heb_

ben om op de productie en tegenover den groot- en
den tussehenihan’del invloed uit te oefenen.

Hierhoven is opgemerkt, dat het ‘toch zeker niet
tot de huishouding der gemeente kan behooren ook
‘oor den groot- en ‘den tussehenhandel maximum-
prijzen vast te stellen. Vooral in het begin van ‘den
crisistijd is duidelijk gebleken, dat de uitvaard.iging
enkel van maximum-klei’n’haindeis-prijzen geen betee-
kenis heeft, omdat de. kl’ein’handel dan eenvoudig vast-
ioopt in den groothandel. Ook om deze reden is van

een op zichzelf staand optreden van de gemeenten
geen heil te verwachten.

Het vaststellen van maximum-kleinhandels-prjzen
vormt inderdaad telkens een onderdeel van een heel
wat meer omvattend probleem, aan welks regeling de
gemeenten weliswaar als medewerksters van ‘de hoo-
gere macht kunnen deelnemen, maar tot de oplossing
waarvan zij zonder het ingrijpen van ‘de Regeering
niet in staat zijn.

Bovendien rijst nog de vraag wat men zich voor-
stelt
te bereikea
met de instelling van inaximumprj-
zen als middel van duurtebestrijdiug zonder eonig
verder Regeerings-ingrijpen. Daarop moet het anst-

woord luiden: het instellen van strafvervolging in-
geval van overtreding. Het wordt evenwel een vrijwel
ondoenlijke zaak om, indien maxim.umprjzen gelden
voor de gewone ‘dagelijksche levensbehoeften, zooals
brood, melk, boter, voortdurend van voorkomende
overschrj.d’ingen proces-verbaal op te maken. In vele
gevallen zal het moeilijk zijn het feit te constateeron:
zoowel de kleinhandelaar, ‘die met den gestelden prijs
niet tevreden is, als de verbruiker, wien het er om te
doen is de waren te koopen, ook al kost het hem

meer dan van hooger hand redelijk wordt geacht, heb-
ben belang
bij
het stilhoudea van hun transactie.
Voor de politie wordt het een onbegonnen werk den

verkoop van melk, brood en’z. als het ware van huis
tot huis te controleeren en op dien van boter ‘in

de winkels toezicht te houden. Men wordt dus aan-
gewezen op klachten uit het publiek, maar zal niet

dikwijls de levering van het bewijs moeilijkheid ge-
ven? En wat zal ten ‘slotte ‘do justitie doen met de
processen-verbaal, indien deze eens in grooten getal

mochten. binnenkomen? Zal zij zich met ijver zet-

ten aan het vervolgen van ‘deze feiten? Het is niet
geheel onwaarschijnlijk, dat ‘de rechterlijke macht
gaarne haar kostbare tijd voor andere dringende
strafzaken van ernstiger aard zal willen besteden, dan

aan de behandeling van ‘de, eigenlijk door nieman

als misdrijven gevoelde, oversehrijdingen van de maxi-
mumprijzen. Hierboven kwam reeds tot uiting, dat de

op de overtreding van gemeentelijke verordeningen
ten hoogste te stellen straffen z66, laag zijn, dat daar-

van gee.n afschrikwekkende kracht is te verwachten.

Terbeurdverklaring van de goederen op groote schaal

levert praktische moeilijkheden op. Ook met onteige-
ning – welke evenwel in geval van zuiver gemeente-
lijk optr’dden niet in aanmerking komt – is niet zoo
heel veel te bereiken.

Een geheel ander ‘geval kan zich evenwel 66k voor-

doen, en dat ijs, da.t de rechterlijke macht op grond
van de boven aangegeven juridische bezwaren de
eventu eele gemeente-verordeningen onwettig, en hun-
ne strafbepalingen dus onverbindbaar verklaart, het-
geen tot gevolg heeft, dat de beklaagden aanstonds
van alle rechtsvervolging worden ontslagen! Welis-

waar onttrekt artikel 150 Gemeentewet de vraag naar
de
we
tti
g
h
e
id van verordeningen aan het oordeel van
de rechterlijke macht, maar blijkens de jurisprudentie
heeft deze toch wel degelijk meermalen verordeningen,
welke niet krachtens artikel 153 Gemeentewet waren
vernietigd ter zijde gesteld.

Als praktisch bezwaar tegen een zelfstandig optre-
den van de verschillende gemeentebesturen zonder een
doorslaggevende leiding vanwege ‘den Minister is ten
slotte nog aan te voeren, dat zich daarbij een rverschei-

den.heid van prijzen ‘kan ontwikkelen, welke aan een
goede voorziening in den weg zal staan. De eene ge-
meente zal het uoo’dig’ vinden den maximumprijs van

een zeker artikel iets lager te stellen dan de andere.
De groot- en tusschenhandelaren zullen met de in de

onderscheidene gemeenten geldende prijzen ‘geen reke-
ning kunnen honden en bij voorkeur daar gaan, waar
de klein’han,del het meest betaalt. De kleinhandélaren
uit de gemeenten, waar ‘de maxi’mumprijzen het
laagst zijn, zullen dus het moeiljkst hun goederen
kunnen krijgen en misschien zelfs hun voorraden ‘gaan
overdoen aan winkeliers in naburige gemeenten, wast
een hoogere prijs mag worden berekend of geen maxi-

ntantprjs geldt. Vooral de tegenstelling tussohen de
steden en de omliggende plattelandsgemeenten, wel-ke besturen soms ‘wegens verschil van hun belangen
niet met ‘het stadsbestuur kunnen of willen samen-
gaan, zal zich ‘doen gelden. Een vaststelling van

maximumprjzen doo’r de gemeenten in onderlinge
concurrentie wordt zelfs niet ondenkbaar. Een en
ander is alleen te vermijden; indien de Minister de
leiding van alles in han’den houdt.

Het ‘spreekt vanzelf, dat ook voor den Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel bij het vaststellen
van maxi’mumprijzen groote bezwaren rijzen en de

aanschrijving van 11 Septemher 1920 ‘doet het als
volkomen begrijpelijk gevoelen, hoezeer met name de

moeilijkheid van de beoordeeling van allerlei plaatse-lijke factoren de taak van ‘den drager van het centrale
gezag verzwaart. De omzendbrief geeft intusschen in
sterke ‘mate den indruk – en die indruk is door een persbericht in de dagbladen van 17 Septexaber j.l.
bevestigd – dat do Minister thans de verantwoor.de. lijkheid voor de locaal verschillend werkende maxi.

912

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

nium.piijzen niet wel meer te aanvaarden acht en er
de voorkeur aan geeft, die verantwoordelijkheid in het

vervolg voor rekening van de gemeenteraden te laten.
In de bovenstaande beschouwingen is evenwel uit-

•eengezet, .dat op den. Minister bij uitsluiting van elke

andere macht ‘de taak van de iitvaardiging van maxi-
mumprijzen rust en dat hij die taak krachtens het

geldende staatsrecht niet aan anderen – met name
niet aan de gemeenten – kan overlaten; dat voorts
clé igemeenteraden ingevolge hetzelfde recht niet meer

bevoegd zijn pi-ijsverordeningen te maken; doch dat
hun ‘bovendien daarvoor de noodige geschiktheid ont-

breekt; iiiaar .dat de gemeentebesturen, voor zoover zij

beter dan de Minister in staat
zijn
de plaatselijke toe-

standen te beoordeelen, den Minister met hun bijzon-
.dere kennis kunnen voorlichten en hem kunnen ver-
zoeken datgene te doen, wat zij noodig oordeelen, op-

dat ten siotte ‘de Ministei met inach.tneming

van alle omstandigheden de taak ‘kan vervullen, die

de wet aan hem ‘heeft opgedragen, waarna de Minis-
ter, indien van -hem verarnvoor.ding wordt gevraagd,

zich immers kan lberoopen op de van de gemeenten

afkomstige gegevens en den door hen uitgeoefen’den

aadrang.
Volgens deze opvattingen, is dus de we, die de
aanschrijving van 11 Sept. aah. de gemeentebesturen
heeft gegeven, staatsrechtelijk niet te verdedigen en

bovendien in praktischen zin ondoelmatig en zal de
Minister de verantwoordelijkheid van de vaststelling

van.’m’aximumprijzen niet op de gemeenteraden mogen

afwentelen.

Het is duidelijk, dat voor zoover het van ‘den tegen-
woordigen Minister van Landbouw, Nijverheid en

Eandel afhangt en deze ‘zijn meening over ‘de bevogd-

heid van de gemeenteraden ex artikel 135 Gemeente-
wet tot het uitvaardigen van verordeningen in zake
maximumprijzen niet herziet, de strafverordeningen,
welke misschien door eenige gemeente te dier zake

worden vastgesteld, zijnerzijds geen gevaar l,00pen met
vernietiging krachtens artikel 153 die.r wet te worden

getroffen.
Intus’schen zal het voor de gemeenten, d’ie ‘de be-

denkingen tegen een zelfstandig optreden ‘deelen, de
groots vraag zijn of ‘de Minister bereid zal blijken te
ol’doen aan verzoeken,’ welke ‘zij wellicht tot hem

zullen richten om door hen noodig. geoordeelde maxi-

mumprjzen voor hunne gérneenten in te stellen. Het
gemeentebestuur van Utrecht heeft onlangs tegenover
den Minister zijn – met het hierboven staande vrijwel
overen’komende – bedenkingen tegen diens aan-

sc’hrjving in den breede geuit
1)
en er daarbij ten

slotte ‘bij den. Minister op aangedrongen, op eventueele
verzodken ‘als zo’oeven bedoeld, een gunstige beslissing
te willen’ nemen. Het is zeker te wenschen, ‘dat de

Minister ‘de bezwaren van de gemeenten zal eerbiedi-gen en ‘bij voorkomende gelegenheid genegen zal zijn desbetreffende’ verzoeken van gemeentebesturen in te’

willigen.

Mr. G. G.
PEKELHARINC.

Utrecht, October 1920.

SOCIAIIISATIE VAN DEN STEENKOLEN-

MIJNBOUW.

NIEUWE VOOR$TELLEN.
IV. (Slot.)

Wanneer men ‘de discussies over de jongste Duit-

sche socialisatie-vo’or’stellen volgt, bemerkt men daar-
in zeer merkwaardige verschijnselen. Allereerst ne-
men de sociaal-democraten aan die besprekingen,
bijn’a geen deel. Van een partij-kiezen tussohen
de twee ‘voorstellen, b.v. -door één ‘er van ‘als onaan-
nemelijk te verklaren is geen sprake. De socialisti-
sdhe partijen eisohen kortweg socialisatie, en laten
den -vorm daarvan voor ‘de verantwoordelijkheid der

i) De ‘brief met afzonderlijke nota over de staatsrechte
lijke bedenkingen ‘is opgenomen in cle
Verzameliig van
Gedrukte Rao4svoordrachten 1920
der Gemeente Utrecht.

regeering. Die ‘houding is eenvoudig en begrijpelijk.

De meerderh’eidssociaiisten hebben de mijnen al

eenmaal
wettelijk
gesocial.iseerd, maar do vorm

daarvan ‘bleek niet door de arbeiders al’s socialisatio
aanvaard te zijn. Dat moest tot voorzichtigheid ma

nen om zich nog eens aan eenige wettelijke regeling
te 1134nden als ware dit de zuivere socialisatiie. Laat de

regeering de volle verantwoordelijkheid dragen voor

het wetsvoorstel, ‘dat zij zal opstellen, ‘opdat het later,

al ‘naar gelang van ‘de uitkomst, ‘als een wer;keljk of

een nominale en ibedriegelijke socialisatie kan wor-

den opgevat. De ‘socialistische politiek houdt zich

daarom’stil en laat eene aanmaning van Wisseil in
de ,,Vorwiirts”, om zich uit te spreken, zonder weer-

klank.

-De’ voornaamste discussie komt uit do ‘burgerlijke
kringen en wordt gevoerd tussohen de directe ver-
tegenwoordigers van ‘den mijnbouw en de politici,

die uit opportunistisohe overwegingen aan ‘den eiscih

der socialisatie van den mijnbouw wensdhen te vol
doen. En niet alleen o’p opportun,istisdhe gronden.

Er zijn ook ongetwijfeld velen onder de intellectuee-
len en uit ‘handels- en in’dustriek’rin’gen, die ernstig

gelooven, dat een verhoogde ‘kolenproductie uitsl’ui-

ten’d en alleen te ‘verkrijgen iii door aan de wenschen

der arbeiders tegemoet te ‘komen, en daar die wen-
schen nu eenmaal: socialisatie luiden, moeten die maar

ingewilligd worden. Wanneer dit middel de aiibei-

ders zal bewegen harder te werken, zoodat er meer

eh goedkoopere’ kolen komen, dan kan de overeen-
komst van Spa ‘Duitsohiand niet op den igrond ge-drukt houden en moet alles weer beter worden. De

eenigen diie zij meenen dat door socialisatie getroffen

worden, ‘zijn de kolen’magnaten, die nimmer populair
varen en met wie niemand eenig medelijden voelt.

Bovendien zijn er tegenwoordig velen die door
breedere denkbeelden beheerscht worden en hetzij
direct, ‘hetzij ‘langzamerhand aangetrokken zijn door

de gedaclhten van een plan’mntige volkshnishouding

in het belang van gemeenschap en ‘aderland. De re-
organisatie van den steenkolenmijn’honw is voor ‘hen
een eerste en hedhte groddslag van’ den nieuwen

maatsclappeljken -opbouw, die Duschland weer
groot en sterk ‘zal maken door opgesloten ‘kracht.
In deze sfeer bewegen zich de discussies ‘en dan
nog onder den invloed van vele oude stemmingen.
Lang al v66r den oorlog was er een ‘toestand van
spanning tussdhen de Pruisische regeerinigsbureaux
en het Westfaalsc1h’e Kolensyndicaat, omdat dit een
macht in den lande ‘vormde, ‘die niet ‘kon worden gel
,

duld, een motief ‘dat ook in het eerste socialisatie-

rapport o’p den voorgrond ‘stond en in vele kringen
weerklank moest ‘inden. De tegenstanders der nieuwe

voorstellen
zijn
zoowel tegen Lederer, als tegen Ra-

thenau, en trachten de discussie uit de hierboven
aangegeven sfeer neer – te halen naar den beganen
grond der practijk door ‘in allerlei toonaarden te
bezweren, dat ‘de productie zal dalen en da’t de Duit-

sche mijnbouw door de verwoesting
zijner
organisa-
tie te gronde gericht wordt. Juist omdat die orga-
nisatie en haar zelfbestuur bij ‘de tegenwoordige wettelijke regeling behouden bleef, zij het onder
contrôle en zelfs ouder de hoof.dleiding van den –
naar gemeenschapsbeginselen samengestelden – Rijks-
kol’enraad, ‘hebben zij die regeling aanvaard.
Het schijnt echter of dit pogen der tegenstanders
vruchteloos zal blijven. ‘De politieke beteekenis van.

hunne .betoo’gen is daarvoor te gering.’ Hun laatste
hoop is op dit oogenbhiik gevestigd ‘op een ernstige
en zakelijke bespreking der voorstellen in den Rijk’s-
oconomischen raad en in den Rijkskolenraad.
Op 8 October j.l. is in de ,,wirtschaftspoiitische”
commissie van het éerste college besloten een
commissie in te stellen van 15 leden, ‘die de sociali-

satie-voorstellen zal onderzoeken. Door Hugo Stin-
nes en do’or den voorzitter was een andere weg voor-gesteld; om n.l. een
gelijk
‘aantal leden van de beide genoemde colleges en tevens ‘- van den rijkadag in

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

een kleine werk-commissie te doen sa.menkomen. De bedoeling daarvan was te geraken tot een compromis.
Dit is echter verworpen, omdat men den tegenstan-
ders den tijd niet wilde geven om eene beslissing te
rekken. Er werd zelfs gesproken van een geweigerde

,,Galgenfrist”. De d.iscnssie toont duidelijk – ook
al omdat de .regeering zonder op •de diverse adviezen

te wachten, haar wetsontwerp voorbereidt – waar
het heengaat.

De omstandigheid, dat Stinnes, die anders nict
tegen een vinnirgen strijd opziet, op o’verleg aandrong,

versterkt den indruk dat in breede kringen de socia-

lisatie als noodzakelijk rwordt gevoeld.

Toch dient goed begrepen te worden van welken
aard de politieke aandrang is, die op dit oogeublik
in Duitschiand werkt. De voornaamste factor daarin

vormt: de wenseh der mijnarbeiders. Door die in te
willigen verwachten de katholieke, democratische en
liberale politici bevrediging der cociaaldemocraten,

opdat zij verder de regeering zullen ondersteunen.
En do propagandisten van ,,gemeinwirtschaft” of

,,planwirtschaft”, waarvoor Stinnes de tegenfor-
mule: ,betrugswirtschaft” uitvond, verwadhten van
die inwifliging drie groote voordeelen: meer kolen,

winst voor de staatskas, en een grondslag voor de
nieuwe nationale volkshuishouding.
In de vorige artikelen is reeds betoogd, hoe de

nieuwe voorstellen met hunne uitgedachte construc-

ties geen basis vinden in de ervaring van mijnrecht
en mijnbouw, zoodat de drie voordeelen geen werke-
lijke vooruitzichten, maar illusies zijn. De vraag is
echter of ondanks de verwarring, die van de uitvoe-
ring der plannen Lederer of Rathenau te veriwach-
ten
is,
de verbeterde stemming en arbeidsiust der
arbeiders, zoodra hunne wenschen zullen zijn inge-
willigd, tot een zooveel hoogere productie zal voeren,
dat alle organisatorische bezwaren teniet worden
gedaan. Naar mijne meening is er alleen van de in–
williging der arbeiderseisohen geen ‘hoogere prodac-
tie te verwachten. De inspanning, die de mijnwerkers
zich zullen getroosten, hangt niet op een zoo eenvou-

dige wijze af van hunne politieke st.ming, even-
min enkel en alleen van de ,,zatheid hunner magen”,
zooals door werkgevers iû de laatste jaren werd be-
weerd. (De Engelsche mijnwerkers hebben en ‘haddsn
genoeg te eten). Dat de mijnwerkers z e g g en
,,niet voor ‘de winst der groote hoeren” te willen
zwoegen, verklaart volstrekt niet het verschijnsel
der verminderde productie. Wie nauwkeurig nagaat
met welke middelen v66r den oorlog het rendement
of effect-cijfer in de mijnen omhoog werd gebracht,
zal zien dat daartoe noodig zijn vele technische en
organisatorische maatregelen en eene sterk-getrapte
discipline. Tevens kan dan ‘begrepen worden, waarom
die middelen thans ontbreken en ook na de sociali-
lisa’t,ie niet opeens hersteld kunnen zijn. De drijf-
veeren, die op den mijnarbeider inwerken, zijn vele

en van velerlei aard. En 16scipline is iets wat slechts
geleidelijk ontstaat daar die met vlijt, toewijding en
menschenkennis moet worden opgebouwd. Natuur-
lijke discipline en vrijwillige ondergeschiktheid is een

zeldzaam verschijnsel en steeds van korten duur.
Doch afgezien van deze beschouwing, en aan-
nemende dat de i.nwilliging der wensoh naar socia-
lisatie de anbeidsiust der mijnwerkers blijvend zaF
verbeteren, dan nog is daet de vraag of de nieuive
voorstellen inderdaad geven wat de arbeiders verlan-

gen. Ik meen dat de kans daarop bij uitstek gering
is, geringer aelfs dan .het voor de eerste socialisatie-
poging (de wet van 23 Maart 1919) het geval was.

Wanneer de mijnwerkers zeggen, dat zij de socia-
lisatie der mijnen ei.sdhen, bedoelen ‘zij daarmede een
fundanienteele verandering van hun positie, die on-
middellijk zichtbaar en tastbaar moet zijn. Gesteld
zelfs ‘dat zij begrijpen, waarom het zoo verkeerd voor
henzelve is van de afgebrokkelde discipline misbruik
te maken ‘om er ,,de kantjes af te loopen”, en dat aan

verdere verkorting van den arbeidstijd en loonsver-

hooging een grens gesteld is door den kolenprijrs en

de daarmede samenhangende duurte, dan nog ver-
wachten zij van sociali.satie iets anders dan dat di-
rectie en admixilistratie met ambtelijke instanties
verkeeren in plaats van met commissarissen en aan-

deelhouders. Zoo’n verandering zien en voelen zij
niet. Wanneer op ‘t oogeriblik krachtens de bedrijfs-

radenwet hunne vertegenwoordigers met de directie

onderhandelen en over de toegekende rechten kibbe-
len, weet elk arbeider dat er wat omgaat. En ‘hun
verlangen is, dat clie bedrjfsraa’d meer zal te zeggen

krijgen, of ten slotte de baas is. Dat en niets anders

is voor hen socialisatie. Hiermede is niet bedoeld de

mijn aan de arbeiders. Daaruit zou volgen dat de
arbeiders de mijn in bezit kregen en de winst voor
hen was. Dat willen zij niet. De financieele en admi-

nistratieve regelingen worden gaarne aan de gemeen-
schap overgelaten. Maar het dagelijksche werkleven
op de
mijn
willen zij onder elkaar regelen, of prac-

tisch gezien, ze willen hun eigen bestuur aanstellen
en onder voortdurend toezicht houden. Men behoeft slechts na te gaan, wat er in de twee revolutionnaire

periodes in Westfalen – januari 1919 en. Maart
1920 – geschied is om de juistheid dezer bewering
te controleeren. In Januari 1919 gaf de arsolraad
voor Essen een manifest uit, waarin stond: ,,Over-

winning van het socialisme. Heden is het Kolensyn-
dicaat en het Mijn’ver’bod door onze volkscommissa

rissen bezet. Daarmede is de eerste stap naar de so-
cialisatie gezet. iDe centrale van de kapitalistische
uitbuiting en de dwaugburcht van het mijnheerlijke

geweld zijn daarmede in de handen van het volk
overgegaan.” In Maart 1920 zonden de arbeiders van

eenige bezette mijnen vertegenwoordigers naar ons
land om kolen tegen levensmiddelen te ruilen.
Duidelijk uitgesproken is deze opvatting der so-
cialisatie bv. in een voordracht van den commu-
nist Karki (Dr. J. Marchlewski), op 5 Maart 1919

te Essen gehouden. Daarin staat: ,,werkelijke socia-
lisatie ‘berust op de onteigening der pri’vate bezit-
ters, overdracht van de mijnen in ‘t bezit der alge-
meen’heid, en bestuur der mijnen ‘door de arbeiders,
waaronder te verstaan zijn hoofd- en haudarbeidei’s.”
Dat dit in die twee revolutionnaire periodes niet
gelukt is, wordt toegeschreven aan ‘het ingrijpen en
het bedrog der regeerinig, niet aan de onbekwaamheid

der plotseling opgedoken bestuurders, die directeu-
ren vervingen, of onder hun contrôle lieten verder

werken. Leerrijk hierover is ‘b.v. de tweede afdeeliug
van het derde deel uit Robert Wi]brandt’s Sozialis-
mus, waarin hij de Januari-dagen van 1,919 in West-
falen uit eigen ervaring beschrijft.

De wet van 23 Maart 1919 bracht arbeiders.ver
tegenwoordigers in de syndikaten en in den rijks-
kolenraad. De bedrijfsraden,wet bracht op elke mijn
een of meer commissies van medehestuur. De ar’beids-

gemeenschap bracht regeling van bonen en salaris-
sen voor een groot deel volgens de eischen en wen-
schen der werknemers. Wat kunnen de nieuwe socia-
lisatievoorstellen in deze richting meer ‘brengen om
een overgebleven ontevreden: stemming weg te ne-

men? Van de onteiigende bezitters zullen de arbeiders
weinig of niets bemerken. En de discipline in elk
bedrijf zal niet anders en niet minder kunnen wor-
de. Integendeel zal de leiding van ‘tgesocialiseerd
bedrijf er aanspraak op moeten maken die discipline
weer te ‘herstellen of te versterken.
Wanneer als in Maart 1919 de socialisat.iewet ook
thans weer van sociaal-democratische regeerders uit-
ging, kon met meer recht dan nu verwacht worden, dat de arheidersleiders hunne mannen overtuigden,
hoe aan hun wensehen was voldaan. Of zij dat ook
zullen doen wanneer de wet en de uitvoering uitgaat
van een ‘burgerlijke regeering?

Er is voor iemand, ‘die uitgaat van de feitelijke
werkelijkheid, inplaats van politieke en sociaal-eco-
nomische beweringen, geen grond te verwachten
dat de uitvoering der nieuwe socialisatievoorstellen

914

ECONOMISCH-STATISTISCHE, BERICHTEN

20 October 1920

inderdaad do arbeiders zal ‘bevredigen n vrij zeker
is er een zeer belangrijke categorie van medewer-

kers aan de kolenproductie, wier ontevredenheid in

sterke mate zal toenemen, dat zijn, 1e hoogere hoofd-

arbeiders, de leiders. Hun zenu.wkraoht en hun ener-
gie hebben al veel geleden. Hufi •beroepstrots •is ern-
stig ‘gekwetst, omdat zonder en over 1hen wordt be-

slist. Hun gelatenheid slechts kan nog tbenemen.
De .bedrijfsorganisatie, die door de leiders der

Duitsche mijnindustr.ie
gedurende een kwart eeuw

niet zonder moeite en worsteling
is
opgebouwd, en

die door ‘hen beschouwd werd als een vooibeeld voor
de ‘geheele wereld, was te sterk om •door oorlog en

revolutie in elkaar te vallen. Zij bestaat nog, ofschoon

verzwakt, en is voor allerlei aanpassing aan nieuwe•

economische en sociale verhoudingen geschikt.

Todh ‘is •de waarschijnlijkheid groot, dat van het
instrument en van de levende ‘krachten, die ermede

weten om te gaan, niet het goede gebruik gemaakt

zal worden. Niet omdat de bezitters van mijnaandee-

len
omgezet zullen worden in rentetrekkers van
staatspapieren; niet
ook
omdat de geheele mijnbouw
v66r
alles aan ‘t .gemeentehappelijk belang ten nutte

gemaakt moet worden, maar omdat goede bedoelin-

gen hooger gesteld zijn dan ervaring
en
bekwaam-

heid, omdat het bedrijfsleven niet geleid zal worden
langs eigen groei-ridhtingen, maar besnoeid volgens

denkbeelden geboren in een Wolkenkuckucksheim.

Wanneer alle politieke en publieke verschijnselen
er op wijzen; dat na d.e Kapp’sche contra-revolutie,

en iia Spa de tegeizwoordige regeerders en hunne

meerderheid het noodig adhten
om
de. nieuwe voor-

stellen der socialisatiecom’missie in de een of andere
variatie te volgen, dan is daarmede niet gezegd dat

de sociaiisatie voltrokken zal zijn. Er komt dan
slechts een nieuwe periode in de s’ocialisatie’beweging,!
die de ervaringen moet brengen – waarschijnlijk zeer.
sterk teleurstellende ervaringen – om ‘te leeren

onderscheiden tussehen het werkelijk doel der sociali-
satie en de ondeugdelijke middelen, die daarvoor wor-
den aangeprezen, en die niet om hun practische
waarde, maar om de tijdelijke populariteit door een

volkswaan zijn aangewend. i.
P.
DE
Vooys.

DE RESOLUTIES DER BRUSSELSCHE

•

CONFERENTIE.

II.

Op ‘de resoluties der Vierde Commissie, die wij

wegens ‘het belang derzaak reeds in ons vorig num-
1

nier ten verv’oige op het artikel over ‘het Vraagstuk
der Internationale Oreietiverleening in het nummer
van 6 dezer afdrukten, volgen hieronder de:

RESOLUTIES DER COMMISSIE VOOR HET
GELDWEZEN EN DE WISSELKOERSEN.

Het muntwezen van een land, in den zin ‘van de oumid-
deflijke koopkracht ‘van de gemeenschap, omvat
e. het bestaande wettig betaalmiddel, voor zoover het
circuleert;
b. alle beloften om in ‘wettig betaalmiddel te voldoen
(b.v. ban’ksaldi), beschikbaar voor gewone dagelijksche
transacties.
De hoeveelheid betaalmdddelen is in alle oorlogvoerenLle, landen en in vele andere, hoewel in zeer verschillenden om-
vang, sinds het begin ‘van den oorlog kunstmatig uitgezet,’
ongeacht de gewone belemmeringen, die daaraan in den weg staan (waaraan wij later onzen aandacht zullen
wij-
den) en zonder een correspondeeren’de toeneming in den
werkelijken rijkdom, waarop haar koopkracht was geba-s
seerd; integendeel, in de meeste gevallen onçianks een aan-t
zienlijken teruggang in zulken rijkdom.
Men moet ‘goed’ ‘begrijpen, dat deze kunstimatige en on-beperkte expansie, of, ,,inflabie” zooals ze wordt genoemd,
van de betaalmiddelen of van het reht op koopkracht, die
men onmiddellijk, .kan aanwenden, ‘niets heeft toegevoegd aan en ook niets kan toevoegen aan de werkelijk bestaande
koopkracht, zoodat haar uitwerking een vermindering
van de koopkracht van iedere geldeenheid moet zijn. Het
is in wezen een vorm van muntveazwakki’ng.

Haar uitwerking ‘is geweest de algemeene prijsstijging, in de gefuflationneerde munt uitgedrukt, ‘te verscherpen,
zoodat een grootere hoeveelheid van soodani’ge betaalmid-
delen noodi’g is, om de ‘hoeveelheid goederen en diensten te
verschaffen, waaraan men gewoon is. Waar deze meerdere
betaalmicidelen verschaft werden door verdere, ,,inflatie”
(di. door meer papiergeld te d?ukken en nieuw crediet te
scheppen) on.tstond, wat een ,,vicieuze spiraal” van voort-
durend stijgende prijzen en bonen en voortdurend toene-mende inflatie genoemd is met de daaruit voortvloeiende
desorganisatie van alle zaken doen, ontwrichting van dc
wisselkoersen, een progressieve stijging in de kosten van
levensonderhoud en daaruit voortvloeiende aiibeidsmoeilijk-
heden.
Daarom:
– 1).
is het van het uiterste belang, dat de inflatie tot
staan -gebracht wordt,
‘en dit zou spoedi’g bereikt kunnen
worden, hoewel het ongetwijfeld zeer moeilijk onmiddellijk
door te voeren is in sommige landen, door
10.
zich te onthou-
den van uitzetting der hoeveelheid betaalmiddelen (iii haiir
ruimsten zin, als ‘boven omschreven) en 2o. door den wer-
kelijken rijkdom, ‘waarop de betaalmiddelen berusten, te
döeu toenemen.
Het ophouden van de toeneming der betaalniiddelen be-
hoort niet ‘to worden bereikt alleen door de uitgifte van
wettig betaalmiddel te beperken. Een zoodanige stap, in-
dien niet vergezeld goande ‘van andere . maatregelen, zou
geschikt zijn den toestand te verergeren door het ‘vei’oor-
zaken ‘van een geldcrisis. Het is noodzakelijk de oorzaken
aan te tasten, die leid.n tot de noodzaak der creatie van al
dat meerdere betaalmiddel.
De hoofdoorzaak in de meeste landen is, dat de Regee-
ringen, die ‘zich buiten staat ‘bevindén hun uitgaven uit
hun inkomsten te voldoen, zich hebben laten overhalen hun
toevlucht te nemen tot de kunstmati’ge schepping van
nieuwe koopkracht, Öf door de directe uitgifte van nieuw
wettig betaalmiddel, öf vaker voorkomend, door in het
bijzonder van Circulatiebanken, die in sommige gevallen niet
in staat en in andere onwillig zijn hen te weigeren -. cre-
dieten te ‘verkrijgen, waar’van de tegenwaarde hun voldaan
moet worden in wettig betaalmiddel. Wij zeggen daarom,
dat
2):
de
Regeeringen hun
uitgaven tot
het
bedrag hunner

inkomsten
moeten beperken. (Wij
beschouwen hierbij niet

het financieren van den
wederopbouw
van verwoeste ge-

bieden).
–
de banken en in het bijzonder de circulatieba.nken
bevrijd’
behooren
ie worden van politieken invloed en be-
hooren te worden
beheerd
volgsns de eischen van een ‘voor-
zichtig financieel beleid.
Maar de Regeeringen zij•n ‘niet de eenige schuldigen in
dit opzicht, anderen en in ‘het ‘bijzonder in sommige landen de gemeenten en andere locale autoriteiten, hebben in over-
matigen omvang crediet genomen, •dat op dezelfde wijze
de ‘aanspraken op koopkracht doet ver’meerderen.
Ook zal het om het voortschrijden van de inflatie te ver-
hinderen’niet voldoende zijn, dat verdere uitgifte van wettig
betaalmiddel of ‘het verder toestaan van credieten eindigt,
sinds de ‘vlottende schulden van Regeeringen en andere
autoriteiten op zichzelf een vorm van potentieel ‘betaal-
middel vormen, ‘in dier ‘voege, dat, voor zooverre ze niet
voortdurend hernieuwd worden, de totale hoeveelheid be-
‘taalmiddelen, t.zt. met hun bedrag zal aanawellen. Bijge-
volg
behoort de schepping van verder crediet te ,eindigpn
en Regeerin gen en Gemeenten
bekooren
niet alleen hun

vlottende schuld
niet meer te verineerderen, maar een begin
te
maken met de afbetaling, hiervan of de geleidelijke fun-
deering.
In normale tijden is de natuurlijke en ‘meer effectieve
regulator van den omvang en de verdeeling yen het crediet
de intrest, die de Centrale Banken, uit een oogpunt van zelibehoud en van plicht ten opzichte van de .gemeeit-
schap, gedwongen ‘zijn te verhoogen, . waiineer de crediet-
uitzetting te sterk is. Het is waar, dat hooge rente-
koersen duur zijn voor Regeeringen met groote vlottende
schulden, maar wij zien geen reden, waarom de gemeen-
schap in zijn collectieve capaciteit (d.i. de Regeering) min-(ter het voorwerp van den .normalen maatregel tot erediet-
beperking ‘zou zijn, dan de leden der gemeenschap indivi-
dueel. In sommige landen loopt de financieele machinerie
evenyel, zoo abnormaal, dat de onmiddellijke’ toepassing
van zulké corr’ectieven riioeiljkheden kan opleveren. Wij
bevelen daarom aan, dat
tot op het
tijdstip,
dat het crediet
weer uitsluitend
door den normalen invloed van den rentekoers beheerscht
hn worden, het alleen
zal
worden
toegestaan voor werke-
lijke, ecoi’iomischë ‘behoeften.

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

915

– Het is onmogelijk een regel te geven voor den ,,juisten
koers” van disconto of rente voor de verschillende landen.
Deze koersen zullen niet alleen van vraag en aanbod op
verschillende oogenblikken afhangen, maar ook van andere
factoren, vaak van psychologisebon aard. Met vertrouwen
mag inderdaad gezegd worden, dat, als eens. cle willekeu-
rige toeneming van de inflatie eindigt en wanneer de Circu-
latiebanken met goed gevolg hun normale functie kunnen
uitoefenen, de koersen hun juiste peil zullen ‘vinden.
De aanvullende stappen, om de toeneming der inflatie te
stuiten door het doen aangroeien van den werkeljken rijk-
dom, waarop de betaalmiddelen zijn gebaseerd, kan samen-
gevat worden in de woorden: productie-vermeerdering en
consumptie-vermindering.
De meest intensieve productie; die mogelijk is, wordt
vereischt ten einde de vern’i’etigingen van den oorlog goed
te maken, de inflatie te doen ophouden en aldus de koeten
van levensonderhoud te doen dalen. Desalniettemin zijn wij
in vele landen getuige van een productie beneden het •nor-
male, tezamen met die veelvuldige stakingen, die in plaats
van het huidige tekort en de duurte der goederen te ver-
minderen, den toestand •nog verergeren. Wanneer een da-
li’isg in de ei’schen der Regeeringen weer meer crediet be-
schikbaar doet komen -voor handel en nijverheid en voor
het herstel van de wereld, wanneer de inflatie gei.adi,gd is
en de prijzen ophouden te stijgen, wanneer de algemeene
onzekerheid, veroorzaakt door de oorlogsbijslagen eindigt,
is het waarschijnlijk, dat een gr.00te verbetering zal zijn waar te nemen in de productieve activiteit. Toch lijdt de
productie van rijkdommen in vele landen, tengevolge van
een- oorzaak, waarvan de wegneming meer direct binnen
de macht der Regeeriagen ligt, nl. de contrôle in ver-
schillende vormen, die vaak door, hen als een oorlogsmaat-
regel is opgelegd en’ die nog niet geheel is opgeheven. In
sommige gevallen is het doen van zaken zelfs door de Regee-
ring uit handen genomen van den particulieren koopman
of industrieel, wiens ondernemingszin en ervaring een veel
krachtiger instrument zijn voor het herstel van het land.
Een andere dringende noodzakelijkheid is de zoo vrij
mogelijke internationale goederenruil. Hiermede zal een an-
dere Commissie zich bezig houden, maar wij voelen dat
on’ie conclusies over inflatie niet volledig zijn zonder de
toevoeging, dat
de handel zoo spoedig mogelijk van contrôle bevrijd
behoort te worden en beletselen voor den internationalen
handel verwijderd.
Even dringend ‘is de noodzaak van een afnemi’ng der
consumptie in een wereld, -waar cooveel is vernield en de.
produetieve kracht is verzwakt. Daaroini is het nu vooral
van b’elang dit .zoo’vel door openbare’lichamen als door par-
ticulieren en niet alleen in verarmde landen,’ maar ‘in
ieder deel van (le wereld
‘
alle overtollige uit gaven vermeden worden.
Om dit doel te bereiken is de voorliehti’g der’openbare
lneeni-ng de machtigste hefboom. Wanneer een wijze ere-
dietcontrôle tot duur ‘geld leidt, zal dit resultaat op zich-
zelf helpen de zui:nigheid fte bevorderen.
Wij gaan nu van de inflatie en cle geneesmiddelen hier-voor over tot de; andere punten, waarover wij ons moeten
uitspreken.
Zonder in te ‘gaan op cle vraag of goud’al dan niet de
ideale gemeenschappelijke waa’rdestandaard is, beschouwen
wij het’ als van .het meeste belang zijnde, dat de wereld den
een of ‘anderen -gemeensohapelijken standaard heeft, en dat,
waar goud thans de standaard dr beschaafde wereld is:
‘8).
,
het in hooge mate ioenschelijk is, dat de landen, die
van den effectieven gouden standaard zijn afgestapt, daar-
toe terugkeeren. Het is onmogelijk ‘te zeggen, ‘hoe ,en *anneer al de andere.
landen’ in staat zullen zijn tot hun ‘vroegeren effectieven
gouden standaard terug te keeren of hoe lang het’ zal duren,
totdat de nieuw gevormde landen, zoodanigen Standakrd-
hebben ingevoerd. Maiir naar onze meening
9). ‘is het nutteloos te trachten de waardeverhouding’
van de bestaande fiduciaire betaalmiddelen tot hun nomi-
nale goudwaarde te fixeeren,
want tenzij ‘de toestand van het betrokken land voldoen-
de gunstig zou zijn om, een zoodanige fixatie onnoodig te
maken, zou zij niet kunnen worden gehandhaafd. :
‘De ovengang ‘naar, of vestiging van een effectieven gôu-
– den standaard ‘zou in vele gevallen éen enorme deflatie ver-.
eischen en het is zeker dat zoodan’ige
– 10).
deflatie, wanneer en indien daartoe wordt overge-
gaan, geleidelijk en met groote voorzichtigheid moet wor-
den uitgevoerd,
omdat anders cle verwarrbg in handel, en credietwezen
noodlottig zou kunnen blijken.

Wij kunnen geen enkele poging, de’ waarde ‘van het
goud te stabiliseeren, aanbevelen en wij twijfëlen er ernstig
aan of zulk een poging zou slagen.
Dooh deze kwestie zou zeer goed voorgelegd kunnen War-
den aan de Commissie, waarover wij later. spreken, indien
zij benoemd mocht worden.

Wij ‘gelooven dat noch een inter-nationaal munt-wezen, noch een internationale verrekening.seenheid een nuttig doel zou dienen
of iets van de moeilijkheden wegnemen, ‘waaronder de.
internationale wisselkoersen’ thans lijden.
,
Wij kunnen geen rechtvaardiging vinden voor het
steuneh van de idee dat buiténlandsche houders van bank-
biljetten of van saldi en binnenlandsche verschillend, be-
handeld behooren te worden.

–

In landen waar geen Centrale Bank bestaat, behoort
er een të worden opgericht,

–
en wanneer de hulp -van het buitenlandsche kapitaal ver-
eischt mocht blijken voor de oprichting van ‘zulk een bank,
zou de een of ,andere vorm van’ internationale contrôle
noodig kunnen blijken.

–

Pogingen, ons de fluctuaties in de wisselkoersen te beperken döor een kunstmatige contrôle’op
wi88eloperatie8
zijn nutteloos en schadelijk. – •In zooverre ze effectief zijn ‘doen zij de markt een onjuist
beeld geven van den stand van zaken, hebben -de neiging
natuurlijke correctieven op dergelijke fl’uctuaties weg te
nemen en hinderen een onbelemmerden termijnhandel,
die zoo noodzakelijk is, om handeldrijven4en in staat te
stellen uit hun calcu’laties een margé ter dekking van
koersrisico te schrappen, die anders tot de prijsstijging zou
ntedewerken. ‘Boven(ien werkt alle regeeri’ngsbemoeitng met
l!andel en nijverhEid, de wisselkoersen inbegrepen, ertoe
mee, de verbetering van de er;c)llomisehe omstandiglwalen va-n
een land te belenimeren, wnardoor toch alleen ee’i gezonde
en stabiele wisselkoers kan worden verzekerd.
Wij -steunen hetgeen ons in overweging werd gegeven
ten aanzien van – –
10).
dc instelling van een Commissie,
zoowel voor de voortzetting van het ‘verzamelen van de waardevolle finari-
cieele statistieken, die met liet oog op deze Conferentie
zijn verstrekt, als ook – voor het verdere onderzoek van de
gelcipolitiek.

•

LONDENSCHE CORRESPONDENTIE.’

‘De
mijinwericerssialcing;
de Fight’ the
– Fansine Confei-ersce; het werk van de
Brusselsche
–
Conferentie.

Onze Londensche c-orresporrdent schrijft,t ons .d.d. 16
October 1920: – –

The unexpeeted ‘and the undesirable has ‘once again
happened, and th e s t r i k e ta’kes effect from to-
day. 1 desire -to’ write with calm-iiess on a situation
with terrible implica-tions, , – the hooligana of the

Pres will, on ‘both si’des, supply all the -ver’bal ati-oci-
ties that are requisite to work up the two ‘camps to
the necessary degree -of exasperation – ‘but ‘there ca-n
be
11
–
0
.doubt that -‘this -step m’arks the final advance to
the disintegration of European economie life. As one

li’stened to -the foreiga delegates nt the Fiight the
Fa’mine Conference, ‘as one n-oted the pallor, :the
feverish exeitement of some of these ‘men and w-omen,
and t’hen reflected that in the offices of ‘the two sides
this -matter
,
–of •a stri-ke was – being foug-ht out ‘w’ith
reference mainly’to the ,,prestige” fea’bures invol-ved,
it was n’o long’er possible to ‘hope; it came to one with
– irresist-ible conviction that for the moment force was
indeed master, ‘and the minds of men ‘a ‘breken and
useles-s instrument. Well, the strike ‘is ‘here. There
need ‘be no
,r
illusions -as to what ‘it means. 1-t will
invol’ve on ‘t-ho political side- the indef’ini-te prolonga-
tion of the present G’overnmefit’-s power. That even
the ‘staunchest La’bour- men admit. With -that sai-d-, – it
is also inevitable that, in ‘the Laihou-r m’ovemeat, the
extremists will -gain – in stren.gtih. From the stand-
– poiri.t of the Trade-Union movement, thé strike will leave the ‘finances ‘in a state of h’opeless i’nsolvency
at -a -time when the ‘depressi-o’n in ‘tr’de would in any
case -strain them severely. It will enable -the depres-
sion to ‘be put dowu to -the La’bour movement,
– instead of to the folly ‘of paper .money and the lack

916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

of peace. It will plunge the rest of Europe in a state

of suffering that will be worse than anyt,hing the
years of war brought with them. Of all that, there is no

doub.t. But the strike will .go on, now that we are in it, for some time to come, for neither side is wi’lling

to a’bate an inch, ‘and both sides think that victory is

bound to ‘be theirs.
1 am bound to say that no part of the blame for the

present impasse rests on the shoulders of Mr. Smillie,

exeept in so far as he is responsible for the original

demands. He and a few of the older leaders are on the

side of peace. The pressure insi’de the Federation

carne from the relatively unknown and younger men,

and though the part played by Mr. Hodges is not

clearly known, it ‘is probable that he represents the

left wing in the ore intimate circies of the Federa-

tion. The direct occasion of the strike is the decisive

reection of the ,,datum line” by the men,
u
rejection

by a majority langer than that dbtained ‘for the

orig’inal ballot for a strike. 1 am bound to state also
tht conversation with an influential railwayman

and• the m’ost distinguished i’epresentative of Aca-

demie liberals left me with the impression that the

idea that the men would accept the offer was impos-

si’ble from the beginning. Both these gentiemen,
looking at the .matter from ‘different angles, sa’id that

the proposal was one that it was inevitable would be

rejected. It was •a new •idea, it ran counter ‘to the
theory that wages should in part move with the cost

of living, and it separated too w’idely the effort of

each individual man and ‘the increased payments

whieh wereheld out as an ‘inducemerit for that extra

effort.

1f there ‘is little to ‘be said fôr the men, the conduct
of the Government has been ,,clever” but it !has not
been statesmanship. The only concession offered was
to sufbmit the matter to an ‘imp.artial tribu’nal. The
miners have h’ad a bad experience over the Sankey

Oommission, and it was pretty ‘obvious that something
more would be required. That something more bas
not been forthcoming. Instead, we have ‘had ‘very

pretty manocuvreing so that Sir Rdbert Home comes
out with a greatly increased reputation, but pu.tting

the miners at a disadvantage in a verbal ‘dispute is

hardly the same thing as settling the industry on
suh a ‘basis as to make the average miner put forth
his best efforts. Further, there is not the slightest
doubt th’at to some sectiôns of the employers the
strike is welcome, they will ‘be fighting the men at a
moment of strategical advantage, with public opinion
enraged, wages no longer prot’ected by legislatioii,
masses of men already out of work, the unions in a
panic, and the political future certain for the next
few yeams. For the moment we shali hear no more
of the ,,brotherhood of the trenches”, instead of war
in Flanders we have war in Fleet Street and the

hustings.
1 can only repeat home what 1 have frequently s’aid
in previous letters: the worst enemy that the Labour
movement possesses at this ‘moment is not the Prime
Minister, ‘but the editor of the ,,Daily Hrald”, who,
incapable of putting two and two together on any

matter in which intelligent foresight is required,
plays the part of echo to the least responsible voices
in the movement. This morning we are i’nv’ited ‘to read
his paper, because ,,the one thing we eau all ‘do is to

spread the’ truth about the strike.” Unfortunately,
,,We (The Herald )shall not pretend to ho impartial,

because in our view there is oniy ‘one side possible
for us in a struggle of this deseription, where the
woikers are so entirely in the right.” Such a menta-
lity requires no comment, it is its owu sufficient

indietment.

Tiiere is of course no lack of f’olly outsi’de, as well
as within, the Labour Movement.

There lies ‘before me the speech öf a business man
to the shareholders of bis company, it so happeus,

a papel mili. Paper being so expensive that the output

of original vork by our youngem University men and
lesserknown poets and noizelists is rapidly becotiing
impossi’ble, it is no doubt highly satisfactory that the
shareholders of the said concern should be oothed

by the prospect that G’erman competition was impos-

si’ble, owi’ng to ‘the lack of coal. But further, there was
the exchange situation, there w a s the dauger. Our

business expert had nothing more to add to the

explanations of the Brussels Conference, to him these

paths weme easy; the fluctuations were duo to ,;the
manipulations of the international Jew.” After this

it is not surprising that ,,the German does not mmd

the exchange being down at 235 to the pound.” Here

is the ,,Times” telling us with great satisfaction this

morning that representatives of German tnxtile £irms

were turned out of their hotels at Bradfomd on their

nationality being discovered, though it is of course

truc that ,,Representatives of German dyeware firms

are carrying a wonderful range of colours. The variety
and quality of these are the en’vy of British colurists etc.” Since a certain dyeware ,,muc’h required in the

Bradford trade,” is being offered nt 7 pence to one

shilling, the home price ‘being 4/ perpound, bne
wonders urhat the outcome will be, though fomtu
nately for the continued sanity ‘of the country, the
nood for poison gas in the’ next ‘war, upon which

Lord Moulton bas been discoursing to the Society of

Dyers and Colourists ‘at Bradford yesterday, will bad

to the exelusion of German dyes in the near future,
since the promised key industries bill cannot be

delayed much longer.

The Fight the Famine Conference

which was held in Loudon this week had a very bad
Press, the ,,Times” disregarded it altogether, and the
Goal Strike crowding it into back spaces in most of
the other journals. Sucli things as the starvation of

Europe are not at present ,,nsws”, we being frankly

bored by it. Als Holland was well represented, 1
forbear ‘givi’ng a long description. 1’ shoul’d only like
to give my own personal impression. This was th

complete hQpelessness of the wh’ole position. The

constant refrain that i f o nl y the League would do
this or that reminded me strongly of what a forceful

German writer said of certain compromises over the
Central European Customs Un’ion, that t.hey repre-
sented the ,,Verlegenheitskind des Ja und Aber.”
Everyone bas the best intentions, but if ouly, and so
on, ad nauseam. The truc position was put by Sir William Beveridge, who said that we had to trust
foreign affairs to our Govemnments; like most truths,

exceedingly cold comfort.

The Russian delegation is still ‘here, and
now that the Curzon note has been accepted, and the
prisoners in Russia look like being relcasod, something
may come out of these interminable delays. The
abjections to the Trade Agreement continue to be pressed, and the whole thing may stili collapse en
this ground. In any case, the coal strike bas put the
ivhole affair in the background, and the ‘impression
of weakness which one gets en reading the Peace

Terms whioh the Russians have accepted ‘at the hands

of ‘the Poles will certainly not escape those who are
anxious to wreck any chances of coming to an under-

standing.

The work of the Brussels Conference
bas been received with general approval, though it is
recognized that what is wanted is some effort on the
part of Go’vemnments to live up ‘to the spirit of thè
resolutions. The ,,Manchester Guardian Commercial”,
it is true, regards with a ,,certain impatiefice” the

,,rehash of the old mess of pottage which was ‘already
sufficiently stale when the Supreme Council put it
in the menu.” It is not quite so truc as some people

think that the truth about inflation is so well known that it will not bear some repetition, and this propa
ganda value of the Conference is all that mest

20
October
1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

economists over expected it to aohieve. The scFeme
of Mr. Ter Meulen has received detailed comment in
the Manchester Guardian and in the Times, though

the reception has on the whole been critical.

The ,,Economist” pufblishes this week the usual
quar’terly return of p rofits: .though the

tables refer only to the profits revealed during the

quarter, and not to the profits made during the

period, they are interesting as revealinig tendencies.

Profits revealed during the 3rd Quarter, 1919 miii. £ 19.045
do

do

1920

,, 1127.032

The highest rate of increase was Rubber,
256.5

percent, other high increases ‘being
Oil, 64
percent,
Textiles,
59
percent, and Trust Oompanies,
45.6

percent.

The ratio of profits to capi.tal was as f’ollows:

Total Ordinary and
1920 Preferred Capital

Net Profits

Reserve
First Quarter miii. Y,323.1

£ 43,9 13.6
O/o

15.6 4 8
°
/
s
Second ,,

,,

,, 213.3.,,’ 35,8 16.8
O/

12.7.6 0°/o
Third

,, 183.0

27,0 .16.6
01
0

8.4.5 2%

Totais

£ 699.4

£ 106,7 15.2
°/o
£ 36.7.5 3°/o

The distribution of .net profits in the three quarters
has been as foliows:

Net

Ord.
°Io
of Prof.
0
/o
of Res.

°/o
of
Profit Shares N. P. Shares N. P. N. P.

let Quarter £ 43.9 £2i,8 49.5
0/o
£6,5 14.9
0/o
£ 15.6 35.6
0/

2nd 35.8 ,, 195 54 3
0/
,, 3,6 10.1
o/o ,,
12.7 35.6
°
/
o
3rd

,, 27.0 ,, 16,3 60.0
0
/0
–
,,
2,4 8.7
o/ ,,
8.4 31.3
°
/
o

T h
e floatin.g ‘debt position
‘this
week is
as under:

Inerease or decrease
Oct. 9/’20

on Week
Advances front Bank
of England ……£

60.000.000 £ 60.000.000 increase
Advancea from Go-
vernment Depta

,,
151.364.000

8.250.000 increase
Treasury Buis Out-
standing …………1.078.639.000

60.155.000 decresse

Total Debt……….£ 1.290.003.000 ,, 8.095.000 increase.

T h e B a n k R e t u r n shows the following vria-
tions:

Public Deposits ……..£ 3.048.938 decrease.
Other Deposits …………10.791.734 decrease.
Government Securities . ,, 81.364 decrease.
Other Securities ……….14.343.146 decrease.
Reserve

………………639.595 increase.
Circuia’tion …………..

680.635 increase.
Proportion 10Ys percent, bein.g an increase of l
percent.

–

The Ourrency Note Return shows a
relatively small increase this week, the amount
outstanding having gone up by £
358.997.
The reerve
items, both of ‘gold and notes, remain ‘unc’hanged, the
ratio falling from
13.38
percent to
13.37
percent.
The financial pos’ition will of course not ‘benefit
-as -a result of the strike, and it is as well to. look
forward to a sharp rise in the floating debt and the
paper currency, if the Urike lasts, for the inev.ita’bie.
effect will ‘be a -heavy inerease in’ the volume of
emergency payments, w’hich the Government will have to meet, in the shape of unemployimen-t don’ation. The
closing of iron ‘w-orks is already announced, and the
railway service will prbably also suffer in the
immediate future.

INDEX-CIJFERS.

Een verdere ‘daling van het index-cijfer valt ook
over de maand Se.ptemiber waar te nemen, zij bedraagt
98
punten. Het ‘totaalcijfer bedraagt aan ‘het einde
van October
7645,
tegen
7743
een maand geleden en
6795
•einde October
1919.
De. daling gedurende de
afgeloopen maand echter, zooals uit onderstaande – aan ,,the Economist” – ontleen.de
tabel valt te zien,,
was niet ‘algemeen en niet het gevolg van een
uniforme vermindering der prjzn, maar een ver-

dere voortgang in de richting van een meer normaal

nhveaû’ vak de prijzen der weefstoffen, in tegenstel-
ling •met de fantastische hoogte, welke deze bereikt
hadden.

Data
Granen
en
°

,,

A
naere
voe-
din
Wee!-
stoffen
Dcl!-
stoffen

ve

Di,.
sen: oliën.
hout,
rubher,

Totaal

luge-
meen
tndex.
cijfer

Basis (gemidd.
1901-5) .
.
500 300
500 400
500
2200
100,0
1Januari1914
563
355
642
491 572
2623 119,2
1 April
560
3504 6264
493
567
2597
118,0
1 Juli
5654 345 616
4714
551
2549 115,9
1 October
646
405
6114
4724
645
2780
126,4
EindeDec.1914
714
4144
509
476
6864
2800 127,3
1915
897
446
731
7114
8484
3634 165,1
1916
1294 553
11244
8244 1112
4908
223,0
1917
12864
686
16844 8394 13484
5845
263,2
1918
1303
7824 18054
816 1337 6094
277,0
Jan.1919
1287
7824
16184
828
1335
5851
265,9
Febr.
12884 7824 15964
818 13104
5796 263,8
Mrt.
1285 7824
1502 8444
1294
5708
259,4
April,,
13064
752
15124 9124
12904 5774
262,4
Mei
13104 7764
1643
931
1327
5988
272,2
Juni
1338 800
17414
937 13714
6188
281,3
Juli
18394
8054 18544 10334
1417
6450
293,2
Aug.
1380
8224
18774
1040 1383
6503
295,6
Sept. ,,,
1399
8174 19794
1047
1344
6587 299,4
Oct.
1412
838
2123
1064
1358 6795
308,9
Nov. ,,
14274
866
22024 1093 1396 6985 317,5
Dec.
14414
8814
24424
1145
14534
7864
3347

Jan.1920
1461
8574 27024
12114 15354
7768
353,1
Febr;,,
1454
88:64
29514
12534,
16144
8160
370,9
Mrt. ,,
1
,
508 914
29744 1240
17094
8352
379,6
April,,
14984
908
29384
12324 16544
8232
374,2
Mei
1484 9814
2819′
1295,
161.9
8199
372,7
Juni
1511
9294 2562 1289 15554
7847 356,7
Juli
1499
,
934
2594
1308
1541
7876
358,0
Aug. ,,
Sept. ,,
1438
1504 927 928
2521
23624
13024
1311

1

15544 15394
7743
7645
352,0 347,5

Vermeldenswaard -is
,
onderstaande ja’bel, die de
stand der ‘vijf groepen op verschillende ‘data na den
wapenstil-stand veergeeft. Het index-cijfer voor einde
November
1918
is gelijk 100 gesteld.

Andere
DWer.

‘Data
Granen
en
,e-
ding,.
Weef.
Delf-
,en:
oliën,
Totaal
vleesch
en ge-
,toffen
stoffen
hout.
,ubber, noim.
cnz

Einde Nov. 1918

..
100
100
100 100
100
100
Sept.1919

–
–
108
104-
107
116
97
106
Dec.

1919

–
–
112
113
132
126 104
118
Mrt. 1920

…
117
116 161 138
123
134
Aug. 1920

– .
111 118
136
144
112
124
Sept. 1920

. .
117 119 128
145 110
123

Terwijl dus voedingsmiddelen min of meer constant
zijn gebleven gedurende ‘de laatste zes ‘maanden, zijn mineralen ‘geregeld in de hoogte gegaan en weefstof-
1
fen zijn aanzienlijk gedaald.

Zooals uit de gebruikelijke staat valt te zien, is
de
stijging
van de eerste groep der voedingsmiddelen
te verklaren door ‘de afzetting
–
van een verder ge-
deelte van de subsidie op bloem, ‘de no’teering van
G. R. is gestegen ‘van
63 s. .6
d. tot,
86
s. per quarter.
Gers-t was iets hooger, ‘maav anders. waren granen
practisch -onveranderd. De n’o,teering van aardappelen
steeg iets, ook vleeschprijzeii. algemeen iets hooger.
Bij ‘de overige ,,voe’din,gs- en genotmiddelen” waren
thee en koffie iets lager, maar dit werd goedgemaakt
door een verdere- stijging van ‘boterprijzen. Bij de
,,weefstoffen” waren katoen, voornamelijk Egyptische,
1 en wol aanzienlijk gedaald. Bij een -wein.ig van’ be-
teeken.is zijnde vraag daalden de prijzen op -de 1atste
Lon’densch-e w’oiveilingen verder. Jute is zeer buiten-
gewoon, met eerder een scherpe rijzing en hennep is
maar weinig in de hoogte -gegaan. Bij de ,,delfstoffen”
zijn ruw ijzer en stalen rails -hooger, ‘daarentegen’ ver-
toont lood een betrekkelijk groote dal-ing. Bij de groep
,,’diversen” zijn petroleum; olie en oliezaden hooger,
de daling, ‘is echter gevolg van vermindering van

918

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920′

ieder-, rubber- en soda-iprijzen, de laatste is
20 pOt.

gedaald.

Algem.
Gem.
Herleid
index-cijf.
denkoers
algemeen
van ,,the
over de
index-
Datum
Economist”
afg. mnd.
cijfer.

1

Januari

1914 ………
119,2
12,111/
4

119,6

1 Januari

1915 ……..
..127,3
11,78
124,1
1

Januari1916……….
151,6.
11,02 138,3
1 Januari 1917………
223,0 11,68
215,6

1

Januari

1918. … … ..
263,2
11,06
240,9
1

April

,………
266,6
10,395
229,4

1

Juli

,………
277,5
9,37
214,4

1

October

,………
283,5
9,86
228,1

1

Januari

1919 ……..
277,0
11,19
256,6
Einde Januari 1919
285,9
11,83

.
249,4
April

,…..
262,4
11,535

–
250,1
to

Juli

,…..
293,2
11,70
284,0
October

,……
308,1
11,08 282,1

Januari 1920…
353,1
.

9,83
286,7
Februari

,.

….
370,9
8,985
275,9
Maart

,……
379,6 10,125
318,2
April

,,

….
374,2
10,65
329,9 Mei

,…..
372,7 10,655
328,7
Juni

,…..
356,7
10,905
822
Juli

,…..
358,0
11,107 329,2
Augustus

,…..
352,0
11,01 320,8
September,…..
347,5
11,21 322,5

ONTVANGEN:

Mededeelirtgen No. 9, De Loonstaat,
uitgave van het

Nornialisatie Bureau voor Arbeidsaken in de

Metaalnijvenheid, Amsterdam
1920.

Merchant Marine Act,
(U.S.A.) with list (inofficial)

of
treaties affected ‘by this act, uitgave van het
Internationaal Intermediair Instituut, ‘s-Gra-

venhage
1920.

Productie en Maatscha.ppelijlc leven, .
sôciaal-econo-

misehe beschouwingen door Ir. Bouwe Böiger,

Gorinehem
1920.

MAANDCIJFERS.

EMISSIES IN SEPTEMBER
1920.

Provine. en Gemeentelijke leeningen
f
18.428.000,-.:
zijnde:
Gelderland
f
1.000.000,- 6
°Io
obl.
ft 981/,

0
/0.
Friesland

f
2.000.000,-

6

0/

obi.
a 981/,
0
/0.

Haarlem

f
8.000.000,-

7

0/

obi.
a
100
0
/0
Gemeente GrOningen
f
6.395.000,-
6
1
/

0
/0

obi. ft 100

BIo.

Bergen op Zoom

f
800.000,- 6
0/

obl.

A. 98

O
/o.

Brunssum

f

300.000,-

6′
0/

obi.
•
A
98

c
/o.

Bank- en Orediet-instellingen ……

.,
46.324.000,-
zijnde:
N.V. Van Ranzow’s Bank
f
300.000,-
aand. ft 108

O/o.

N.V.

Disconto-

en

Effectenbank

f
500.000,- aand. 4 100
0
/o.
Nederl.-Indische Escompto Maatsch.

•

f
10.000.000,- aand. 4 125
O
/o.

De

Nederl.-Indische

Handelsbank
f
15.000.0 00,- aand. 4 220
0/•

Hypotheekbanken

(werkzaam

in

•

Nederland)

………………..,
1.995.000,-
zijnde:

–
•

Overjselsche Hyp. bankf
1.000.000,-
6
0/o
pandbr. 4 99
/2 ho.
N.V.

Hypotheek-

en

Grantbank

f

1.000.000,-

7/

0
/0

pandbr.
4
100

0/0.

–

Hypotheekbanken (Scheepsverband-
Maatschappijen)

…………..

N.V.

Internat.

Scheepshypotheek-
bank

f
1.000.000,- 7
0/

notes
5100
0
/o.

Transporteeren…
Y
67.747.000,-

–

Transport..

f.
67.747.000,-

Industrieele Ondernemingen
……

..
6.935.900,-
zijnde:
N.

Machinefabriek

,,Jaffa”

v/h.
–
Louis
Smulders
& Co; /
600.000,-
aand. 4 125
d
/
o
.

Maatschappij tot vervaardiging van,
Snijmachinesvolgens ,,van Berkel’s
Patent” en van andere Werktuigen

f
2.500.000,- aand.
4 105.0/
o
.

N.V. Koninki. Stoomschoenenfabriek
A.
H.
van Schijndel
f
250.000,-
aand.
4
150
0,

N.V.

Algem.

Nederlandsch-Indische
Electriciteit-Maatseh.
f
500.000,-
aand. A. 120
01,
f
492.000,- 6
0
1
0

obi.
4
95

O/o.

.

.

N.V.
Machinefabriek ,,Breda” (voorh.
Backer
&
Rueb) f
670.000,- aand.
4 105

0
10.

N.V.

Nederl.-Indische

Gas-Maatsch.

•f
810.000 aand.
4 150

O
/o.

N.V.

G.

van

Voornveld

&

Co.

f
200.000,- aand.
4 100
0
/9.

Cultuurondernemingen, Handeisver-

–

eenigingen en Handelsvenn…….
7.22.500,-
zijnde:

–

N.V.

Cultuur-Maatschappij

,,Sedep”

/
800.000,- aand.
4 100 0/
N.V. Nederlandsch-Indische Rubber-
–
en

Koffie-Cultuur

Iaatschappij

f
500.000,-. aand. A. 175
0/.

N
.V.

Handeisvereeniging ,,Holland”

/
250.000,- aand.
4 115
0
/0.
Internationale Crediet- en Handels-
•

vereen. ,,Rotterdam”
f
2.500.000,-
aand.
4
170
O
/o.

N.V.
Handelsvenn.
v/h.
Maintz
& Co.

f
750.000,- aand.
4
140
0/,

Rubber-Maatschappijen

……….,,
1.382. 500,-

zijnde:

–
Sumatra

Rubber-Cultuur

Maatseb.
,,Serbadjadi”

/
300.000,-

aand.
11
315

O
/o.

N.V.

Hessa

Rubber-Maatschappij
(zijnde de voortzetting der Hessa
Tabak-Maatschappij

f
350.000,-
•

aand.
4
125
O/
o
.

Scheepvaart-Maatschappijen

……,,
20.000.000,-
zijnde:
Nederlandsche Maatsch. voor Scheep-
vaart,

Handel

en

Nijverheid
(Furnese-Stokvis) f1
20
.
000
.
000
,
–
7

0/

obl.
4 100

O
/o.

Tramwegmaatschappijen
……….,,
1.080.000,-
zijnde:
N.V. Malang Stoomtram Maatschappij

f
900.000,-
aand. 4
120
0/

Diversen
……………………

..
420.000,-
zijnde:.
St. Antoniuskerk
f
300.000,-
6
0
/0
obl. 4
100

0
/0.
N.V. Houthandel v/h.
P.
Donker’& Zoon

f
100.000,-
stand.
a
120
0
/o.

TotaaL..
f
104.827.900,

Totaa’ der
emissies
in Jaouari
.. f
39.609.495,-

Februari . . ,,
26597.500,-
– Maart …. ,,

7.391.075,-
April ..

,,
49.459.100,-
Mei ……,,. 80.
699.750,-

Juni
.
……,,
172.508.435,-
Juli ……
‘2
83.121.650,-

Augustus
11.994.800,-

September ,,
104.827.900,-

Algemeen Totaal ……
f
556.209.705,-

4Bo
v
endien
:

f
39.180.000,- 3/m. Schatkistpromessen
4
f
990,94
55.730.000,- 61m.

,,

,, ,,
978,40
–

,,
16.448.000,-
5 ‘Is Schatkistbiljetten .,, ,, 1000,-

20 October’ 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE
BERICHTEN

.

919

ONTVANGSTEN VAN SPOOR- EN TRAMWEGMAATSOHApPIJEN JULI 1920.
–

(Ontleend aan ,de Ingenieur”.)
•

.

Namen der Maatschappijen.
.
Pereonenvervoer.
Goederenvervoer.
Totale ontvangsten,
–
Juli 1920. Juli 1919.
.
‘

Maatech. tot Expi. van S.S., N. 0.-S., Noord-
.
Brab.

Duitsche

‘Spoorwegmaatschappij

en

‘
Hol!. IJzeren Spoorwegmaatschappij

f
8.902.259,-

f
9.193.042,-

f 18.841.576,-

f14.816.631,-
1)
Tramwegmaatschappij ,,De Meijerij”

. …….
.’

‘

–

,

–

,,

29.997,17V3

,,

84.105,14
Zuid-Ned
,
r1andscheStoomtramwegmaatschappjj

16 150,24

19.854,96

,,

37.975.62’1,

37.864,59
,,
Nederlandsche Trainwegmaatschappij

……….,

73.829,63

69.143,49

147.131,04

142.726,45′!,
Rotterdamsche Tramwegmaatschappij ……..

..,,

113.888,16

82.497,54

‘

196.385,70.

198.768,33
Westlandsche Stoomtramwegmaatschappij
.. ..

,,

35.808,581!1

,,

18.661,03

55.679,14

48.589,631!,
Rotterdamsche Elèctrische Tramwegmij ……

537.208,31

.

–

.

,;

537.208,31

391.091,06
Nedr1andach-‘Indische Spoorwegmaatschappij

.
.
lijn Sarnarang-Vorstenlanden-Willem
1

–

.

.

–

. .

,,
1.012.000,-

644.842,-
Oost-Java Stoomtramwegmaatschappij

Zuider Stoomtramwegmaatschappij …………

11.181,59

8.050,10,

,,

.
19.710,80′!,

18.306,46

lijn Modjokerto-Ngoro ……… ………

–

.

–

,,

36.200,-

,,

28.470,-
lijn Soerabaja-Krian …………………

*

–

84.400,-

67.200,-
Semarang-Cheribon Stoomtramwegmaatsch

–

–

,,

588.600,-

,,

4 56.000,-

..

Samar.-Joana Stoomtramwegmaatschappij ••

–

–

.
437.000,-

321.20,-
Serajoedal Stoomtramwegrnaatechappij

…….

lijn Maos-Bandjarnegara …………………..-

.

–

,,

115800,-

.

104.200,-
lijn Bandjarnegara-Wonosobo…………….

–

‘

–

,,

12.500,-

10.700,-
Deli-Spoorwegmaatschappij

………………….-

.

–

623.000,-

650.590,-
Madoera Stoomtrammaatschappij

143 000,-

109.000,-
Modjokerto Stoomtrarnwegmaatschappij …….

16.179,-

,,

36.414,-.

52.593,-

44.639,-
Nagekomen over Januari.
Eerste Ned. Electrische Tramwegmaatschappij.
1

f

19.486,17

–

f

19.486,17

1

f

17.384,8
Idem over Februari.
Eerste Ned. Electrische Tramwegmaatschappij
1

f

18.398,251!,
1

-.

f

18.398.r5
1
1,

1

16.344.72
.
Idem over Mei.
Zuid-Nederi. .Stoomtramwegmaatschappij

….

f

.13.211.97
.

f

12.615.34

f

27.477.71

1

f

34.420.62
1
!,
‘Idem over Juni.
Zuid-Nederl. Stoomtramwegmaatschappij

.. ..

1

f

11.830.03

1

f

13.716.361!,

f

27.493.30
1
1,I

t

32.309.87
De ontvangsten der groote maatsohappijen, clie in

de Ingenieur” ontbreken, zijn aan het

Maandschrift Centr. Bureau Statistiek” ontleend.,
,j Deftuitieve opgave.

RESUME UIT HET MONTULY BULLETIN OF STATISTIOS (SUPREME EOONOMIO OOUNCIL)

Maandel. gemidd.
1919
19 2 0

Dec.
Jan.
Febr.
Mrt.
April
Mei
,

Juni
Juli

Productie van
Engeland ………

24,336
19,731
21,766
1

1,567′

19,790′
23,927
‘

18,042

17,795′
24,225
‘
18,409′
steenkool
Ver. Staten …….

43,100
41,157
40,405
,

50,867

42,182
49.031
40,283

43,102
46,649
48,376
(1000 tons)
1,869′
2,066′
2,927′

2,715′
2,380′
2,553′

2,768′
3,090
‘ –
9,049
10,458
10,400′

10,157.
10,146
10,035′

10,224
.11,008
11,509
Productie van
627
642 876

656
710
682

‘751
738 762
ruw ijzer
2,590
.

2,676
3,064.

3,028 3,431
2,785

3,038
3,093
3
1
110
(1000 tons)
.
110
. –
.

195

Z05
19
179

224′

524
528′

Schepen

op
2,9.94
2,994
3,394
‘)

,

(
3,578
stapel eind
2,967 2,967
.
Kwartaals-
2,573
Kwartaals-
2,106
taals-
der maand
Ver. Statei, ………
148
217 217
J

opgave
240
opgave
265

jKwar-

op-
(1000 tons)
Frankrijk ………..229
Italië
315
315v)
.k
355
7
)
.
354v
gave
Imports(net.

Duitschiand ………14,383

122,299 143;575 158,034

147,910 149,616
146,747

146,074
150,367
145,494
to) 1000
£

Engeland ………….869
Ver.

Staten ……….2,622

64,809 76,579
95,903

94,565
105,685
100,809.

85,827
112,268
108,958

Frankrijk …………434

99,262′
177,662
80,087, 105,677
124,914
115,504

98,468
103,547
–
55,0.56
68,372
37,439
.

42,637 53,512
–

–
–
Exports((bin-

Frankrijk …………
3,404
..
..

66,531
90,858
10,880

85,964
103,699
106,252

119,319
116,352 137,452
nenlandsche
134,562 139,226
147,620

131,595
167,275 140,097

151,423
128,561
133,333
‘producten’)
Frankrijk ……….

22,934
29,044e
99,585
28,896

52,953 53,506 55,076

48,401 72,375
–
10.00
£

Duitschiand ……….1074

Engeland ………
..43,771
Var. Staten ……..42,505

17,295
30,859
20,907

20,907
23,770
–

–
‘-
–
Scheepsbew.:

Engeland ………….1957

Italië

…………..8,372

Engeland

(gelden)

4,089′
2,463.
.’006
2,588

2,420 2,950
2,749

3,047
3,109 3,313
Binnenkom.
Ver. Staten
schepen

Engeland .
………..54,931
Ver. Staten ……..30,501

(gel. en ballast)

4,440
3,892
3,674
,

3,016
‘

3,342
3,940
3,970

5,050
6,325
-.
(1000 tons)

Frankrijk…………28,071
Italië

……………12,152

Frankrijk (geladen)

2,876
1,903
2,372
2,230

2,059
2,306
2,068

2,139
2,170
–
Index-cijfers:
Engeland
Groothand.-
235.2 273.5
288.5

303.1 310.2
805.7

304.5
291.4
292.5
prijzen
Ver. Staten
(Economist) ……..100

(Bradstreet’s)…,

100
202.7 219.0
227.2

226.4
225.5
225.7

216.4
210.7 205.0
358.3
9.
424: 489.3

524.6 557.4
590.6

3.0
55
495.3
. . –
Wisselkoer-

Frankrijk ………..100

NewYork op Londen

100
91.18
78.19
75.71

69.28.
76.79
80.63

78.Ô6
81.03 79.26
sen: (wekel.
NewYork op Parijs.

100
75.03
47.83

.
44.70

36.61
38.01
32.91

35.77 41.02
42.13
gemiddelde)
Parijs op Londen..

100
125.53
153.76 170.39

190.66 201.50 247.73

225.30
198.79 190.89
1)
Vijf weken.’
‘) Vier weken.

‘)
Inclusief
de productie
van Lotharingen.
4)
Voorloopige
opgave.
‘)

Inclusief
do productie van Lotharingen
en het
Saargebied.
6)

Inclusief
Elzas-Lotharingen.
7)

Inclusief
Triëst.
5)
Gemiddelde
voor de twee maanden November/December.
5)
Gemiddelde
voor de
twee maanden Januari/Februari.

920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

.HANDELSBEWEGING OVER DE MAAND AUGUSTUS
1920

(vn1nns
de LyroeDen der naamlijst van goederen, opgesteld door het Oentraal Bureau voor de Statistiek.)
–
Invoer Uitvoer
Saldo Invoer
Saldo Uitvoer

Groepen
Gewicht
Waarde
Gewicht .1
I

Waarde
Gewicht
Waarde
Gewicht
-.1
Waarde

K.G.
Gulden
K.G.
Gulden
K.G.
Gulden
K.G.
Gulden

1 Dieren en dierlijke
.
producten
8.272.942 8.441.385
31.575.614
28.374.723
–
23.302.692
19.933.338

II Plantaard.

voort-
118.162.382
40.746.771
78.412.733 24.149.046 39.749.649
16.597.725
– –

III Mineralen,metalefl
‘

—
en

niet in andere

brengselen

……..

groepen

opgeno-
men fabrik. daarv.

596.881.359
67.591.996
80.142.719 10.944.143
516.738.640
56.647.853
–
–

IV Meel en meelfabri-
–
9913.56O
3.727.752
11.748.296
2.905.149
–
822.603
1.834.736
–

V Chemische produc-

katen

…………

ten,
–
geneesmidde-
len, verfwaren

en
..
•,
kleurstoffen

..
15.723.305
7.203.354 4.331.514 4.477.602 11.391.791 2.725.852
–
–

–

VI Olie,hars,was, pek,
–
teer en distillatie-
productenvant.eer;
.
fabrikaten van deze
–
stoffen, n. a. g.
44.961.928
12.995.716 9.5402 21
8.225.906
35.421.707
4.769.810
–
–

VII Hout en fabrikaten
.
van hout en derge-
1′

lijke stoffen; meu-
–
159.608.418
26.100.056
4.443.580 1.042.049 155.164.858 25.058.007
–
–

VIII Huiden, vellen, ie-
der

en lederwerk
1.583.565
5.656.264
1.067.410
2,568.526 516.155 3.087.738
–
–

IX Garens,

touw

en
touwwerk, weefsels

belen, v.a.s………

en stoffen, kleede- ren en modewaren
5.381.807
34.338.528
3.494.153 20.046.281 1.887.654
14.292.267
–
–

‘X Aardewerk, porse-
lein,

pottenbak-
kerswerk,

gebak-
ken steen en andere
51.179.439
2.499.602 8.162.760
1.219.112
43.018.679
1.280.490
–

2.646.268
1.540.119
5.152.419
2.039.360
– –
2.506.151 499.241
kunststeen

……..

5.935.52]
5.324.664 13.619.774
5.334.485
– –
7.684.253
9.821
XI Glas …………..

XII Papier …………

XIII Voedings- en ge-
‘
‘
–

notmiddelen,

niet
genoemd in degroe-
pen 1,11, IV en VI
24.163.498
.20.363.670
11.916.217
9.019.602
12.247.281
11.344.068
–
–

XIV Rijtuigen, voertui- gen, vaartuigen en
vliegmachines..
6.880.785
8.637.318
1.198.947
1.25-3.054
5.681.838
:384.264

XV Andere

goederen
‘
.9
dan gebrachtonder
.
t

de groepen

1 tot
en met XIV

….
19.655.776
27.906.119
-‘
10:588.487
10.234.114
–
9.067.289
–
17.375.005
–
–
–

1.070.950.553
272.776.314
275.394.844 131.833.032
795.555.709
140.943.282
– –
–

Waarvan Goud en Zilver,

Totaal ……..

genomeningroeplil)
3.179
al of niet gemunt (op-

4.820.192
11.980.1
1.814149
– –
–

–
4.817.018 1.802.069

OVERZIOHT
van. de waarde van den In- en
–
Uitvoer voor elke maand van het loopende jaar en de

,rn
gnpn,l
ieren.
met uitzondering van Munt en Muntmâteriaal, in. guldens.

Invoer
,

Uitvoer

Maanden
1917 1918
19.19

.
1920 1917 1918
–

1919 1920

Januari
…………..
115.159.177
88.009.520 75.073.388
256.207.615
74.619.482 51.437.578
41.321.453
135.932.785

Februari
45903.517
106:229.028
233591.043
81.728.903 54.372.261 44.543.205
113.309.645

‘.1aart
48.897.456
148.758.852
187.916.138
68.751.001
47.372.422
52.660.723
-68.210.466
.

33.786.855

35.302.563
189.565.086
203.592.812
.71.320.538
30.702.241
.

50.827.142 99.448.337

4ei
35.055.767 257.009.336 298.514.162 61.926.103
35.843.354
96.168.708 170.393.137

……………75.943.200

Juni
……………..
30.330.163
258.18382I
345.402.373 84.585.917
23.040.469
.
126.270.353 179.478.445

April ……………..60.390.470

Juli
…………….
96.712.651

..

47.764.858
274.264.390
314.861.366
98.699.121
35.046.826
133.623.129
177.114.162

………….71.927.189

Augustus

…………
67.716.675 40.567.746
313:403.619
267.956.122
76.058.261 25.561.391
163.771.619
130.018.883

80.496.497
67.610.188 298.107.886
—

–
67.335.222 27.641.796
162.131.110
–

……………..86.189.135

63.996.898

..

67.702.922
319833.079
–
46.730.074
12.704.155
214.577.487
–

64.322.295

..

57.929.799 296.351.809
.

–

.
63.531.083
15.278.909
171.171.804
–

Beptember

………….
Dct.ober …………….
4ovember …………..
December …………
–
48.090.197

..

63.282.114
288 958.920
—

.
43.959.519
22,268.327 154.241.692
–

Totaal …….
964.731.239
608.35.613
2.825.739.21’4
2.108.041.631
819.245.204
381.209.729 1.411.308.405
1.073.905.860

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

N.B.

beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.

BANKDISCONTO’S.

N d (Disc. Wissels. 44
1Juli ’15
Zweeds.R.ksbk
74 16,pt. ’20
Bk Bel.Binn.Eff. 54
l9Oct. ’20
Bk.v.Noorw.6-64
18Dec. ’19
IVrsch.inR.C. 64
19Oct. ’20 Zwits. Nat. Bh. 5
21Aug.’19
Bk. van Engeland 7
16Apr.’20
Belg. Nat. Bk. 54
28Apr.’20
Duitsche Rijksbk. .5
23Dec. ’14
Bank v. Spanje S
12Nov.’19
Bk. van Frankrijk 6
8Apr.’20
Bank v. Italië. 6
20Mei ’20
Oostenr. Hong. Bk. 5
12Apr.’15
F. Res. Bk. N.Y. 6-7
4Juni’20
Nat. Bk. v. Denem. 7
19Apr.’20
Javasche Bank 34
1Aug.’09

OPEN MARKT.

Data
Amsterdam
Londen
Part
Berlijn
Part. Parijs
Part.
N. York
Cali. Part.
Prolon-
disconto
gatie
disconto
disconto
disc.
monew

16

Oct. ’20
4
8
!,
4
6°/t
4-‘/8
–
8-7
2)
11-16 ,,

’20
47/_8/
3
1
/4
6’/,-‘/
4-Is
–
6-10
4-9

,,

’20
4-‘!8
3’/s-4
Ge/t
4_
8
18
–
6-8
27S.-20.’20
4-
1
4
3
8
4-4
1
1,
614
4-
1
le
–
6-9
13-18 0. ’19
4’/8
4_5
41,
4-
6
/a
–
6-14
14-19 0. ’18
3’/….’/,
3
8
/4_4
3l
7
/s
4_5/
–
58/4. 16

20-24Ju1j’14
3
‘Ia-‘/z.
2 ‘/.-‘/
2 ‘/,’/
214_2!
2

2
3
/
1

8

/4-2
1
I,
‘) Noteering van 15 Oct. 1920.

WISSELKOERSEN.

WISSELMARKT.

Dooreen genomen was de wisselmarkt deze week flauw
gestemd. Londen daalde van 11.324 tot 11.20% en was
heden, daar de mij•nwerkersstaking vast stond, opnieuw
aanzienlijk lager, slot ca. 1t.134. Parijs en België waren eveneens flauwer en daalden circa 45 cents. Marken als
genoemd in de laatste weken dagelijks afbrokkelend. Heden
circa 4.57. Weenen eveneens aangeboden. De daling was
minder groet dan de vorige week. De stemming was echter
flauw. Skandinavjë was eveneens flauw. Vooral Christjania
was weder sterk aangeboden, maar ook Stockholm moest
aanzienlijk terugloopen. Daarentegen bleef Kopenhagen
nogal prijshoudend. Ook Zwitserland zette de dalende be-
weging der laatste weken langzaam voort; heden circa
51.32y
2
. Alleen dollars en pesos prijshoudend; cable New
York schommelend tussohen 3.22 en 3.233% en Buenos Aires tusschen 1.16Y2 en 1.18%. Indië weder iets lager,
993% 0. 100.

KOERSEN IN NEDERLAND.

D
ata
Londen
Ps
arti
s

‘)
Berlijn
)
Weenen
)
Brussel
“)
New
York”)

11
Oct. 1920..
11.314 21.30
4.874
1.15
22.474 3.23
1
/,
12

1920..
11.29
21.25
4.85
1.15
22.30
3.24
13

,,

1920..
11.28 21.224
4.80
1.15
4

22.35
3.23
14

,,

1920..
11.28
21.224
4.75
1.174 22.324
3.22’/
15

,,

1920..
11.254
21.15 4.62
4

1.15
22.17
4

3.23’1,
16

,,

1920..
11.20 21.05 4.60
1.124
–
–
Laagste d.w.’)
11.19
20.95 4.524
1.074
22.074
3.22
Hoogste
,,

,, ‘)
11.32
21.55
5.024
1.25
22.65
3.24
9 Oct. 1920..
11.32
21.50 5.05
1.15
22.65′ 3.224′
2

,,

1920..
11.204
21.60
5.25
1.35
22.60′
3.214′
funtpariteit..
12d04
48.-.
59.26
50.41
48.-
2.48’/4
,c
s,m,,eraa,n.
‘,8
Noteenng te I'(otterdam.
2)
Particuliere 000.ve.
2)
Noteering van 8Oct. 1920.
8)
Idem van 1 October 1920.

Data
Stock.
holm ‘1
Kopen-
hagen’)
Chri,-
iiania
)
Zwitser.
land
)
Spanje
2)
Baiavia
‘)
telegrafisch

11
Oct. 1920
65.-
45.25
44.80
51.60
47.25
994-1004
12

1920
63.75
45.424
44.75
51.60
46.90
994-1004
13

,,

1920
63.60
45.05 44.60 51.70
46.75
994-1004
14

1920
63.55
44.90
44.-
51.574
46.70
994-1004
15

,,

1920
63.55
44.80
44.-
61.50
46.75
994-1004
16

,,

1920
63.55
44.80
44.20
51.30
46.55
994-1004
L’ste d. w.’)
63.35
43.80 43.80
51.25
46.40
998/4
fl’ste

,,

,,

‘)
64.10
45.40
44.80
51.70
47.50
100′!2
.9 Oct. 1920
64.10
45.20
44.90
51.65
47.25
102-
1
!,
2

,,

1920
63.80
45.-
45.50
51.55
47.25
102
1
/-
8
/
s1uatpariteit
66.67
66.67
66,67
48.-
48.-
100
, r.o,eor.ag Ie ,’Imsteraam. •) raruculier, Opgave.

KOERSEN TE NEW YORK.

Cahle
Lond.
Zich( Parijs
1
Zicht Berlijn Zicht Amsierd.
Data

(in per £) (‘ ci,. per £)j(in ci. p.4 Rm.)j(in ci,. p. gld.)

16 Oct. .. 1920
3.46.75
6.47
non,. Laagste d. week
3.46.75
6.47
non,.
Hoogste,,

,,
3.50.25
.
6.60
non,.
9 Oct.
. .
1920 3.50.82
6.64
non,.
2

,,

..
1920
3.49.50
6.70
nom.
Muntpariteit..
4.86.67
5.18
1
/
90/
40
8
I,,

KOERSEN VAN
DE VOLGENDE
PLA ATSEN
ÛP
T ûMr.T

Plaatsen en Landen
Noieering,
eenheden
2 Oct.
1920
9Oci.
1920
11-16
Oct.
1920
Laagste
1
Hoogste
16Oct.
1920

Alexandrj5.,
Piast. p. X
977/,,
977/,,
977/ 977/
977/16

‘B. Aires’)..
d. p.
$
56
8
/4
57
56
1
!,
57
8
!1
56
1
!,6
Calcutta
. . . .
£
p. rup.
119
1
/16
1/7
1
/
2

1/7
1/8
1
/
1/71/,
Hongkong ..
id. P.
$
4/3
1
/2
410
1
!1
3/10′!2
411
3111
Lissabon ….
d. per Mii.
10
5
/8
10
1
!2
9
1
4
10’/g
10
Ladrid

….
Peset. p.0
23.76 24.10
24.07
24.25
24.20
‘Montevideo’
d. per
$
67’/4
57/’!,
561!3
577/8
578/8
llontreal..
..
$
per
£
3.85 3.82
3.79
1
!2
3.87
3.83
‘R.d.Janejro.
d. per Mi!.
12
3
!8
12
1
/4
11
7
/8
12
1
/,,
11
1
/8
Lire,
p. £
83.75
86.50
86.00
89.00
88.75
Shanghai

. .
£ p.
taei
5/118/
4

6/61/
4

5/3
5/7’12
.5141/
4

Rome

……..

Singapore
..
id.
p. $
2/3
17182
2
1
‘387/,,
21312/,,
2/4
2/3871
3
:
‘Valparaiso..
d.
p.
peso
Ii’!,,
10/8
10′
3
!10
1017/
31

10
11
!16
!okohama
..
£
per yen
2/10
7
/8
2/11 2/10
8
/
2/11
1
!8
2111v’v
uer voorargaanoe doVen.

2)
5
elegrahech tranefert.

NOTEERING VAN ZILVER.
Notecring te Londen

.
te New York
16 Oct.
1920
……..53
818/
4

9

,,
1920 ……..

56
7
/,’)
85
3
/
2

,,
1920
……..59 2)
91
25 Sept.
1920 ……..

59′!,
93
18 Oct.
1919
……..

63
3
/4
117
5
!8
19 Oct.
1918 ……..49
1
/s
101
1
!6
20
Juli
1914 ……..24″/,o
54
1
/8
t) Noteering van 8 October,
2)
Idem van 1 Oct

NEDERLANDSCHE BANK.

Verkorte Balans op 18 October 1920.
Activa.
Binneni.Wis-(H.-bk,

f
60.119.314,71
seis, Prorn.,

B.-bk.

3.976.992,78
eng.
In disc.!, Ag.sch.

70.847.613,7511,
134.943.921,241/,
Papier
o.
h. Buiten!, in disconto
–
Idem eigen portef.. f 26.811.022,-
Af: Verkocht maar voor
de
bk. nog niet afgel.

Beleeningen

IH.-bk.
25.811.022.

mci.
vrech.

(116.743.810,09
1
!,
B.-bk.

28.155.955,18
In

rek.-crt.j,
Ag.sch.

166.456.608,17′!,
op
onderp.

f311.356 373,45

Op
Effecteü

……(305.464.173,45
Op
Goederen
en
Spec.
,,

5.892.200,-
311.356.373,45
Voorschotten a. h. Rijk
……………..

..
7.351.301,49
Munt enMuntmateriaal
Munt, Goud ……
f
56.419.910,-
Muntmat., Goud
..

,,579.921.066,39

(636.340.976,39
,,Munt, Zilver,
enz.
•

18.676.025,821/,
Muntmat. Zilver

Effecten

,,
655.017.002,21′!
2

Bei.v. h.Res,fonds..

f

4.393.682,12
1
!,
id.van ‘/v.h.kapit.
,,

3.843.227,3711,
8.236.909,50
Geb.enMeub. der Bank
…………….

..
Diverse rekeningen
3.594.000,-
……………….,
50.240.102.54

2l

fl.196.55o.632.44

Passiva.
Kapitaal

……………………..
f
20.000.000,-
Reservefonds …………………..

,,
5.000.000,-
Bankbiljetten in omloop
…………

.,
1.058.527.110,-.
Bankassignatiën in omloop ………..

..
2.681.173,59
Rek.-Cour.
),
Het Rijk
(

–
saldo’s,

f
Anderen
,,

97.502.031,63
1
!2

Diverse
rekeningen
………………,,
97 502.031,63
1
12

12.40.317 21
1
!2
f1.196.550.632,44

11

1
922

ECONOMISCH$TATISTISCIiE BERICHTEN

20 October 1920

NED. BANK 18 October 1920
(vervolg).

Beschikbaar metaalsaldo …………..
1′
422379.373,79

Op
de ba8ie van ‘h metaaldekking….
,, 190.737.310,74
1
i9

Minder bedrag aan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is .. ,, 2.112.396.865,-
Verschillen niet den vorigen weekstaat:
Meer

Minder

Disconto’s …………….
1.520.979,8l’it

Buitenlandsche wissels

190.659,-

Beleeningen

10.293.327,03′!3

Goud

6.750,-

Zilver ………………..406.877,67
Bankbiljetten

3.280.355,-

Part. Rek.Crt. saldo’s …..
13.618.S00,13’is

Voornaamste posten in duizenden guldens.

B k

Andere
Data

Goud

Ziloes

bUiten

opeischb are

Data
1

7 s(aal
1

bedrag
diacontos

1
1

rome.sen
reditsireeks

Edee-
ningen
rn
b;;;
Metaal-.
saldo

1

firgs-

toga

18 Oct. 1920
139.944 31.000
311.356 422.479
57

11

1920
133.423
28.000
321.660
424.195
57

4

,,

1920
15.972
–
322.344
425.079
57

27Sept.1920
101.917
–
313.942 433.327
59

20

,,

1920
93.677
–
314.962 432.904
59

18 Oct. 1919
142.813
89.000 227.312
417.741
58

19 Oct. 1918
133.896 106.000 119.279
499.995
67

25 Juli 1914
67.947 14.300
61.686 43.521
1
)
75-

1)
Op
da
basis
van
1/
metaaldekk,ng.

Uit
de bekendmaking
van
den Minister
van Finan-
ein blijkt, dat uitstonden op:

1

ii

Oct.
1920
1

18
Oct.
1920

Aan schatkistpromessen.
f
363.470.000,-
f
367.870,000,-

waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst ,, 28.000.000,- ,, 31.000.000,-
Aan schatkistbiljetten .. 18.838.000,- ,, 18.838.000,-
Aan zilverbons ………., 53.000.786,75 ,, 51.976.282,75

JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens. De samengetrokken
cijfers der laatste weken zijn telegraphisch ontvangen.
1
o
Andere
t

Bank.

pcischb.
Dato

Goud

Zilver

biljetten 1

9 Oct.

1920
2

,,

1920
25 Sept. 1920

28 Aug. 1920 …….
210.497
6.534

577.500
577.000 569.000
347.509
206.095

21

,,

1920 ……
210.038 6.439 345.291 211.702

14

,,

1920 ……
206.660
6.445 344.491
209.969

7

,,

1920 ……
206.696
6.259
338.922 207.206

11 Oct.

1919 ……
164.647 2.873
294.684 108.163

12 Oct.

1918 ……97.556
13.908
184.682
81.927

25 Juli

1914 ……22.057
1

$1-907
1

110.172
1

12.684

Wissel,.

1Beschik.

ek
D-

D
0 0

Dis.

buiten

Bdee.
I

Ive
a
baar

hing.-
conto
‘
,

N..Ind.

ntngennt r

n
nge
Ij
C

metaal- perc.
n

etaa voor

,a(aO

tag.
——–
9Oct.1920

339.000

”

115.750 •

2 ,, 1920

389.500

116.000

25Spt.1920

335.500

0041
114.500

”
/
28Aug.1920 29.302 29.063 157.957 19.699 106.439

39

21 ,, 1920 28.221 27.872 168.531 19.297 105.216

39

14 ,, 1920 28385 24.114 183.082 17.232 102.351

38

7 ,, 1920 27.888 24.098 185.312 14.721 103.869

39

11 Oct. 1919 12.691 12.781 185.074 34.618 87.220

41
12 Oct. 1918 8.308 26.380 75.779 18.583 58.948

42

25 Juli 1914 7.2591 6.3951 47.934 2.228

4.842′ 44

1)
Sluitpoet
der activa:
t)
Op de basis van ‘/t’ metaaldekking.

DE SURINAAMSCHE BANK.
Vnnrnaamste nosten in duizenden guldens.

Data
Metaal
Circulatie
Andere
opeischb.
schulden
Di,conto,
Dia. reke-
ningenl)

4 Sept. 1920 ..
1.081
2.229
9.71
1.775 921

28 Aug. 1920 ..
1.081
2.146
1.039
1.787 706

21

,,

1920

..
1.081
2.053
1.005
1.800
709

14

,,

1920
j.
1.079 2.267
954
1.759
641

6 Sept. 1919

..
953
1.511
1.115 1.506 438

7 Sept. 1918

..
816
1.621
960
1.129
168

25 Juli

1914 ..
645
1.100
660
735
396

1)
Sluitpost
der activa.

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.

BANK VAN ENGELAND.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden pond sterling.

Data
Gat’.
Sec.

.
Other
Sec.
Public
Depos.
Other
Depss. Re-
oeros

13 Oct. ’20
83.708 81.676
18.201 123.971
141481
10,18

6

,,

’20
63.789
96.019 21.250 134.762
13.841 8,87

29Sept.’20
21.888 109.313
16.139 111.027 14.073 11,10

22

,,

’20
35.518
88.723.
16.708 105.448 16.029
13,12

15 Oct. ’19
34.345
82.602
22.225
99.852
22.827 18,70

16 Oct.’18
60.266
96.617 34.258 133.665
28.650
17,10

22Juli ’14
11.005
33.638
13.735
42.185
29.297
52
8
/
1)
Verhouding
tusachen Reserve en L)eposîta.

DUITSCHE RIJKSBANK.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-
-kassenscheine. in duizenden
Mark.

Data Metaal
Daarvan
Goud
Kassen.
scheine
Ctrcu.
I

latie

Dek-
kin go-

7

Oct.

’20
1.098.794
1.091.657
19.949.326
62.078494
34

30 Sept. ’20
1.098.551 1.091.660
19.861.355
61.735.489
34

23

,,

’20
1.098.629
1.091.665
18.980.197
59.263.661
34

15

,,

’20
1.098.211
1.091.664
18.840.145 58.927.894
34

7 Oct.

’19
1.115.449
1.095.983
9.035.083
29.862.330
84

7 Oct.

’18
2.661.348
2.547.379
2.710.299
15.798.049
34

28 Juli.

1
14
1.691.898
1.356.857 65.479
1.890-8961 93

I) Dekking
der circulatie
door metaal en
Kaasenscbelnt.
Data
Wt,,el,
Rek.
CO.
Darlehenakassenscheine
Totaal

I
In kas bij de
uitgegeven
Retch,l’ank

7 Oct. 1920
48.840.299
13.172.487 33.384.000 19.902.800

30 Sept. 1920
54.995.623
20.053.596
33.283.400 19.815.300

23

1920
,,
46.933.499
14.217.367
32.045.500
18.933.600

15

1920
49.919.815
17.206.870 32.046.800
18.803.300

7

1919 .Oct.
30.52&228
9.106.316 20:903.200
9.009.300

7 Oct.

1918
18.893.812
9.376.311
11.705.000
2.701.900

28 Juli

19141
750.892 943.964
1

–
–

OOSTENRIJKSCHHONGAARSCHE BANK.
….+

in .,,ivvn,len Kronen.

Data Metaal
en
buiteni.
Igoudwissels

Disc, en
bdeeningen

Eijz.
schuld
Oostenrijk en Hongarije

Bank.
biljetten
Rek. -Cr1.
saldi

7Feb.’20
9290.428
19.251.400
32.954.000
56.994.0226.057.646

31Jan.’20
291.083 19.162.543 32.954.000
56.772.80216.220.538
31Dec.’19
287.640 19.196.063
32$54.000
54.481.26417.906.378
23

,,

’19
297.363 17.856.786 32.954.000
53.109.4187.641.778

23Juli’14
1.589.267
–

954.356
–
2.159.759
291.270

1)
waarvan
222.662
goud.
10.818 buitenlandsche
goudwisselt
en O.7′,o
munt en muntmateriaat zilver.

18
Oct.

1920

….
636.341
18.67.6
1.058.527 100.183

ii

1920

….
636.348
18.269
1.061.807 86.324

4

,,

1920

….
636.348 18.018
1.066.075 76.382

27 Sept.

1920

….
636.348
17.732
1.030.310
69.473

20

,,

1920

….
636.348
17.382 1.028.027
72.124

18

Oct.

1919

….
632.170
4.758
1.013.204
78.893

19

Oct.

1918

….
706.635 8.085
990.089
80.717

26 Juli

1914

….
162.114
8.228
310.437
6.198

Dato
Metaal
Circulatie
Currencu Notes.

Bedrag
I

Goudd.
Gôo. Sec.

13 Oct.

1920
127.154
127.123 356.477 28.500
325.223

6

,,

1920
123.195
127.804
356.176 28.500 325.655

29Sept. 1920
123.115
127.491
-353.795
28.500 322.425

22

,,

1920
123.065
125.486
353.038 28.500 321.925

15 Oct.

1919
88.082
83.705
338.436
28.500
320.505

16 Oct.

1918
73.197
62.997
283.771 28.500
262.160

22 Juli

1914
40.164
29.317
–
–

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

923

BANK VAN FRANKRIJK.

Voornaamste posten in duizenden franca.

Data
Goud Waarvan
in het
Buitenland
Zilver
Te goed
in liet
Buitenland

Buit .gew.
voorach.
old. Staat

14 Oct.’20
5.482.430
1.948.367
263.192 947.279
28.600.000
7

,,

’20 5.481.108
1.948.367
256.453
1.202.113
26.600.000
30Sept.’20
5.479.550
1.948.367
256.306
1.079.786
26.600.000
23

,,

’20
5.489.579 1.956.895 261.057
613.311 26.600.000

16 Oct.’19
5.574.831 1.978.278
289.870
796.812 25.150.000
17 Oct.’18
5.439.853 2.037.108
319.554 1.529.088
18.600.000

28 Juli’14
4.104.390
–
639.620
–
–

Wisse!.
Uite.
1

stelgde
1

Wissels
ning
Ed
ee.
Bankbil-
Jelten

Rek. C,t.
Parti.
culieren
I_____

Rek.
1

Cri.
1

Staat
2.411.147
477.456 2.083.873 39.526.938
3.128.254 75.213
2.330.453
481.088
2.077.849 39.567.316
3.156.484
45.601
2.293.167
482.337
1.987.872 39.207.943
3.251.403
55.918
1.964.641
483.219
1.982.900
38.689.733
3.825.114 59.385
1.007.054
671.523
1.327.166 36.799.436
2.762.245
70.668
841.082
1.055.134
833.347 30.630.953
2.856.535
59.497
1.541.080
–
769.400
5.911.9101
942.5701400.590
BANQLJE NATIONALE DE BELGIQUE.

Voornaamste posten in duizenden francs.

Data

I

mcl.
1

1

1

Ctrcu. 1Rek.
buitenl.
1
buiten!.
1
prom. d.
1

1

lviie

1
Ci’i.
saldi
1
vorde,-.
1
provine.

beleen.
1

Partle

14 Oct. ’20 358.441 84.653 480.000674.932 5.782.183 1.195.948
7 ,, ’20 358.324 84.653 480.000 681.221 5.743.863 1.149.423
30Sept.’20 358.188 84.653 480.000 713.459 5.736.056 1.149.006
23 ,, ’20 358.155 84.653 480.000 687.976 5.637.866 1.254.030

16 Oct.’191343.2121 91.490 480.000 350.199 4.883.030 2.082.531

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

FEDERAL RESERVE BANKS.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Zilver

Notes in
etc.

circu.
laiier

17 Sept. ’20 1.973.127 1.365.835 111.455v 160.018 3.289.681
10

’20 1.976.226 1.285.013 111.455 155.021 3.295.175
3 ,,

’20 1.962.310 1.275.278 111.455 155.647 3.243.270 27 Aug. ’20 1.971.825 1.300.959 111.455 156.002 3.203.637

19 Sept.’19 2.091.966 1.304.360 45.479 70.091 2.621.258
20 Sept. ’18 2.023.558 1.190.072

5.829 52.481 2.295.031
Data
Wissels
Totaal
Depositda
Gc,iori
Kapitaal

Algem.
Dek-
kings-
perc.
t)

Ps,cent.
Goud-
dekking
circul.
9)

17 Sept. ’20
2.830.808 2.675.695
97.366
43,8 48,1
10

’20
2.992.181 2.516.477
97.191
42,8
46,8
3

,,

3
20
3.058.428 2.490.035
97.133 42,5
48,6
27 Aug. ’20
2.989.092
2.447.756
97.055
43,2
47,7

19 Sept. ’19
1.999.898
2.639.174
85.208
52,5 62,5
20 Sept. ’18
1.910.178
1

2.284.107
1

78.689
1

52
1
9
65,6
1)
Verhouding
tuoschcn: den totaleis goudvoorsaad, eilver etc.. en de
opeischbare
schulden:
F
R. Notes en
netto depo.itoe.
1)
Na aftrek
van 35 pCt. der totale
dekkingsmiddelen
als
dekking
voor
de
netto
depositos.

PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Data
1
Aantal
1

Totaal
1

uligezemie
Reserve
bij de Totaal
Waarvan
time 1 banken
1

gelden en
bdeggingen
F. R. banks
depo,itas
deposits

10Sept.’20
818
16.923.467
1.389.478
14.171.852
2.771.208
3

,,

’20
819
16.927.978
1394.957
14.081.871
2.767.782
27Aug.’20
820
16.930987
1.372.075 14.130.071
2.745231
20

,,

’20
818
16.882.540
1.362.501 14.125.024
2.723.828

12Sept.’19
774
15.145.256
1.383.348 13.654.729
1.928.472
13Sept.’181
734
12.960.6741
1.163.163
11.315.598
1.446.947

Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen banketaten.

EFFECTENBEURZEN.

Amsterdam, 18 October 1920.

Vau het politieke wereldtooneel zijn de vorige . week
eenige gunstige berichten ingekomen. De vredesonderhan-
delingen te Riga tusschen Polen en de Boisjewisten hebben
tot het sluiten van een wapenstilstand geleid; daarbij heb-
ben de Russisehe extremisten aan Generaal Wrangel vredes-
voorstellen gedaan en ten slotte is een der voormalige
Sovj et-generaals, ]3u.dj enny, in openlijken oipstand tegen
dc Sovjetregeering getreden en vindt hij steun bij de boe-
renbevolking, die zich om hem vereenigt ten einde de macht der Sovj ets omver te werpen.
Moge hiermede de zon van het Bolsjeivisme ter kimme
beginnen te neigen, de geest van verzet in ‘s werelds ar-
beidersbevolking, dien haar gloed zooal niet gewekt dan
toch sterk aangewakkerd heeft, is nog geenszins verflauwd.
Het lijdt geen twijfel of het meerendeel der groote arbei-
dersgroepen is nog altijd ten zeerste geneigd het oor te
leenen aan stemmen van rovolutionnair-com munistisohen
kant en gaarne bereid het advies van die zijde •te volgen, waar het geldt liet vaststellen van haar politiek tegenover
de groote werkgevers. Het advies van hen, die vroeger de
arbeiclersleiders bij uitnemendheid waren, wordt, zoo dezen
zich niet geheel bij het eommunistisch-bolsjewistisch stand-
punt hebbeu aangesloten, ka.lmweg genegeerd en tegen
diep-ingrijpende en in hunne gevolgen nauwelijks oiverzien-
1,are, doch in ieder geval desastreuse besluiten wordt niet
opgezien, waar het geldt een loonsverhooging, die met een
lotsverbetering nog geenszins identiek is, door te drijven. Van liet moment af, dat door socialisten-leiders verklaard
is, dat al mogen loonsverhoogingen hier en daar volkomen
gerechtvaardigd en zelfs noodzakelijk zijn, toch hierin niet
liet universeele middel tot bestrijding der duurte en lots-
verbetering van den arbeider mag worden gezocht, worden
zij door de arbeidersgroepen, die hen tot dusverre gedwee
hebben gevolgd, losgelaten. Zoo is ook de uitslag van het
mijnwerkers-referendum in Engeland, dat vorige week
plaats vond, als een nederlaag voor den leider Smillie te
beschouwen.
Met een overweldigende meerderheid heeft dc Engelsche
mirijnarbeider zijn veto uitgesproken over het van de zijde
der mijneigenaren gedane voorstel en zoo zal dus heden de algemeene mijnwerkersstaking in Groot-Brittannië ingaan,
althans, indien in den loop van den dag geen wending ten
gunste is
•
ingetreden ten aanzien van de, naast het voorstel
der mijneigenaren door de Regeering aan de hand gedane, l)roPoSitie om de eischen der mijnwerkers aan een onpar
–
tijdige cotumissie ten onderzoek voor te leggen. Dit regee-
ringsvoorstel is nog altijd van kracht, doch het spreekt van zelf, dat hoe meer de tijd verstrijkt, hoe kleiner de
kans op aanhiemiug wordt. Daarbij mag uit het feit, dat
het hoofdbestuur van den mij nwerkersbond, dat het rele-
rendum uitschreef, zich van het geven van advies ten eenen-
iiiale heeft onthouden, wel worden geconcludeerd dat de
stemming ohder de mijnarbeiders door dit bestuur zoodanig
wordt beoordeeld, dat welk bemiddelingsvoorstel dan ook weinig kans van slagen heeft.
De situatie is, zoowel voor Engeland zelf,als voor de lan-
den, die van ‘zijn kolenproductie in mindere of meerdere
mate afhankelijk zijn, ernstig, al zal deze ernst zich ut
den aard der zaak niet onmiddellijk doen voelen. Het
spreekt van zelf, dat de groote industrieën en scheepvaart-bedrijven zelfs in normale tijden belangrijke kolenvoorra-
den moeten onderhouden en dat in tijden als deze ook met
mogelijkheid van staking wordt rekening gehouden, be-hoeft dan ook wel geen betoog. Zoo blijkt uit een uiting
van een lid der directie van een onzer groote stoomvaart-
ondernemingen, dat in den eersten tijd geen gevaar bestaat
voor storing van den geregelden dienst bij onze groots
lijnen; de kolenstwbions buiten Engeland zijn wel voorzien,
en •voor reizen naar het land zelf zou men in Holland vol-
doende kolen kunnen opdoen. Dat de getroffen maatregelen
op haar plaats zijn, toont wel de mededeeling van het
Britsche gezantschap, onmiddellijk na het uitbreken van de
staking aan •on.s Departement van Buitenlandsche Zaken
gedaan, nl., dat het tengevolge ivan de kolenstaking onmo-
gelijk zijn zal om eenig schip van een lading kolen te
voorzien, met uitzondering slechts van die schepen, die
,,essential services” verrichten. Zijn dit de eerste gevolgen
van de ,,miners-strike”, andere zullen zeker niet uitblij-
ven, tenminste, indien de staking eenigen tijd zal duren.
Nu wordt in Engeland in ruime kringen het tegendeel ver-
wacht en men voorspelt haar slechts een kort bestaan.
Mocht deze verwachting niet beschaamd worden, dan is
zeker wel het uitstel van circa vier weken, dat de regeering
van de mijnwerkers vist te verkrijgen, de hoofdreden. In
dien tijd ni. is het publiek omtrent de ,,ins and outs” der

Goud000,,aad
Data
F. R.

924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

staking ingelicht, heeft het gelegenheid gekregen zich een oordeel te vormen over de stappen, gedaan door de regen-
ring en het voorstel van de mijneigenaren. Nu heeft dit
voorstel over het algemeen de goedkeuring van het Britsche
publiek wel kunnen wegdragen en het gevolg hiervan is,
dat de staking niet populair is, primo bij het publieic,
secundo ook bij een aantal mijnwerkers zelf, want, al is
dan het voorstel der eigenaars gevallen, er was toch ook
een zeer belangrijk aantal ‘voorstemmers. Is het enthousias-
me onder de mijnwerkers dan ook al niet algemeen, iuei
verwacht eerder een verslappiig daarvan, dan wel een op-
lev’ing, vooral zoodra een aantal industrieën als gevolg
van kolen.gebrek iza.1 gaan stilliggen. En dit zal al betrek-
kelijk spoedig het geval zijn. Men verwacht dan ook niet,
dat de thans aangevangen strijd den stakers het gewenschte
succes zal brengen en des te meer te betreuren is derhalv
de schade, die do staki•ngsbeweging, hoe kort zij ook moge
duren, toch zal aanrichten. Teneinde deze schade zooveel
mogelijk te beperken en in ieder geval catastrophes te ver-mijden, is op dezelfde wijze als verleden jaar bij de spobr-
wegstaking een hulpdienst i.ngericht over het geheele land,
die daartoe in veertien enclaves is verdeeld. Doel is in de
eerste plaats de levensmiddelenvoonziening in stand te hou-
den. Aan den oproep om hulp wordt allerwge igchoor ge-
geven en duizenden van automobielen zijn voor het ge-
stelde doel reeds ter beschikking gesteld. –
Het zal geen verwondering baren, dat de L o n
cl
e n s c
11
e
b e u r s, ondanks de geldruimte, verleden week sterk on-
der den indruk der gebeurtenissen heeft. gestaan, vooral
waar, atgezien van den innerlijken toestand des lands, oo,k
daarbuiten weinig opwekkencis te constateereu viel. Verdere
berichten omtrent •de prijsverlagingen in de Unie en om-
trent een financieele crisis in Cuba droegen hiertoe het
hunne bij. Op Cuba heeft een run op de banken plaats
gehad, als gevolg van bij een dier instellingen voorgekomen
betalingsmoeilijkheden. De daardoor gewekte ongerustheid
uitte zich in runs, ook op •de overige bahken en als gevolg
van een en ander h-ebben de banken zich aaneengesloten en
direct 10 pCt. der opgevraagde bedragen uitbetaald; inmkl
dels werd ‘voor de rest een moratorium tot- 31 Decemb
van dit jaar afgekondigd. De crisis der banken staat in
verband met de moeilijkheden in de suikerindustrie; ten
einde aan de laatste -tegemoet te komen zou reeds een Ame-
rikaansch consortium een aanbod aan de Cubaansche ban
ken hebben gedaan. Ten slotte ontstond te Londen nog
vrees voor verh-ooging van liet bankdisconto na inkomen
van het bericht, dat de regeering sinds begin -October £ 60 millioen van de Bank of E-n•gland heeft moeten leenen,
tl
stond laartegenover, dat de •verkoo-p van sc.hatkistwisseis
in den laatsten tijd de vervallen bedragen sterk heeft oyei
–
–
troffen. De -onzekere situatie heeft een overeenkorn-stige
stemming op d,e effectenbeurs in het leven geroepen; cle
handel is er tusschen enge grenzen gebleven als gevolg van
het feit, .dat eenerzijds koopers, schromen om, in w’eerwil
van de in vele gevallen sterk gedaalde noteeri.ngen, hun
koopen uit te voeren, terwijl aan den anderen kant ver-
koopers geen genoegen wenscheir te nemen met .de gedrukte
k-oersen, die zij thans slechts kunnen bedingen. Slechts
sommige der 11-ome-Rails hebben hun koers enkele punten
kunnen verbeteren. Ver-der kwamen te Londen belangrijke
Fransohe verkooporders in voor ‘petroleumwaarden en
Zuid-
Afrikaan-sehe mij.naandeelen, tea deele in verband staande
met cle vrij’making van gelden voor de nieuwe Franseh’
staatsleening. . –
Behalve beweging op steenkolen-gebied in Engeland, heb-
ben de mijnwerkers in het bekken van Charlroi tegen dec
isten November een loonstakin-g aangekondigd, •terijl
voorts, op hetzelfde terrein, in Duitschland een staking in
de bruinkoolstreken aan de orde i-s.
De beurs
te
B e r 1 ij n, wtar reed-s sedert weken wederoiji
een wilde speculatie in gang is, heeft zich echter evenmin,
1

door deze staking, als door de in de afgeloopen week voo-
gekomen couranten-staking, laten ontmoedigen. Speculanten
uit alle kringen hebben van de beurs langzamerhand een
speeltafel in het groot gemaakt. Een fonds is voor deze
,,lief-hebber-s” iets, waar zonder mankeeren geld mede te
verdienen is en -de positie ter beurze is zoo, dat dageljk
de kooporders de verkoopea sterk overtreffen, zoodat iede-
en dag -opnieuw met een overgebleven koopsalcio wordt
begonnen. 0p on-gu.nstïge berichten, hoe ernstig deze
od
zijn mogen, laten de beunhaas-speculanten zich niet in.
De geruchten van een binnenkort uit te geven gedwongen
staatsleening, de klachten uit de kolenstreken, die spreke
van het verla.mmen voor de voornaamste Duitsche indü
sbrie6nals gevolg van het ,,Kohlenabkommen” van Spa,
dat dre igt Duitschiand dozen winter een harden steenkoleii-
nood te bezorgen, een nieuwe zware belasting van all
beurstransacties, dit alles – -gaat vrijwel onopgemerkt voor-

bij. Slechts aan het einde der week w’erd de beurs door
wmnstnemingen voorijgaand gedrukt, doch het aan de
markt komend materiaal werd zeer vlot opgenomen; een
inzakking van beteekenis vond dan ook nergens plaats. Van
mijnwaar.den wareu Harpener gezocht; voorts bestond ook
groote belangstelling voor ‘de w’aarden der All’gemeine
Elektrizithts Geselischaft,
01)
het gerucht, dat de jongste
uitgifte van preferente aandeelen dezer maatschappij van
15 tot 20 maal volteekend was.

In verband met de bewegingen in dle mijngebieden ver-
dient een cona-niu-niqud van den Duitschen Rijks-Steenkool-
i-aad belangètelling. In een verleden week gehouden zitting
van dien Raad hebben namelijk ‘-de vertegenwoordigers van
de ondernemers en van de verbruiker-s eenstemmig het be-
sluit genomen oni de -voorstellen, van de socialiseerings-
commissie te ‘verwerpen; door de vertegenwoordigers der
verbruikers werd socialisatie van de steenkolenmijnen
ondenkbaar genoemd.

Na de baisse van de voorafgegane week was de stemming
ter beurze van Pal
-ijs in de afgeloopen beriohtsperio-de
in den aanvang als reactie -gunstig gestemd. Echter kon de
betere tendens zich niet handhaven, en de gunstige berich-
ten uit Oost-Europa konden dan onaangenamen in-druk,
gewekt door de slechte politieke situatie in Midden-Europa,
Italië en Engeland niet wegnemen. Verder was de beurs
ook ontstemd door het deficit van do spoorwegen, dat, een
belangrijke -tariefsverhooging in Februari j.l. ten spijt,
th-aus reeds op ongeveer 2100 mil-lioen francs wordt ge-
taxeerd; er wordt reeds over een verdere verhooging der
tarieven gedacht. De effectenmarkt was later doorgaans
gedrukt, slechts kwamen op de meeste dagen tegen ‘het slot
flinke kooporders wat leven ‘brengen, -doch verm.oedêlijk
beteekenen deze niets anders dan een mai:ïi’pulatie, om door
beïnvloeding van – de slotkoersen de stemming voor den
volgenden dag te bewerken.

De verdere prijsverlagingen in de Vereenigde Staten, die thans vijvel ‘het .meerendeel der producten bes’trjken, heb-
ben de beurs in W a 11 s t r e e t -de af-geloopen week een
onregelmatige -houding verleend. Daarbij is ‘de verkiezings-
campagne in vo
–
ilen gang, hetgeen voor ‘de beurs ook altijd-
een element van onzekerheid bedui-dt. Baissiers maken ‘bij
tijd en -wijle hierv.an
gebruik om ‘hun ‘slag te slaan, en deze
week werden ‘zij daarbij gefavoriseerd door de weinig op-
wekkende berichten van het vasteland, die niet ‘nalieten
de stemming te New York ongunstig te ‘beïnvloeden. Als tegenhanger fungeerde een bericht uit cle staaliud-ustt-ie,
melden’de dat vermoedelijk van een verlaging van dan
staalp-rijs voorloopig -nog geen sprake zal zij-n. De ‘bonds-
markt verkeerde ‘nog bij voortduring in aangenawe
–
bnu
–
cl:ing. Vrij wat stof werd opgeworpen door -de details, die
bekend werd-en omtrent de overeenkomst tusschen – de Harri’man Co. en de Hamburg-Amerika-Lijn, welke een
i n-ni-ge samenwerking .tusschen -deze -‘1w-ee stoomvaarimaat-
sehappijen beoogt. Van diverse zijden is -in dit contract ee
gevaar -gezien voor de onafhankelijkheid van de Amen-
kaansche scheeprvaartbelangen en meent men, dat de voor-
deelen voor de Amerikaa’nsche maatschappij, -gelegen in -de
grootere ervaring van de Dui-tso.he onderneming die zij
zich thans -ten nutte kan maken, -niet opwegen tegen het
gevaar van inmenging van buitenlanders, die daartoe, zoo
i

dra zij door aanbouw van schepen veer ,,op krachten” geko-
men zijn, zeker ‘de kans niet zullen laten voorbijgaan. De
Amenican Steamship Ow,ners Association heeft daarom een
beroep gedaan op -den Shippin-g Board om de overeenkomst
grondig te ‘onderzoeken alvorens toestemig tot de uit-
voering,- -die ingevolge de- Jo-ne,s Merchant Marine ‘Bill
noodig is, te verleenen.
T e .o -n z e n t ‘heeft de effectenmarkt in
–
de afgeloopen
week ‘haar houding van de voorgaande ach-t dagen vrijwel
niet gewijzigd, met uitzondering van den laatsten dag der
week en ook heden, toen in een aantal hoeken een flink
herstel te bespeuren was, dat echter in verhouding tot de
v-oorafgegane daling van weinig beteek’en i-s moet worden
genoemd.

12 Oct. 15Oct.
18 Oct.

5

–
0
/0
Ned.
W. Sch

1918
844
84’/
84
1
/
–
1
/10
434
0
/0

,,

,,

,,

1916
84
1
/io
.85’/8
841/0
.

l/j
4

0
/0

,,

,,

,,

1916
75
1
/2
75
1/
4

751/
4

–
1/
4

334
0
/0
601/1
60
1
/2
61’I
+•. 1
3

0/
51
51
1
/2
5111/,
.4_.
i1116
234
°/
o
Cert. N. W.

S…..
43
1
/s
44114
441/2
+
11/8 5

0/
(;st-Indië 1915
871/,
87
5
/8
87-
–
‘/2
4

0/
Hongarije Goud ….
7
7
7
4

O/
Oostenr. Kronenrente
5
41/4 4
–
1
,5

Rusland 1906

…….
13
1
!,
12
1
/8
12
11
/16
–
‘ho
434
0/
Iwangorod Dombr..
–
lO/i
-10/16
101/1
+,ij’o

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

925

12 Oct. 15Oct.
18 Oct.
Rijzingof

4

°Jo
Rusland Cons.

1880
12
1
/
13
12
1
/s
–
‘Is
4

0
/0 Rusi. bij Hope
&
Co.
13
1
!16
13
15
!,,
14
1
I,,
+
1
4

0/

Servië

1895

……
17’/,
17 17
–
43.4
0/0
China Goud 1898
.
511!16
511/16

51’16
4

0/,
Japan

1899 ……..
597/
s

56
56
–
37/8

4

0
/0 Argentinië Buiteni..
.
571/4
56
1
/
57
–
5

0/
Brazilië 1895

……
53’/
53 53
–
5

0/

,,

1913

……
55
55 55

Een uitzondering op dit herstel vormden de
petroleum-
waarden,
die ook ‘heden de tendentie der afgeloopen week,
di. een dalende, hebben voortgezet. liet ruime aanbod van
Koninklijke Petroleum-aan d eel en behoeft bij de positie van
dit fonds op de internationale beunzen, gezien de aldaar
heerschende onaangename stemming, geen verwondering te
wekken. Een speciale baisse-factor voor cle afgeloopen week
was gelegen in het bericht, dat de Standard Oil door middel
van een dochter-naatschappij in Frankrijk een hevigen
strijd met de Koninklijke zou gaan beginnen. Al van den
aanvang af bestond ten aanzien van de juistheid van dit
bericht, al was liet ook geschikt om nervenze gemoederen
verder van de wijs te brengen, gerechte twijfel. Immers,
van het entameeren van een strijd door de groote Amen-kaansohe maatschappij tegen de Koninklijke in Frankrijk
kan geen sprake zijn, gezien het feit dat ide beide olie-
octopussen elkander dit terrein al sedert jaren hebben be-
twist. Het lag derhalve voor de hand dat, al was er iets
gaande, van iets anders sprake moest zijn clan van het
ontbran•den van een belangenstrijd. Later ingekomen be-
richten melden, dat de meerderheid der aandeelen in de
nieuwe ondermaatschappij der Standard Oil (51 pOt.) in
handen van de Banque de Paris et des Pays Bas zal komen te berusten. Daar nu deze instelling tot dusver de b
e
l
an
g
en

der Koninklijke Petroleum
.
eerder bevriend dan wel vijandig
gezind geweest is, is het niet aan te nemen, dat aan een
verscherping van den strijd moet worden igedacht. De aan-
deelen Koninklijke zijn heden tot 761 gezakt, daarna
weder tot 770 verbeterd. De overige aandeelen in deze
afdeeling hebben eenzelfden koers gevolgd.
In tegenstelling met •de voorafgegane week, die zeer
flauw voor
cultuurwaarden
gesloten was, is in het laatst
der afgeloopen beniohtspeniode eenige ‘hernieuwde belang-
stelling voor suikerwaarden te constateeren geweest;
jongstleden Vrijdag kwam de keer, op berichten omtrent
de vorming van een tweedehands-syndicaat voor suiker
op Java en hoogere afdoeningen te New York. Ook heb-
ben de uiteenzettingen van eenige fi.nancieele bladen om-
trent de gunstige resultaten, die voor de suikermaatschap-
pijen nog steeds te behalen zijn, zelfs bij den gedaaiden
prijs van
f
32, tot de aangenamere opvattingen bijgedragen.
Aandeelen H.V.A. zijn weder tot 723 pCt. gestegen. Vor-
stenlanclen tot 302 pCt., Ja.vasche Cultuur tot 588 pCt.
In sympathie met de afdeeliug der suikerwaarden be-
stond ook voor de
tabaksaa,ndeelen
een betere stemming,
doch voor rubberwaarden is
een verere inzinking te con-
stateeren geweest.

12 Oct. 15Oct. 18O
C
t
g
0f
dalin
Amsterdamsche Bank …. 182

182

181′!2 –
Ned.Handel-Mij. cert.v.aand. 202
1
/4 197
1
!, 2101!, + 8
1
/4
Rotterd. Bankvereeniging.. 140

140

140
Amst. Superfosfaatfabriek.. 148

152

155

+ 7
Van Berkel’s Patent ……119/4 118

117
3
/4 —2
Insulinde Oliefabriek . . . . 137
1
!2 134/4 137
1
I
Jurgens’ Ver. Fabr. pr.aand. 92
3
/4

91
1
!8

91

–
Ned. Scheepsbouw-Mij …. 120

120

120
Philips’ Gloeilampenfabriek 865

902

932

+ 67
Vereenigde Blikfa.brieken. .
132
1
/s
132’/

133
3
14 + 11/4
Compania MercantilArgent. 226

228

2101/
2
* _151!
2
*
Cultuur-Mij.
cl.
Vorstenland. 296
1
!2 267

297

+ ‘/,
Handelsver. Amsterda.m . . 706
1
!, 667
1
/ 710
1
!3
+ 4
Holl. Transatl. Handelsver. 101

101

101
Linde Teves & Stokvis …. 186

186

186
VanNierop&Co’sHandel-Mij. 150

150

157

+ 7
Tels& Co’s Handel-Mij . .. .
is

115

126

+ 1
Gecous. Roll. Petroleum-Mij. 271
1
!2 291′!, 298′!3 + 27
Kon. Petroleum-Mij . …… 731

755

766′!, + 35
1
!’
Orion Petroleum-Mij…….75

76

77
1
!2 + 2
1
!3
Steaua Romana Petr..Mij… 180

180
1
/ 185

+
Amsterdam-Rubber-Mij…..198′!, 197

198′!s
Nederl.-Rubber-Mij. ……. 106’/

103
1
/

109
1
!2 + 3*
Oost-Java-Rubber-Mij…..303

280

300

– 3
Deli-Maatschappij …….. 487
1
/2 505

523′!, + 86
Medan-Tabak-Maatschappij. 330

320

321

– 9
Senemba.h-Maatschappij …. 614

615

656

+ 42

* ex claim.

Voor
scheepvaartwaarden is,
hoewel de tendens lichtelijk
verbeterd is, weinig belangstelling te bespeuren geweest.

12 Oct. 15 Oct. 18 Oct.
R1gOI
dalin

Holland-Amerika-Lijn . .. . 363

351’/ 3511/, – 111/,

,,gem.eig. 341

332

332

—9
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij.

.
220
220
220
Roll. Alg. Atl. Stoomv.-Mij.
60
1
/4
59 58
–
2’/
Hollandsche Stoomboot-Mij.
144
144
144
Java-China-Japan-Lijn ….
225 221
223
–
2
Kon. Hollandsche Lloyd ..
129
8
/
127
1
/
129
–
8/4
Kon. Ned. Stoomb.-Mij.

. .
181
1
/4
177
180
–
1’/
Koninkl.-Paketvaart Mij..
.
187
190
1903/
+
3
8
/
Maatschappij Zeevaart
.
..
.
202
1
!,
201
201
–
1
1
/
Nederl.

Scheepvaart-Unie.
.
200
1
!2
201
1
/
202
+
1′!3
Nievelt

Goudriaan

……
440
440 440
Rotterdamsche Lloyd……
201
203′!,
203
6
/4
+
2
3
!
Stooinv.-Mij.,,Hillegersberg”
246
1
I3
246
1
!,
246
1
!2
,,Nederland”

..
235
8
/
233
235’/
–
‘1
,,Noordzee”

. .
82
1
,’
4

81/4
82
– 1/
,,Oostzee”

. . . .
235
235
235

Anierikaansche waarden:

12
Oct.
15
Oct.
Rng of
18 Oct.

ijzi
daling. American Car
&
Foundry
168
1
!,,
168
3
/s
168
1
/,
+
5
1,e
Anaconda Oopper

……..
129′!,
128
129
1
!,
-1
/
4

Un. States Steel Corp…..
Atchison Topeka
110′!,
112
1
!8
lll’/s
+ 1
……..
Southern

Pacific

……..
110
127′!4

1/io
111
128
‘/s
11.1

127
8
/4
+
1
5
!8
+
1
/2
Union Pacific

…………
160
162 163
7
!,
+
3
7
18
Int. Menc. Marine onig.
Corn
25
1
!4
24
5
!,
24
–
1’/4
,,

,,

prefs
931/
92’I,
92
– 1113

De
beleggingsmarkt
maakt, vooral voor de oudere soor-
ten, als gevolg van de aan de markt komende nieuwere
waarden niet hoog rendement, slechte tijden door. Van de
deze week aangekondigde nieuwe uitgiften noemen wij:
f
20 millioen 7 pCt. obligatiën Roll. IJzeren Spoorweg
Maatschappij, aflosbaar in 60 jaar, t pan,
f
1.500.000
7 pOt. obligatiën Gemeente 1-lilversum t pan,
f
600.000 en
f
125.000 634 pOt. obligatiën Provincie Zeeland
t
pan.
Voorts verhoogt cle Argentijnsohe (graan) Handel Maat-
schappij, de ,,Compania Mercantil Argentina” haan uitge-
geven kapitaal met .de nog in portefeuille zijnde
f
8.000.000
aandeelen, die 25 dezer tot dan koers ‘van 200 pOt. ter
inschrijving werden aangeboden.
De
geldnsarkt
is
ruim gebleven ondanks de gi.00te plaats-gehad hchbende emissies, wat wel aan de ibelangrijke oprui-
mingen van fondsen der laatste weken toe te schrijven is.
Prolongatie noteerde iheden 43.4 pCt.

GOEDERENHANDEL

GRANEN.

19 October 1920.
Ook in de afgeloopen week zijn de berichten van de ver-
schillende graan produceerende landen zeer gunstig ge-
weest, met uitzondering van Indië, waar meer regen
gewenscht is. De berichten zoowel van Argentinië als van
Austnalië blijven zeer gunstig, terwijl ook van Canada geen
enkel slccht bericht ons bereikte. De aanvoeren ‘van tarwe
te Winnipeg blijven bijzonder groot en tengevolge daarvan
w’onclt de tarwemarkt omlaag gehouden, niettegenstaande
op verschillende da.gen de noteeningen te Chicago stegen
iu verband met dekkingen van baissiers. Misschien dat men
de tarwepositie anders zou inzien, indien niet de algemeene
stemming voor lagere prijzen de overhand zou hebben;
waar op dit oogenblik het aanbod ontegenzeggelijk ruim
voldoend is, is het niet te verwachten dat de markt reeds
u
n sterk omhoog gaat.
Vai Oost-Europa zijn de berichten over het algemeen
niet ongunstig, doch voorloopig wordt nog geen tarwe van
beteekenis aangeboden, doch in hoofdzaak genst en maïs. Ook
enkele partijen rogge worden af en toe verhandeld.
De Engelsche kolensta.king heeft over het algemeen een
druklcenden invloed op alle artikelen gehad. De verwach-
ting, dat door ‘het niet verstrekken van bunkenkolen de
vrachten souden stijgen, is tot nu toe niet verwezenlijkt.
Ook voor mais was de stemming kalm. In Donau-maïs
kd’amen vele zaken tot stand in de Londensche markt. De
prijzen zijn evenwel ook in verband met lagere noteeningen
van Argentinië achteruitgeloopen, ofschoon in bijna alle
consumptiemarkten een goede prijs voor disponibel wordt
gehandhaafd, hetgeen er op wijst, dat nergens de voorraden
va’) bijzondere beteekenis zijn.
Voor genst en haver was de vraag gering en er kwamen slechts weinig zaken tot stand.

926

.’

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

Noteeringen.

Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.

Chicago

Buenos
Ayie.

Data

Tarwe

Mars

Haver

Tarwe

Mars Lljnzaad
Dec.
I
Oct.
I
Dec.
I
Febr.
I
Nov.
I
Nov.

16 Oct. ’20
213
92
1
/2
56/4
19,60 8,90 23,00

9

,,

’20
199
88
55
1
/8′
20,15
9,20)
23,95′)
16 Oct. ’19
226
135
70I8
13,508)
7,35
25,20
16 Oct. ’18
226
122
7
/8
67
5
/8′
11,558)
5,75
21,00

16 Oct. ’17
220
114

1)
577/
10,608)
7,80.
18,20)

20 Ju1i’14
82
‘)
56
1
/s’)
36
1
1

‘)
9,40
1
)
5,382)
13,70
2
)

‘)
per Dec.
‘)’per Sept.
8)
per Nov.
4)
per Oct.
‘)
per
Jan.,

18
Oct.

II Oct.

18
Oct.
Soorten.

1

1920

1

1920
.

1919

Tarwe
5

…………..
1
)
$2,-
32,-
–
Rogge (No. 2 Western)
1)
29,-
29,-
–
Mais (La Plata)

……
8
)
370,- 373,-
348,-
Gerst (48 ib. feeding)

.
.2)
420,-
425,-
440,-
Haver(38 1h. white cl.)
.
.1)
21,-
21,-
21,50
Lijnkoeken (Noord-Amen.
ka van La Plata-zaad)°)
232,50 237,50 282,50
Lijnzaad (La Plata) ….
4)
685,-
720,-
825,-

9
P. 100 K.G.

8)
P. 2000
K.G.
‘) p. 1000 K.G.

4)

per
1960 K.G.

*) Hard/Red Winter Wheat nr2.’

AANVOEREN in tona . van 1000 K.G.

Rotterdam

II

Am,terdam

Totaal

A,tt kelen.
11-16 Oct. t

Sedert

1 Overeenk.
II 11-16 Oct. 1

Sedert

1 Overeenk.

1920.

1919
1920

1
t
Jan
1920
1
tijdvak
1919 .

1920

1
1
Jan.
1920

tijdvak
1919
1

27.881
442.599
334.039
–
105.721
97.812
548.320
.

431.851
8.767
94.278
67.344
–
515 19.953
.

94.793
87.297
Rogge

………………
–
2.825
4221
– –
-.-
2.825
4.221

Tarwe ……………..

Boekweit

……………
11.260
292.258
133.460
.

100
53.261
5.908
345.517
139.368 6.343 39.049
134.021
.

–
918
62.315
39.967
196.336

Haver

22.326
160.893
–
–
7333
22.326 168.226

Mais

……………..

3
.270
36.093
64.585 8.450
‘25.967
.

23.663
62.060
88448

Gerst

………………

1.110
32.808
56.010
–
1.406
200 34.214
56.210
Lijnzaad ……………
Lijnkoek …………….
–
24.659
192243
–
–
37.435
24.659
229.678
Tarwemeel …………..
Andere meelsoorten
2.291
24.686
152.688
–
100
10.708
24.786 163.396

In lijnzaacl is de stemming plotseling zeer flauw gewor-
geruchten, dat deze tweedehandsch verkoöpérs zich aaneen
den, niettegenstaande het feit, dat de afiadingen naar Euro-
sluiten willen met het doel, om ‘in samenwerking met de
pa zeer gering blijven. Speculanten in Engeland offreeren
Producenten Trust, geea suiker onder
f
45,- te verkoopen.
ljnzaad

verte beneden den prijs

der exporteurs

en olie
Het is onwaarschijnlijk, dat de pogingen, om de prijzen op
verre beneden dien der fabrikanten.

.

.
een zoo hoog peil te houden, succes zullen opleveren, gezien
N e d
S
r
1
a n d. ‘Ook

hier

waren

in

het
.
algemeen

de
de veel lagere pariteit in de overige productielanden,
zoo-
markten

traag gestemd

en

ging er

slechts

weinig om.
als
‘
Cu.ba, Braizil’ië, ‘Peru, enz. Volgens de laatste berichten
Alleen voor maIs, voor spoedige levering, bleef er nog vraag
van Java was witte suiker tot
f
34,

e.k. te koop. De af-
en ofschoon

de

prijzen voor

disponibel

iets terugliepen,
schepingen

van

Java

geduren.de

September

bedroegen
was de premie boven latere levering grooter aangezien
op
280.000 tons tegen 125.000 tons in 1919, terwijl de totale
afladin’g tot aanmerkelijk lagere prijzen werd aangeboden.
verschepin.gen over de maanden Mei t/m. September 763.000
Ook
in
Donau-maïs kwamen, regelmatig zaken tot stand.
tegen 680.000 tons in 1919 omvatten.
Voor lijuzaad ging een en ander om tot de verlaagde prij-
‘

Wij laten nog ‘volgen de laatste
C u
b a-statistiek: zen, daar de oliemarkt ten slotte nog meeviel.
1920

1919

1918

– SUIKER.
In Engeland toont de ,,Board of Trade”-Statistiek
over September weder eene belangrijke afneming der con-
sumptie aan, en wel van ruim 30 pct. tegenover de consump-
tie in September verleden jaar. Het gemiddelde maandelijk.
sche verbrui’k over Janwu’i t/m. September 1920 bedraagt tot
dusver ongeveer. 100.000 tons, terwijl het over hetzelfde
tijdperk iil 1919 boven 127.000 tons was.
De bovenbedoelde statistiek luidt:
•

. Sept.

Sept. Jan./Sept. Jan./Sept.

1920

1919

‘ 1920

1919

ton .

ton

. ton .

ton

Import rietsuiker ..

79.983

36.855

917.293 865.196

biet ,,..

–

–

–

–
‘1
.,,

geraffineerd.

2.119

27.326

116.569 318.653

Totaal ………

82.102

64.181 1.033.862 1.183.850

Voorraad in entrepot 306.000 283.700

raffinaderijen ‘22.950

21.650

.-

–
Opbrengst

‘,,

78.034

74.332

610.276 622.016
Tot. binnenl. verbruik 94.468 141.720

903.138 1.145.495

Totaal export ….

1.639

7.294

10.717

29.159

Op de A m er i k aan s c ‘h e markt kon de stemming in
de afgeloo’pen week iets verbeteren, hetgeen uit de notee-
ringen voor Spot Centrifugals blijkt, die thans op 8,- ets.
staan, terwijl op de termijnmarkt na eene korte opleving
de noteeringen van verleden week ‘gehandhaafd bleven.
Op Cuba zijnenkele banken door de financiering van
süiker in moeilijkheden gekomen en heeft de Regeering om
erger te voorlomen thans een. moratorium uitgevaardigd
tot 1 December. Men hoopt hierdoor spoedig de moeilijk-
heden meester te worden, hetgeen natuurlijk’ ook op de
stemming van de markt van invloed zal zijn.-
Gelijke verschijnselen hebben wij op J a v a, waar ver-schillende firma’s nog houders zijn van tot hooge prijzen
op specu1ate gekochte• partijen, die thans geleverd wor’den
en slechts met groot verlies te •real’iseeren zijn. Er. loopen

Weekontvangst tot 9 Oct.

8.000

19.021

1.286 tons
Totaal sedert 1 Dec. 1919. 3.573.563 3.832.788 2.964.355
Werkende fabrieken

Weekexport tot 9 Oct. ..

6.000

87.493

22,499
Totaal sedert 1 Jan. 1920 3.425.610 3.312.87.6 2.844.476
Tot. voorraad op 9 Oct. 314.000 454.214 348.367

KATOEN.

Marktbericht van dè Heeren Sir Jacoi Behrens & Sons,

Manchester, d.d. 13 October 1920. –

De Amerikaansche ‘ katoenmarkt heeft een rustige week
gehad en de prijzen zijn weer belangrijk ‘gedald. hoofd-
zakelijk ‘door het duurdere geld en door verkoopen van de
boeren in het Zuiden. Liverpool lieef t Amerika gevolgd
en het verschil op de termijnnoteering was gisterenavond
150 punten ‘vergeleken met een week geleden. Niettegen-
staande de groote daling is de vaag toch ‘niet vermeérderd,
ook al door de ‘onzekerheid betreffende de kolenstaking en de algemeene ongunstige economische toestanden. Egypti-
sche katoen is ook flauw en de ,,spotnoteering” is gedu-
rende de week 400 punten verlaagd.
Amerikaansche garens blijven eveneens kalm en er gaat
heel weinig om. Spinners nemen elk redelijk bod aan om
hun fabrieken maar aan het loopen te houden. Volgens de
opgaaf van de Board ei Trede bedroeg de’ totaalexport ge-
durende de maand September 1 millioen lbs. minder dan
gedurende deze maand in 1919, terwijl alleen de uitvoer
naar Holland met 3 millioen lbs. verminderd is. Voor Egyp-
sche garens, zoc»vel enkele, als .getwij.nde was weinig be-
langstelling en spinners beweren, dat zij bij de tegenwoor-
dige katoenprj’zen zware verliezen, lijden.
De doekmarkt is buitengewoon kalm. Er is absoluut
geen vraag, terwijl hierdoor en ook door de’steeds dalende
katoennoteeringen idoekprijzen geregeld worden verlaagd,
zoodat de marges langzamerhand geheel verdwijnen. In En-
gelsch-Indië begon de vorige week eenige belangstelling te
komen, doch toen de rupee zoo plotseling daalde is over
het algemeen het ‘vertrouwen weer verdwenen. De- overal

20 October 1920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

927

heerschende geldschaarschte veroorzaakt groote moeilijk-
heden, terwijl men ook in verschillende industrieën nog
voor arbeidsconflicten vreest. Het gevolg hrervan •is, dat
ook daar niemand durft, te koopen en dat bijna iedereen
voorloopig een afwachtende houding aanneemt.

60ct. 130ct.

60ct. 130ct.

Liverpoolnoteeringen. T.T.opindië…. 119 1/7/
F.G.F. Sakellaridis 52,00 48,00 T.T.opHongkong 4/2
2f,
3111
G.F.No.1 Ooxnra 11,00 9,75 T.T.opShanghai.5/9 513

Noteeringen voor Loco-Katoen.

(Middling Uplands).

18Oct.
‘20111
Oct.’20
4Oct. 20
18 Oct.19
18 Oct.I8

New York voor
Middling

..
20,50e
23,-e
24,25e 34,80e
32,85e
New Orleans voor Middling
18,75 c
21,50e
22,500
35,25 e
31,- c
Liverpool voor
Middling
….
15,65d
18,70d
19,96d
22,87 d
1
.

23,98d

Ontvangsten in, en uitvoeren van Amerikaansche havens.
(In duizendtollen
bftlen.)

1
Aug.
’20
tot
15
Oct. 20

Overeenkomstige perioden

1919

‘

1918

Ontvangsten Gulf-Havens..
.788
483
754

,,

Atlant.Havens
204
505 453
Uitvoer naar Gr. Brittannië
290 427
407

11

‘t Vasteland.

01

Japan
ete…
}

400
494
389

Voon*elen in
duizendtallen
1

IS Oct.’20
17 Oct.’19
18 Oct. ’18’

Amerik. havens ……….
928 1042
1124
Binnenland …………..
989
908
936
NewYork …………..
7

..

90
7

..

262
New Orleans ……………
Liverpool

……………
81 2
728
2

.

207

KOFFIE.

(Mededeeling van de Makelaars G. ‘Duuring’ & Zoon, Kolf S
& Witkamp en Leonard Jacobson & Zonen).

Noteeringen en voorraden.

Rio

1

Santo,

1
Data

I

1

Voorraad.

Voorraad
1
Prijs

Wisielkocri

No.7
1

1
No.4

16 Oct. 1920 412.000

t
) 2.256.000

2)

1)

9
,,

1920 434.000

7.700 2.190.000 9.50

0

12’/4
2

1920 414.060

7.750 2.044.000 10.000 12
9
/8e
16 Oct. 1919 442.000 11.800 2.062.000 18.850 14/

Ontvangsten.

Rio
Santos
Data
Afgeioo pen Sedert
Afgdoo pen
I

Sedert
week
1
Juli
week.
1
luit

16 Oct. 1920
….
55.000
877.000
251.000
3.501.000
18 Oct. 1919
….
46.000 734.000
136.000
‘
1.984.000

1) Feestdag.
2)
Niet ge,nôteerd.

Statistiek der firma G. Duuring & Zoon.

Zichtbare voorraad op 1 Oct. 1920, in duizenden balen.

1920 1919 1918 1917 1913
Voorraad in Europa.. 2.143 2.550 1.075 3.113 6.019

~Ver.

Brazilië
..

812

216

85

389

986
Stoomend Oost-Indië.

–

55

7

7

,
46
n. Europa

Staten
– ‘ –

–

–

5

2.955 2.821
1.160 3.502
7.056
Voorraad Ver. Staten
2.010
1.350 1.897 2.615. 1.393
Stoomend
rBzilië
ra

..
630
707
376
707 524
naar
iøost-Indie.
Ver.StatenL
7 7 7 7
37

5.595
4.878
3.433 6.824 9.010
Voorraad in Rio
….
400
595
821
445
398
,,

,,

Santos..
1.963
4.922
6.962
2.829
2.723
Bahia
..
24
.

23
61
85
50

‘) Noteering van 17 Oct. 1919.
t)
Idem van 18 Oct. 1919.

Totaal……

–

.
Op 1 September

HUIDEN.

OpiJuli ……….

7.982 10.418 11.277 10.163 12.181
7.526 10.248 10.891 9.231 11.484
6.750 10.336 11.702 7.778 10.275

Bericht van dè firma Grisar & Co.
E x ö t is ch e h u i d en: In de af geloop en week zijn
de zaken regelmatig en zeer bevredigend geweest.
Aan de La .Piata werden F.r.igorifico-huiden vlot door
Noord-Amerika opgenomen tegen de pariteit van 14/14
pence, en wel het meest langharige h’ui.den van het seizoen.
De nieuwe offerten van de Ocboberslachtin.ge’n worden met
veel belangstelling tegemoet gezien.
Te Liverpool werden verkot ‘circa 1000 Smithfield,
cx ss. ,,Piutarch” tegen .14Y
2
d. c..i.f. ver•sc’hepingsgewie.ht
(gedeelte van 5300 os).
In goede gezouten huiden, loco of zeilend, is thans niets
meer îvoorradig, ihalve de 3836 Liebig Fray.bentos.
Te Antwerpen en te Rotterdam werden o.a. verkocht:
372′ Conoordia Mataderos koe, loco A
,
frs. 305.-; 1870
droge Buenos Aires Americanos, 10 Kilo, ex •ss. ,,Eiber-
gen” 5 fr.s. 400-; 600 Shai’ed Hongkong, 8/12 Lbs., ex ss.
,,Mei-gansër” tot geheimen prijs; 1303 droge Columbia,
diverse gvjchte4, loco,, idem;
.
10.000 droge Ceara, merk
‘,,GF”, loco, idèm; 1250 Sao Paulo Eng. Co’ntiental-ossn,
15 pOt. koeien, zeilen’d, idem; 2150 Tam’borindeguy Costa
Bagd Rio Grande-koe, op aflading, idem; 2425 Union
Rosario Swif t Saladero-ossen, op aflading, idem;’ 100 droge
Coyaz, ‘loco, .idem.
n 1 a n d s ch e Ii u i ‘d e n: De veiling te Berlijn op 12
October heeft aangewezen eene hausse van 15/20 pCt. voor
ossen, 10/30 pCt. voor stieren,. 10/1.5 pOt. voor koeien en
40/50 pCt. voor slakken.
In Nederland kwamen belangrijke zaken tot stand, tot
vaste prijzen. De Huidenclubs ‘hebben de September-pro-
cltictie verkocht op basis van 55/56 cents, tel quel, naar
:l)ui.tsdhland.
Kalfsvellen en paardehuiden: talrijke aan-
biedingen, eohter geen aanvraag. Intusschen zijn toch
groote partijen kalfsvellen voor Hamburgsehe rekening uit
de markt genomen.
L o o isto f1 en: Eenige verikoopas tot mindere prijzen;
Mimosa op aflad.ing wordt aangeboden tegen £ 14.- tot
£ 14.10.0. c.i.f. Hamburg.

16 October 1920.,

THEE.

(Opgave van dén makelaar
J.
van Eck.)

Bericht van den afloop Theeveiling.
Aangeslagen in veiling:

15372 84/2, 2014 kn. Java thee
390

Sumatra thee
325

Java thee in na-veiling
743

Sumatra thee in na-veiling

Totaal 16830 8412, 2014 kn. thee.

Aanbod 1 Januari tot heden

idem 1919
181058 kn. Java thee

134431 kn. Java thee
12921
,,
Sumatra thee 2256
,,
Sumatra thee

Totaal.
.
193979 kn. thee.

136687 kn. thee.

De stemming was Vrij kalm met een onregelmatig verloop
der prijzen. Ordinair en midden-kwaliteit blad brachten
gemiddeld taxatie op, n.l. enkele nummers iets onder, anderen
iets boven taxatie. Prima blad, behoudens enkele uitzon-
deringen, een ige centen lager. Voor prima gruis was weinig
vraag en bleef ‘een groot gedeelte bij gebrek aan biedingen
onafgedaan, midden kwaliteit, ordinair klein gruis en stof
tot vrijwel vorige prijzen.
De eerstvolgende veiling zal plaats hebben op Donderdag 4 November e.k., aanbod circa 17000 kn. thee.

Amsterdam, 14 October 1920.

RUBBER.

De aangekondigde productie-beperking van rubber heeft
tot op heden geen noemenswaardige verbetering der prijzen
kunnen bewerkstelligen en de markt blijft nog steeds in de
loome houding volharden. De belangrijke voorraden werken
nog steeds drukkend en zoolang Amerika voor belangrijke
quantums niet in de markt verschijnt is een verandering
daarvan niet te. verwachten.
Te Amsterdam. komen deze week ea. 500 tons aan de
markt, waarvan het resultaat onder deze omstandigheden
wel ‘niet veel grooter zal zijn, dan bij de vorige inschrijving.

928

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

20 October 1920

De noteeringen zijn:

vorige week

Prima Crêpe loco

……….t

1,95

……….
f
1,85
Smoked Sheets loco

. .

,, 1,70

……….
..

1,75
Cr6pe’Nov./December..

,, 2,-

……….
,,

1,90:
SmokedSlieetsNov./Dec.

1,75

……….
,,

1,80
Crêpe Januari/Maart..

,, 2,10

……….
,, 2,-
SmokedSheetsJan./Mrt.

,, 1,90

……….
,,

1,90

18 October 1920.

VERKEERS WEZEN.

SCHEEPVAART.

GRAAN.

Dato

Petto-

Lofl/
R’dam

Odeaaa
Rotte,-
dom

Au.
Kuit
Ve,. Staten
San Lorenxo
Rotte,-
&litol
Rotte,-
E,gè.
dom
Kanaal
Jam
land

11116 Oct

1920
–
.-
1216 1216
901-
9216

419

,,

1920
—
–
141-
14/-
8716
8716
13/18 Oct.

1919
–
–
1)
f
75
)
816
180-
2)65/

14/19 Oct.

1918
–
–
–
50/-
–
225/-
Juli

1914
lid.
7/3 1/111/
4

111114
12/-
121-

KOLEN.

Cardtff

1
Oostk. Engeland

1

Boe-
Data

La
1
Rotter- ‘Gothen-
deaux

Gcnuo

Plato
1
Said

Rlotcr

dan,

burg

11/16
Oct.
1920 27/6
401-
401-
55/-
–
Kr. 25
4/9

,,

1920
301-
45/-
401- 52/6
22/6
Kr. 25
13118 Oct. 1919
541-
63/-
59/-
411-
f 10,-
Kr. 70
14/19 Oct. 1918
691-
101/3
2001′-
120/-
–
Kr.150
Juli 1914
fr.
7,-
71-
713
14/6
3/2
41-

1
)
Per ton stukgoed.
1)
Voor Britsche’schepen.

Groan Petrograd per quarter van
498
19e.
ewaar,
Odena per unit, Ver. Staten
pér quarfer van
480
1.9e.
ewaar.
Overige noteeringen per ton van
1015
E.G.

RIJNVAART.

Week van 11 tot 18 October 1920.

De vrachten en sleeploonen van Rotterdam naar de Ruhr-
havens waren in begin der week nog evenzoogedrukt, als
gedurende de voorafgaande week. Het leep1oon werd ge-
noteerd ‘met 125-cents-tarief. Voor erts Rotterdam-Ruhr
werd 60 cents per last met
Y
4
lostijd betaald.
La
‘de tweede
helft der ‘week was de stemming iets levendiger; het sleep-loon trok aan en liep geleidelijk op tot ‘het 230-cents-tarief.
De vradhten werden ook iets stijver; aan het einde der
week w’erd erts van Rotterdam naar de Ru’hr voor 80 cents
per last bevracht.
11 u h r o r t. Ht vei-keer Ruhrort-Man’n’heim onder-
vond ‘veel vertraging door de ‘versperring van ‘het Binger
Loch, welke waarschijnlijk begin dezer week zal worden
opgdheven.
Kolen van Ru.hi’ortnaar den Bovenrij.n ver.dn ,zoowcl
per ton als in daghuur bevrach.t. De .d.aglhuu’r voor deze
reizen bedroeg 40 pf. per ton. De vracht voor exportkolen
Ru,hrort-Rottrdam, welke in het begin der, week nog met
75 cents per ton met Vrij sleepen werd betaald, moest in’ de
ADVER

tweede helft der week wegens weinig kanbod van ruimte
aanmerkelijk stijgen, zoodat voor 105 cents per ton met
vrij sleepen nioeiljk schepen te krijgen waren.
Het water was aldoor vallepd. Cauber Pegel noteetde
einde der week Meter 1.65.

INKLARINGEN.

NIEUWE WATERWEG.

September 1920
September 1919
Landen van
Aantal
schepen
N. R. T.
–
Aantal

schepen
N. R. T.
herkomst

Binnenl. havens
43
17.731
69
18.287
Groot-Brittannië
243
149.925
‘197
125.328
Duitschland
65
37.297
42
14.728
Noorwegen
13
14.853
9
6.227
55
35.046
24
8.158
Denemarken
10
5.897
2
2.353
Rusland-Oostz.h
1
578
– –
Finland
5
1.293
– –
België
22
30.273
7
6.058
Frankrijk
99
78.069
29
17.949
Spanje
27
46.523
3
5.564
Italië ……….
5
11.555
–
–
Roemenië, Bulgr.

8
4.614
–
–
And Midd. Zeeh
‘

3
5.540
2
4.647
Senegal, Dakar.

–

..

–
3
3.977
Over. Wk. Afrika
2
1.446
4
5.106

Zweden ……….

Zuid-Afrika
–
–
1
2.963
1
4.411
–
–
Achter-Indië

..
1
4.921
–
–
Ned.

Oost-Indië
3
10.226
6
23.724
And. Aziat. hav.
4
15.222
5
15.671

Voor-Indië ……

– –
5
13.867
Vereen. Staten..
97
355.474
80
193.255 4.157
2
6.535

Australië ……..

Canada ………1
Midden-Amerika
.
–
,

–
,

1
4.259
Brazilië……….2
4.617
3
6.548
Argent.,Uruguay
.0
23.966
18
‘34.630
3
4.437
–
–

718
868.071
492
519.834
Totaal
.. ..

Periode 1 Jan.-
30 September.

4.611 5.436.017
3.591
3.570.416′

Chili
.
………..

Nationaliteit.

Nederlandsche
205
213.913
171
141.795
Britsche
188
205.903
135
128.086
91
27.511
68
25.768′
Duitsche

…….
Noorsche
59
74157
21
27.160
Belgische
4
10.908
3,
1.042
Fransche
61.
54.463
14
14.393 Zweedsche
14
12.878
13
6.483
Deensche
17
7.888
5
4.429
Vereen. Staten
46
177.627
47
‘
128.271
33
82.823.
,

15
42.407

718
868.071
492 519.834

Andere ……….

Totaal
.. ..

1)
1913, ‘8.655 8ohepen met 10.526.984 N. R. T.

(Dirkzwager’s Scheepsagentuur Maassluis.)

rENTIËN

De N.V. Nederlandsche Huistelefoon-Matschappij

ROTTERDAM

‘s.GRAVENHAGE

GRONINGEN

Telefoon
8600

Telefoon H 280,
800

Telefoon 1555

AMSTERDAM

‘ LEEUWARDEN
‘

‘ ARNHEM

Telefoon N 5580
.

‘

Telefoon 2723

levert uit voorraad TELEFOON-, SCHEL-, ELECTR. KLOK-INSTALLATIES, etc.,

in huur en koop.

Herstelt en onderhoudt on d er ga r a ntie ook alle niet door haar uitgevoerde installaties.

PROSPECTUS GRATIS.