De voedselprijsinflatie is de afgelopen maanden sterk toegenomen. In maart 2023 betaalden Nederlandse consumenten gemiddeld 18,4 procent meer voor voedingsmiddelen dan een jaar geleden. De wereldvoedselprijsindex van de Food and Agriculture Organization (FAO), een samenstelling van de wereldmarktprijzen van vijf groepen van voedselgrondstoffen (graan, vlees, zuivel, suiker en plantaardige oliën), is echter sterk gedaald ( figuur). Hoe valt deze ogenschijnlijke tegenstelling te verklaren?
Allereerst werken prijsontwikkelingen op de wereldmarkten met vertraging door in de producentenprijzen en daarmee de consumentenprijzen. Dit komt onder meer doordat levensmiddelenproducenten een groot deel van de landbouwgrondstoffen, zoals graan, inkopen met termijncontracten van zo’n zes tot achttien maanden. De hogere prijzen van maanden geleden – vanwege onder meer corona-gerelateerde verstoringen in aanvoerketens en de Russische invasie van voedselproducent Oekraïne – werken zo nog altijd door in de huidige kosten.
Daarnaast maakt de prijs van landbouwgrondstoffen maar een klein onderdeel uit van de supermarktprijs. Volgens het Internationaal Monetair Fonds is de doorwerking van wereldvoedselprijzen naar consumentenprijzen maar ongeveer twintig procent, omdat de consumentenprijzen ook kosten voor transport, verwerking, verpakking, marketing en personeel omvatten. Deze zijn de laatste tijd opgelopen door stijgende lonen, winstmarges en energiekosten. Zo is de cao-loonstijging in maart opgelopen tot 5,5 procent en blijft de loonstijging de komende tijd naar verwachting hoog, gegeven de vertraagde reactie van lonen op inflatie. Daarnaast zijn, volgens recent onderzoek van de Europese Centrale Bank, met name voor de landbouwsector de winstmarges sterker gestegen dan de loonkosten, wat verder bijdraagt aan opwaartse prijsdruk. Tot slot zijn ook energieprijzen, die voornamelijk belangrijk zijn voor transport, verpakkingsmiddelen en de glastuinbouw, vorig jaar sterk gestegen.
Al met al is het aannemelijk dat de verhoogde voedselprijsinflatie langer kan aanhouden dan de huidige daling van mondiale voedselprijzen suggereert.
Auteurs
Categorieën
