Sinds 1 september 2019 bekleed ik de leerstoel Supply Chain Innovation aan de Universiteit Maastricht, Brightlands Institute for Supply Chain Innovation (BISCI). De focus van deze leerstoel richt zich op het onderzoek naar innovatieve manieren om ketens te verduurzamen.
Metaforen kunnen krachtige hulpmiddelen zijn bij het analyseren van problemen. Binnen het supplychainmanagement wordt er traditioneel de – op efficiency gerichte – machinemetafoor gebruikt. Elke link in de supplychain wordt in deze metafoor gezien als een onderdeel van een machine om de hoogste productie tegen de laagste kosten mogelijk te maken.
De machinemetafoor is echter verouderd. Door de focus op kostenbesparing raken belangrijke factoren zoals verduurzaming en strategische afhankelijkheid onderbelicht. Vervuiling, leveringsproblemen door lockdowns, en de kwetsbaarheid van Europa bij de dichtgedraaide Russische gaskraan geven deze tekortkomingen pijnlijk weer.
In mijn oratie bespreek ik een aantal alternatieve metaforen – ontleend aan de klassieker Images of organization van Gareth Morgan – voor de inrichting en aansturing van supplychains. Zo kan de breinmetafoor een positieve rol spelen bij het verduurzamen van ketens. Door de keten te zien als een stel hersenen worden de individuele links behandeld als een onderdeel van een informatiesysteem. Deze benadering stelt de waarde vast van de moderne IT om informatie-uitwisseling te bevorderen, en biedt zo ook volop kansen voor duurzame oplossingen.
Neem bijvoorbeeld het Fair & Smart Data BISCI-project, waarbij boeren betaald worden voor het delen van data betreffende hun uitstoot. Op basis van deze data nemen consumenten betere beslissingen – waardoor de keten indirect duurzamer wordt. En omdat boeren betaald krijgen voor het delen van hun data, krijgen zij voor hun bijdrage aan de keten een eerlijke beloning.
Bij de implementatie van duurzame oplossingen zijn er echter ook tegenwerkende krachten. In de dominantiemetafoor van Morgan is de supplychain een krachtenveld waarin de negatieve invloed van dominante actoren zichtbaar wordt gemaakt. Wanneer verduurzaming de kosten van een multinational opdrijft, dan kan deze zijn dominantie inzetten in de keten om die ontwikkeling te vertragen.
Het denken in nieuwe metaforen helpt dus om mogelijke tegenkrachten bij de implementatie van transities in de keten vast te stellen en deze aan te pakken.
Auteur
Categorieën
