E. L. Berg
Welke crisis
magik
voorU
inpakken?
We bewegen ons voort te midden van een
veelheid aan crises. Recent en onophoudelijk
in het nieuws is de economische crisis. Buitenlanders die Nederland na lange tijd weer
bezoeken staan versteld van de welvaart
waarachter wij de crisis verscholen houden.
Wij zelf zijn tevreden met het KNMI dat ons
een bij het lagere welvaartspeil behorend
heet klimaat bezorgt: zo voel je het nauwelijks. Bij de economische crisis behoort die
der economische wetenschap. De economen
zijn hun zelfverzekerde waan kwijt dat zij de
(enige) sociale wetenschap beheren met echte vastigheid. Zij zijn het luidruchtig oneens
over de vereiste economische medicijnen.
Zo’n eenvoudige crisis valt weg tegen wereldwijde rampen, zoals de systematische milieuvernietiging. Woestijnen rukken op, oerwouden worden gekapt, zeeen gaan ten onder, de permafrost wordt aangetast, de ozonlaag is zelfs onder het bereik van menselijke
vervuilzucht. Er was of er is binnenkort weer
een energiecrisis. De voedselcrisis bestaat al
lang en bedreigt honderden miljoenen mensenlevens. De meeste westerse landen vieren
hun crisis van de verzorgingsstaat, en zijn de
crisis van het gezin en van het geloof al bijna
vergeten. Vergeten is ook al weer de fraai
gecomponeerde wereldcrisis van de Club
van Rome. Deze rekende ons voor dat we in
elk geval ten onder zouden gaan bij het onophoudelijke wanbeheer van onze aardse gaven. Door milieuvernietiging, voedselESB 14-9-1983
schaarste, dan wel via het opraken van allerlei eindige voorraden energie en andere
grondstoffen zou de mensheid voorspelbaar
haar eigen einde voorbereiden. Minder dan
ooit vergeten we de bewapeningscrisis, die
culmineert in de crisis der kernwapens.
Wat moet een gewoon mens met al die crises? Men kan relativeren, selecteren en seponeren, om eens een paar werkwoorden te
noemen. Het relativeren gaat als volgt. Vele
crises worden gemaakt, althans ontwikkelingen worden van het etiket crisis voorzien. Te
midden van de aanhoudende overproduktie
van informatie wordt het steeds moeilijker de
aandacht te krijgen. Slechts nieuws is nieuws,
maar wanneer al het slechte nieuws ter wereld met elkaar concurreert om aandacht,
moet jouw nieuws extra slecht zijn. Dan
noem je het een crisis. Op deze manier relativeer je het grote aantal crises tot een inflatoir
woordgebruik.
Een geheel andere manier om de crisis weg
te denken is het geloof in snel herstel van de
narigheid. Schaarste aan energie? Moet je
eens zien hoeveel nieuwe bronnen na de
energiecrisis zijn gevonden! Waterverontreiniging? Heeft u niet gelezen dat er weer zalmen de Thames opzwemmen? Is er ooit een
echt ongeluk gebeurd met een kerncentrale
waarbij mensenlevens vielen? Vergelijk dat
maar eens met uw eigen automobiel! We vinden zo iets om het kernafval op te bergen.
Verdwijnen de walvissen? Ach meneer, zolang er een paar overblijven zorgt de natuur
weer voor de rest. Is er hongersnood in Ethiopie? Ze vinden elke dag nieuwe granen uit
die harder en vaker groeien. Dit soms aan
zorgeloosheid grenzende geloof in een betere
toekomst is een effectieve vorm van relativering om met de veelheid van crises om te
gaan.
Voor de minder optimistische mens is er
de kans om te selecteren. Want alle crises gezamenlijk verwerken, dat is niet te doen. Zeker niet onder het etiket: de crisis in de westerse beschaving. Welke gevolgen kan de
burger daaraan verbinden anders dan volstrekte vlucht? Neen, dat leidt slechts tot sex
& drugs & Rock & Roll. De mens kan derhalve zijn eigen crises uitzoeken. Hij is bij voorbeeld niet gei’nteresseerd in Zuid- en Mid-
den-Amerika en slaat alle informatie uit die
hoek consequent over. Dat scheelt heel wat
crises. Of hij vindt het schenden van mensenrechten zoveel ernstiger dan het doden van
zeehondjes en dergelijke wandaden dat hij
alle informatie overdierenmishandeling consequent weigert op te nemen. Hij is tot het inzicht gekomen dat het kennis nemen van allerlei natuurrampen en hongersnoden in ontwikkelingslanden niet leidt tot enige verandering in zijn gedrag en vergeet dat in het
vervolg te lezen. Hij kiest die crises uit waarvan hij meent dat zijn gedrag erdoor kan worden beinvloed. Hij volgt de bewapeningswedloop, de kernbewapening, de economische crisis, de energiecrisis.
Een enigszins op het selecteren gelijkende
methode is het seponeren. We nemen globaal
in beginsel alle ons aangeboden informatie
aan, registreren allerlei symptomen van crises op allerlei gebied, maar seponeren al die
fatale ontwikkelingen, waar wij vervolgens
,,geen weg mee weten”. Op deze wijze blijft
men globaal veel beter op de hoogte, zonder
dat het incasseringsvermogen wordt overbelast.
In de praktijk zullen we wel een mengvorm
van de drie methoden hanteren om de veelheid van informatie over crises te beperken.
De kern van het beleid is eenvoudig: het
hemd is nader dan de rok. Een crisis in het
eigen gezin is altijd belangrijker dan de ondergang van een gehele diersoort, de eigen
werkloosheid vreselijker dan die van vele anderen, een kerncentrale bij de buurgemeente
gevaarlijker dan vele in Japan. De producent
van crisisinf ormatie stelt weinig belang in het
opnamevermogen van de consument. Bij de
selectie geldt dan ook dat we maar met een
enkele crisis kunnen leven. Welke crisis mag
ik voor u inpakken?
811