Toegenomen spaarzin
Aute ur(s ):
De Nederlandsche Bank (auteur)
Deze rub riek wordt maandelijks samengesteld door Niek Nahuis, Ad Stokman en Bouke Buitenkamp van De Nederlandsche Bank.
Ve rs che ne n in:
ESB, 86e jaargang, nr. 4308, pagina 397, 4 mei 2001 (datum)
Rubrie k :
DNB-indicator
Tre fw oord(e n):
conjunctuur
Met het draaien van de conjuncturele wind nemen de besparingen weer toe.
De afgelopen maanden is het conjuncturele beeld verslechterd ten opzichte van de hoge groei van gemiddeld vier procent in de
afgelopen jaren. Zo is het producentenvertrouwen recent sterk gedaald en zijn consumenten de laatste maanden beduidend
pessimistischer geworden over het algemene economische klimaat.
De recordniveaus die het consumentenvertrouwen midden vorig jaar nog liet zien, liggen duidelijk achter ons. De neerwaartse tendens
tekent zich ook af in de DNB-conjunctuurindicator, die deze maand vooruitblikt tot september.
Risico’s voor groei…
De Amerikaanse economie heeft de hoge groei van begin 2000 niet kunnen volhouden. In het laatste kwartaal van vorig jaar bedroeg de
groei één procent op jaarbasis en hoewel de groei in het eerste kwartaal van dit jaar opklom tot twee procent, is dit altijd nog fors lager
dan de vijf procent die gemiddeld over heel 2000 werd gerealiseerd. De directe doorwerking van de Amerikaanse groeivertraging op de
Europese economie zal waarschijnlijk beperkt zijn vanwege het relatief gesloten karakter van Europa. Een lage groei in de Verenigde
Staten brengt echter wel risico’s met zich mee ten aanzien van het vertrouwen in de economie. Zo is de voor de Nederlandse export
belangrijke Duitse IFO-indicator die een component van de DNB-conjunctuurindicatorvormt, de laatste maanden al scherp gedaald. De
verminderde conjuncturele vooruitzichten uiten zich in een toegenomen spaarzin, zodat de spaarquote dit jaar naar verwachting weer
toeneemt en de dalende lijn doorbreekt die vanaf 1997 zichtbaar is.
De daling van de spaarquote in de afgelopen jaren kan verklaard worden uit de omvangrijke vermogenswinsten die gezinnen hebben
genoten dankzij de huizenprijsstijging van de laatste jaren en in mindere mate door de tot voor kort sterk gestegen aandelenkoersen.
Daarnaast zijn de besparingen de afgelopen jaren gedaald ten gunste van bestedingen aan duurzame goederen. Omdat deze producten
bedoeld zijn voor meerjarig gebruik en daardoor langere tijd waarde blijven vertegenwoordigen, kunnen duurzame goederen een
substituut voor besparingen vormen.
Het is niet uitgesloten dat de komende tijd verzadigingseffecten optreden, waardoor de aankoop van duurzame goederen verder
terugloopt en de besparingen stijgen, zoals dat in januari al is gebeurd. Overigens duidt de beperkte afname in koopbereidheid, naast het
algemene economische klimaat de tweede component van het consumentenvertrouwen, (nog) niet op een structurele daling van de
duurzame consumptie.
… hogere besparingen
De gezinsbesparingen zijn in de eerste maand van dit jaar al fors toegenomen. De netto toevoeging aan de Nederlandse spaartegoeden
bedroeg 6,2 miljard gulden, een veelvoud van wat er de afgelopen tien jaar gemiddeld in de maand januari werd gespaard. Hieraan ligt een
veelheid van factoren ten grondslag, die ten dele incidenteel van aard zijn. Consumenten hebben in de laatste maanden van vorig jaar in
anticipatie op de verhoging van het btw-tarief per 1 januari 2001, grote uitgaven vervroegd. Dit beeld is zichtbaar bij de verkoopaantallen
van nieuwe personenauto’s. Deze vertonen normaal gesproken een forse daling tegen het eind van het jaar en een piek in januari. Deze
piek viel dit keer evenwel vóór de jaarwisseling en de verkopen liepen in januari juist fors terug. Als gevolg hiervan zullen de
besparingen in de eerste maanden van dit jaar hoger uitvallen. Daarnaast consumeren gezinnen de koopkrachtverbetering die de
belastingherziening met zich meebrengt, vermoedelijk niet volledig. Een deel ervan zal pas in 2002 worden aangewend, waardoor de
besparingen dit jaar positief worden beïnvloed. Naast dit tijdelijke effect, is door het belastingplan ook meer permanent de
aantrekkelijkheid van sparen ten opzichte van consumeren toegenomen. Immers, door de btw-verhoging is consumptie duurder
geworden, terwijl de forfaitaire rendementsheffing het traditionele sparen juist relatief aantrekkelijk heeft gemaakt.
Zie figuur 1 .
Figuur 1. DNB-conjuctuurindicator
Copyright © 2001 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)