Sta op, Europa
Jarenlang is er geweeklaagd over de
onverschilligheid waarmee vooral de
jonge generates de opbouw van Europa hebben gadegeslagen. Dat had te
maken met de aandacht die andere problemen opeisten, zoals de derde wereld, Vietnam, de Oost-Westproblematiek enz. Met had waarschijnlijk ook iets
van doen met de onaantrekkelijkheid
van de Brusselse bureaucratic, van ‘le
machin’ zoals De Gaulle het EG-secretariaat ooit bestempelde. Sinds enige
tijd lijkt er echter een kentering gaande.
Opvallend is dat er de laatste tijd veel
over Europa wordt geschreven: Penser
I’Europevan Edgar Morin, /’Europe submergee van Alfred Sauvy, Ach Europa
van Hans Magnus Enzensberger en in
Nederland Europa, eenmaalandermaal
onder redactie van Godfried van Benthem van den Bergh en vooral Europa,
Europavan Boebi Brugsma, nog steeds
een van de mooiste, ontroerendste en
relevante boeken die over ons continent
zijn geschreven. Is het werkelijk waar
dat Europa weer een levend begrip en
een begerenswaardige doelstelling aan
het worden is?
Het wordt in elk geval de hoogste tijd
dat Europa wakker wordt. Talloze problemen vragen om aandacht, een doortastend beleid, een doorbraak. Voorbeelden zijn: een werkelijke Europese
integratie; een doorbraak naar Middenen Oost-Europa; bevolkings- en immigratiebeleid; de noodzakelijke technologische inhaalmanoeuvre enz. Hierwil
ik het hebben over de vergrijzing van
Europa, over bevolkings- en immigratiebeleid dus, want hierover wordt weinig of verkeerd geschreven en gedacht,
als dat al gebeurt!
Europa is namelijk bezig euthanasie
op zich zelf te plegen. Neem het Europa van de 12: in 1987 telt deze eenheid
322 mln. inwoners, 44 mln. meer dan in
1960. In de jaren zestig bedroeg de bevolkingsgroei 2,35 mln. per jaar tegen
500.000 per jaar nu met een verdere
neergang in het vooruitzicht. Deze ontwikkeling komt voort uit drie bronnen.
Ten eerste, een ware val in de vruchtbaarheid: tussen 1964 en 1985 liep het
aantal kinderen per vrouw terug van
2,75 naar 1,58. Om een stationaire bevolking te garanderen heeft men 2,1
kinderen per vrouw nodig! Ten tweede,
een langzamere daling van de mortaliteit. Ten derde, een drastische verlaging van de immigratie. Van deze drie
bronnen is de eerste natuurlijk verre de
belangrijkste; zij is verantwoordelijk
voor negentig procent van de totale verlaging van de bevolkingsgroei. Als het
zo doorgaat begint de bevolking van de
EG over een paar jaar-en dat betekent
ESB 3-2-1988
de afgelopen jaren eveneens in een demografische duikvlucht geraakt. De katholieke kerk schijnt het kinderpleit definitief te hebben verloren. En wat gebeurt er aan de andere kant van de Middellandse Zee?
In 1960 had het Europa van de 12
hetzelfde aantal inwoners als Afrika. In
1988 heeft Afrika tweemaal zoveel inwoners als Europa en in 2025 zal dat tot
vijf maal zijn opgelopen. Noord-Afrika
(Algerije, Marokko, Tunesie, Libie,
Egypte en Soedan) had in 1960 net zoveel inwoners als West-Duitsland. Vandaag heeft de regio tweemaal het aantal inwoners van West-Duitsland en
over minder dan 40 jaar zal Noord-Afrika qua bevolkingsaantal bijna net zo
groot zijn als het Europa van de 12. Dat
heeft uiteraard gevolgen voor het bnp.
In 1960 was het Westduitse bnp meer
dan vier maal zo groot als het Noordafrikaanse regionale produkt. Vandaag de
dag is dat verschil reeds teruggelopen
letterlijk vanaf 1990 – terug te lopen. tot minder dan 2,5, nog steeds in het
Een vermindering in absolute getallen voordeel van West-Duitsland. Maar als
dus. In Japan is dezelfde tendens zicht- de huidige tendensen doorzetten zal in
baar, maar die is later begonnen en het het jaar 2025 de Noordafrikaanse proland heeft nog een demografische ex- duktie twee maal zo groot zijn als die
pansie van zo’n 15 jaar voor de boeg. van de Bondsrepubliek.
Het enige land dat zich zorgen begint
De bevolking van de Verenigde Staten
zal zich nog tot in de 21 e eeuw uitbrei- te maken over het bevolkingsbeleid is,
alweer, Japan dat meer tijd heeft dan
den.
De Europese situatie behoort de Europa. In Oost-Europa heeft Oostgrootste en onmiddellijkste zorgen te Duitsland vanaf 1976 sterk gereageerd
baren. Waarom? In de eerste plaats om door een pro-natalistisch beleid te voeeen economische reden: een demogra- ren met betaald verlof gedurende 1 jaar
fische neergang verlaagt de vraag naar vanaf het tweede kind, een dicht netgoederen, doet investeringsmogelijk- werk van creches, en leningen voor woheden teniet en ondermijnt dus een ningen met kapitaalaftrek voor elk voleconomische ontluiking. Maar er is een gend kind. In andere Europese landen
tweede, veel algemenere en meer kwa- heerst een grote overschilligheid, met
litatieve reden: een vergrijzende bevol- uitzondering van Frankrijk waar een tijdking is veel behoudender, in zich zelf je een campagne is gevoerd voor ‘het
gekeerd, defensiever, neemt minder ini- derde kind’, maar daar heb ik het afgetiatieven, heeft minder durf en verbeel- lopen jaar niets meer over vernomen.
Zodoende valt voor Europa meer te
dingskracht. Deze psychologische factoren dreigen een verdere negatieve in- vrezen dat zijn menselijke bronnen uitvloed uit te oefenen op de economische geput raken dan zijn natuurlijke hulpen maatschappelijke perspectieven van bronnen. Terwijl Europa door zijn kleiner wordende markt steeds meer aanEuropa.
Interessant is te constateren, dat gewezen zal worden op export naar de
over 40 jaar Turkije meer inwoners zal rest van de wereld, wordt enerzijds zijn
hebben dan West-Duitsland, Italie en concurrentiekracht kleiner door een
Spanje te zamen! Het bnp van Turkije oude en defensieve bevolking en wordt
zal dan 2,5 maal dat van West-Duits- anderzijds de pressie op zijn grenzen
land zijn. Dat heeft geen onbelangrijke steeds groter door een sterk uitdijende
gevolgen voor de militaire mankracht bevolking aan de overkant van de Mid(conventionele bewapening!) van dat dellandse Zee.
De hoogste tijd dus dat Europa opland. Na de zieke man van Europa geweest te zijn, wordt Turkije de sterke staat en zich een bevolkings- en een imman van de NAVO. Deze gegevens ge- migratiebeleid aanschaft dat rekening
ven ook een ander perspectief aan de houdt met de feiten zoals deze heel duiaanvraag van Turkije voor het lidmaat- delijk op ons afkomen.
schap van de EG. Ik noemde daarnet
L.J. Emmerij
Italie en Spanje. Deze twee landen zijn
L.J. Emmerij
123