CBS, in 1994 vrij staFiguur 1. DNB-conjunctuurlndicator
biel geweest. De impulsen die afkomstig
zijn uit de reële economie worden echter
enigszins aan het oog
onttrokken door prijsstijgingen van een
aantal goederen en
diensten waarvoor de
overheid de prijs vaststelt alsmede belastingverhogingen, die
geen samenhang verDe DNB-conjunctuurindicator
voortonen met de conjuncspelt tot en met februari 1995 een vertuur. Hiervoor geder opgaande conjunctuur (figuur 1).
schoond laat de inflaDe realisatie van de conjunctuur, afkostenontwikkeling
op een ook in
tie een licht dalende tendens zien.
geleid van de produktie in de verwervergelijking tot voorgaande cycli geDe economische theorie geeft verkende industrie, laat parallel hieraan
matigde loonontwikkeling en hoge
schillende verklaringen voor het teeen stijgende beweging zien.
produktiviteitsstijging. In figuur 2 is
gengestelde verloop van de prijs- en
Naast de in figuur 1 getoonde conde reeks 14 maanden teruggeschoven
de produktiebeweging.
Een mogelijjunctuur in het produktievolume kan
zodat de omslagpunten gemiddeld
ke oorzaak betreft aanbodschokken
ook een cyclische beweging in het
genomen samenvallen met die in de
op de grondstoffenmarkt. Weliswaar
prijspeil worden waargenomen. In
volumeconjunctuur.
Er vanuitgaande
spelen deze een rol bij een aantal
dat ook in de huidige cyclus de loonagrarische grondstoffen en olie, maar
kosten per eenheid produkt in het
de prijsontwikkeling van grond- en
tweede jaar van de conjuncturele ophulpstoffen wordt op dit moment
gang een omslag zullen laten zien,
hoofdzakelijk bepaald door de toegezullen deze in 1995 minder hard danomen vraag. De prijzen voor grondlen dan in 1994. De huidige daling
stoffen laten in de huidige fase van
van de loonkosten per eenheid prode conjunctuur dan ook een procydukt is echter vermoedelijk niet alclisch beloop zien en dragen derhaleen eerdere rubriek is hieraan aanleen een resultante van cyclische beve niet bij aan de afzwakking van het
dacht besteedl. Daarin is de concluwegingen in de produktie en
voor overheidsinvloeden
geschoonde
sie getrokken dat de prijsbewegingen
werkgelegenheid,
maar ook een geinflatiecijfer.
in Nederland in de laatste decennia
volg van ingrijpende herstructureEen andere mogelijke verklaring
vaak een ander patroon vertoonden
ringsprocessen in de industrie. Hierligt bij de arbeidsmarkt, waarvan de
dan de volumeconjunctuur.
door duurt het mogelijk langer
werkgelegenheid
gemiddeld met een
In de meeste Europese landen is
voordat de lonen en de werkgelegenjaar vertraging reageert op omslagen
vorig jaar het dieptepunt van de huiheid de conjuncturele opgang zullen
in de volumeconjunctuur.
Hierdoor
dige conjunctuurcyclus bereikt. Dit
volgen.
zal er in het eerste jaar na het bereijaar gaat het herstel van de economie
ken van het dal sprake zijn van grotesamen met een afzwakking van het
re produktiviteitsstijgingen,
terwijl de
Conclusie
gemiddelde inflatietempo in de EG.
looneisen bij een ruime arbeidsmarkt
In Nederland is de inflatie, gemeten
De DNB-indicator wijst op een vergematigd zullen zijn. Figuur 2 laat de
aan de consumptieprijsindex
van het
der herstel van de conjunctuur. De
samenhang zien tusopgaande conjunctuur gaat momensen de loonkosten
teel samen met een afzwakking van
per eenheid produkt,
Figuur 2. Conjunctuur van de produktie en de loonhet voor overheidsinvloeden
gekosten per eenheid produkt in de verwerkende
die het quotiënt zijn
industrie
schoonde inflatiecijfer. Dit hangt voorvan de loonsom per
al samen met een daling van de loonwerkende en de
kosten per eenheid produkt.
arbeidsproduktiviteit,
en de volumeconjunctuur. Hoewel
met betrekking tot de
intensiteit van de laatste waarnemingen
van de conjuncturele
1. ].A. Bikker en c.]. Zonderland, Conjunccomponent enige
tuur en prijzen, E5B, 5 januari 1994.
voorzichtigheid op
2. Zie hiervoor ].A. Bikker en ].M. Berk,
zijn plaats is2, wijst de
De voorspelkracht
van de DNB-conjuncscherpe conjuncturele
tuurindicator, E5B, 5 oktober 1994,
blz. 900-902.
vertraging in de loon-
Samenhang
••
prilzen en
•
conlunetuur
E5B 7-12-1994