Robuuste economische groei

ontwikkeling

Robuuste economische groei
De Nederlandse economie is opgebloeid. Zowel de
consumptieve bestedingen, de bedrijfsinvesteringen als
de uitvoer nemen naar verwachting in 2006 en 2007 flink
toe, resulterend in een stabiele economische groei van drie
procent per jaar.
Internationale groei vlakt wat af
De Amerikaanse economische groei is in het derde
kwartaal duidelijk afgezwakt door de scherpe daling van de investeringen in woningen. Gezien de
recente verdere afname in bouwvergunningen zullen
deze investeringen in de komende kwartalen verder
verminderen. Hierdoor zal, ondanks het positieve
effect van de forse olieprijsdaling op de consumptie
na augustus, volgend jaar voor het eerst sinds 2003
de feitelijke economische groei lager zijn dan de
potentiële groei.
De vooruitzichten voor het eurogebied zijn positief.
De groei voor geheel 2006 zal verreweg de grootste
zijn sinds 2000. Het consumentenvertrouwen is
sterk verbeterd en het vertrouwen van producenten
is in zes jaar niet zo hoog geweest. Desondanks
zal de groei in 2007 naar verwachting iets teruglopen, voornamelijk door krap begrotingsbeleid in
Duitsland. De Europese werkloosheid daalt in de
raming verder. Het inflatietempo kan wat afnemen,
doordat het opwaartse effect van de Duitse btw-tariefstijging kleiner is dan het neerwaartse effect van
de olieprijsdaling.
Er zijn zowel opwaartse als neerwaartse risico’s bij
deze projectie van de wereldeconomie. De sterke
olieprijsstijging van de afgelopen jaren zou een
groter dempend effect op de vraag en een groter opwaarts effect op het aanbod van olie kunnen hebben
dan is voorzien, waardoor de prijzen mogelijkerwijs
gaan dalen. Een tegengestelde ontwikkeling is echter
eveneens denkbaar, bijvoorbeeld door een escalatie
van de conflicten in het Midden-Oosten.
Gezien de onevenwichtigheden op de Amerikaanse betalingsbalans is een depreciatie van de dollar op de wat
langere termijn onvermijdelijk. In welke mate en wanneer dit gebeurt is echter uiterst onzeker. De projectie

Martin Mellens en
Johan Verbruggen
De auteurs zijn werkzaam
bij de afdeling Conjunctuur van het Centraal
Planbureau. Zij danken
diverse collega’s voor hun
bijdragen.

is gebaseerd op een koers van 1,25 dollar per euro in
2007, maar eind november kwam de dollar onder druk
te staan. Van een goedkopere dollar zal in ieder geval
een negatief effect uitgaan op het eurogebied.

Nederlandse economie in 2006 en 2007
Volgens de eerste voorlopige cijfers van het CBS
bedroeg de economische groei in Nederland in het
derde kwartaal van 2006 2,6 procent, met een
werkdag minder dan vorig jaar. Daarmee lag de groei
iets lager dan in de eerste helft van dit jaar, toen
deze (met een werkdag meer dan een jaar eerder)
bijna drie procent bedroeg. Het iets lagere groeicijfer
is geen reden tot ongerustheid. Het vertrouwen in
de economie is onaangetast. De consumenten zijn
aanmerkelijk optimistischer dan aan het begin van
het jaar, terwijl het vertrouwen van de ondernemers
in de industrie in oktober zelfs het hoogste niveau
ooit bereikte. Voor het gehele jaar verwachten we
een volumegroei van het bbp van drie procent.
In 2007 bedraagt de economische groei naar verwachting eveneens drie procent. De binnenslands
geproduceerde uitvoer valt wat terug door de minder
uitbundige internationale economische ontwikkeling.
Daar staat tegenover dat de bedrijfsinvesteringen
volgend jaar juist nog iets harder aantrekken dan dit
jaar, terwijl de particuliere consumptie in beide jaren
ongeveer even hard groeit.

Vergelijking met andere instituten
Er bestaat op dit moment een grote mate van overeenstemming over de groeivooruitzichten tussen
de verschillende ramingsinstituten. Dat betreft niet
alleen de groeiramingen van de Nederlandse economie, maar ook die van de Verenigde Staten, Japan
en het eurogebied. Voorts valt op dat alle instituten
ervan uitgaan dat de groei in Nederland in 2007
vrijwel even groot zal zijn als in 2006. Er bestaat
kortom consensus over een stabiele en robuuste
groei.

tabel 1

Economische groei, 2005-2007, mutaties per jaar in procenten a
2005
Verenigde Staten
Japan
Eurogebied
Nederland
1a

3,2
2,7
1,4
1,5

2006
CPB
3¼
2¾
2½
3

DNB
3,3
2,7
2,8

OESO
3,3
2,8
2,6
3,0

CF
3,4
2,8
2,6
2,9

IMF
3,4
2,7
2,4
2,9

EC
3,4
2,7
2,5
3,0

2007
CPB
2¼
2¼
2¼
3

DNB
2,4
1,9
3,0

Publicatiedata: CPB en DNB: december 2006; OESO en CF (Consensus Forecasts): november 2006; IMF: september 2006; EC: oktober 2006.

662

ESB 15

december 2006

OESO
2,4
2,0
2,2
3,1

CF
2,6
2,2
1,9
2,8

IMF
2,9
2,1
2,0
2,9

EC
2,3
2,3
2,1
2,9

Analyse

tabel 2

De uitvoer blijft in zowel 2006 als 2007 de grootste
bijdrage leveren aan de economische groei. De wederuitvoer groeit in beide jaren met dubbele cijfers,
vooral door de aanhoudende populariteit van ICTproducten en de sterke toename van de afzet van
Chinese producten in Europa. De ‘made in Holland’
uitvoer zal dit en volgend jaar met respectievelijk
vier en 3½ procent toenemen, beduidend meer dan
in 2005. Dit jaar profiteren exporteurs vooral van
de aantrekkende wereldhandel. Volgend jaar valt de
internationale conjunctuur wat terug. Dit heeft een
drukkend effect op de binnenslands geproduceerde
uitvoer. Door een gunstige ontwikkeling van de prijsconcurrentiepositie blijft de terugval echter beperkt.
Na een aantal magere jaren hebben gezinnen weer
meer geld te besteden door herstel van werkgelegenheid en koopkracht. Bovendien is het gezinsvermogen door stijgende huizenprijzen en beurskoersen
flink toegenomen. Verwacht wordt dat de particuliere consumptie in zowel 2006 als 2007 met 2¼
procent stijgt, de hoogste groei sinds 2000. In
2006 nemen de consumptieve bestedingen meer
toe dan het beschikbaar gezinsinkomen, waardoor
de zogenoemde individuele besparingen dalen tot
–3¼ procent van het beschikbaar inkomen, een
historisch dieptepunt. Sinds 2003 geven gezinnen
meer uit dan ze aan inkomen beschikbaar hebben en
financieren ze een deel van hun consumptie uit hun
vermogen. Ook in 2007 zal dit weer het geval zijn,
zij het in iets minder mate.
De bedrijfsinvesteringen laten in 2006 en 2007
een stevige groei zien. Ondernemers zijn gemiddeld
genomen zeer optimistisch over de economie en
de bezettingsgraad loopt op. Wel drukken de sterk
gestegen invoerprijzen dit jaar naar verwachting de
bedrijfswinsten. Hierdoor loopt de arbeidsinkomensquote in 2006 voor het eerst sinds 2001 op. Echter,
door banken verstrekte kredieten en aandelenemissies lijken op dit moment voldoende aantrekkelijk
om investeringen te financieren. Bovendien zullen
de bedrijfswinsten zich in 2007 naar verwachting herstellen, doordat met vertraging de eerder
gestegen invoerkosten in de afzetprijzen worden
doorberekend.
De daling van de werkloosheid, die begin 2005 inzette, haperde wat in het afgelopen derde kwartaal.
Andere indicatoren van de arbeidsmarkt bleven zich
positief ontwikkelen. Zo steeg het voor seizoeninvloeden gecorrigeerde aantal vacatures eind september naar een recordhoogte van 219 000. Vooral de
bouwnijverheid en de horeca zitten te springen om
personeel. Ook het aantal faillissementen blijft gestaag dalen. Belangrijk is verder dat het aantal werkzame personen vanaf vorig jaar zomer weer oploopt.
De licht stagnerende daling van de werkloosheid
lijkt vooral te worden verklaard doordat steeds meer
mensen zich melden op de arbeidsmarkt. Verwacht
wordt dat de werkloosheid in 2006 zal afnemen tot
gemiddeld 415 000 personen, oftewel 5½ procent

Kerngegevens voor Nederland, 2005-2007,
mutaties per jaar in procenten

Relevante wereldhandel
Olieprijs (dollars per vat, Brent)
Eurokoers (dollar per euro)

2005
5,3
54,4
1,24

2006
8
65
1,25

2007
6¼
60
1,25

Bruto binnenlands product (BBP)
Particuliere consumptie
Investeringen bedrijven (excl. woningen)
Goederenuitvoer (excl. energie)
Werkgelegenheid (arbeidsjaren)
Werkloosheidspercentage (niveau)
Contractloon marktsector
Consumentenprijsindex (CPI)
Arbeidsinkomensquote marktsector (niveau)
EMU-saldo (niveau, procent BBP)

1,5
0,7
3,1
6,8
-0,3
6,5
0,8
1,7
79,0
-0,3

3
2¼ a
4¼
8
1¼
5½
1¾
1
80¼
0,1

3
2¼
5
7¼
1¼
4¾
2¼
1¼
79¼
-0,2

Gecorrigeerd voor de statistische effecten als gevolg van de invoering van het nieuwe zorgstelsel.

2a

van de beroepsbevolking. Voor volgend jaar wordt een verdere daling van de
werkloosheid geraamd tot 4¾ procent, ruim onder het geschatte niveau waarbij
de arbeidsmarkt in evenwicht is.
De inflatie, die vorig jaar uitkwam op 1,7 procent, wordt voor 2006 geraamd op
één procent, het laagste niveau in de afgelopen zestien jaar. De inflatie wordt
gestuwd door de hogere energie- en invoerprijzen. Daar staat tegenover dat
diverse overheidsmaatregelen, zoals de afschaffing van het gebruikersdeel van
de onroerende-zaakbelasting (OZB), een drukkend effect hebben van ruim 0,5
procentpunt. In 2007 blijft de inflatie met 1¼ procent waarschijnlijk laag. Dan
wordt de inflatie gedrukt door de afschaffing van de MEP-heffing en zal naar verwachting het opwaartse effect van de invoer- en energieprijzen geringer zijn.
De oplopende krapte op de arbeidsmarkt komt naar verwachting slechts in beperkte mate tot uiting in de contractloonstijging in 2007. Dit komt mede doordat
voor ongeveer een derde van de werknemers al een cao voor geheel 2007 is
afgesloten, terwijl de conjuncturele situatie ten tijde van de onderhandelingen
minder gunstig was.
Het EMU-tekort is na de piek in 2003 van 3,1 procent van het bbp in de afgelopen jaren gestaag afgenomen. Dit is vooral het gevolg van substantiële ombuigingen en lastenverzwaringen in 2004 en 2005. Door de gunstige economische
situatie en de hogere gasbaten is in 2006 sprake van een kleine verdere verbetering, zodat zelfs een positief saldo resulteert van 0,1 procent van het bbp. In
2007 slaat het teken weer om en resulteert naar verwachting een tekort van 0,2
procent van het bbp. Dat is juist iets ongunstiger dan ten tijde van Prinsjesdag
werd voorzien, voornamelijk doordat de neerwaarts bijgestelde olieprijs leidt tot
ruim één miljard euro lagere gasbaten.

Slot
Al met al stevent de Nederlandse economie dit en komend jaar af op een robuuste
en stabiele groei, waarvoor op dit moment een forse waardestijging van de euro de
grootste bedreiging vormt. Hoewel de spanningen in de economie toenemen, lijkt
het gevaar van oververhitting van de economie op korte termijn beperkt.

ESB 15

december 2006

663