Redactioneel
Albert Jolink
Hoofdredacteur ESB,
Associate Professor RSM Erasmus University
a.jolink@sdu.nl
lijk geweest zijn dat het nuttig is het heden en verleden in het aangename te verenigen om op die manier
wat meer eenheid in de verscheidenheid te creëren:
E pluribus unum. Uiteraard valt er dan nog genoeg
om over te twisten (is Erasmus nu in Rotterdam of in
Gouda geboren?) maar een beginpunt is er.
De Economische
Canon
E
nige jaren geleden organiseerde de
European Conferences on the History of
Economics (ECHE) een congres over de
canon in de geschiedenis van het economisch denken. De gedachte van de organisatoren was
eenvoudig, en academisch, waarbij de deelÂnemers
werd gevraagd welke auteurs, teksten of Âboeken
behoren bij het referentiekader van de economische
wetenschap. Een bonte stoet van economische
geschriften en geleerden, zoals Adam Smith, Marx,
Ricardo en Samuelson, kwam voorbij. De pleitbezorger van Leonardus Lessius als belangrijkste econoom
stond nog wat alleen, maar uiteindelijk sloot het
congres af met een heuse bundel: The Canon in the
History of Economics (Psalidopoulos, 2000).
Onlangs kwam de canon weer voorbij bij de inrichting van de Academia Vitae te Deventer, alwaar de
noodzaak van een lijst met boeken het ankerpunt
moest gaan vormen van het instituut. De aanweÂzigen
putten zich niet alleen uit in het benoemen van
favoriete boeken, maar bestreden elkaar ook met
het verwerpen van suggesties van anderen. Zoveel
mensen, zoveel wensen.
Zeer recentelijk werd Nederland opgevrolijkt met De
Canon van Nederland. Van hunebedden tot Europa
in vijftig stappen, als een ganzenbordspel gepresenteerd. Nederland leert hoe het zich heeft ontwikkeld
tot het land waarin we leven. De vijftig stappen
liggen voorlopig vast, maar de Neanderlander intellectuensis roert zich al stevig om aan te geven dat er
nog ontbrekende stappen zijn in het stappenplan van
de Commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon. En
de commissie beroept zich op de herkenning van de
meester in de beperkingen aangebracht.
De canon van Nederland is vooral bedoeld voor het
onderwijs. De achterliggende gedachte zal waarschijn
Een discussie over een canon is altijd wat ongemakkelijk. In het geval van de ECHE-bijeenkomst werd
een ieder vrijgelaten zijn of haar eigen canon samen
te stellen. Het proces zou men als democratisch
kunnen beschouwen maar het eindproduct gaf niet
veel leidraad voor, of inzicht in, het referentiekader
van de economie. Het opleggen van een canon als
ruggengraad van een instituut leidt ook niet noodzakelijk tot een harmonieus gedeeld cultuurgoed
en daarbij ligt twist of onderdrukking op de loer.
De benadering van de canoncommissie levert een
aardig beginpunt op met ‘vensters’ op verdieping. Zo
kunnen leerlingen en leerkrachten zelf een invulling
geven aan het referentiekader van Nederland.
Een discussie over een canon in de economie, en/of
de economische wetenschap ontbreekt. Dit kan een
uiting zijn van een gezonde zelfkennis waarin we
allemaal wel weten hoe het zit, maar dit zal in geen
geval gelden voor de nieuwkomers. Het kan ook
een uiting zijn van een ongezonde zelfoverschatting
waarin we allemaal wel denken te weten hoe het zit,
maar waarin niemand het echt weet. De laatste reden
lijkt meer voor de hand te liggen, gezien de stelselÂ
matige afbouw van een (notie van een) canon in
het hoger onderwijs, waardoor studenten en alumni
veel weten van het laatste van het laatste, maar het
referentiekader zelf moeten invullen. Naar analogie
van de canoncommissie zouden economen een eigen
canon behoren op te stellen met soortgelijke doelen:
• een canon voor alle economen;
• niet als vehikel voor politieke willekeur;
wel een canon die betrokkenheid oproept;
• geen praalgraf, maar levend erfgoed;
• geen lijstjes, maar vensters;
• kennismaking met de canon als vanzelfsprekende
bagage;
• etcetera.
Nu de Volkskrant onder leiding van Plasterk en
Dijkgraaf de Canon voor de Bètawetenschappen gaan
formuleren, wordt het ook tijd om de economen van
Nederland de Economische Canon te laten opstellen.
Dit is een open uitnodiging: economen van de lage
landen, verenigt u! Welke personen, feiten, objecten,
teksten etcetera moeten worden opgenomen in de
Economische Canon? Reacties naar esb@sdu.nl.
ESB
3 november 2006
547