.
Redactioneel ESB
Arm-in-robotarm
I
trends zichtbaar van het omgekeern de wereld van het tv-prode proces.
gramma Tegenlicht vallen
De Kamer van Koophandel in Rotalle puzzelstukjes van de
terdam organiseerde hier vorige
maatschappij van de toeweek een ontmoeting over tussen
komst altijd zo heerlijk frictieloos
het midden- en kleinbedrijf en een
in elkaar.
groep robot-engineers van de TU
Robots vervangen routinematige
Delft en de Haagse Hogeschool.
arbeidstaken en bevrijden mensen
Hier bleek dat er al volop Europees
van saai ongelukkigmakend werk.
geld wordt besteed aan het roboBedrijven verhogen hun arbeidstiseren van productiewerk in het
productiviteit en hun winst. Deze
mkb met het oog op het terughalen
winst kan de staat afromen om de
van uitbesteed werk of in ieder gemensen van een basisinkomen te
val het niet langer uitbesteden van
voorzien. Doordat er minder menproductiearbeid naar lagelonenselijke energie in het arbeidsproces
landen. In het project factory-inverdwijnt maar men wel al van een
Sandra Phlippen
a-day (wat bij nadere beschouwing
basisinkomen is voorzien, hebben
Hoofdredacteur ESB
een beetje zelfoverschatting bleek)
mensen de handen vrij om mantels.phlippen@sdu.nl
kunnen mkb bedrijven een quickzorg te verlenen of ander vrijwilliscan doen om te zien of hun progerswerk te doen en om creatief te
cessen voor automatisering in aanzijn. Deze vrijwillige activiteiten
verhogen ons geluk en verbeteren onze gezondheid waar- merking komen. Als dat zo is, gaan de techneuten knutselen
door een steeds groter deel van de kosten om het basisinko- en wordt het productieproces door derde-generatie robots
die kunnen zien, voelen en anticiperen geautomatiseerd.
men te kunnen uitkeren weer worden terugverdiend.
In de academische literatuur is er een felle discussie gaande Dat het mkb hiervoor in de rij staat, behoeft geen betoog.
over de vraag of automatisering en de steeds fijnzinnigere Wel opmerkelijk is dat het bewijs voor de werkgelegenheidsgeneraties robots niet alleen arbeidsproductiviteit aanjagen groei (of tenminste toch behoud ervan via re-shoring) nog
flinterdun is. Vooralsnog is dit nog niet iets waar Asscher
maar ook werkgelegenheid.
Een empirisch feit in deze discussie is dat technologische zich veel zorgen over hoeft te maken. De arbeidstaken die
ontwikkeling tot aan 2000 gepaard ging met netto werk- het Europese robotiseringsproject automatiseert zijn nog
gelegenheidsgroei. Verhoogde arbeidsproductiviteit door redelijk eenvoudig. Het baanverlies dat deze robots veroorautomatisering leidde weliswaar tot baandestructie, maar de zaken, was waarschijnlijk toch al onafwendbaar.
hogere productiviteit leidde tot nieuwe economische acti- De echte zorgenkindjes zijn eerder de onverwachte taken
viteiten die uiteindelijk meer banen met zich meebrachten van een werknemer die geautomatiseerd kunnen worden
dan er verloren gingen. Na 2000 beginnen productiviteit en en de snelheid waarmee dit gebeurt. In wezen betreft het
werkgelegenheid te divergeren. Vanaf 2011 wordt er zelfs alle informatie-verzamelende en -verwerkende taken die
gesproken van baanloze groei. De vraag is of technologische iemand uitoefent, dus ook in de dienstensector. Zelfs inontwikkeling een van de drijvende krachten is achter deze terpersoonlijke diensten kunnen deels worden geautomatiseerd (denk aan robots die het tilwerk doen in de zorg).
ontwikkeling. De crisis speelt hier ook volop doorheen.
Degenen die claimen dat robotisering netto banen kost Bij de middelbaar en hoger geschoolde beroepen gaat het
wijzen op fundamentele veranderingen in het vermogen en vooral om taken die slechts een deel van het totale pakket
vooral de snelheid waarmee werk kan worden geautomati- uitmaken. Voor de werknemer geldt dus vooral dat hij voor
seerd. Het internet, big data en opslagcapaciteit maken veel het routineuze deel van zijn werk de robot zal moeten ommeer taken dan wij voorheen dachten efficiënter door au- armen zodat zijn productiviteit en dus zijn loon stijgt. Met
dit loon kan hij zijn mantelzorgtijd kopen of zichzelf traitomatisering.
De voorstanders van robotisering vinden deze uitbreiding nen in vaardigheden die zoveel mogelijk van zijn creatieve
en versnelling van te automatiseren werk juist iets om te brein vragen. Zou die utopische wereld uit Tegenlicht dan
vieren. Ze wijzen niet alleen op het tweede-orde effect van toch niet zo ver weg zijn?
meer nieuwe banen door bestedingen en groei. Ook wijzen
zij op re-shoring van economische activiteit uit het buitenland. Terwijl al decennia lang laagwaardige productiearbeid
naar lage lonen landen verdwijnt, zijn er (voorzichtige)
Jaargang 99 (4695) 9 oktober 2014
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
607