Dit artikel is een reactie op ‘Milieu: het verklaren en stimuleren van groen gedrag‘
Daan van Soest roept op tot het ontwikkelen van een juridisch kader waarbinnen (ook lagere) overheden, bedrijfsleven en wetenschap kunnen blijven samenwerken om evidence-based milieubeleid verder te ontwikkelen. Hij heeft vooral zorgen over de veranderende wetgeving rondom privacy, en wat dat betekent voor de mogelijkheden om veldexperimenten te doen.
Wij kunnen ons goed vinden in dit pleidooi voor meer experimenten. Een experimentele aanpak leidt tot een beter begrip van de situatie en daarmee tot effectiever overheidsbeleid. Van Soest merkt zelf al op dat de belangstelling voor betrouwbare impactevaluaties van interventies de afgelopen jaren sterk gegroeid is. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het rapport van de Studiegroep Duurzame Groei (SDG, 2016), het rijksbrede programma circulaire economie (IenM en EZK, 2016), het laatste nieuwjaarsartikel in ESB van de secretaris-generaal (sg) van Economische Zaken (Camps, 2017) en de brief van de gezamenlijke sg’s aan de informateur (Huijts, 2017). In elk van die publicaties wordt er opgeroepen om meer te experimenteren, en zo op basis van de resultaten het beleid weer bij te sturen. Ook in het regeerakkoord (Rutte et al., 2017) wordt op tal van plaatsen aangekondigd dat er experimenten zullen worden uitgevoerd.
Dit vraagt om een nieuwe werkwijze die de overheid zich nog eigen moet maken. Ten eerste betekent experimenteren niet op voorhand een beleidsmaatregel volledig uitwerken en uitonderhandelen, maar de ruimte laten om kleinschalig te testen welke variant het beste werkt. Deze ruimte begint er steeds meer te komen. Ten tweede vraagt experimenteren om aanpassing van administratieve processen. Het huidige overheidsapparaat heeft veel ervaringen met het maken van wetten, creëren van subsidieregelingen en het aangaan van publiek-private samenwerkingsverbanden. Deze processen zijn echter vaak niet ingericht op het uitvoeren van experimenten. Hierdoor loop je in de praktijk tegen (al dan niet onverwachte) hobbels op.
Met het oog op deze hobbels is er binnen de Ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit recent een werkgroep gestart die de mogelijkheden en belemmeringen voor het doen van experimenten in kaart brengt. Soms is er binnen de huidige regelgeving al meer mogelijk dan we denken. Bovendien is het ook goed dat experimenten aan bepaalde eisen voldoen. Daar waar er regels of procedures zijn die onbedoeld belemmerend werken, zullen voorstellen worden gedaan om experimenteren makkelijker te maken. Daarmee wordt op kleine schaal al voldaan aan de aanbeveling van Daan van Soest.
Dan specifiek het punt van privacy – experimenten moeten voldoen aan bepaalde eisen. Het juridische kader voor omgang met privacygevoelige informatie wordt gegeven door de Europese regels en ligt daarmee vast. Binnen dit kader is er echter wel degelijk ruimte om op een verantwoorde manier experimenten uit te voeren. Een eenduidige interpretatie van de regels, waardoor het duidelijk wordt welke mogelijkheden de regels wel bieden voor experimenteren, is hierbij een belangrijke stap. Dit punt zullen we agenderen in het Behavioural Insights Netwerk Nederland (BIN NL). Als we kunnen zorgen voor meer duidelijkheid over de mogelijkheden en zorgvuldigheidseisen van de nieuwe privacyregels, dan is dat winst voor de maatschappij.
Literatuur
Camps, M. (2017) Durf te leren. ESB, 102(4745), 6–9.
Huijts, P.H.A.M. (2017) Brief gezamenlijke sg’s aan informateur Schippers. Te vinden op www.rijksoverheid.nl.
IenM en EZK (2016) Nederland Circulair in 2050: rijksbreed programma circulaire economie. Rapport te vinden op www.rijksoverheid.nl.
Rutte, M., S. van Haersma Buma, A. Pechtold en G.J.M. Segers (2017) Vertrouwen in de toekomst: regeerakkoord 2017–2021. Publicatie te vinden op www.kabinetsformatie2017.nl.
SDG (2016) Kiezen voor duurzame groei – rapport Studiegroep Duurzame Groei. Den Haag: Studiegroep Duurzame Groei. Rapport te vinden op www.rijksoverheid.nl.
Auteurs
Categorieën