.
ESB Promotie
Promotie
V
ren: vóór de crisis zijn overheids- en
eel economen werden door
bankschuld meer substituten, daarna
de Europese schuldencrisis
zijn ze meer complementen.
verrast. Sinds de Tweede
Als tweede worden de effecten
Wereldoorlog was geen OESO-land
onderzocht van overheidsfaillissemeer serieus in de problemen gekomentsrisico op de economie en de
men met zijn staatsschuld, waardoor
gevolgen van deze effecten voor behet denken over dit onderwerp op een
leid. Dit gebeurt met een algemeen
laag pitje stond. De laatste schuldenevenwichtsmodel met rationele vercrisis was aanleiding voor urgente vrawachtingen. In de literatuur is overgen over vorige schuldencrises die tot
heidsschuld gewoonlijk niet risicovol
op heden onderbelicht zijn gebleven:
en heeft het niveau van de schuld geen
hoe ontstaan ze, wat voor gevolgen
invloed op het gedrag van huishouhebben ze en is het mogelijk met bedens. De overheidsschuld beïnvloedt
leid de gevolgen te verzachten?
dus ook niet het prijspeil, en alleen via
Daarnaast speelt sinds de schulhogere rentebetalingen (niet hogere
dencrisis een tweede type vragen over
jasper lukkezen
rentes) de overheidsfinanciën. Maar
faillissementsrisico’s: hoe groot is
Onderzoeker bij het Centraal
als overheidsschuld wél risicovol is,
de kans dat de overheid failliet gaat,
Planbureau
gaan huishoudens meer sparen, met
wat voor gevolgen heeft het voor de
gevolgen voor prijspeil en overheidseconomie dat die kans bestaat en wat
financiën. Door faillissementsrisico
betekent deze kans voor de vorm en
is veel meer coördinatie nodig tussen
effectiviteit van beleid? Dergelijke
vragen zijn minder urgent dan het eerste type vragen, maar de overheid en de centrale bank. Zonder faillissementsrisico is
niet minder beleidsrelevant. Terwijl schuldencrises zeldzaam het voor de centrale bank voldoende om te weten dat de overzijn, kan de kans op zo’n crisis, weergegeven door het over- heid de schuld onder controle houdt. Met faillissementsrisico
heidsfaillissementsrisico, een dagelijks gegeven zijn. Het is is het ook nodig om te weten hoe ze dat doet. Uit het model
dan ook verstandig dit risico in te schatten en de effecten van blijkt dat een tekortdoelstelling richting geeft en deze coördibeleid op dit risico mee te nemen in de beleidsvoorbereiding natie vergemakkelijkt.
In een uitbreiding van het model naar een open-econoen -beoordeling. Dit proefschrift draagt bij aan de beantwoormieomgeving wordt vervolgens gekeken naar de interactie tusding van dit type vragen.
Als eerste wordt empirisch gekeken naar het overheids- sen overheidsfaillissementsrisico en het wisselkoersregime. Dit
faillissementsrisico van hoogontwikkelde economieën. Aan- werpt licht op de beperkingen die een monetaire unie oplegt
gezien dit risico de kans in zich heeft dat de overheidsschuld aan de overheidsfinanciën. Als het faillissementsrisico van de
niet meer te financieren is, zijn econometrische puntschattin- overheid toeneemt, deprecieert een flexibele wisselkoers. Deze
gen op basis van verwacht beleid meestal niet zo zinvol. Wel depreciatie stimuleert de export en dit gaat de destabiliserende
zinvol is een simulatie van de verwachte toekomstige verdeling werking van het faillissementsrisico tegen. Maar voor leden van
van schuldniveau, een simulatie op basis van lange historische een monetaire unie met hun vaste wisselkoers is dit stabilisatietijdreeksen die de verwachte reactie van de overheid op nega- kanaal niet beschikbaar. Zij zijn dus vatbaarder voor schuldentieve schokken meeneemt. Hiermee zijn al vóór een crisis lan- crises en moeten beter letten op hun overheidsfinanciën.
Wat betekent dit concreet voor Nederland? Niet zo veel
den met en landen zonder problemen te onderscheiden.
Een alternatief voor simulaties gebaseerd op lange his- eigenlijk. Zowel uit simulaties op basis van lange tijdreeksen
torische tijdreeksen zijn de prijzen van risico in de financiële als uit financiële marktgegevens blijkt dat de overheidsschuld
markt. Hoewel de voorspellende waarde van Credit Default niet risicovol was tijdens de crisis. Er is dan ook geen reden om
Swaps (CDS) klein is, is het met gegevens over CDS wel moge- het beleid te laten bepalen door overheidsfaillissementsrisico.
lijk overdracht of besmetting van risico’s tussen verschillende Dat risico vormt dan geen economische motivatie voor een tepartijen in kaart te brengen. Met aannames over de volatili- kortdoelstelling, evenmin als lidmaatschap van een monetaire
teit van bank- en overheidsfaillissementsrisico is het mogelijk unie extra risicovol is. Voor de probleemlanden ligt dit anders:
de spillovers en hun richting te identificeren. Het proefschrift daar is een tekortdoelstelling zinvol en brengt lidmaatschap
kijkt naar Europese landen vanaf 2004. Er zijn aanwijzingen van de eurozone risico’s met zich mee voor de overheidsfinandat drie kanalen bijdragen aan de overdracht van risico’s: hou- ciën.
derschap van staatsobligaties door banken, impliciete bail-outgaranties voor banken, en verwevenheid van banken en landen Literatuur
met de conjuncturele fase van de economie. Voorts blijkt de Lukkezen, J. (2014) From debt crisis to sovereign risk. TKI Dissertation Seperceptie van banken en overheden met de crisis te verande- ries, 26.
768
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 99 (4699 & 4700) 18 december 2014
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.