.
ESB Promotie
Promotie
G
De tweede studie analyseert of de efezondheid op latere
fecten van ingrijpende gebeurtenissen
leeftijd is afhankelijk
op fysieke gezondheid later in het
van verschillende beleven groter zijn voor degenen die
kende factoren, zoals
vroeg in het leven blootgesteld zijn
opleiding, medische zorg en genen.
aan slechte economische omstandigDit proefschrift focust op een andere
heden. De studie gebruikt de macrodeterminant, namelijk de omstandigeconomische conjunctuur als bron
heden vroeg in het leven. Recentelijk
van variatie in economische omstanis in verschillende studies het belang
digheden rondom de geboorte. De
van deze fase voor de ontwikkeling
resultaten tonen dat de impact van
van gezondheid naar boven gekomen.
de aanvang van chronische ziektes
Dit is belangrijk voor beleid, omdat
op fysieke gezondheid groter is voor
de effectiviteit van eventuele intervendegenen die geboren zijn tijdens een
ties gericht op jonge mensen mogelijk
Robert Scholte
recessie. Deze bevinding wijst erop
hoog is. De positieve effecten kunnen
Onderzoeker bij
dat slechte omstandigheden vroeg in
accumuleren over tijd en zijn voor
SEO Economisch Onderzoek
het leven de effecten van schokken
lange tijd van invloed op gezondheid.
op latere leeftijd vergroten. Daarnaast
Onderzoek naar causale langetermijis het niveau van fysieke gezondheid
neffecten van omstandigheden in het
vroege leven wordt bemoeilijkt door endogeniteit en een ge- van de personen die geboren zijn in een recessie relatief laag.
brek aan data die tegelijkertijd omstandigheden in het vroege De analyses tonen geen effecten van een geboorte in een recesleven en gezondheid op latere leeftijd omvatten. Daarom ge- sie op het aantal schokken.
bruiken economische studies veelal natuurlijke experimenten, De derde studie onderzoekt of de effecten van ingrijpende gebeurtenissen op gezondheid groter zijn voor degenen die zijn
zoals epidemieën en oorlogen.
Omstandigheden in het vroege leven kunnen zowel directe als blootgesteld aan ondervoeding tijdens de prenatale fase. De
indirecte langetermijneffecten op gezondheid hebben. Directe resultaten wijzen erop dat degenen die prenataal zijn blootgeeffecten wijzen op een biologische link tussen omstandighe- steld aan ondervoeding te maken hebben met een groter aantal
den in het vroege leven en gezondheid op latere leeftijd. Indi- ingrijpende gebeurtenissen in hun leven. Zij hebben een grorecte effecten benadrukken dat gezondheidsrisico’s accumule- tere kans om op relatief jonge leeftijd geconfronteerd te worden met de dood van een echtgenoot. Dit effect komt mogelijk
ren tijdens het leven.
Mensen kunnen in hun leven blootgesteld worden aan ingrij- door een slechte invloed van deze personen op de gezondheid
pende gebeurtenissen, zoals scheidingen en het overlijden van van de partner of door een relatief lage aantrekkelijkheid op de
partners. Deze schokken kunnen schadelijk zijn voor de ge- `huwelijksmarkt’. De analyses tonen ook dat de effecten van het
zondheid en verklaren mogelijk een deel van de geobserveerde overlijden van een echtgenoot op ziekenhuisopnames groter
relatie tussen omstandigheden vroeg in het leven en gezond- zijn voor deze personen. Deze resultaten impliceren gezamenheid op latere leeftijd: personen die opgegroeid zijn onder lijk dat een groter aantal en grotere effecten van ingrijpende
slechte omstandigheden worden mogelijk op latere leeftijd gebeurtenissen bijdragen aan de geobserveerde relatie tussen
geconfronteerd met meer schokken of deze schokken hebben prenatale ondervoeding en gezondheid op latere leeftijd.
Dit proefschrift laat zien dat de omstandigheden vroeg in het
een groter effect wanneer zij optreden.
Dit proefschrift onderzoekt het samenspel tussen omstandig- leven van belang zijn voor latere gezondheid en arbeidsmarktheden vroeg in het leven, ingrijpende gebeurtenissen en ge- participatie. De effecten van ingrijpende gebeurtenissen dragen
zondheid op latere leeftijd. De eerste studie onderzoekt de lan- bij aan deze relatie. Dit onderstreept de noodzaak van goede
getermijneffecten van ondervoeding tijdens de zwangerschap begeleiding van zwangere vrouwen. Daarnaast biedt het meer
van de moeder op arbeidsmarkt- en ziekenhuisuitkomsten. inzicht in de te verwachten zorgvraag en productiviteit van ouDeze studie maakt gebruik van de Nederlandse Hongerwinter deren. Ook is kennis over langetermijneffecten van slechte omvan 1944–1945 als bron van onafhankelijke variatie in voed- standigheden vroeg in het leven van belang voor de vormgeving
selinname vroeg in het leven. Blootstelling aan hongersnood van sociale programma’s. Ten slotte bieden de analyses inzicht
wordt bepaald aan de hand van de plaats en het moment van in gezondheidseffecten van bepaalde schokken en vergemakkegeboorte. De analyse toont een negatief effect van prenatale lijkt het de identificatie van de meest kwetsbare personen.
blootstelling op arbeidsmarktparticipatie en positieve effecten
op het totaal aantal ziekenhuisopnames en cardiovasculaire Literatuur
ziektes. Geen effecten worden gevonden op het arbeidsinko- Scholte, R.S. (2013) The interplay between early-life conditions, major events
men van degenen die actief zijn op de arbeidsmarkt en het aan- and health later in life. Proefschrift. Amsterdam: Vrije Universiteit Amstertal kankergevallen.
dam.
532
532
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 98 (4667) 30 augustus 2013
28-8-2013 12:39:32