■ Marion van den Brakel (CBS)
Bijna 1 miljoen mannen en 1,8 miljoen vrouwen van 20 tot 65 jaar waren in 2016 niet economisch zelfstandig, oftewel, ze waren financieel kwetsbaar. Dit houdt in dat ze niet werkten of met werken minder verdienden dan het netto-bijstandsniveau van een alleenstaande (11.260 euro in 2016). Scholieren en studenten zijn hierbij buiten beschouwing gelaten.
Bij financiële kwetsbaarheid kan het gaan om een tijdelijke omstandigheid. Als de beperkte inkomsten echter langer aanhouden, is de problematiek ernstiger. Van de mannen was 13 procent in 2016 al ten minste vier jaar niet in staat zichzelf financieel te onderhouden. Onder vrouwen kwam langdurige financiële kwetsbaarheid met 33 procent beduidend meer voor.
Al dan niet langdurige financiële kwetsbaarheid verschilt sterk per levensfase. Mannen en vrouwen tot 25 jaar zijn naar verhouding vaak financieel kwetsbaar (figuur). Dit komt doordat ze dikwijls een deeltijd- of flexbaan hebben die – vergeleken met een vaste baan – minder goed betaalt. Ook speelt een rol dat relatief veel jongeren na hun opleiding niet meteen een baan vinden. De financiële kwetsbaarheid neemt vanaf vijftig jaar snel toe. Vanaf die leeftijd komt bij mannen een uitkering steeds vaker voor, meestal in de vorm van een pensioen-, of arbeidsongeschiktheidsuitkering. Financieel kwetsbare vrouwen in die leeftijd hebben veelal geen eigen inkomen. Het zijn namelijk vooral samenwonende vrouwen die afhankelijk zijn van het inkomen van hun partner.
Met de herstellende economie is de financiële kwetsbaarheid bij zowel mannen als vrouwen iets teruggelopen. In 2016 was 21 procent van de mannen financieel kwetsbaar, tegen 41 procent van de vrouwen; twee jaar eerder was dat respectievelijk nog 23 procent en 43 procent.
Bij langdurige financiële kwetsbaarheid is er nog geen sprake van een omslag. Waar de langdurig financiële kwetsbaarheid bij vrouwen stabiliseerde, ook doordat oudere generaties opgevolgd worden door jongere met een hogere arbeidsdeelname en een langere werkweek, liep die bij mannen iets op: in 2014 was nog twaalf procent van hen langdurig financieel kwetsbaar. Hierbij speelt naast arbeidsongeschikt de ook na de crisis nog oplopende langdurige bijstand een belangrijke rol.
