Jrg. 9, editie 423

6 FEBRUARI 194

AtJTEUR1SRËCHT VOOIIBilHO1JDEN.

E
*
conomisch..Stat1*st1*sche

Berl
“chten

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL. NIJVERHEID, FINANCIÈN EN VERKEER

ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJ NVAART

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

9E
JAARGANG

WOENSDAG 6 FEBRUARI 1924

No. 423

INHOUD

Bz.
Oven
H EIDSSUI3SID1ES AAN NIET TOT iNTERNATIONALE
?iEOEDJNGINQ IN STAAT ZIJNDE BEDRIJVEN
door
Mr.
M. W. F.
Treub

……………………………
122
])e economische ontwikkeling van Sovjet-Rusland IV.
De Russische banken in het algemeen door
Dr. S. Millner
124
De Industrialisatie van Nederlandsch Oost-Indië II door
J.
Szbinga Mulder …………………………
126
Opsporing van Delfstoffen door
Prof. Mr. D. van Blom.
127
Scheepvaartondersteuning in het Buitenland IV (Slot)
door
Mr.
F. W. A.
de Koek van Leeuwen ……….
128
Industrialisatie van N. 0.-Indi6 door
Ir. C. Hoyer ….
129
liet Rubbervraagstuk door
A. C.
Mees…………….
129
De Studie van de Economie aan onze Universiteiten door
Prof. Dr.
J.
A. Veraart,
met naschrift door
Mej. Mr.
E. G. vn Dorp …………………………….
130
BUÎTENLANDSCHE MEDEWERKING:
De financieele toestand van Frankrijk en de koers
van den Franc door
Prof. Bertrand Nogaro ….
131
AA N rEE KEN INC EN
Kosten van het levensonderlioqd bij arbeidersgezinnen
te Amsterdam …………………………..
133
Stijging van de kosten van het leven in Duitschland
enNederland ………………….. ………
133
Internationale Bank te Amsterdam …………..
133
Verlaging van de kadegelden te Hamburg……..
134
De heer D. Goedkoop Dzn. over steunverleening aan
– ondernemingen in den valutaconcurrentiestrijd
. 134
MAANDCIJFERS:
Emissies in Januari
1924……………………135
Giro-omzet bij De Nederlandsche Bank …………
135
Rij kspostspaarbank …………………………
135
Productie der Kolenmijnen ………………….
135
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
…………….
135-144
Geidkoersen.

Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.

Goederenhandel.
B ankstaten.

Vei-keerswezen.

INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.
Redacteur-Secretaris van het weekblad: D. J. Wan-sink.

Secretariaat: Pieter de Hoochweg 12, Rotterdam.
Aangeteekende stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg 37.

5
FEBRUARI
1924.

De geidmarkt bleef ook deze wek vast gestemd.

Vooral bij de maandwisseling was de geldvraag aan-

zienlijk. Particujier disconto noteerde meestal onge-

veer gelijk aan het officieele tarief; voor papier met

twee handteekeningen moest in den regel % pOt. hoo-

ger toegestaan worden. Ook de prolongatierente bleef

hoog; de meesta dagen
?erd
5 pOt. genoteerd.
* *

Op den weekstaat van De Nederlandsche Bank ver-

toonen, als gevolg van de maandwisseling, zoowel de
disconteeringen als de beleeningen weder wat hooger

cijfers. De post binnenlandsche wissels blijkt van

f
235,8 millioen tot
f
249,3 millioen te zijn geklom-

men. Deze vermeerdering komt voor het grootste ge-

deelte voor rekening van de Hoofdbank en laat zich

geheel verklaren uit de toeneming der credieteischen

van den Staat. Het totaal der recktstreeks bij de bank

geplaatste schatkistpromessen steeg in de afgeloopen

week van
f
32 millioen tot
f
53 millioen. De beleenin-

gén geven in totaal een vermeerdering van
f
6,5 mii-

lioen ‘te zien. Deze toeneming geldt voornamelijk dc
goedereiibeleeningen en komt uitsluitend voor reke-
ning van de Hoofdbank en de Bijhank. Het renteloos

vorschot aan het Rijk daalde met
f
1,6 millioen. De
zilvervoorraad der bank blijkt met goed
f
1,4 millioen

te zijn adngegroeid. De post papier op het buitenlan:l
geeft een daling van een kleine
f
800.000 te zien. De

diverse rekeningén op de actiefzijde der balans no-

teeren
f
4,8 inillioen lager.

De biljettencirculatie steeg met
f
22,1 nlillioen. De

rekening-courant saldi blijken met
f
8,2 millioen te
zijn afgenomen. Het beschikbaar metaalsaldo stelde

zich f
1,4 millioen lager dan verleden week.

De wisselmark kenmerkte zich deze week door een

zêèr vaste stemming voor Londen. Nu de politieke be-

slissingen gévallen zijn komt men tot dé conclusie,

dat de resultaten niet ongunstig zijn voor de positie

van het Pond Sterling. Deze overweging deed, zoowel

hier als in New York, den koers niet onaanzienlijk

oploopen. Daar de stijging in New York in den regel

grooter was dan hier daalde de Dollarkoers en werd

er voor 264% afgedaan.

Franken ook deze week in verhouding weder rustig

en in den regel vast. Uit het koersverloop blijkt, dat

Parijs de steun, ondanks herhaaldelijk voorkomende

inzinkingen, nog niet denkt op ‘te g&ien.

LONDEN,
2
FEBRUARI
1924.

Hoewel de spoorwegstaking deze week van geen

invloed was, bleef de geldmarkt haar vasten toon tot

de maandwisseling behouden. Eenige banken lieten

hunne uitstaande leeningen afloopen en weer hadden

groote belastingbetalingen plaats. Een en ander had

tea gevolge, dat tot Vrijdag voor daggeld tusschen

2% en 3 pOt betaald moest worden. Vrijdag kwam de

markt in het bezit van meer middelen door groote

couponbetalingen en dientengevolge liep de koers te

iug tot 2Vi pOt.
De discontomarkt was iets flauwer, hetgeen in ver-

ban’d stond met den vasteren koers voor Pondbn in

New York: Ook voor de volgende week wordt een

flauwe teudeutie verwacht. De omzet bleef gering.
2:mnds. prima bankaccept

pOt.

3- ,,

,,

,,

3/—% pOt.

4

3%—/
o
pOt.

6
–
,,

,,

,,

– 3l%_91

pOt.

122

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

OVERHEIDSSUBSIDIES AAN NIET TOT

INTERNATIONALE MEDEDINGING IN

STAAT ZiJNDE BEDRIJVEN.

Naar aanleiding van de toewijzing van den bouw
van het nieuwe schip van de ,,Nederland” aan een
Fransche werf
1)
is de vraag in hoever overheidssteu.0
met het doel werken, die in internationale concurren-
tie uitgegeven kannen worden hier te lande te doen
uitvoeren gerechtvaardigd is, onder een sterkere belich-
ting gekomen dan het geval is, wanneer het om orders
van minder draagwijdte gaat. De heeren Plate ei
Wibaut bespraken haar van geheel verschillend stand-
punt en gaven de hoofdargumenten voor en tegeit
reeds aan. Veel nieuws kan ik dan ook niet over de zaak zeggen. Toch acht ook ik haar van zoo groote
beteekenis, dat ik het verzoek der Redactie om er ook
mijn oordeel over mede te deelen, niet wilde afwijzen.

Een van de weinige, op zichzelf genomen, geluk-
kige gevolgen van den oorlog is geweest, dat de ver-
deeling van het maatschappelijk inkomen minder on
•
–

gelijkmatig is geworden. Het aandeel dat de arbei-
dende klasse in den vorm van loon ontvangt, is ver-
hoogd op kosten van de aandeelen der andere groê-
pen. En niet alleen relatief is het arbeidsloon ge-
stegen, maar over het algemeen genomen, is dit ook
absoluut het geval. M.a.w. het levenspeil der arbei-
ders ging sedert het begin van den oorlog hier naar
boven. Wel niemand zal ontkennen, dat dit effect, in-
dien de omstandigheden toelaten, dat het blijvend zij,
een gunstige verandering beteekent in de maatschap-
pelijke verhoudingen. V66r den oorlog, toen er wel-
vaart heerschte in Europa, met name in Nederland,
was het aandeel, dat de arbeiders in die algemeene
welvaart hadden, te klein en streden de vakvereeni-
gingen er met recht voor, daarin verbetering te bren-
gen.

Ik stel dit voorop om niet te worden misverstaan.
Uit deze vooropstelling volgt tevens, dat ook ik het
een zegen niet alleen voor de arbeiders zelf, maar ook
voor de gansche maatschappij en speciaal voor heel
ons volk zal achten, wanneer de toestanden weer zoo
veranderd en verbeterd zullen zijn, dat er opnieuw
niet alleen een relatieve verhooging van het aandeel
van de arbeidende klasse in het volksinkomen moge-
lijk zijn zal, maar dat dit relatief hooger aandeel
tevens een absoluut hooger werkelijk loon zal vertegen-
woordigen.
De vraag waarom het hier gaat, is dus vooi mij
deze, of de omstandigheden thans van dien aard zijn,
dat de arbeidende klasse zonder schade voor de wel-
vaart van het geheele volk, waarvan het zelf zulk een
belangrijk deel uitmaakt, het hoogere loon kan behou-
den. Zelfs indien men die vraag ontkennend zou moe-ten beantwoorden, zou een kunstmatig op peil houden
van het loon met overheidssteun toch nog gerecht-
vaardigd zijn, wanneer er gegronde reden was om aan
te nemen, dat de algemeene inzinking van thans
slechts van zeer
voorbijgaanden
aard zal zijn en er
spoedig een zoodanige verbetering in den toestand zal
komen, dat het maatschappelijk nadeel vn een ver-
laging van het levenspeil der arbeiders, met alle min-
der gewenschte gevolgen van dien in den kortston-
digen overgangstoestand, grooter zou wezen dan het
op zichzelf onmiskenbare nadeel van het ingrijpen van
overheidswege om de bonen op een hooger niveau te
houden dan zij bij vrije concurrentie kunnen zijn.
Velen stellen de vraag nog anders en vragen zich
af, of bij de thans heerschende werkloosheid het voor
de overheid niet voordeeliger en uit maatschappelijk
oogpunt niet beter is, door een bijslag aan aannemers
van een werk indirect in den vorm van loon-voor werk
i;e betalen, wat anders in den vorm van uitkeering aan
werkloozen uitgegeven wordt. Het is intusschen niet twijfelachtig, dat -men op die wijze een element van onzuiverheid in de vraagstelling binensmokkelt. Ge-

t)
[Verg. de aant. op pag. 134 van dit nummer. – Red)

steM toch, dat de bonen hier te lande voor de be-
staande omstandigheden te hoog zijn om het voor de
Nederlandsche onciernemi ngen, welke met buitenlan-
clers hebben te concurreej-eil, mogelijk te maken, die
mededinging met succes vol te houden, dan volgt er
uit, dat de werkloosheid zelve voor een goed deel daar-
in mede haar oorzaak heeft. Op de kwestie of het er
inderdaad aldus mede is gesteld, kom ik zoo aan-
stonds. Hier is het er mij alleen om te doen duidelijk
te maken, dat de werkloosheidsuitkeeringen buiten de
zaak moeten worden gehouden, wil men het oordeel
erover niet vertroebelen.
Het gaat er dus om, of het volksinkomen op zoo-
danig peil is gebleven of, naar het zich laat aanzien,
binnen korten tijd weer tot zoodanig peil zal stijgen,
dat het evenredig grooter deel., dat de arbeidende
klasse er zich van heeft veroverd, ook een absoluut
hooger bedrag kan blijven beteekenen zonder de Ne-
derlandsche takken van volksbestaan in gevaar te
brengen. Vlak na den oorlog scheen het een oogen-
blik, dat het inderdaad wel zoo kou. De prijzen namen
toen allerwegen een ongekende vlucht en velen, die
in den oorlog meenden te hebben geleerd, dat men
zich aan beweringen van de zijde van economisten niet
behoeft te storen, gedroegen zich ondanks de waar-
schuwingen van dien kant, als ware er een tijdperk
van hooge conjunctuur ingetreden, dat meer dan een
ephemeer bestaan kon hebben, en dat met de officieele vrede de economische naweëen van den oorlog voorbij
waren.
De ontgoocheling was diep en bitter. Op de onge-
kende hausse in de prijzen volgde een even ogekende
en even diepe val. Toen was Leiden in last. De fail-
lissementen volgden elkander op en de zaken, die
staande bleven leden groote verliezen en konden veelal
slechts met halve kracht doorwerken. Ook voor de
arbeidende klasse werd het een calamiteit in den vorm
van plotselinge en overweldigende
stijging
in het
werkloosheidscijfer.
De oorzaak van een en ander is niet moeilijk aan
te wijzen. In den oorlog was zooveel arbeidskracht en
kapitaal vernietigd, dat de voortbrenging niet op den
ouden voet kon worden opgenomen. De plotselinge
opleving had geen reëelen grondslag. Zij was alleen
verldaarbaar uit het psychologisch effect der verlich-
ting, welke het einde van de verschrikkelijke ramp,
die over de wereld was gekomen, met zich bracht. Maar
.psychologische effecten zonder degelijken ondergrond
kunnen nu eenmaal slechts een zeer kortstondige
werking hebben. Overal, ook hier te lande, waren er
meer verliezen dan winsten te boeken en in een groot
deel van Europa was er een uitputting en inzinking,
die zich wel uiten moest in sterk verminderde koop-
kracht. Rusland was als afnemer zoowel als in zijn
kwaliteit van graanleverancier voor jaren zelfs geheel
uitgeschakeld. Daarbij kwam nog, dat het interna-
tionaal verkeer geheel ontwricht was en dat het ge-
leidelijk en regelmatig herstel zeer werd bemoeilijkt
door den wederzijdschen haat en het wederzijdseh
wantrouwen, die in en door den oorlog waren gewekt
en de buitenlandsche politiek van de leidende mo-
gendheden in Europa beheerschten en bepaalden.
Op bijkomende elementen, die dien toestand nog
verergerden, behoeft in dit verband de aandacht niet
eens gevestigd te worden. In geheel Centraal Europa
was van een leven op het peil van voor den oorlog
voor geen enkele groep der bevolking sprake. Wel
kwam de klasse der intellectueelen er het diepst on-der, maar ook de arbeidende klasse was gedwongen zich op allerlei wijze te bekrimpen. Men vertroebelt
de zaak slechts door hier van valuta-ellende en valuta-
concurrentie te spreken. De inzinking van het geld-
middel van die landen was niet een der oorzaken van
den toestand, maar een der meest sprekende gevolgen
ervan. Niet een valuta-, maar een armoedsconeurrentie
werd er door de bedoelde landen gevoerd.
En wat nog erger was: die armoedsconcurrentie
ging samen en moest samengaan met een sterk ver-

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

123

minderde koopkracht, ten gevolge waarvan de landen,
die wegens de ongelijke arbeidsvoorwaarden in verge-
lijking met de naties, die buiten den krijg waren ge-
bleven of er economisch minder onder hadden gele-
den, niet alleen in verchukking kwamen als gehan-
dicapte mededingers, maar niet minder als produ-
centen van waren, welke onder de zoo sterk verander-
de omstandigheden geen afzetgebied meer vonden,
daar waar zij voorheen grif werden verkocht.

Wat ons land betreft, het eerst kwam het onder den
druk van de Duitsche mededinging en van het verlies van zijn débouché daarheen voor een aantal artikelen
van zijn land- en tuinbouw. Allengs, toen ook ver-
schillende der overwinnaars in overeenkomstige om-
standigheden begonnen te verkeeren, ging het de-zelfde moeilijkheden, zij liet ook in minder sterke
mate, ook van die zijde, met name van België en

Frankrijk ondervinden.

Toch zijn de bonen hier, al zijn zij in verschillende vakken niet meer zoo hoog als een paar jaar geleden,
aanmerkelijk hooger dan in de verschillende andere
landen van het vasteland, met welke onze nijverheid
en onze scheepvaart hebben te concurreeren. Dit feit
is in confesso; het wordt erkend ook door den heer
Wibaut, maar deze paait er zichzelven en de Neder-
landsche arbeiders mede, dat de vakvereenigingen in
die landen er wel voor zullen zorgen, dat het spoe-
dig anders worden zal. Indien hierop maar de ge-
ringste kans bestond, zou er – gelijk ik zooeven zeide
– aanleiding kunnen zijn, om met hulp der overheid
dien korten. overgangstijd te overbruggen. Maar be-
staat daarop in werkelijkheid ook maar de geringste kans? Mij dunkt, men kan het niet in ernst meen en.
Ieder onzer hoopt van harte, dat Europa over het
meest critieke stadium heen is. Of die hoop in ver-
vulling zal gaan durft wel niemand met zekerheid
voorspellen. Maar zelfs als de optimisten, waartoe
ik ook mijzelf reken, door de feiten in het gelijk
zullen worden gesteld, zal het herlevingsproces slechts
langzaam kunnen gaan en zal het nog jaren duren
alvorens, met name in Centraal Europa, de arbeiders
weer een levenspeil zullen hehlen bereikt, als zij véér
den oorlog hadden.

Een verlies als daar werd geleden, een economische
ontwrichting als daar is ontstaan, komt men niet in
een korte spanne tijds te boven. Hoe kras de vak-
vereenigingen er ook voor loonsverhoogingen opko-
men, zij
kunnen nu
eenmaal geen bonen afdwingen,
die in het tijdperk van eerst langzaam verbeterende
algemeene volksarmoede niet kunnen worden betaald.
Ook de machtigste maatschappelijke factoren vinden
in het economisch onmogelijke het eindpunt hunner
werking. Zij kunnen er wellicht toe bijdragen, dat
eindpunt geleidelijk te verschuiven; het onmogelijke
verwezenlijken kunnen ook zij niet.

Daarmede heeft ook ons land rekening te houden.
Hier waren voor den oorlog de arbeidsvoorwaarden
zeker niet slechter dan in de ons omringende landen.
Thans zijn zij
hier,
in vergelijking met toen, beter,
ginds
slechter geworden. Hoezeer men dat ook moge
betreuren, het verhelpen kan men niet. Men is dus

wel verplicht er zich naar te voegen. Wil onze export-
industrie, wil onze scheepvaart niet langzaam maar
zeker op de internationale markt worden verdron-
gen, dan moet zij ook in de arbeidsvoorwaarden – en
daaronder nemen cle bonen een eerste plaats in –
op ongeveer gelijk niveau komen als die der landen.
waarmede zij hebben mede te dingen.

Aan deze consequentie ontkomt men noch door
vrome wenschen, noch door meer of minder krachtig
ondersteunde eischen. Elke Regeeringssteun nu, die
de verwezenlijking daarvan belemmert of verlaig-
zaamt, houdt het genezingsproces tegen. Hieraan is
geen ontkomen. Ieder hoopt, dat spoedig de toestand
weer zoo zal worden, dat Nederlandsche werken
slechts bij uitzondering aan buitenlanders gegund
zullen behoeven te worden en dat onze eigen nijver-

heid de mededinging met haar concurrenten van
elders zal kunnen opnemen. Om dit doel te bereiken
zal zij zich
01)
overeenkomstige leest als deze moeten
schoeien. Door ingrijpen in den vorm van toeslagen kan de overheid øp dit gebied geen goed wel kwaad
doen. Zij vermindert ook de werkloosheid er niet
bede, maar versterkt de factoren, die er toe leiden.

Men ziet, ik behandel dit zoo hij uitstek gewichtige
vraagstuk niet van dogmatisch vrijhandelsstandpunt
– zooals de heer Wibaut den heer Plate verwijt –
doch in het licht der niet te loochenen en niet weg
te redeneeren feiten. In dat licht bezien,
nsoet
de

loonstandaard hier naar omlaag. Er zijn nog andere
Ômstandigheden, die hier een krachtig woord mede-
spreken. Over één daarvan zoo aanstonds tot slot
nog een enkel woord. Maar aan de loonsverlaging is
ter wille van de herleving onzer industrie en onzer
scheepvaart en dus ook ter wille van de bestrijding
der werkloosheid geen ontkomen. Evenals ieder goed
vaderlander en daaronder hehooreu ook onze indus-
trieelen en reederjen, koop ook ik, dat het spoedig
zal blijken te zijn geweest een ,,reculer pour mieux
sauter”, maar door den zuren appel van het reculer
moet de arbeidende klasse nu eenmaal goedschiks of

kwaadschiks heen.

Is het niet teekenend voor den toestand, dat onge-veer de helft der Amsterdamsche diamantbewerkers thans te Antwerpen werkt tegen aanmerkelijk lagere
bonen dan zij te Amsterdam zouden moeten verdie-
nen en dat door het kunstmatig op peil houden der
bonen hier te lande die industrie dreigt voor goed
naar België te verloopen? Z66 voor ieder duidelijk
moge de toestand zich in de meeste andere industrieën
niet afteekenen, in wezen is het verschijnsel daar niet
anders:

Dat door de hier heerschende malaise het volks-inkomen zich in dalende richting beweegt, zal wel
niemand kunnen tegenspreken. Dit verschijnsel zou
zich ook in de opbrengst der belastingen nog heel wat
duidelijker afteekenen, indien er niet in Indië, dat
minder onder den invloed staat der Europeesche
misère, reeds een gelukkige opleving was te consta-
teeren. Maar de verbetering in den toestand ginds
kan het effect der bedenkelijk lage conjunctuur hier
wel iets verminderen, het compenseeren kan zij niet.

Sprekende overde belastingen kom ik van zelf tot
mijn slotopmerking. Tot nog toe had ik het alleen
over het volksinkornen en verwaarloosde ik een der
factoren, die den toestand nog aanmerkelijk verer-
rereu. De druk der belastingen is thans hier te lande
zelfs als men rekening houdt met cle verlaging van de waarde van het geld tegenover de goederen, ten
minste twee- h driemaal zoo groot als voor den oor-
log. Toen was de verdeeling van het volksinkomen
‘fasschen den Staat en zijn burgers ten ongunste var den Staat, thans is de balans sterk naar den anderen
lcant overgeslagen. De belastingen zijn veel te zwaar
geworden. Dit drukt de
bedrijven
en daarmede in-
direct de arbeiders niet alleen in het heden, maar
het heeft een nog veel meer bedenkelijke werking op
de toekomst. Reeds in het voorjaar van 1918 kwam ik er in een mijuer ministerieele redevoeringen toe,
twijfel uit te spreken of er nog wel gekapitaliseerd

werd. Thans, nu de belastingdruk zooveel zwaarder
i.s geworden, is er weinig twijfel meer aan, dat er meer
wordt ingeteeid dan overgelegd voor de toekomst.
En toch gaat de bevolkingstoeneming onverzwakt
voort. Daarmede gaat Nederland langzaam maar zeker
den berg af. Tan kapitaliseeren doo.r individueele
personen is weinig prake meer en hoeveel bedrijven
zijn er niet die, in stede van te reserveeren, gedwon-
gen zijn de noodzakelijke afschrijvingen 6f geheel na
te laten 6f beneden peil te houden.

-Het
moet
komen tot een aanzienlijke versobering
in den staats- en gemeentedienit en dat niet wel niet
alleen oni, ter wille van de gaafheid van ons ruil-
middel, de begrootingen, op het peil der thans gehe-

124

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

ven wordende belastingen, sluitend te maken, maar
ook om de noodzakelijke vermindering der belastin-
gen, zonder welke het Nederlandsche kapitaal en de
Nederlandsche volkskracht worden ondermijud, te
kunnen doorvoeren.
Ook in dit licht bezien zijn goed bedoelde maai’
slecht overwogen overheidssubsidies aan werkgevers,
clie niet mét het buitenland kunnen concurreeren uit
den booze. Voor het heden werken zij verkeerd, voor
de toekomst verderfelijk. Taicuc.

DE ECONOMISCHE ONTWIKKELiNG VAN

SOVJET-RUSLAND.

IV.

De Russische banken in het algemeen.

De werkzaamheden der verschillende banken vin-
den plaats op grond van hun statuten en hieronder ‘ial worden getracht de hoofdtrekken van de thans
voor de banken geldende voorschriften te schetsen.
Hun kapitaal wordt in gouroebels vastgesteld;
slechts de Staatsbank vormt een uitzondering, aan-
gezien haar kapitaal, gelijk in het vorige artikel
bleek, in Sovjetroebels is vastgesteld. De grootte van
het kapitaal loopt zeer uiteen. Het bedraagt bij de
,,Mosgorbank” (Moskousche Stedelijke Bank) 2V2 mil-
lioen Roebel, bij de ,,Prombank” (Handels- en in-
dustriebank) 5 millioen, bij de ,,Roskombank” (Rus-
sische Commerzbank) 10 millioen. De nominale
waarde der aandeelen is bij alle banicen 100 goudroe-bel, de wijze, waarop zij worden uitgegeven, verschilt
echter naar het karakter der bank.
De statuten van de door de Moskousche Sovjet op-
gerichte Moskousche Stedelijke Bank – Mosgorbank – bevatten een bepaling, dat van de 25.000 oorspron-
kelijke aandeelen 13.000 door de Sovjet worden geno-
men. De verdeeling van latere uitgiften wordt in de
statuten niet geregeld. –
Van die van de Handels- en Industriebank (Prom-
bank) bevinden zich in handen van de oprichters, ni.
den Oppersten Economischen Raad, het Volkscom-
missariaat voor het Verkeerswezen en een aantal
staatsbedrijven, minstens 51 pOt. van de eerste uit-
gifte. In geval van kapitaaisverhooging hebben de
aandeelhouders recht van voorkeur in verhouding tot
hun oude bezit. Hoe de daarbij niet geplaatste aan-
deelen zuilen worden ondergebracht beslist de alge-
meene vergadering onder goedkeuring van het Volks-
commissariaat voor Financiën. De aandeelen moeten
voor de helft in goederen worden betaald; de specifi-
catie dezer laatste, hun waarde en de overige voos-waarden der overneming worden door de oprichters
der bank en later door de directie vastgesteld. De
aan.cleelen van de ,,Prombank” luiden op naam en
overdracht moet door de Directie op het stuk worden
geregistreerd.
Oprichter van de Russische Commerzbank (,,Ros-
kombank”) is de ,,Swenska Economie Actiebolaget”.
01) grond van de statuten der Bank is oprichter ver-
plicht den fiscus met 5 pOt. van het kapitaal te credi-
teeren en 10 pOt. der aandeelen Icosteloos aan de Staats-
bank af te staan. De aandeelhouders hebben bij iedere
nieuwe emissie recht van voorkeur in verhouding tot
hun oorspronkelijk bezit. Al naar de eigenaars wen-
schen kunnen de aandeelen aan toonder of op naam
luiden. Als garantie voor haar crediteuren is de bank
verplicht een tegoed van 10 pOt. van haar passiva
tot een minimum van 25 pOt, van het kapitaal bij de
Staatsbank in edelvaluta of in staatsfondsen van lan-
den met waardevaste munt te onderhouden en even
tueel desgewenscht 50 pOt. van de beschikbare bui-
tenlandsehe munt en tegoeden onder beheer van de
Staatsbank te stellen.
De statuten van de Moskousche Stedelijke Bank,
de ,,Mosgorbank”, bevatten geen bepalingen over de vraag, of de aandeelen op naam of aan toonder moe-ten luiden.
De reserves der ,,Mosgorbank” worden gevormd door

35 pOt, van de zuivere winst in te houden. . Bij de
Kommerzbank bedraagt deze aftrek 20 pOt., hij de ,,Prombank” minstens 25 pOt, en bij de Staatsbank
50 pOt.
Het
–
doel der banken is zeer uiteenloopend. Hoofd-
taak van de Moskousche Stedelijke Bank bestaat in de bevordering van het economisch leven van Moskou en
het Gouvernement van dien naam. Zij financiert den
woningbouw, de industrie, den handel en de stede-
lijice overheid.
Hoofdtaak van de Russische Commerzbank is de
bevordering van handel en industrie binnen Sovjet-
Rusland, benevens financiering van den buitenland-
schen handel.
De statuten der Prcmbank geven geen scherp om-
lijnd beeld van de taak van dit instituut. Gaat men
echter na, wie de oprichters waren, dan mag men aan-
nemen, dat credietverleening aan de staatsindustrie bij
haar hoofdtaak is. In verband hiermede wordt iii
de statuten onder do zaken, welke de bank mag doen,
in de eerste plaats het verleenen van langloopende
voorschotten aan de industrie genoemd met een ter-
mijn van 1 tot 3 jaar.
Destatuten der Mosicouscho Stedelijke Bank lege-
len hët verieenen van voorschotten aan de stedelijke
overheid en vereenigingen tot bevordering van den
woningbouw, benevens liet geven van hypothelcen met
hetzelfde doel. Voorschotten worden voor korten en
langen termijn verleend. In het laatste geval bedraagt
deze vijf tot tien jaren.
Opgemerkt dient echter te worden, dat de meeste
banken het terrein, waarop volgens hun statuten hun
speciale taak ligt, niet hebben betreden. Veeleer trach-
ten zij het kort crediet, op grond van de in dc statu-
ten van de Bankafdeeling der Staatsbank gestelde
regels, uit te bouwen. Deze regels omvatten de ere-
dieten onder 1 tot 5 op pagina
16
in het nummer van
23 Januari jl. opgenoemd. Voorts kunnen zij evenals
de Bankafdeeling der Staatsbank:

voor eigen en vreemde rekening goederen, welke
in het vrije verkeer zijn, koopen en verkoopen;

voor eigen rekening in een door de Vet inzake
de oprichting der Staatsbank bepaalden omvang bui-
tenlaridsche effecten, wissels, deviezen en edel metaal,
zoowel als aandeelen, obligaties en andere effecten
van buitenlaudsche, door den Staat goedgekeurde
ondernemingen koopen en verkoopen;

documentaire credieten openen;

overwijzingen binnen Rusland en naar het bui-
tenland uitvoeren;

de
inschrijving
op aandeelen en andere effecten
in opdracht van door den Staat goedgekeurde onder-
nemingen open stellen;

diverse schuldbekentenissen, buitenlandsche
wissels, goederendocumenten en andere effecten ter
incasso aannemen;
1.
gelden in ontvangst nemen; de stortingen ge-
schieden in rekening-courant zonder opzegging of
met een bepaalden opzeggingstermijn, in onbegrens-
den omvang en zij worden eveneens onbeperkt terug-
betaald. De bij de bank geplaatste bedragen mogen
niet worden geblokkeerd en genieten de door den
raad van Volkscommissarissen bij decreet van 30 Juli
1921 verleende garanties.

In het jaar 1922 is
in*Rusland
als direct gevolg van de N. E. P. een aantal banken naast de Staats-
bank ontstaan. In December begonnen de Russische
Oomrnerzbank en drie onderlinge credietvereenigin-
gen hun werlczaamheden. In Januari 1923 we-rden de
Moskousche Stedelijke Bank en de Onderlinge Ore-
dietvereenigiog te Kineschma opgericht. Op 1 Fe-
bruari 1923 werkten in Rusland, naast de Gos-Bank,
de volgende banken en andere credietinstituten: de
Bank voor Handel en Industrie, de Oommerzbank in
Moskou, de Moskauer Diskontogesellschaft, de Petro-
grader Maatschappij voor Handel en Industrie,

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

125

de Zuid-Oost-Bank in Rostow, de Moskousehe Stede-lijke Bank, de Maatschappij voor Landbouwcrediet in
cle ICrirn; Coöperatieve banken: de Bank der Coöpe-
ratieve Verbruiksvereenigingen te Moskou; de Coöpe-
ratieve Bank voor do Ukraine, twee onderlinge ere-
diotvereenigingen te Moskou, twee te Petrograd, twee
to Rostow a. d. Don en in elk der volgende steden:
Saratow, Charkow, Kien’, Simferopol; de Lenin-
Maatschappij in het Gouvernement Moskou en ten
slotte de Onderlinge Credietvereeniging te Kinesch-
ma, bovengenoemd. Bovendien bestaat de Staatsbank
van de vroegere Republiek van het Verre Oosten,
welke republiek,
gelijk
bekend, in November 1922 in

cle R. S. F. S. R. is opgegaan. In den loop van Fe-
bruari zijn nog twee onderlinge credietvereenigingen opgericht, een in Moskou, een andere in Kazan, zoo-
dat op den eersten Maart in Rusland acht banken en
14 onderlinge credietvereenigingen bestonden. Boven-

dien bestonden
01)
den eersten 3anuari nog 347 kleine
coöperatieve credietvereenigingen, in 19 bonden ver-

eenigd.

De dooi cle ,,Devisenverwaltung” uitgegeven ge-
combineerde balans van de Russische credietinstellin-
gen per 1 Mei 1923 omvat 34 instellingen tegen 28
per 1 April. Hieronder bevinden zich 9 naamlooze
vennootschappen, nl. de ,,Prombank”, de ,,Roseom-
bank”. de Staatsbank, de ,,Wsekobank”, de ,,Dal-
bank”, de ,,Zuid-Oost Kommerzhank”, de ,,Ukrain-
bank” en de ,,Arbeidersbank” te Homel, en voor
de eerste maal de ,,Oommunalbank” te Wologda,
een maatschappij voor landbouwcrediet in de Krim,
22 onderlinge credietvereenigingen, waarvan drie
voor de eerste keer verschijnen en twee banken van
leening te Moskou en te Petrograd, ook voor de

eerste maal.
De telling der gecombineerde balansen bedroeg per 1 Mei 3170 millioen Sovjetroebel (Emissie 1923), ge-
lijk aan 8.249.645 Tsjerwontzy volgens den koets
van dien dag. Vergeleken bij de voordfgaande maan-den vertoont cle telling ooit zeer belangrijke stijging,
]ietgeen blijkt uit de volgende cijfers.

Balanstelling op:

1 Maart

1 April

] Mei
in inillioenen Sovjetroebel

963,3

1.930,2

3.770,0

in duizenden Tsjerwontzy. 4.013,6

6.391,4

8.249,6
Stijging
iii
0/
0
……….
.

100

150

205

Dc stijging gedurende April, die betrekkelijk in
langzamer tempo dan in Maart plaats vond, vloeit
hoofdzakelijk voort uit den groei der middeled van de
reeds vroeger bestaande credietinstituten. De zes
instellingen, welke er op 1 April waren bijgelcomen,
wraren slechts van geringe beteekenis en omvatten in
totaal slechts 0.6 pOt. van de telling. De groei der
middelen gedurende April geschiedde voornamelijk
door het aantrekken van vreemde gelden. De eigen
en de vreemde middelen bedroegen in duizêndeii
Tsjerwontzy:

1 Maart

1
April

1 Mei

Eigen middelen(kap.en winst) 1.815,8

2.041,7

2.237,6

Vreemde middelen ……..1.007,6

2.362,2

3.831,3

Het aa.ndeel der vreemde middelen in cle totaiel ling is dus van 25 püt. in. Maart tot 37,5 in April en
tot 46,4 op 1 Mei gestegei:i. Gedurende April name.n
de vreemde middelen belangrijk sneller toe dan de eigen.
Deze laatste op 1 Maart 37 pOt. van de balanstelling
bedragende, waren op 1 April tot 29 püt. en op 1 Me.i
tot 25 pOt. gedaald. 1)e vreemde middelen heliepeu
dus op de boven genoemde 3 data resp. 56 pCt., i’tS pOt. en 174 pOt. van het eigen kapitaal en
–
de winst.
Het aantrekken van vreemde middelen gelukte den
banken gedurende de eerste maanden hierdoor, dat
zij deze tegen waardedaling verzekerden. Aangenomen
mag worden, dat op het oogenblik niet meer dan 111 pOt. van het totaalpercentage der vreemde gelden itt
Sovjet:roebel wordt geadministreerd. Sinds April over-
heerscht in het
bijzonder
te Moskou de oinrelcenit
–
tg iii
‘.l’serwoutzy. 1-Let totaal dor vreemde middelen is nog
gering: 38 millioen Goitdroebel bij een telling van

–
82 millioen Goudroebel. De vermeerdering der vreem-
de middelen vond gedurende April in wat langzamer
tempo plaats dan in Maart- en in Februari, nl. met 61 pOt. tegen 145 pOt. in Maart en 92 pOt. in Fe-
bruari.

Wat het actiefbedrijf betreft moet worden opge-
merkt, dat het reeds voor de April-balans vastge-.
stelde, verlangzaamde tempo ook in Mei te bespeuren
is geweest. Terwijl de deposito’s met 61 pOt. toenamen,
zijn de disconto’s en andere vorderingen slechts 1net
30 pOt. (in Tsjcrwontzy) gestegen. In Maart be-
droegen deze getallen 145 en 75 pOt. Disconto’s en
andere voorschotten zijn, in duizenden Tsjerwontzy
uitgedrukt, van 1.809,8 op 1 Maart gestegen tot 3.915
op 1 Mei. Ook is het bezit aan buitenland-
sche gelden en devie’zen wat toegenomen, ni. van 16,5
pOt. tot 18,1 pOt, der balanstellng. Hetzelfde geldt
voor de goederenbeleenirigen, welke van 2,2 pOt. tot
4,8 pOt, opliepen.
Do rol van de Moskouscho en provinciale crediet-
instellingen blijkt uit de volgende cijfers:

Totaal-

Vreemde
telling

gelden

Disconto’s

in Miii. in in Miii. in in Miii. in

S. Rb.

0
/0

S. Rb.
0
/0

S. Rb.

0/

4 Moskousche banken

(nietfihialen) ….. 3403

90,2

1621 92,7

1653

92,4

5 provinciale banken 254

6,8

100

5,6.

72

3,9

Totaal ……..3657

97,0

1721 98,3

1725

96,3

Andere credietinstel-
iingen (22 onderlinge
credietvereen.,2 ban-
ken van leening,
1
maatschappij voor
landbouwerediet) ..
113
3,0 30 1,7 64 3,7

Totaal ……… .770 100,0

1751 100,0

1789 100,0

LTit deze tabel blijkt, dat do vier groote Moskouschc
b.nken (Prombank, Roscombank, Gosbank en Wseko-
bank met haar 35 filialen)- verreweg de voornaamste
iol spelen. De stijging der vreemde gelden is bij hen
niet slechts absoluut, doch ook in procenten sterker,
terwijl eveneens disconto’s en heleeningen zich snel-
ler ontwikicelen. Deze tendentie werd nog krachtiger
in April: op 1 Maart vormden de halansen dezer vier
banken 88,1 pOt. van het totaal., op 1 April 89,6 pOt.
en op 1 Mei 90,2 pOt. De verhouding hunner vreemde
gelden tot het totale bedrag hiervan steeg in den-
zelfdeu tijd van 86,0 tot 92,7 pOt. Disconto’s en ho-
leeningen zijn bij deze banken wat minder snel ge-
groeiden beliepen 93,6 pOt. van hot totaal per 1 April
en 92,4 pOt. pe;i 1 Mei. De stijging van de valuta- en
Warontransacties icomt ook voor rekening der vier
genoemde banken.

De credietinstituten in de provincie, met uitzonde-
ring van de -Dalbank in Tsjita, die onder bijzondere
omstandigheden werkt,
zijn
gen instituten van be-
teekenis. De telling hunner balans-en bedraagt slechts
400 millioen Sovjetroebels.
Wat de meest verbreide soôrt credietinstituten, iii. cle onderlinge credietvereenigingen aangaat, de tel-
ling hunner l)alansen is in den. loop van April van
59,3 millioen Sovjetroehel tot 92,6 millioen, d.i. met
55 pOt. gestegen;- (ih Maart bedroeg deze 136 pCt.).
Waar het aantal credietvcreenigingen, dat de gecom-
bineèrdo balans omvat, ster]c is gestegen, moet wor-
den verondersteld, dat gediireiide April de groei dezer
jnstituten merlcbaar langzame.r is geworden. De te-goeden stegen hij hen in April slechts van 25,4 mil-
lioen tot 29,5 millioen Roebel, dat is met 17 pOt.
tegen 152 pOt. in Maart.
In waardevaste eenheden omgerekend zijn dus de
tegoeden bij de onderlinge credietvereenigingen wrat achteruitgegaan en wel van 840 duizend Tsjerwontzy
op 1 April bij 19, tot 646 duizend Tsjerwontzy op .1
Mei bij 22 dezer ondernemingen. De totaaihalans cle-
zei- categorie is slechts van. :i,oG millio,gn ‘j’sjerwoiïLzr
op 2,02 millioen gestegen, cl.w.z. dat het gemiddelde

77

126

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari .1924

zelfs iets is gedaald en wel vair rond 100.000 Tsjcr-
woatzy op rond 91.000. Deze stagnatie was in het bij
zonder bij de Moskousche instellingen, die in de ge-
combineerde balans verreweg de grootste rol spelen,
het meest voelbaai.. De gecombineerde balans van dc
vier onderlinge credietinstellingen daalde van 68 pOt.
tot 64 pOt. van het totaal dezer categorie, hun vreein-
de gelden liepen van 84 pOt, tot 60 pOt. achteruit.
In Tsjo:rwontzy omgerekend :is het totaal bedrag der
tegoeden bij cle Moskousche instellingen van 113.000 Tsjerwontzy tot 459.000 gedaald. Zelfs de grootste in-
stelli ‘ig ill deze categorie, de Moskousche Maatschap-
pij voor Handel en Industrie, wei ker balans meer ctan
29 millioen Sovjetroebei beloopt, voelde den druk de-

mr ougrwstige ontwikkeling. Ten slotte zij er nog op geweae’n, dat de Mei-balan-
sen van de verschillende banken ccii belangrijke stij-gi:ng van de schulden aan de Goshank aanwezer.; hij
(le onderlinge e.reclietvereenigingen is deze zelfs van’ 12 pOt. tot 21 pOt. der balanstelling gestegen.
Nadat wij in dit artikel over liet Russisciie bank-
wezen .i n het algemeen hebben gesp roken, zullen wij
cle belangrijkste banken nog aan een nadere beschou-

wing. onderwerpen. .
Dr. S
. vÏjEirEn.

DE ÏNDU8TRJALISATIE” VAN N.-O.-INDIE.

II.

Ik sprak in het voorgaande deel dezer beschouwin-gen van cle T. 0. A. en dat dient nog nader te worden
uiteengezet. In den oorlog was het uiterst moeilijk
het noodige materiaal te krijgen voor diverse, Gouv.-

diensten. Het inkoopbureau van het Departement van
Koloniën trachtte toen in Amerika •te koopen en had
een bureau in New York en voorzag van daaruit In-
clië. Het zond ccii paar ingenieurs naar Java om con
tact te hebben tussehen aanvrager en bureau en een
beter oordeel over wal men noodig had en vroeg. En
toen de seheep r.aartbelemineringen verdwenen meende

men, dat het, goed zou zijn en economisch, dat er in
Indië zelf een centraal aanschaffingsbureau kwam otni
voor de diverse gouv.-behoeftci’i zoo mogelijk in Indi.ë
zelf te koopen en anders in Oostelijk Azië, AustraliO enz. ci.i cla.t steeds wat prijzen enz. betrof in verbin-
ding stond met het bureau in den Haag, opdat men
in onderlinge samenwerking steeds daar kon Icoopen
waar het voordeeligste w’as. Dat bureau, genoemd
T. 0. A. kwam tot stand en word tegen het advies in
van den directeur van L., N. en H. als afdeeling in
het Dept. van L., N .en H. iugeschovnn. :Do directeur
van L., N. en H. meende, dat zijn werkkring, die reeds
overbelast was, te ver van. dezen dienst afstond, waar
industrie’el-technischo zaken in. verband met handel
(inkoop) den hoofdschotei vormden. Do Regee.ning eelt-
ter meende, dat de T. C. A. bevorderlijk kon zijn aan
de Indische industrie én dus in liet clepartementaal
verband van T., N. en H., do dr:ie economische fac’
toren, behoorde en ook omdat deze zelf geen afnc-mei w’as en dus neutraal stond. Kant cii klaar, met
chef en standplaats en al Icreeg cle directeur van
N. en IT. de geheele zaak thuis gestuurd, maar te
Bandoeng gevestigd, dus voor dagelijksch overleg cii
contrôle practisch onbereikbaar.

Het idee van cle oprichting was goed. Millioenen
kunnen en door worden uitgespaard; maar alleen bij
krachtige,, doelbewuste, absoluut integere leiding kan
liet aan zijn dooi beantwoorden. Dan moet het zijn. een
centraal aanbestedi.ngsbureau voor alle gouv.-behoeften
aan mater:iaal en anders niet. Daar komt nog bij, dal;
cle T. C. A. reeds door zijn oprichting impopulair was
hij alle gouv.-diensten. Reeds vele jaren immers was
ieder clept.chef niet alleen, maar nog veel meer iede:r
ambtenaar van hoogereii eit lageren rang zoon beetje koopman op eigen houtje. Men zag op l)ait. boutven-
duties bijv. diverse gouv.-takken van dienst lustig ‘te-
gen elkaar opbieden. Ieder wilde immers die mateit
hebben, die hij voor de uitvoering van een werk noo-
ilig had en de financieele consequenties vom’ liet mud

lieten hem koud. ‘Velen hadden hun’ meer, maar-vooral
minder gemotiveerde sympathieën tegen diverse f a-
brikantei:t en leveranc:iers euz., maar vooral en bovenal,
er werd hun een deel van de macht, van de vrijheid, van de ambtelijke glorie ontnomen en wellicht voor
sdimmigen nog meer dart dat. Mcii moet in 1 ii. dië amb-
tenaar geweest zijn om’te beseffen wat, dat boteekont.
1)e T. C. A. zou do eischen en do qualiteit van dit of
van dat niet lcunncn beoordeelen cci. en meerderci’i
van do dept.hoo±den vooral trachtten, steeds gedron-
gen door hun ambtenaren, cle Regeering te overtui-
gen, dat wat zij noodig hadden alleen door hun zelf
of door hun ambtenaren kon worden gekocht Een
Icrachtige vuist aliee:n vermag clie dwaasheicl te bre-
ken. Immers geheel nauwkeurig kunnen alle leve-
ri.ngsvoorwaarclen worden gesteld en zelfs bij de keu-
ring do hulp van desicundigen van alle diensten won-den ingeroepen, wannee:r liet bureau daar zelf niet in
kan voorzien.
– Vooral de Rheiu-:Ilbe-Ui:uon kwestie, maar ook
andere zaken, diie later aan liet licht kwamen, deden.
den directeur van L., N. en II. cle noodzakelijkheid in-
zien, liet bureau te Buitenzorg, dlus onder zijn direct toezicht te vestigen en liet absoluut onpartijdig maar
met kracht aan zijn doel ‘te doen beantwoorden.
De
G.-G.
aarzelde, de toëi’i.malige Raad van Indii,
evenals ongeveer alle ambtenaren van Itoogen lang
weinig sympathie gevoelende voor dient dept.chef uit
de koude practijk, adviseerde in een zeer menlcwaar-
dig stuk, vol tegenspraak en wanbegr.i.p, tegen, en ten
slotte werd het advies van den nieuwen directeur van
dle. 1. 0. A. afgewacht, die als elk reehtgeaard ambte-
iiaar het koele klimaat van Baicloeng en verren af-
stand van zijn chef wei zal verkiezeii boven de boven-
genoemde motieven.
Ook om alle directe beïnvioedingen in zake leveran-
ciers enz. door liet te Bandoeng gevestigde departe-
ment der gouernemcntsbedrijven te vermijdeü was
vestiging te Buitenzorg aangewezen, gezwegen nog
van de soms zeer belangrijke f:inaneieele beslissingen;
die door den G.-O-. moeten worden genomen ell. waar-
voor mondeling overleg eerst tussehen T. 0. A. chef en
dopartemen.tehef en clan van dezen met deii G.-G.
011-

ontbeerlijk is.
Maar hij de oprichting van do T. 0. A. en bij juiste
werking daarvan moet nog ccii ander doel nagestrce’lfd
worden. T
–
let is gebleken, dat in den tijd, dat i’net mil-
l.i oenen werd gesmeten en practisch gesproken nie-
mand zich meer stoorde aan een wettig vastgestelde
begroot:ing, een groot kwaad zich had ontwikkeld.
1-let veratwoordeiijlcheidsbesef van liet corps amb-
tënaren der technische diensten vooral – zelfs onder
liet eorps B.B. drong liet door – was ort;iustbarencl
onder, dien millioenen stroom gedaald en het woord
,,retourcommissie” bij kleine, maar vooral hij grooto
leveringen werd ,,common sense”.
Het is der Regeering gebleken, dat meerde:re amb-tenaren, zelfs van hoogeu rang, belangrijke bedragen aa.i’i retonu’comniissie van bestellingen en op andere
wijs empoeheerden en zoo den lande voor millioenen
hebben benadeeld. Enkele gevallen w’erden bewezen
o.a. bij B. B. en eenige bij B.O.W. en cle sehuldlige bij
B.B. . . . . eervol uit ‘s lands dienst ontslagen, niet
behoud van recht op pensioen! Wat ‘niet anderen is
gebeurd, is mij onbekend. Voor eenige anderen weer,
waarbij van hoogen rang, is een onderzoek, OOk justi-
tieel in gang geweest, maar het is uiterst moeilijk
juridische bewijzen te krijgen. Maar dit staat ten slotte vast, dat alle aanwijzingen te zaaien de zekerheid heb-
ben gegeven, dat liet hedingen, casu quo accepteeren
van .retourcommissie. ten eigen bate, lang niet meer
ongewoon was. De belasting-ambtenaren met liet con-
troleeren van de 0. W.-helasting belast, ontdekten in
de hoeken van groote leveranciers meerdere van der-
gelijke delicten en zelfs in de boeken van een dier
firma’s wrerden
zeer
belangrijke bedragen gevonden
hij gouvernementsleveringen aan met bepaalde let-
tei’s aangeduide ambtenaren betaald. Naar ik meen is

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

127

het nog niet gelukt die code te oriteijferen. Men is
overtuigd, dat men schrikken zou als men de namen
kende. Is het wonder, dat in Indië het publiek zich
wel eens met verbazing afvraagt, hoe ambtenaren bo-
ven hun inkomen leven, terwijl bekend is, dat zij van
zich zelf noch door erfenis fortuin bezitten? Ook de
aanlegdienst van de Staatsspoor en de uitbreidings-
dienst schijnt allerminst vrij van dat kwaad •te zijn.
Daar immers zijn met leveringen vaak enorme som-
men gemoe.icL Ook het door ambtenaren zelf finan-
cieel geïnteresseerd zijn in aangenomen werken ton be-
hoeve van de Regeering en clie onder toezicht van d:ie
ambtenaren zelf staan, schijnt tot de trucs te behoo-
ren om ten koste vati den lande zich zelf •te bevoor-
deden. Mcii moet uit bovenstaande niet distihleeren.
dat alle ambtenaren zoo zijn, neen, maar wat vroeger groote uitzondering was en als con schande werd be-
schouwd, werd de laatste jaren in. een helaas gansch

ander licht gezien.
Tel
nu
, bij goede, consequente w’erki:ng van de
Ï. C. A. moet dat onmogelijk worden. Overigens werkt
de J. 0. A. met liet bureau in den 1-laag samen. Dat
do iridustrieelen in Nederland ook niet veel sympathie
gevoelen voor cle 1. C. A. is menschelijk, immers men
zit liefst zoo d:icljt mogelijk bij het vuur en ziet daar
liefst zoo weinig mogelijk aan de industrie in Indië
toegewezen, maat bij goede werking van de I. C. A.
samen met het inkoop-bureau in den Haag wordt het landsbelang bevorderd, wordt do industrie in Neder-
land en in Indië tot concurreiitie
01)
de wereldmarlct
gedwongen zonder, behalve die veelal ongelukkige 10
pOt., die leveranciers en fabrikanten uit te sluiten
ten hate van vreemden. Maar mag, gelijk boven ge-
zegcl, Indië geen maatregelen nemen zonder absolute
noodzaak, die groot nadeel berokkeiien aan het andere
deel van grooter Nederland, omgekeerd mag ook No-
cle.rland geen voorsprong hebben tèn koste van dat an-
dere doel van grooter Nederland, dat indië heet. Door
de we:rking vait het inkoophureau in den Haag teza-
men met cle 1. C. A. kati en moet dat doel tevens wor-
den bereikt tot groot voordeel van de Indische schat-
kist, die heel wat ccouomiseher wordt bediend dan bij
het koopman spelen van allerlei ambtenaren, gezwe-
gen nog van dc aan liet licht gekomen immoraliteiten.

In liet verband van de nijverheidsbevorderung iii
Indië is die uiteenzetting van de taak van de 1 C. A.
onmisbaar, maar tevens blijkt daaruit, vide de R. E.-lustorio, hoe ge’aar1ijk een dergelijk bureau voor de
z.g. Indische nijverheidsbevordering kan zijn, wanneer
het op eigen houtje werlct, in casu meer als speelhal
in de hand van een gedelegeerd lid van de commissie
voor de fabrieksnijverheid of van een chef van een der
technische departementen, zooals G. B. en B. 0. W.,

die onder de mom van die bevorderingstaak niet al-
leen de Regeering nutteloos en noodeloos voor mil-lioenen bindt, niaar onberekenbare schade toebrengt
aan de nationale industrie van grooter Nederland en
met ten voordeele maar zeer ton nadeele van de
schatkist direct nog op den koop toe

Alle regeerings-ambten, die zwevende zijn, dat is
buiten een.ig departementaal verband, leidou en moe-
ten leiden tot zulke excessen. De practijk toont aan
dat departementaal verband, d. i. departementale con-trôle onder cle verantwoordelijkheid van den departe-
mentsehef, niet kan worden gemist. Ze brengen on-
heil, kosten veel gold en bevredigen ten slotte enkel
liet ijclelheiclsgèi’oôl van d:ie ambtena:ren, clie hun
ideaal bereiken, wanneer ze kunnen zeggen: ,,Ik heb.
met geen departerneutschef te maken, maar enkel met
den G.-G.!”

J. SIBINCA MULDER.

OPSPO1?IN G 1
7
AN DE tii’STOFFEN.

Op 5 Sept. 1923 (b]z. 778) werd onder bovenstaarid
opschrift door mij in d:it weekblad gesteld:

lo. dat ton onrechte het aanhangig ontwerp-op-
sporing van delfstoffen, naast art. 10 ook art. 40 der
mijnwet van 1810 noemt als een artikel, waaraan vin-

ders recht op schadevergoeding kunnen ontieenen, ten
onrechte omdat zoowel de geschiedenis dier wet, als
de plaats van art. 40 (onmiddellijk aansluitend bij
artikelen, die niet over vergoeding aan vinders, maar
aan eigenaren van bovengrond liandeleti) l)owijzerl, dat
. art. 40 hiermede niet to maken heeft;

2o. dat liet loffelijk oogmerk der Regeering, om
voortaan vinders, die niet concessionnaris worden, rui-
nier te doen beloonen dan iii Nederland tot nu ge-
woontc is geweest, reeds met behulp alleen van art.
16 volledig kan worden verwezenlijkt, omdat dit ar-
tikel (dat alles overlaat aan de concessieacte) hiertoe
• alle ruimte laat;
3o. dat het echter beter ware, dit oogmerk zelf

in de
ivot
met een paar algemeene regels vast te leg-
gen om in de toekomst willekeur of schrielheid te
voorkomen;
en 4:o. dat het noemen van art,. 46 naast art. 10
• iets ergers is dan een juridische iuelegai:itie, omdat
hiermede naast en onafhankelijk van de Kroon, die
art. 16 zal toepassen, een andere autoriteit, iii. de
colleges der Gedeputeerde Staten op ditzelfde terrein
der vinders-vergoedingen zullen worden toegelaten,
zonder dat eenig wetsnrtikel behoorlijk de grens tus-
schen beider bemoeienis t:rekt.
In hescheid op liet Voorloopig Verslag, dat. naar
het nummer van 5 Sept. 1.1.. verwees, zegt nu de pas
verschenen Memorie van Antwoord:
ad. lum: dat een aantal er met name genoemde
fransche en belgische schrijvers en mccle cle frausch-
belgische practijk ook art. 46 beschouwen als een
vinders-artikel; te welke.n aanzien zij opgemerkt:
lo. dat een nederlandsch schrijver over mijnreeht,
Mr. B. F. Boekhold (,,Mijiirecht”, 1912. bl. 203
v.)

van andere meening is; 2e. dat noch de Memorie van
Antwoord, noch een der doo:r haar aangehaalde schrij-
vers de contra-argurnetitori uit geschiedenis en bouw
der wet weerlegt of zelfs poogt to weerleggen; 3o. dat
de Memoric van Antwoord een opmerkelijk zwijgen
bewaart over de praktijk in Nederland zelf (van pas
ware geweest een medecleehing, in welke gevallen Ge-
deputeerde Staten vaC Limburg art. 46 hebben toege-
past en waarom de Carl-concessie van 1879 en cle
Oranje-Nassau-concessie van 1803, beide met toepas-
si ng van art. 16, den coneessionnaris vergoeding aan
vinders hebben opgelegd, – en, naar ik meen, ook de
oudere Ernst-concessie – in liet geval van Carl zelfs
met uitclruklcelijke vermelding, dat liet een vergoe-
ding voor boorkosten is, terwijl de fr ansch-belgische
vrienden der Memorie van Antwoord de vergoeding
voor boo:rkosten brengen onder art. 46, d.w.z. ter vast-
stelling laten aan Gedeputeerden en niet aan de con’
cessie-aete);
ad 2uni: dat weliswaar art. 16 ruim genoeg is,
maar dat veiiigheidshalve art. 46 ddarnaast moet
worden genoemd, om te verhoeden, dat door parti-
culieren vindersrechten uit art. 46 worden gepre-
tendeerd op die terreinen, waai de staat zich (terecht)
liet vindersrecht monopoliseeren wil; waarop men
kan antwoorden, dat een aanschrijving aan de Oolle-ges van Gedeputeerde Staten vermoedelijk, dit prac-
tisch zoo goed als denkbeeldig gevaar zal ]cuuneri koe-
ien, terwijl het noemen van art. 46 het boven sub 4o.
genoemd bezwaar meebrengt, dat heel wat ernstiger is;
ad 3um: dat ,,het vinden van een algerneeuen
maatstaf, volgens wolken de vindersrechten in alle
gevallen zouden moeten worden vergoed …….tiet
wel mogelijk (is)”; in welke uitspraak liet legislatief
talent van ‘s Ministers ambtenaren kennelijk is on,
derschat; waarom zouden deren niet kunnen wat de makers der staatsexploitatie-wet van 1901 wèl kon-
den: in een algemeene formule vastleggen, waarop
vinders recht hebben?; de algemeene formule zal thans alleen ruimer moeten luiden dan zij deed in
1901, toen zij
alleen
de usantieele boorkosten ho-
vatte; liet departement wil voortaan ruimer vergoe-
den dan voorheen en wel naar twee maatstaven, hoor-
kosten en bewezen dienst; wii’het bovendien, wat mcii

128

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

mag aannemen, voor de toekomst wiÜekeur en terug-
keer tot de oude schrielheid uitsluiten, dan behoort het
prijs te stellen op vastiegging van iets als deze maat-
staven in de wet; stelt het verder, voor de concrete be-
paling der uit te keeren sommen, prijs op antceedeiten,
het kan deze vinden in de Eendracht- en Maasvelden-
vergoedingen uit de jaren 1011
on
1912,
die ook reeds
ruimer waren, dan die van ouderen datum; in het
stelsel van het wetsontwerp tasten alle toekomstige
Regeeringen, die art. 16 willen toepassen, in hetzelfde
duister rond, waarin totriu Nederlandsche Regeerin-
gen nu eens hooger, dan weer lager hebben gegrepen;
en in eenzelfde donker zullen zich toekomstige Gede-
puteerden moeten bewegen, onwetend als zij worden
gelaten aangaande de wijze, waarop boringen zullen
moeten worden vergoed: naar de feitelijk gemaakte,
naar de gebruikelijke, naar de gemiddeideboorkosten?
Ad 4um ten slotte antwoordt de Memorie met

geen woord.
Zij heeft een giede gelegenheid laten voorbijgaan,
om een niet onbelangrijk onderdeel van het Neder-
landsche mijnrecht nu eens behoorlijk te regelen.
D. ATM,
,
BLOM.

SCHEEPTTAARTONDERSTEUNING IN HET

BUITENLAND.

IV (Slot).

België.
De ondersteuning in België bestaat uit
directe steun aan de Lloyd Royal Beige, waarbij dc
Belgische Staat groot belang heeft.
De Lloyd Royal Beige geraakte, zooals bekend, in
financieele moeilijkheden, welke zich uitten toen, door
toedoen van de U. S. Shipping Board die.een vorde-
ring van 1.600.000 dollar op haar had, hare schepen in Amerika aan den ketting werden gelegd. De Belgische

staat
u
ras door de uitgegeven obligaties te garandee-

ren, schuldeischer voor 98 millioen francs.
Einde Juli van dit jaar kwam, met medewerking
van den taat, de reorganisatie tot stand van deze
maatschappij, welke met een vloot van 330.000 ton on-
geveer dc helft van de Belgische koopvaardijvloot be-
zit. De geheel volgestorte aandeelen, uitmakende het
oorspronkelijk 50 millioen francs groote kapitaal,
werden waardeloos verklaard en vervangen door be-
wijzen van clee]gerechtigdheid zonder aanduiding van
waarde. Het nominale kapitaal werd daarbij vastge-
steld op 153 millioen francs, warvau de Belgische
staat een groot deel voor zijn rekening nam.
Voor ons land, en in het bijzonder voor Rotterdam
is de vrijstelling van de z.g. ,,surtaxe cl’eut,repôt et

d’origine” van beteekenis.
T0j
is dit een. Fransehe
maatregel, die meer havenbelang voor Antwerpen dan
een scheepvaartondérsteuningsmaatregel is, doch ik
aeht haar te belangrijk om er, zij het kort, geen mei-
ding van te maken.
Het gaat hier om een van April 1921 dateerencie
FranschBelgische oercenkomst, waarbij de Fran-
sche.n voor overzeesche goederen via Belgische havens
naar Elzas-Lothrrigen vervoerd, vrijstelling van de
,,surtaxe d’entrepôt” verleenden. Hierdoor kregen Bel-
gische havens, en voornamelijk Antwe:rpen practisch
gesproken het monopolie van het doorvoer-verkeer
naar don Elzas. Als contraprestatic sleept België pra:-
tisch gesproken gratis schepen van Antwerpen naar
lDorclrech.t en omgekèerd, dus over Nederiandseh ge-
bied!
1
)
Zooals ik schreef wordt Antwèrpen in ‘t bijzonder
hierdoor bevoordeeld, daar een Fransch Decreet
het vervoer van die goederen. als direct ver-
keer naar Elzas-Lotharin gen beschouwt, welke in
StraatshuLg via Antwerpen over den Rijn binnen-
komen. Over andere Belgische havens in Elzas-Lotha-
ringen ingevoerde goedereu mogen, als gevolg hier-
van, niet vo.rclen verspreid buiten de Bhven-Rijn, Be*

1)
In
Februari
192
werdeu
01)
deze
mate a1dus 37 rijn.
(:Iwpeu
gesleept inet-:J.000 ton l;idiiig, histeind vo.r
of
komende
v:tmi Elzas-:Lotliniiageti.

neden-Rijn en Moesel-Provincies, terwijl daai-entegen
via Antwerpen over don Rijn ingevorde goederen
practisch over het geheele Noord-Oosten van Frank-
rijk mogen worden verdeeld.

Het is voorzeker in het belang van onze groote ha-
vens en in ‘t
bijzonder
van Rotterdam te hopen dat
onze Regeering gevolg zal geven aan het verzoek van
de K. v. K. te Rotterdam en met alle haar ton dienste
staande middelen tegen zulk een ongelijke bevoorrech-
tung van Antwerpen zal weten op te komen.

Japan.
Sinds 1896 bestaat in Japan een wet, welke
aan Japansche werven een zekei-e premie per ton uit
de schatkist toekent voor te bouwen schepen, welke
voor Japansche reederjen bestemd zijn. Een nieuwe
wet van 1910 bracht in de voi-ige wet eenige wijzigin-
gen, doch hetzelfde systeem bleef gehandhaafd. Voor
de toekenning der premie werden de schopen verdeeld
in twee klassen: A, passagiersachepen met meer dan
50 slaappiaatsen en B, ovetige schepén. De premies
werden toen als volg-t vastgesteld:

Klass
A

Klasse B
Groote vaart ……22 yen

19 yen
Groote kustvaart .

21

18
Kustvaart ……..19 ,,

16-
Binnenvaart ……14

14

In 1916 werd deze wet echter opgeheven, daar de werven, in aantal ongeveer vertienvoudigd, het toen
wel zonder de subsidies zouden kunnen stellen en
sindsdien is de Regeering aan den dikwijls grooten aan-
drang tot herstel van dit systeem weerstand blijven
bieden. Een bijzondere Regeeringscoromissie heeft daar-
entegen tal van andere indirecte ondersteuningsmaat-
regelen aanbevolen, wo. verminderde invoerrechten op
scheepsbouwmaterialen, handhaving van het invoer-recht op schepen, enz. en het schijnt dat deze aanbe-
velingen een gunstig onthaal gevonden hebben.

Subsidieering van lijndiensten bestaat eveneens
sinds langen tijd.

Voor het fiscale jaar 1923/24 beliepen deze in totaal
6.825.187 yen tegen 6.668.605 yen over de voorgaande
periode. Van dit bedrag ontvangt de ,,Nippon Yusen
Kaisha” voor hare maildiensten op Europa, Seattle,
Honkong en. Melbourne evenals het vorige jaar
1.450.000 yen. De Noord-Amerika
-lijnen
ontvangen
902.804 yen tegen 950.475 yen in het jaar tevoren,
terwijl vergoeding aan de Zuid-Amerika diensten van 1.478.140 yen dit jaar verminderd werd tot 1.249.627
yen. De verhoogde subsidies voor da vaart op Ohinee-
clie havens werden verre gecompenseerd door de ver-
laging der staatshulp voor de Noord- en Zuid-Amen-
kaansche vaart. –

Noorwegen.
De Noorsche lijndiensten worden vrij-
wel niet door de Regeering ondersteund. Er worden
slechts op bescheiden schaal eenige subsidies voor
mailvervoer verstrekt. Anders is het met de kustvaart.
Niettegenstaande deze voor de meeste andere naties is
opengesteld, is zij zoo weinig winstgevend, dat cle
Staat hier goidelijk moet bijspringen om cle noodza-
kelijke verbindingen ]angs cle 1500 mijl lange Noorsche
kust in stand te houden. In het midden van liet vorig
jaar werden ioor liet onderhouden van de kustvaart
door de Regeening offertes gevraagd naar keuze op ba-
sis van een gewoon contract of op time-charter basis. -De eenige aanbieding clie gedaan werd kwam echter
van de zijde van 4 maatschappijen, welke deze vaart
thans reeds gezamenlijk op time-charter basis onder-
hielden! Met deze reederijen werd onlangs een nieuwe
overeenkomst aangegaan voor den tijd van een jaar,
tegen een vastgestelde vergoeding van 215.00 Kr. per
schip niet de bepaling dat, zoo de kolenprjzerm. een ze-
ker bedrag te boven zouden gaan, de Staat deze hoo-
gere kosten op zich nemen, zou. In het tegenoverge-
stelde geval zuilen de reedenijen het voordeelige ver-
schil aan den Staat terugvergoeden.
in totaal was in het vorige fiscale jaar een bedrag
von 2 miii ben kronen voor
se1.15P
a4.tstIhsidies
op
do beg.rool i lig toegestaan, van welke som ongeveer

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

129

nou de lijndieneten. op cle omliggciiclo landen tea goede

komt.
Zweden.
•
Fn Zweden wordt
01)
tweeërlei wijze cle

nationale scheepvaart ondersteund: subsidies voor het
onderhouden van lijndiensten en een, staatsleeuings-
fonds voor cle reederijen, waaraan het beding is ver-
bonden, dat cle schepen der bevoordeelcie reedesijen op
Zweedsche werven moeten worden gebouwd. Boven-
dien heeft terugvergoeding plaats van de inkomende
rechten betaal cl voor scheepsbouvmiteri alen.
De toegestane leeningen en terugbetaalde rcehteu
heliepen in:
(Leeningen) (Terugbet. rechten)

1918 …………5.090.000 Kr.

513.149 Kr.
1919 …………3.850.000 ,,

117.718
1.920 …………3.230.000

813.094
1921 …………4.058.000
1922 …………3.818.000
1923 (t. einde Apr.)
.
1.379.000

Aan de bovengenoemde lijn.dienstsubsidies werd in
1923 voor de lijn Stoc.kholm—Abo (Finland) 40.000
Zw. Kr. uitgekeerd en hetelfde bedrag voor de route
G’oth enburg—Frederikshaven (Denemarken).
De oveizeesche mails worden echter per spoor ver-voerd naar de Miclden- en Zuid-Europeesche havens,
ten einde vafldaar door de groote oceaandieusten ver-
der te worden geëxpedieerd.
Spanje.
De Spaansche koopvaardij is na den oor-
log sterk in aanzien afgenomen en haar toestand is
verre van rooskleurig. Behalve bestendiging der be-staande kust
aartsubsidies wordt thans zoowel door
de wilde vaart als door de scheepshouwindustrie op financieele staatshulp aangedrongen. Tevens is ver-
mindering gevraagd van de hooge rechten, welke thans voor elken uit oceaartbooten ontscheepten passagier te
Barcelona gelieven worden.
Het nieuwe Dir.ectorium onder Primo de Rivera
schijnt voornemens te zijn de Spaansche scheepvaart kracbtdaclig te ondersteunen door nationale lijndien-
sten in te richten, aan welke de geheeie overzeeselie
uitvôer zal worden voorbehoudei.
2)

Aan het eind van mijn oveizicht gekomen wil ik
niet nalaten erop te wijze, dat over ‘t algemeen de
scheepvaart het beste op eigen wieken drijft (de uit-
drukking klinkt wat vreemd ten aanzien van schepe.n!)
en in die landen het meest is ontwikkeld, waar zij het
minst door regeeringssteun kunstmtig wordt bevor-
derd, ik geloof dan ook dat er in ons land niet veel
reoders te vinden zullen zijn, die in gewone omstan-
digheden meer zouden willen vrlangen dan het in vrij-
wel alle zeevarende naties gevolgde sübsidie-systeem
voor .niaildiensten. Wat zij vooral in deze voor de ree-
clerijen zoo moeilijke jaren met nadruk verlangen is niet zoozeer iets positiefs als wel iets negatiefs, d. i. minder lasten, hun door den Staat en gemeenten .i ii
velerlei vorm opgelegd. Bovendien verlangen zij, dat
de Regeering daar krachtig optreedt; waar regeerings-
bemoeiïng onontbeerlijk is; ik bedoel hier het sluiten
van een handelsverdrag met Rusland.
». K. v. L.

JNDUSTRIALISATIE VAN N.-O. JNDJE.

Ir. C. Hoyer te Nijmegen schrijft ons:

Een artikel over dit onderwerp van d hand van
een oud-directeur van Landbouw,
1
7
jjverheid
en Han-
del, kan men zich iets lezenswaardigers denken voor
een directeur van een. jong ,Tava-bedrijf?
Tot mijn spijt heb ik echter na de lezing moeten

De leeningsaanvragen voor het jaar
1924
beliepen in
totaal Kr.
11.289.000,
terwijl voor dat jaar Kr. 4.500.000
door de Regeering beschikbaar
zijn gesteld. Hiervan dienen
Kr.
3.000.000
voor verhooging van het leeningsfonds.
Dezer (lagen werd gemeld, dat van alle schepen in Spaan-
sche havens met ingang van
1
Februari jl. een tonnage-
belasting zou worden geheven. De opbrengst komt ten goede
der Spaansche reeders ter vergoeding van het gemis aan in-
komsten, geledeii wegens het vaststellen der vrachtprijzen door de Regeering gedurende den oorlogstijd.

vaststellen, dal het artikel
vrijwel
niets met econo-
mie, noch met statistiek te maken had en slechts
berichten had gegeven over cle slechte verhouding van
den schrijver tot een gedelegeerd lid van een commis-
sie, welle niet op de juiste wijze in zijn vroeger be-
heerde Departement ‘was geclassificeerd.
De verhouding schijnt zoo slecht geweest te zijn,
dat de heer Sibinga Mulder blijkbaar geen kennis
heeft willen of kunnen nemen van cle voorwaarden,
waarop het contract gesloten werd door het Ned. md.
Gouvernement en de Papierfabriek Pada] arang.
Zoo vraagt de heer S. M., waarom de papi.e:rfabrielc
in de stelling Bandoeng geplaatst moest worden. Ik
zou kunnen wijzen op de gebleken groote ondoordring-
baarheid tegen kogels van rollen papier, en het spijt
mij, dat ik eerst thans door den heer S. M. op (le ge-
dachte gelcornen ben van het groote nut van de pa-
pierfabriek te Padalarang bij een eventueele verdedi-

ging van de Bandoengsche hoogvlakte tegen. den bui-
tenlandschen vijand. Aangezien ik zelf het terrein
gekozen heb, ken ik den heer S. M. melden, dat het
Gouvernement in geen enkel opzicht geïnfluenceerd
heeft bij de terreinkeuze en dat men deze ligging van
de fabriek, als men niet alleen, zooals den heer S. M..
let op den afstand waarover
aanvankelij1
het rijststroo
moest worden aangevoerd, bijna ideaal mag noemen.
Dat de artesische bronnen geleidelijk in clebiet ver-
minderden en dat daardoor overgegaan moest worden
tot het leggen van een lange waterleiding was zeer
zeker een tegenvaller, welke echter door den vooraf
geraadpleegden geologischen dienst niet verwacht of
voorspeld is kun non worden. –
De schrijver stelt dan de vraag, of de papierfabriek
op den duur de concurrentie zal vol kunnen houden.
Als de oprichters gedacht hadden deze vraag niet be-
vestigend te moeten beantwoorden, dan zou de fabriek
toch niët gebouwd zijn, dunkt mij.
Ja, ten slotte lcomt dan een verzuchting, welke zeei
sympathiek aandoet bij dozen oud-directeur, waaron-
der de afdeeling ,,Nijverheid” ressorteerde en die na-
tuurlijk van harte hoopt, dat die papierfabriek, welke
çloôr de bemoeiingen van zijn antagonist tot stand
kwam, een succes zal blijken te zijn, omdat zijn liefde
voor de Nijverheid boven persoonlijke wrijving hoog
uitgaat. Vol zorgen voor dat jonge bedrijf schrijft hij
dan: dat cle Papierfabriek Padalarang zoo’n hooge
prijs voor het vroeger waardelooze stroo betaalde en
stelt de mysterieuse vraag: ,,Hadden opkoopers daar-
bij belang?”
Gelukkig dat de schrijver een deel van zijn liefde
destijds ook gaf aan den ,,Landhouw” en het zal hem
een groote. verluchting gegeven hebben, toen hij be-
dacht, dat dit andere troetelkind van hem ten minste
een voordeel behaalde, toen die nieuwe industrie voor
een vroeger waardeloos afvalproduct zoo’n hoogen prijs
wilde betalen. –

De heer S. M. moet ook niet juist zijn ingelicht,
toen hij meldde, dat voor het stroo zelfs een prijs be-
taald was, die het beste Hollandsche haalde; maar
zelfs al ware dit zoo, dan mag ik toch wel aannemen,
dat het hem bekend is, dat in Holland geen rijst
groeit en wil hij zeker wel van mi) aannemen, dat voor den papierfabrikant de waarde van rogge- of
tarwestroo niet geljic is aan die van rijststroo. –
Ir.
C. HOYER,
– . Directeur Papierfabriek Padalarang.

HET RUBBER VRAAGSTUK.

De heer A. 0. Mees te Rotterdam schrijft ons:
Het onderwerp ,,Rubber-restrictie” is nog steeds niet uitgeput, de voorstanders laten niet na telkens
weder in het openbaar te getuigen van hunne onver–
anderde meening; in den laatsten. tijd wordt ook tel-
kens weder gewezen op ontstemming in Engeland te-
gen de Nederlandsch-Indische planters, die hun gang gaan, los vah het kunstmatig
ingrijpen
middels oogst-
beperking en die zich geen dwang wenschen te zien
opgelegd.

I30

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6
Februari 1924

(
:
)bk cIiken af art toe be:i.iciteit in de bladen op, clie
de aieetiiug zouden iva]en doen post’atteii alsof ei
ke:iiter:i.ng zou zijn gekomen. in cl ieu kring van Nc-
clerlandsch-Indisehe bela:iighebbericleu, die zich tegen
de oogstbeperking verklaaxd heeft en clie trouwens cle
meerderheid der ondernemers vormt op de basis van
de met rubber bep]ante oppervlakte. 3a, in een week-
overzicht werd zelfs dezer dagen gezegd, dat rubber-
aandeelen op de beurs vast waren op berichten, dat
er kans is van invoering, ook in Nederiandsch-Indië,
van de oogstbeperking.

Afgescheiden van het feit dat ei sede:rt een paar
jaren in Nederlandsch-Indië reeds minder geoogst
wordt,, doordien minder intensief getapt wordt, om
den boomen meer rust te geven, is er noch van een voornemen bij de Ned.-Ind. Regeering, noch bij de
particuliere ondernemers eenige sprake, om zich als
nog bij de Britsch-Indische algemeen bindende ge-
dwongen oogstbeperking aan te sluten. Men blijft zich
op het breede stai:idpuut plaatsen, dat men goed doe:i
niet te z:i.en naar oogonblikkelijk voordeel, door te
trachten den prijs kunstmatig omhoog te werken,
noch zich te laten beïnvloeden door critielc
•
uit hel

buitenland, maar zich af te vragen, welke de beste,
gezondste po1itek is, om op den duur te komen tot cle
incest normale verhouding tusschen voortbrenging en verbruik. En het antwoord op die vraag meent zoowef
de hierboven, genoemde meerderheid van particuliere
ondernemers als cle Nederiaudsch-Ïndische Regeering
te moeten zoeken in de richting van den natuurhijken
gang van zaken. Kunstmatig opgevoerde prijsstandi
werkt uitbreiding van cultuur en overproductie in. de
hand, overproductie straft zich door lage prijzen –
een vooralsnog matige prijs zal de cultuur beperken.
Herhaald zij hier, wat dezerzijds reeds eerder geschre-
ven werd: op den duur moet de marktprijs van elk
product boven de normale producti.ekosten liggen.
1)

Ten bhijke van het nog steeds onveranderd stand-
punt der Nederlandsch-Indische Regeering volgt hier een overzicht van eene mededeeling gedaan door Di. A. A. L. Riitgers, Directeur van het Departement van Landbouw aan het ,,Nieuws van den Dag van Neder-
landsch-Indië”, naar aanleiding van voornemens van
Britsche zijde, om te trachten in Nederlandsch-Ïndië opnieuw de invoe:ririg van de oogstbeperking te be-
pleiten. A. C. Mises.

De heer Rutgers deelde aan liet blad o.a. het volgende
mede:
Het is in de eerste plaats gevaarlijk, om te trachten op
kunstmatige wijze door productie-beperking de prijzen v;ut
een product hoog te houden.
Overigens, vervolcle de directeur van landbouw, is cle
beperking volgens het Stevenson-outwerp ccii mislukking.
Zoowei Malakka als Ceylon zijn met hun productie ver
boven cle vastgestelde maximum toelaatbare productie ge-
gaan, zelfs ongeveer 15
it
20
pCt. Men heeft er niet mede
kunnen bereiken wat men dacht. M. i. zit de carcliitale fout
iii de fixeer ing van cle standaard.productie; als norm”
werd aangenomen de uitkomst van
1920,
zoo hijv. voor Ma-

lakka
275.000
ton, terwijl mij van gezaghebbende zijde ver-
zekerd is, dat Malakka op dit oogenblik niet meer dan
245.000
zou kunnen produceeren.
Voor Necl.-Incliii is bovendien nog steeds het bezwaar: de
hinlandsche productie. Volgens de jongste cijfers mag voor
1923
een Inlandsche productie van
45.000
tons verwacht
worden, tegen een van de Europeesche cultures ad
84.000
tous. Bij stijging van den rubberprijs boven 1 sli.
3 p. –
liet
ideaal van de Britsche producten – zal de Inlandsclie pro-
ductie in de toekomst absoluut ongeliniiteerd toenemen, en
de Britten zullen van hun restrictie het omgekeerde resul-
taat krijgen van hetgeen ermede ten doel wordt gesteld.
In de praktijk zal het onmogelijk blijken daar maatrege.
,leii tegen te nemen. Andere bezwaren tegen de invoering
der restrictio hier te lande zijn o.a. liet feit, dat door dc be. zuinigilig iii het tappen, dat door le Europeesche onderne-
mingen hier werd ingevoerd, reeds een aanmerkelijke be
perking der productie werd verkregen. Biji’. alleen op Su-
matra’s Oostkust tapt
70
pCt. van de bij de A. V. 31. 0. S.
-,,
mgcs]oteti ocderiiemingea periodiek instede van dagelijks:
Dc door deze veranderde, tap-systemen bereikte beperking
1)
[Zie
pag.
521
van dec jaargaug
1922.
– Red.]

ruit cle ophrettgit belraagt zekei’
16 i 20
pCt. Bescliouw’t
men nu dc volgen’e Indische producticcijfers om te zien,
waartoe de restrictie volgens het Steveuson.schema zou
Id.
den: Inlandscite productie
45.000
tons, i3ritsche productie
28.000
tom en andere Europeesche procl.
58.000
tons.
De :rnlandsche productie is niet te beperken, die van de
.Britsahe ondernemingen is volgens de leiders reeds onder-
hevig aan de bepalingen van cle Stevensoim-verorclening, zoo-
dat ten slotte alleen alsnog voor restrictie in aanmerking
zou komen de opbrengst van deandcre niet-Inlandsche on-
dernemingen. Veertig procent daarvan is
23.000
tons. Wel-
miii, er is geen sprake van dat deze beperking va.n
23.000
tous ooit gehaald zal kunnen worden, daar men voor de
periodiek tappende ondernemingen een groote correctie zou
moeten toestaan.
De Inlandsche ruhberctiltuur is een niet te onderschatten
gevaar voom; de Europeesche: in
1923
is de productie-ver-
houding reeds 1 : 2 ])jambi – ecn der voornaamste streken
voor de Inlandsche rubber – produceert alleen reeds
15.000
tons, d.i. bijna de helft van de geheele productie van Java.
De rubbercultuur dreigt denzelfden weg op te gaan als de
klappers, en een bevolking-cultuur te worden. Men geeft
zich daar m. i. niet voldoende rekenschap van en dit is niet
tegen te houden, tenzij door een plantverbod. En daarbij
stuit men dan op hetzelfde bezwaar als bij de invoering
van een productie-restrictie, nI. dat iii de praktijk contrûle onmogelijk zon blijken. Bovendien zijn gelukkig de tijden
voorbij, dat uien, aan de inheemsche bevolking zou kunnen
verbieden aan een voor haar zeer winstgevend landbouw-
bedrijf uitbreiding te geven.
De Europeesche cultuur kan het mi. alleen winnen door
intensiveering, maar in hoeverre dat mogelijk is, valt nu
nog niet uit te maken. ]3ij (le suiker heeft de intensiveering een goed resultaat opgeleverd, maar bij cle klappers niet.
Het is intusschen vel aardig, om in dit verband op te
merken, dat, indien de niarktprijs van rubber benedeti de
40
cts. per halikilogramn komt, liet bedrijf voor den Imilander
blijkbaar niet loonend genoeg meer wordt. Een verlaging van dcii marktprijs – liet tegenovergestelde derhalve van
wat de Britten willen – zou de :Fnlandsche rubber-cultimur
kin tiert doen verclw ijnen.

DE STUDIE VAN DE ECONOMIE 4AN ONZÏJ

UNIVERSITEITEN.

De economische caechisntus van Mei. van Dorp.

Er komt schot in de economische geloofsleer van Mej. van Dorp. ik had mij niet vergist. De brochure
,,Het bankroet der tegenwoordige sociale politiek”,
was de formuleering der openbaring. ,,Ik heb daar on-
geveer zulk ccii catechismus tiachten te geven”, ver-
klaart zij nu zelf in haar tweede artikel. Maar zij be-
spaart mij de moeite, mijn Sociale Voorzorg-artikel
van September 1022 na te slaan. Want nadrukkelijk
deelt zij mee, dat het eigenlijk maar op één waarhèid
aankomt. Men lette dus wei:
,,Trouwens alles is feitelijk te her]eiden. tot die
ééne waarheid, dat een mensch nooi.t aanspraak kan

maken
OP
meer hehoeftebevrediging, dan hij door het
werk zijner handen schept.”
Dit moet dan wel zijn het meest pure resultaat van
liet zwoegeA dnr economische wetenschap. 1)e alpha en
cle omega van wat de Oosten.rjldsehe waardeleer te
voorschijn bracht. Maar men vergete clan ook niet, dat
die leer in. wiskundle haar ,,denkkracht” staalde en
daarin, vond ,,een geschilct middel, om alle d.waalleer
buiten. de deur te houden”.
Wij zouden de gouden formule niet eerbiedigen
schroom willen gaan ontleden. Met haar moet immers
de Economie ,,tegenover het groote publiek dezelfde
autoriteit” krijgen, ,,als alle andere wetenschappen
thans hebben”. Hoe zou men het dan wagen te pro-
faneeren? Maar, helaas, we stuiten aanstonds op die
,,schepping van het werk der handen” in verband met
de ,,behoeftebevrediging”. Want daar zit nu juist cle
kneep, waarom de Oostenrijksche waardeleer zoovelen

niet voldoet.
Zij
meenen, dat die heer het tastbaar ob-
jectieve element der ,,beho’efteevrediging”: ,,de schep-
ping van liet werk der handen” niet,, of niet voldoende
omvat. Maar bovendien: de beide begrippen
zijn
z66

elast.isch, dat de forniulo nietszeggend is geworden.
De ,,Zurechnu.ngslehre”, o.a. het werk van Olark in zijn ,,Distributi.on’ pf Wealth’, zegt al].een iets i’öor

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1.31

ccii hypothetische, wil men: statische samenléving.
iTonderd en een dynamisëhe factoren – rnachtëpoei-
t.ie. marktpolit,iek, Staatsbemoe.iing, verandering der
techniek, eiiz. eriz. – geven een eindelooze variat:ic,
zoowei aan de ,,behoeftebevrediging” als aan ,,cle schep-
ping van liet werk der handen’. Ten slotte: de ,,aan-
spraken” der menschen zijn juist de voorname regu-
lateurs bij cle bepaling van de waardeeringen, machts-
posities, Staatsbemoeiing, ja zelfs techniek-verande-
ring. Die regulateurs moeten we loeren kennen, dc
dan verkregen kennis nog rijkelijk aanvullen met fei-
tenmateriaal, v66r wij eenig h&û-vast bezitten. Een ai
gemeene formule kan niets anders zeggen dan dit: lièt
objectief deel van de behoeftebevredliging van cle ge-
heele menschheicl kan niet grooter zijn dan het totaal
van het aanwezig objectief gebruiksmiddelenfonds.
Maar dat is een waarheid als een koe, met welker pro-
ducti.e men tegenover liet groote publiek zeker geen

autoriteit krijgt.
Wij zijn dus met de ,,waarheid”, waartoe ,,alles te
herleiden is” geen stap verder gekomen. Er zal meer
moeten worden gepresteerd! En ik kan ten volle blij-
ven zeggen, wat ik in mijn Sociale Voorzorg-artikel
schreef: ,,niet de algemeenheden van economisten als Mej. van Dorp zullen overtuigen; wel: redeneeri.ngen op veel en goed geordend materiaal opgebouwd”.

In haar tweede artikel is Mej. van Dorp van de
ujterste welwillendheid te anijwaart. Ofschoon ik tot
,,de R.-K. Partijen (1)” behoor en. dus ,,nooit een weten-
schappelijk-zuiver standpunt i.z. het arbeidsvraagstuk
(zal) kunnen innemen, voor ôf de encyclick (Rerüm
Novarum) ôf het onfeilbaarheicisleerstuk van de baan
is”; ofschoon echter nôch. de e.ricycliek, nôch het on-
feilbaarheidsieerstuk tot dusver werden opgeruimd; wil Mej. van Dorp, die – belangwekkende mededee-
li,ng! – ,,p.rotest.ant” is, doen ,,geheel alsof deze moei.-
li,jkheicl niet bestond” en mijn polemiek ,,gaarne” be-
antwoorden. Zou ik dan niet dankbaar wezen? Mij ii
daukbare stemming wordt wat vergald door den. twij
fel, of H.Ed. mij als ,,een halve(n) idioot” beschouwt;
want de ,,veiligheidshalve” gedane toevoeging, dat Mej.
van Dorp ,,niet
al’)
(haar) tegenstanders voor halve
i dioten wen sch (t) iii t te maken” klinkt allesbehalve
gerutstellcnd. Vergeet ik toch niet, dat
mijn theo-

rieën ,,te bestrijden (zijn) niet een eenvoudig beroep
op (16 logica”; ja, mijn ,,resultaten(!?) zijn in strijd
met de logica”. Mij voegt dus een angstige bescheiden-
heid, al heb ik wei eens meer met zulke aanvallen op
mijti logica afgerekend, en al ben ik geneigd om hij
een auteur, die als ik zeg: ,,dat niemand het recht
(heeft) zi.cli met ceni.g gezag over economische vraag-
stuldn te uiten, tenzij vast staat, dat hij zich met de
borst op de studie van die vraagstukken toelegt”;
2)

mij
laat
zeggen:
,,dat ieder een wetenschappelijk eco-

nomist is, die zich met cle borst
0])
de studie van cle

economische vraagstukken toelegt,” l) – al ben ik
geneigd bij zoo iemand niet alleen aan gemis van alle
logica, maar nog aan iets heel anders te denken.
* *
*

En hiermee basta Ik ben niet van zins, – in
zoO-

ver dus mi nier welwillend clan Mej. van Dorp, – om
haar de verhouding .tusschen geloof en weten nog eens
duidelijk te maken; ook al durf ik nauwelijks ver-
wachten, dat bijv. de inaugurale rede van mijn Collega
Welschen of Beysens’ Oriteriologie ooit in haar han-
den zouden komen. De manier, waarop zij ,,onfei –
baarhe.idsleerstuk” en ,,encycl i.ek” aanraaict, zou mij
maar weer ,,venijnigst” doen ,,aanvallen”, en het ge-
waardeerd woord, dat wijlen Staatsraad Struycicen
mij na dat ,,venijn.igst” Sociale Voorzorg-artikel
schreef: ,,De aanval is scherp maar verdiend”, zou
mij niet meer kunnen troosten.
liet is al erg genoeg: dat ik mijn lectuur van cle

t)
Cursiveering mijnerzijcls.
V.
2)
Zie E.S.B. hlz. 80: koloni
1,
regel
24
tot
21 . o.
2)
Zie E.-S. B.
blz. 107, kolom 2,
regel
13
tot
11 vn.

Ludwig von Pastor-hulde ‘to Rome moëst- stajceh,
;
m
mij zôô te gaan ergeren en dit stuk te moeten schrij–
ven.

J. A. VERAART.

*

Ik zou mij kunnen bepalen tot het aanhalen van een
raak Fransch gezegde over dengene, die ‘zijne gelijk-
moedigheid verliest; maar ik wil nog met een paar
woorden samenvatten, wat er in de repliek van p:rof.
V. eigenlijk te lezen staat.
In de eerste plaats, dat prof. V. zeer verbolgen is
:

omdat hij niet ten onrechte vermoedt, dat ik zijn
geweldige Sôciale Voorzorg-artikel niet au serieux
heb genomen, en mij
flU
tracht te verpletteren met dc
– autoriteit van een – op zijn gebied zeer geacht –
hoogleeraar in het staatsrecht. Zooveel kinderljkheid
ontlolct mij een glimlach.
Het is mij met den besten wil niet mogen gelukken
te
begrijpen
waar ,,nu juist de knoop zit”, Waarom de
Oostenrijkscho waardeleer Z.H.G. niet voldoet. Wan-
neer het op de geijkte bëwering neerkomt, dat cle
,,Zurechnungsiehre” niet zou gelden voor een dyna-
mische – dus voor een werkelijke maatschappij, dan
moge daarop hier zeer in liet kort dit antwoord gege-
ven worden,, dat dit even Onjuist is, als wanneer men
zou beweren, dat en wet, waaromtrent men in het
].uchtiedig geëxperimenteerd heeft, buiten het luçht-
ledig niet zou gelden.
Ten slotte dit, naar aanleiding van prof. V.’s ho-
schuld iging, dat ik zijn bedoeling onjuist zou hebben
weergegeven: ik heb angstvaiiig gespeurd, of ik ei-
gens in prof. V.’s a:rtikel een criterium kon vinden
voor het onderscheid tusschen wetenschap en beunha-
zerij. Ik meende er inderdaad ecn opgediept te hebben.
Nu prof. V. d:it wraaict, constateer ik alleen, dat mijn
hooggeleerde tegenstander zulk een criterium in liet
geheel niet heeft trachten te vinden en dus bhkbair
liever berust in een toestand, waarin de beunhazerij
niet
buiten de deur wordt gehouden: Inderdaad, prof. V. had beter gedaan z:i.ch maar in
de Pastor-hulde te blijven verdiepen. Qu’alla.it-il faire
dans culte galère? E.
C. VAN
Doar.

BUITENLANDSCHE MEDEWERKING.

DE FINANCIEELE rJO]5STAND VAN FRANKRIJK EN DE KOERS VAN DEN FRANC.

Prof. Bertrand Nogaro te Parijs schrijft ons:

De koers van het Pond Sterling is, gelijk bekend, te Parijs tot bijna 100 francs gestegen. De oorzaken van
deze plotselinge daling van den franc zijn ongetwij-feld in de financieele mihieux voldoende bekend en
misschien in liet buitenland nog beter dan te Parijs.
Evenwel, is op een eerste baisse-golf, die van buiten
kuram, een tweede en grootere, van de Panische beurs
uitgaande, gevolgd, welke haar oorzaaic schijnt te vin.-
den in de psychologie van de. Fransche markt. De Regeening heeft zich inderdaad bij de overeen-
konisten van 14 April en -29 December 1920 tegen-
over de Banque de France, verplicht, teiken jare 2
mihliard van het aan haar vêrleende voorschot af te
lossen. Nu had cle Staat reeds in 1922 slechts 1 mii-
hard afgelost en over 1023 is dit bedrag na eenige
aarzeling naar het schijnt. ‘tot 800 milhioen vermin-
derd. Om de waarheid te zeggen was de verplichting,
welke de Staat in 1.920 op zich had genomen, 2 mi.).-
hard per jaar af te lossen, zecr weinig ln overeen-
stemming met de omstandigheden, indien men reke-
ning houdt met de noodzakelijkheid, waarvoor dc
Fransche Staat zich gesteld ziet, nieuwe heeningeri
aan te gaan voor het herstel van, het verwoeste gebied.
Doch
te
ijverige verdedigers der met de Bank geslo-
ten overeenkomsten achtten het oogenbhik geschikt, ir,
dc pers een groot rumoer te verwekken even deze
ni:euwevermind.ering va:n de aflossing doo:r den. Staat.
In ecu land, waarin men zeer weinig d irectd ei’vari ng
ten opzichte van wisselkoersproblemen bezit en-waar-
in de- gdheël’e gel’dpolitick tot dusverre scheen to kunt-

132

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924
een worden saineligevat in het woord ,,defletie.”,
schijnt deze onhandige perscampagiio er zeer toe heb-
ben bijgedragen ccii vertrouwenscrisis in liet leven te
roêpen, clie echter van geheel voorbijgaanden aard
schijnt te zulJen zijn.
Hoe liet ook zij, cle Regeering heeft op cle meest
energieke wijze gereageerd door te verklaren, dat zij
besloten heeft 1 milliard nieuwe bezuinigingen door
te voeren en zich de beschikking te verzekeren over
6
4
7 milliard nieuwe inkomsten. Volgens het rapport,
dat zoo juist door den heer Bokanowski,
algemeen

rapporteur over de begrooting, bij de Kamer van
Af-

gevaardigden is ingediend, zullen de nieuwe midde-
len 6.234.000.000 francs bedragen, als volgt ver-
deeld:
Bezuinigingen: 1 milliard.
Verhooging van het grootste deel der belastin-
gen met 20 pCt.: 3.630 millioen.
Verhooging van diverse belastingen: 354 mil-

ii oen.
Maatregelen tegen fiscale fraude en navorde-
ring van ontduikingen: 1.250 millioen.
* *
*
Deze Verhooging der middelen schijnt ruim voldoen-
de. De gewone begrooting voor 1924, die met enkele
wijzigingen dezelfde was als clie voor 1923, welke.irj
beginsel voor twee jaar was aan genomen, was in even-
wicht. Zij omvatte alle gewone uitgaven der openbare
diensten en bovendien ongeveer 4 milliard voor rente
op leeningen, aangegaan voor verhaalbare uitgaven,
d.
w.
z herstel van het verwoeste gebied en pen-
sioenen. Het totaal der voor 1.924 geopende credieten
beloopt 23.518 millioen,
1)
waarbij nog gevoegd moeten
worden 78 millioen, zijnde icosten voortvloeiende uit
nieuwe wetten, tezamen dus 23.596 miljoen. Ander-
zijds zijn de inkomsten op 23.599 millioen geschat,
waajbij weliswaar rekening is gehouden met een meer-
opbrengst der inlirecte belastingen van 1 milliard.
Ten slotte moet men in aanmerking nemen, dat dc
ontvangsten voortaan
vrijwel
uitsluitend uit perma-
nente bronnen zuilen vloeien, aangezien buiten ge-
wone ontvangsten slechts voor ongeveer 950 millioen
onder de bovengenoemde cijfers voorkomen.
De 6 milliard nieuwe middelen hebben dus tot doel
de buitengewone begrooting der verhaalbare uitgaven
in evenwicht te brengen. Gemakkelijk valt de tegen-
zin te begrijpen, welke de Fransch’e belastingplichti-
gen zouden kunne:a hebben, aldus voor het herstel der
verwoeste gebieden te moeten betalen. Gedurende lan-
gen tijd heeft men zelfs verzekerd, dat dit ondenk-baar was. De waarheid is echter, dat het een moei-
lijke en pijnlijke, doch geen onmogelijke taak is. De
Fransche Regeering heeft den moed gehad zich op
het standpunt te stellen, dat het beter was deze uien-
we belastingen op te leggen, hoe zwaar hun druk ook
moge zijn, dan het crediet van Frankrijk tot een on-
derwerp van gesprek te maken.
Dit besluit was ongetwijfeld niet van dien aard,
dat de gewone meerderheid, waarop de Regeering
steunt, er zich in zou verheugen. Deze zal dan ook zeker in geen enkel opzicht van eenige voldoeuing
met den maatregel blijk geven. Anderzijds zullen de
partijeu der linkerzijde en de rest in het algemeen het
systeem van de 20 pOt. be’treuren, waarvan de wer-
Icing zal zijn, dat diegenen worden overbelast, die
reeds meer dan hun rechtmatig aandeel opbrengen, in
plaats van een rechtmatige
bijdrago
in cle openbare
uitgaven te heffen van de groote landeigenaars en
achters, die door de wijze, waarop de inkomstenbe-
lasting wordt gelieven,
bijna
geheel vrijuit gaan.
Maar
het schijnt boven
twijfel
verheven, daE met of zonder
wpzzgin gen in de aanslagregeling, de nieuwe bronnen
van inkomsten, welke de Eegeering vraagt, zullen
worden goedgekeurd.
Het genoemde bedrag van meer dan 6 milliard is
van zoodanigen omvang, dat de permanente verhaal-

‘)
[Verg.
p. ….
van den vorigen jaarga.ng. – Red.]

lviie nitg:i ven, lie nog niet in cle algci neene
beg
–
ron –
ting wareir opgenomen, erdoor i’orden gedekt,,
111.
Rente van leeningen …………..4.130 nijl 1 men
Pensioenfonds ………………..1.750
Dienst der pupil en en verminkten . .

183

6.063 millioen

Men. kan dus in alle oprechtheid zeggen, dat het
evenwicht der Fransche hegrooti ng geheel veizekerci
is, mits het niet weder kwestieus wordt door schom-
melingen in. de geldswaarcle. Maar men rekent op dit
evenwicht in de begrooting om iedere n:ieuwe cris:is
in cle w’.isselkoersen te voorkômen. En hoewel naar cle
meening van schrijver dezes er niet zoo’n nauw ver-
band tusschen den wisselkoers en den toestand van
de begrooting bestaat, moet worden erkend, dat de ge-
nomen maatregelen ieder voorwendsel wegnemen voor
een actie tegen den franc en dat zij van zoodanigen
aard zijn, dat liet voor het oogenblik geschokte ver-
trouwen van liet Fransche publiek erdoor zal worden
hersteld.
* *
*
Bovendien blijkt uit de volgende cijfers, dat de
vertrouwenscrisis geensins gerechtiaardigd was.

Burgerlijke en militaire uitgaven.

1919
……………………….frs.
35.345.000.000
1920
……………………….

30.772.000.000
1921
………………………..

27.886.000.000
1922
……………………….
,;

25.136.000.000
1923
……………………….

23.755.000.000

(In 1922 en 1923 zijn 71.769 ambtenaren ontslagen.
Opbrengst der belastingen.

1919
……………. . ……….. frs

9.707.000.000
1920
……………………….
»

14.948.000.000
1921
………………………..
,

16.547.000.000
1922
…………………………
1U.83 1.000.000
– 1923
(voorloopige cijfers) ……….

23.437.000.000

Aflossing van door de Banque de France
veileende voorschotten.

Maximum der voorschotten ……frs.
27.000.000.000
Op 23
Dec.
1922
nog verschuldigd..

24.000.000.000
23 ,,

1923 ,,

..

23.400.000.000

– Bedrag dçr gedurende het jaar opgenomeii
1
een in gen.

1920
……………………….frs.
44.000.000.000
1921 ………………………..»

31.000.000.000
1922
.
………………………..,

20.000.000.000
1923
Januari tot October ………

..
13.000.000.000

Han delsbalans.

Invoer

Uitvoer
1913
…..frs.
8.421.000.000

frs

6.800.000.000
1919
……
,, 35.799.267.000

11.879.000.000
1920
…..

49.424.987.000

26.894.000.000
1921..
….
» 22.067.908.000

19.772.562.000
1922
…..
» 23.900.755.000

20.641.991.000 –
1923
…..

28.781.100.000

27.317.600.000

Deze cijfers bevestigen:.
1.. de voortdurende vermindering van cle burger-
lijke en militaire uitgaven.
De vermeerdering van de opbrengst der hc-
iast:ingen.
Een aanzienlijke aflossing, in de huidige om
standigheden zeer voldoende, van de voorschotten van
cle Bank aan dcii Staat.
Een zeer belangrijke vermindering van cle uit
leeningen gevonden bedragen.
Herstel van de handelsbalans.
De eenige schaduw op dit beeld is dus de voor t-
gezette leeningspolitiek, hoewel de opgenomen bedra-
gen zeer zijn verminderd. Maar de indices zijn van zoo-
danigen aard, dat zij iedereii onbevangen waarnemer
bewijzen, dat het herstel van liet begrootingse’en.-
wicht, dat in 1920 nog zeer problematiek was, sinds-
dien gegarandeerd is door de reeds gemaakte vorde-
ringen. Een laatste poging om de rente der laatste
leeningen te dekken en in d.e naaste toekomst liet
perspectief van aflossing te openen zou voldoende
zijn. De recente crisis van den franc zal dan tenmin-
ste dit voordeel hebben gehad, dat zij de Regeering

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

133

ertoe heeft gebracht ccii poging hiertoe te doen. Dat
deze zal slagen is zeker.

Bn’l’R1No
NoC:ano.

AANTEEKENINGEN.

Kosten van het levensonderhoud bij
arbeidersgezinrten te Amsterdam. –

liet cijfer dezer kosten over December II., dezer dage:n
door het Bureau van Statistiek der Gemeente Amster-
dam gepubliceerd, vertoont met 83,1 een stijging van
2
1
1 punten, tegenover dat van Sept. ii. Het beloop
van den index sinds Maart 1920 blijkt uit de volgen-
de tabel.

Stijging en
Rest
Totaal
daling in perc.
sedert Mrt. ’20
Index-

Voe-
ding
Rest

Gemiddelde weke-
lijksche uitgave per
ezinseenheid
1)
in
guldens in Mrt. ’20
f
5,564

f
5,704

f 1.1,27
100

Bedragen, welke p.
gezinseenheid zou-
den

zijn

uitgege-
ven,indien besteed
aan hetzelfde als in
Mrt. 1920, in:
Juni

1920….
5,754,,
5,784
11,54
3,4
1,4
102,4
Sept.

1920 ….
6,20
,, 5,S3
12,03
11,4
2,2
106,8 Dec.

1920.

……
….
6,15 5,54
11,69
10,5
–
2,9 103,7
5,83
5,234 11,06
4,8
–
8,2
98,2
Juni

1921.
. ..
,,
5,88
5,084
,, 10,964
5,7
-10,9
97,3
Sept.

1921.
. . .
,, 5,43
5,07
10,50
–
2,4
_11,1
93,2
5,154
,, 4,884
10,04
–
7,3
_14,4
89,1
Maart

1922.
……
5,214
4,91
10,124
–
6,3
-13,9
89,8
Juni

1922….
4,93
4,924
9
2
854_1
1,4
_13,7
87,4

Maart

1921.
……

Sept.

1922.
.
..
,,4,33
4,884
9,214
_224
_14,4
81,8

Dec.

1921 …….

,4,384
,,4,914
9,30
_21,2
_14,_
82,5
Maart

1923
……
.4,2644,83
9,094_23,4
_16,1
80,7
Dec.

1922 ……

Juni

1923.
. . .
4,37
4,78
9,15
-21,5
_16,2
81,2
Sept.

1923.
. . .
4,344,,
4,874
9,13
_21,9
_16,1
81,_
Dec.

1923….
4,584;,
4,78
9,364_17,6
_18
83,1
1)
Lie berlelding tot gezinseenheden geschiedt aldus, dat
de man geldt voor 1, de vrouw voor
0,9,
een kind in het
eerste levensjaar voor
0,15,
in het tweede voor
0,2,
in het
derde voor
0,3
volwassene en
zoo
geleideiijk
opklimmende
met
0,05
voor elk leeftijdsjaar.

Het Bureau licht de cijfers als volgt toe:
Het indexcijfer der totale kosten van het levensonder-
houd vertoont sedert Maart
1920
een daling van
16.9 pCt.
Indien men laatstgenoemde maand op 100 stelt, bedraagt
het dus
83.1.
Waar dit cijfer bij de vorige dlriemaandelijR-
sche periode
81.0
of een daling van
19.0
pCt. beneden het
peil van Maart
1920
bedroeg, heeft zich sedert September
1923
een niet onaanzienlijke stijging voorgedaan, en wel
van
2.6
pOt. Sedert September
1920,
in welke maand cle
duurte haar hoogepunt bereikte met een stijging van
6.8
pOt. boven het peil van Maart
1920,
bedraagt cle daling
thans
22.2
pOt., tegen
24.2
pCt. in September
1923.
Voor de voeding afzonderlijk is de daling sedert Maart
1920
in December
1923 17.6
pCt., tegen
21.9
pOt. in Sep.
tember
1923,
hetwelk een stijging uimtaakt van
5.5 pOt.
sedert drie maandeti te voren.
Voor een deel is deze stijging het gevolg van seizoens-
invloeden, voor zoover zij al. betrekking heeft op de posten
eieren, vetten (hoof(izakelijk natuurboter), fruit en aard.
tippelen. Voor een ander, niet onbelangrijk deel, wordt zij echter veroorzaakt door den post melk, die in liet afgeloo-
pen kwartaal verscheicleue prijsverhoogingen heeft onder.
gaan. Ook cle posten gruttersivaren (erwten, capucijners,
bruine boonen), visch (versche visch) en kruidenierswaren
(thee) ondergingen een ztijging, welke echter betrekkelijk
gering blijft. Brood, beschuit en koek en kaas bleven on-
gew’ijzigd, hoewel van sommige artikelen uit beide groepen
cle statistiek enkele kleine prijswijzigingen te noteereit
kreeg, die niet tot uiting komen in de berekening van d
uitgave per gezinseenheid per week (wat de eerste groep
betreft, nL een prijsverlaging van beschuit). Een drietal
l)osten vertooneu een daling: vleesch, suiker, groenten. Voor
groenten is de oorzaak hiervan gelegen in het feit, dat het
jaargetijde enkele goedkoopere soorten aan de markt bracht,
terwijl de daling van cle groep vleesch het gevolg is hier-
van, dat de in het midden van September ji. ingetredeim
afslag der
prijzen
van bevroren runlvleesch toentertijde
slechts voor het g’edeelt.h, dat reeds verstreken was, in reke-,
ning werd gebracht, terwijl deze verlaging thans geheel bi
j
–

lraii.gt lol,
(10
hepaliiig
•
.
ti,ji
cle uitgave veer cle groep
vlcescim.
in het overige gedeelte van het budget is sedert Septem-
her
1.923
niet veel beweging waar te nemen. Alleen brand.
stof en enkele cnderdeelen van den post huisraad i’ertoo-
mien een geringe daling, u’aartegenover een verdere stijging
staat van den post huishuur. Het eincicijfer wordt echter
het meest beïnvloed door bovengenoemde sterk gestegen on-
derdeelen van de voeding, hoewel de verhooging op deze
laatste begrijpelijkerwijze door de werking op het geheel een gedeelte van haar intensiteit verliest, zoodat de op de
voeding geconstateerde stijging van
5.5
pOt. ten slotte
slechts een totale stijging van
2.6
pOt. veroorzaakt.
De omrekening van Let bovenstaande irmdexcijfer van
83.1 voor December
1923
op de basis van de cijfers
213.7
voor Maart
1920
en 100 voor
1911/13
volgens cle oude me-
thode, gebaseerd op de prijzen en op de levenswijze van vÔOr
den oorlog geeft voor December
1923
een eiudcijf er van
177.6
of een stijging van
77.6
pOt. boven het peil van véÔr den
oorlog, tegen
73.1
in September
1923.
Evenals in vorige
publicaties wordt ook hier herinnerd aan het hierbij te
maken voorbehoud wegens het ongeljksoortige der reekseii
cijfers volgens cle oude en de nieuwe methode, die door deze
omrekening met elkander in verband worden gebracht.

Stijging van de kosten van het leven
in Duitschiand en Nederland. –
Stelt
men het niveau dezer kosten in 1914 op 100 (voor
Nederland de Amsterdamsche, voor Duitschland de
Rijksindex) dan verkrijgt men het volgende beeld:

Uitgedrukt

Uitgedrukt
in de Mark

in d. gulden Nederi.
Juli

1914

100

100

100
Maart

1922

2.600

39

187
Juni

4.100

50

182
September

13.300

35

170
December

112.000

38

171
‘Maart

1923

285.400

59

167
Juni

765.000

32

168
Juli

3.765.100

70

–
Augustus

58.604.500

89

–
September

1.500.000.000

54

168
1 October

4.000.000.000

48

–
S

,,

10.910.000.000

48

–
15

69.190.000.000

64

–
22

304.500.000.000

32

–
29

1.367.100.000.000

58

–
5
November

9.850.000.000.000

0

–
15

21.850.000.000.000

24

–
26

153.500.000.000.000

71

–
3
December

151.500.000.000.000

138
10

,,

126.900.000.000.000

131.

!, 172
31.

,,

‘ 114.700.000.000.000

99
J
28
Januari
1924 106.000.000.000.000

114

–
De tweede kolom is berekend door toepassing van
de ‘waarde van de Mark op de Amsterdamsche beurs
pp
het tijdstip, waarop de berekening van de eerste
kolom betrekking heeft, op het getal van die kolom.
Er blijkt dan nog eens, dat telkens bij een sterke
daling van de Mark het laven voor den guldensbe-
zi.tter in Duitschland goedkooper wordt en dat men
zich dan zoo snel mogelijk aan de internationale ver-
houdingen tracht aan te passen, totdat een nieuwe
daling weder een val veroorzaakt, die dan wede:e in
een stijging overgaat. Zeer sterk is de, trouwens hij
de snelle opeenvolging der gebeurtenissen zeer begrij-
pelijke, val van 5 November tot
6,
waarna op
26
No-
vember het peil van Juli jl. weder werd bereikt, om een week daarna door een scherpe stijging van den
markenkoers den vredesstand met
38
pOt. te overtref-
fen. Ondanks de daarna ingetreden daling was de
koopkracht van den gulden op
28
Jan. jl. nog ruim
1 maal zoo hoog als hier te lande.
De stijging, zooals de eerste kolom die vertoont,,
is wei duizelingwekkend snel. Zij werd elke maand
grooter (Juli = 5
X
Juni; Augustus = 19 X Juli;
September =
30 X
Aug.; Oct. =
46 X
Sept.; Nov.
= 302
X
Oct.!). Zooais blijkt werd op
26
November
het hoogtepunt bereikt. Daarna trad een belangrijke
daling in. –

internationale Bank te Amsterdam- –
Enkele dagen nadat, onder leiding der Nederlandsche
Tiandelmaatschappij de Neclerlandsche , A.ecept.maat-

;4.r
–
..

S

•’T
-,

3

– -.

–
3

–

–

i’

04

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

schappij’ in het leven was geroepen, waaraan in liet
vorig nummer enkele woorden werden gewijd, hebben
dc Amsterdamsche Bank en De Twentsche Bank een
nieuwe te Amsterdam gevestigde bank opgericht, welke
de behandeling van internationale bankaaken ten deel
heeft. Men zal wel niet ver mis zijn, indien men aan-
neemt, dat tot deze oprichting dezelfde overwegingen
aanleiding hebben gegeven als die, welke worden ver-
ondersteld bij de oprichting iran eerstgenoenid insti-
tuut. Voornamelijk zal. de grondstoffenaanvoer voor
het Duitsche bedrijfsleven, dat thans met zon groot
gebrek aan bedrijfskapitaal te kampen heeft, wel
ob)ect van financiering worden.
Het voigestorte kapitaal voor deze bank bedraagt

f
10.000.000; zij draagt den naam ,,Iriternat.ionale
Bank te Amsterdam”.
De Stockholms Inskilda Bank te Stockholm en do
Darmstiidter & Nationalbank te Berlijn hebben tot cie
stichting van deze bank medegewerkt.
Do Londensche correspondenten van liet nieuwe
instituut zijn de heerers Lazard Brothers & Co. Ltd.
en Lloyds Bank, welke zich tezamen met de Whitehall
Trust Ltd., eveneens bij de bank geïnteresseerd heb-

hen.

TTerlaging van de kadeg elden te Ham-

S u
r g.
– De ,,Frkf.
Ztg.”
bevatte dezer dagen een
bericht, dat niet ingang van 16 Januari jI. dc kade-
gelden te Hamburg weder belangrijk verlaagd en daar-

door in liet algemeen bijna weder
01)
het viedespoil

aangeland waren. De ladingskosten zijn evenals v66r
den oo:rlog op 5 en 10 Pfenriig vastgesteld, al naar de
goederen van liet eene schip in het andere, of uit een
schi.p in transportmiddelen van anderen aard worden
overgeladen. De kosten van liet in ontvangst nemen
en afleveren van per spoor vervoerde of te vervoeren
goederen konien overeen met het deel, dat het haven-
bestuur voor den oorlog van de haveuspoorwegvrach-
ten incasseerde. Zij bedragen voor wagenladingen vait
de in § 15 van liet ,,Eisenbahnkairegulativ” genoemde
goederen 6, voor alle andere wagenladingen 12, vooi
stukgoedladi ngen 15 Pfemii g. i)ezel fde kosten voor
andere tiansportmiddelon, havenvaartuigen, rivier-
vaartuigen, wagens enz. bewegen zich tussehen 5 en
10 Pfennig. Hiermede, schrijft het blad, is een ver-
blijdende stap gedaan naar het goedkooper maken van
liet verkeer in de haven van Hamburg. Men kan de
beteelcenis ongeveer nagaan, wanneer men de grootte
van den omzet aldaar in aanmerking neemt. Van de
kaclen maakten in 1913 6549 schepen niet een inhotici
van meer dan S millioen registerton gebruik. Hoewel
de in- en uitgevoerde hoeveelheden in tegenstelling
niet de tonnage bij voor dan oorlog vergeleken we-zenlijk zijn achteruitgegaan, zal de totale verlaging
van de ladingskosten en die van in. ontvangst nemen en afleveren naar schatting eenige millioenen goud-
niark bedragen. De verlaging is vooral van belang voor die ondernemingen, welke massale goederen omzetten,
daar deze slechts een in verhouding tot de hoeveel-
heid zeer geringe belasting kunnen verdragen. De
verlaging zal allicht vaak iii de calculatie den door-
slag geven bij de vraag, of goederen over Hamburg of
andere havens geleid zullen worden. De vereeniging
van Hamburgache sleepers heeft eveneens reeds tot
een herziening van de tarieven besloten, terwijl ook
de veemen waarschijnlijk hun kosten zullen verlagen.

De heerD. Goedkoop Dzn. over steun-
verleening aan ondernemingen in den

vaiutaconcurrntiestriid. –
Ter gelegen
heid van het van de werf der Nederlandsche Scheeps-
houwmaatsehappij te water laten van do tweede helft
van het drijvend droogdok van 25.000 ton lichtver-
mogen, in aanbouw voor de Amsterdarnsclie Droog-
dok Maatschappij, hield – volgens liet. Hbld. – de
heer D. Goedkoop .Dzn., directeur van eerstgenoemde
maatschappij -de volgende rede:

Toen wij 28 Juli van het vorig jaa1 de eerste helft van

liet 25.000 tous (lok te water lieten en wij bij die gelegen-
lieid ecn enkel woord spraken, was de toon van dat gespro-
keae eenigszins pessiiiistisch voor de naaste toekomst van
het scheepsbouwbcdrijf.
lYij zijn thans een half jaar verder en helaas is de toe-
stand iii dat tijdvak niet verbeterd, niaar wel slechter ge-
vorderi.
Voor zeer s’einig reederijen is er nog aanleiding nieuwe
opdrachten voor den bouw van schepen te geven. De belang-
rijkste reederij van Amsterdam, cle S. M. Nederland”,
kwam wel met een groot mailsehip aan de markt, maar
ondanks alle in het werk gestelde pogingen, is het ons of
een andere Nederlandsche werf niet gelukt dc bestelling te
krijgen en een zeer lage aanbieding van Fransehe zijde, nood-
zaakte de ,,Nederland” tegen haar zin daarvan gebruik te
maken.
De oorzaak van het feit, dat thans Frankrijk zooveel
lager kan aanbieden, zoeken wij hoofdzakelijk in de om-standigheid, (lat zoowel in Frankrijk als in ]3elgië op hot
oogenblik, en hoe lang dit kan duren weet niemand, de koopkracht van den franc belangrijk hooger is dan zijn
marktwaarde tegenover den gulden, waardoor natuurlijk de
arbeidsloonen in die landen in verhouding ook veel lager
kunnen zijn en wij zijn overtuigd, dat, zoolang die toestand
aanhoudt, voor ons de concurrentie met die landen onmo-
gelijk zal blijven, omdat het hier niet alleen gaat om die
arbeidsloonen, welke de scheepswerven en maehinefabrieken
zelve voor den bouw van een schip moeten uitgeven, mam-
ook om dearbeidsloonen, die voor cle vervaardiging van alle
onderdeelen, die iii een schip voorkomen, betaald moeten
worden en welke onderdeelen, bijv. door Frankrijk zelve
geproduceerd worden.
Duitschland gaf ons eenige jaren geleden te zien, wat
thans in Frankrijk en België gebeurt en door dien moei-
lijken tijd moeten wij heen, maar alleen financieel krachtige lichamen zullen daarin slagen. Bij de hier genoemde omstandigheden komt nog, dat onze
groote nabureiL door diverse vormen van regeeringssteun en
patriotisnie bestellingen in eigen land houden of orders vOn
het buitenland naar zich toetrekken:
Wij zijn overtuigd, dat kunstmatigc bescherming van
een industrie in Nederland op den duur noodlottig voor de bedrijven nioet worden, maar in een crisis
als waarin de scheepsbouw iii Nederland verkeert cii nog
verkeeren blijft den cel-sten tijd, zal steun noodig zijn, om te voorkomen, dat vele werven te gronde gaan. Deze steun
zal voorzichtig moeten worden gegeven, nl. aan die be-
drijven, die in normale omstandigheden levenskrachtig zijn.
In normale tijden heeft Holland op ons gebied wat qua-
liteit van werk en prijs betreft steeds met succes met het
buitenland kunnen mededingen.
De goede Hollandsehe werkman staat in capaciteit n.o.nI. niet achter bij zijn buitenlandscheu collega, cle ilollandsehe
werven zijn over het algemeen zeer goed geoutilleerd, ma-ad
tijdelijk zij n wij zwaar gehandicapt en zal de scheepsbouw
gesteund moeten .woi
–
den, zooals dat reeds eenigszins hier
en daar in Holland geschiedt.
Wij zeggen dit, ondanks dat wij overtuigde tegenstanders
van protectie in normale tijden zijn, maar veel beter is het gedurende den tijd, dat bovenaangehaalde abnormale toe-
standen zich voordoen, de werkende scheepsbouwbedrijven
werkende te houden door tijdelijken steun, dan nog veel
grooter bedragen te geven aan het niet werkende perso’neol
van die werven, als zij straks moeten stilliggen. Deze soort
steun kost veel meer aan de gernd-ensch:tp en demoj-aliseert
werkman en beambte, terwijl de
0
gedeeltelijke capaciteit
werkende bedrijven niet paraat blijven, en de koopkracht
van het gesteunde personeel zoo afneemt, dat de algemeene
toostand hierdoor verslechtert.

In de Rubriek ,,Overzichten” treft men aan liet
,,Jaaroverzicht van de Theemarkt i.n 1.923″ van Pak-
huismeesteren van de Thee.

ONTVANGEN:

ii
dvies van den Ondernemersraad vooi Ncderlandsch-
Indië aan den Minister van Koion-iën betreffen
–
de het Eerste verslag van de commissie tot her-
ziening van het Belastingstelsel in Nede-rlandsch-
Indië”.
Den helder, 1.924. C. de Boer Jr.

Nederlandse ide Alma-naic van Levensverzekering voor
1924, gesticht door W. Goslei. Naar officieuze en
officieele gegevens herzien en aangevuld door Mr.
J. van Scheviehaven. Twee-en-Dertigste Jaar-
– gang. Amsterdam. Vereenigde
Drukkerijen
Roe-
loffsen-Hiibner & van Santen en G-ebr. B.inger.

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

135

MAANDCÛFERS.

EMISSIES
IN
JANUARI
1924.

Prov. en Gemeentelijke Leeningen.
f
9.825.000,–
zijnde:
Amsterdam flO.000.000,- 6
0
/0
obi.
1. 98

0
/0.

In dii strieele ondernemingen ……,,

1.131.000,-
zijnde:
Kon. Ned. Fabriek voor
Tollen
De-
kens vfh. J. C, Zaalberg & Zoon,

f
200.000,- 6
0
/0
oh!.
a
98
0
/0.
N.V. Nederlandsche Wol Maatschappij
/ 850.000 aand. Ii 110
0/
s
.

Scheepvaart-Maatschappijen ……,,

731.250,-
zijnde:
Van Nievelt, Goudriaan & Co’s Stoom-
vaart-Maatschappij [750.000,_ Gol
o

obi.
a
97
0
/0.

Diversen ……………………,,

175.000,-
zijnde:
Ver, voor Christelijk :Rooger en Mid-
clelbaar Onderwijs f?5.000,- 6
obi.
a
100
0
/0.
St.Willibrordusvereeniging te ‘s Gra-
venhage
ulOO.000,-
( 0/
obi. it
100
0/.

Totaal ….
f
11.862.250,-

Totaal der emissies in Januari ….
f
11.862.250,-
Bovendien:

f
56.070.000,- 31m. Schatkistpromessen
a
f
988,..-..
20.590:000,- 6/m.
,, ,, ,,
975,25
2.496.000,- 4%
0
/0
Schatkistbiljetten ,, ,, 1000,-

GIRO-OMZET BIJ DE NEDERLANDSCHE BANK.

December 1923

December 1922

Posten
I
Bedrag

Posten
I

Bedrag

Voor reke-
1
ninghouders
72.217
f2.031.088.000
51.399

f
1.566.784.000

waarvan door
de H.-bank
plaatselijk
41.367
,,l.770.55 1.000
29.759
,1.232.350.000
Ter voldoe-
ning van
Rijksbelast.
6.403
,,

11.926.000
3.001
8.643.000

RIJKSPOSTSPAARBANK.

NOVEMBER

1
1921
1

1922
1

1923

9.151.461
f

10.051.899

f

9.766.300
Terugbetalingen
… ,,
9.432.700
9.219.827
9.903.452
Tegoed der inleggers
270.263.171
289.557.861 297.495.147
Nom. bedr. der uitst.
op ultimo ………..

staatsschuldboekj es

Inlagen …………
f

43.910.700
44.792.600,,
44.503.800
op ultimo

………,,
Spaarbankboekjes:

gegeven
8.658
9.968 8.555
Aantal nieuw uit-

Aantal

geheel

af-
betaald
7.825 7.768 7.622
Aantal in omloop
op ultimo
1.919.2391 1.936.2901
1.951.766

PRODUCTIE DER STEENKOLENMIJNEN.
(Gegevens verstrekt door den Hoofdingenieur der mijnen.)

1 Dec.

1 Jan.

1 Jan.

1923

1924

1

1923

Aant. arbeiders bovengrondsi

7.782

7.800
11

ondergronds.: 21.320

21.883

-Totaal ………….

29.102

29.683

27.229

Nov.

Dec.

Dec

1923

1923

1922
Netto productie in tonnen
van 1000 KG. over de

maand……………… 490.346

459.890

408.042

waarvan kolenslik ……..

26.283

24:693

21.946
Aantal normale werkdagen

gedurende de maand’ ….

25

24

25

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

N.B.

beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.

BANKDISCONTO’S.

Ned Dc Wisels. 5
24 Jan.
‘241Zwits. Nat. Bk. 4
16 Juli ’23
Bk 111,2.ilinn.
s
Eff.
5424 Jan.’24
N.Bk.v.Denem. 7
17Jan.
’24
Vreh. inR.C.
6424 Jan.’24
ZweedscheRbk 54
3Nov. ’23
Javasche Bank… 34
1Aug.’09 Bankv.Noorw. 7
9Nov. ’23
Bankvan Engeland 4
5Juli ’23
Bk. v. Tsjecho-
Duitsehe Rijksbk. 10
29 Dec.’23
slowakijë… 5
26Jan. ’24
Bank v. Frankrijk 6
17Jan. ’24
N. Bk.v.O’rijk 9
2iSept.’22
Belgische Nat. Bnk.
5422 Jan. ’23
Hong. Bank.. 18
5Juli ’23
Fed. Res. Bank N.Y.
4421 Feb. ’23
Bank v. Italië.
5411Juli ’22
Bank van Spanje.. 5 233frt.’23Z.-Afr.Res.bnk6

OPEN MARKT.

Data
Amsterdam
Londen
Part.
disconto

1

Be'”7-

1
Part.
Parijs!
Part.
N. York Cali-
Part.

1

Prolon-
disconto
gatie
(3
mnd.)
i

sconto
disc.
money

2 Feb r.’24
5
5
3o

/o
–
–
4%

1
28J.-2 F.’24
4% _5
1
/
4%_5%
31/1e .%
– –
21-26 J. ’24
45/4…7/5

4516
3/-%
–
3%_4%
1
.*_
19
J. ’24
–
4%
–
4_5
29J.-3F.
1
23
3%_%
3
-,V,
23/
a
_5/
– –
4%_5%
30J.-4 F.’22
4% _3/
3

-4y
4

3

_5/
–
–
4-6
20_24J1i’14
3’/8-‘/j,
2%_3%
2y
4
-y
4

21_
2%
14 _2
1)
Noteering van
1

Februari.

WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
Londen was deze week zeer vast gestemd. Geopend op
ca. 11,40, werd aan liet einde der week voor 11,53% afge-
daan. Het vertrouwen begint dus, weder sterk terug te
keeren. Dit kan nog niet gezegd worden tea opzichte vati
den Frank. Weliswaar waren ook deze week de schomme-lingen betrekkelijk gering, maar men kon goed bemerken,
dat alleen krachtige steun al te sterke inzinkingen kon
voorkomen. In den regel ontston:sd clan weder voor een
enkelen dag een vaste stemming, vooral daar de meeste
baissiers gedekt hebben en blijkbaar voorloopig wenschen
af te wachten. Dollars sterk onder den invloed vara de
betere stemming voor het Pond en daardoor meestal sterk
aangeboden. Zwitserland en Spanje vrijwel onveranderd.
Skandinavië vaster voor Stockholm, daarentegen weder op-
nieuw flauwer voor Kopenhagen en vooral voor Christiania.
Java in het laatst der week iets beter, 95%-95%. Buenos.
Aires prijshouclend.
5 Februari 1924.

–
KOERSEN IN NEDERLAND.

Da a

Londen Berlijn4) Weenen
Par
ij
s Brussel New
,

•

____2_

0*)
York”)

28 Jan. 1924 11.414 0.00063. 0.0038

12.35 11.05 2.691/
29

1924 11.434
0.00063*
0.0038

12.374 11.004 2.683
30

1924 11.431
0.00063*
0.0038

12.274 10.94 2.68a
31

1924 11.454
0.00063*
0.0038

12.45 10.96 2.69+*
1 Febr. 1924 11.48* 0.00063* 0.0037/ 12.524 11.064 2.66%
2 ,, 1924 11.53 0.00062 0.0037% 12.50

–

–
Laagsted.w.’ 11.404 0.000614 0.003734 12.20 10.90 2.64s
Hoogste,,,,
1
11.54 0.000644 0.0038)4 12.574 11.15 2.697/
s

26Jan. 1924 11.4040.0006340.0038 12.124 10.992 2.691,2
19 ,,

1924 11.39 0.00063 0.0038

12.224 11.15
8
2.69}
3

Muntpariteit 12.10 59.26
5)
50.41

48.- 48.- 2.48%

*) Noteering te Amsterdam.
‘t)
Noteering te Rotterdam.
1 Particuliere opgave.
Noteering van 25Januari ’24.
3)
Idem van 18Januari. 4 Gulden per milliard Mark.
5)
Gulden per 100 Mark.

D t
a
Stock-
holm’)
Kopen-
hagen’)
Chris-
tiania’)
ST’,Zi
•

1
Spanje
1)
Batan’ial)
telegrafisch

28 Jan.

1924
70.20 43.40 36.50 46.40
34.15
9501
5
0/
4

29

1924
70.45
43.25 36.25
46.324
34.20
953/%
30

1924
70.35
43.45 36.60
46.374
34.15
953/%
31

,,

1924
70.30 43.45 36.45
46.30
34.-
953%
1
Febr. 1924
70.20
43.30 35.90
46.324
34.10
953/_%
2

,,

1924
70.10 43.30
36.-
46.324 34.074
953/%
L’ste d.
w.
1)

69.85
42.60
35.75
46.20
33.90
953/
8

H’ste
,,

,,

1)
70.70
43.75
37.-
46.524
34.35
95i
26 Jan. 1924
69.80 43.65 36.90
46.50 34.20
95%_954
19

,,

1924
70.-
46.60
38.-
46.50
34.25
957i..964
Muntpariteit.
66.67
66.67
66.67
48.-
48.-
961!

‘)
Noieering te
Amsterdam.
1)

Particuliere
opgave.

136

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
‘
, 6 Februari 1924

KOERSEN TE NEW YORK.

1
CalileLond. ZichIPariji
1
£dCnL
DC’I7fl
IZichlAm,lcrd.
1

(ln$per
Data

i (
in $ perC) I(lncls.p.frs.)Imjllja,d_Ma,k)fr”_clip. gid.)

2 Febr.

1924

4.35.25
4.70
0.00023

37.78
Laagste 6. week

4.25.50
4.59
0.00023

37.20
Hoogste
,,

,,
4.35.25 4.72
0.00023

37.78
26 Januari 1924

4.23.25
4.52
0.00023

37.11
19

,,

1924

4.23.75 4.50
0.00023

37.17
kluntpariteit..
4.86.67
19.30

23.81

‘)

408/16
1)
In ct. per Mark.
KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN

Plaatsen en
Noteerings-
1
19 Jan.
1
26Jan.
28Jan.12 Febr. ’24
2 Febr. Landen

I
eenheden
1924
1924

ILangstelHooL7stel
1924

Alexandrië. . Piast. p. £
15/32

9735/33
9718182

9715/33
1/82
*Bangkok…
Sh.p.tical
1110
1/10
1/10
1110
1/10
B. Aires’) ..
d. p. $
417/
8

42
41M
42
1
/8
41
17
1
32

Calcutta . . . .
8h. p. rup.
ii5
7
/
1/5k
115’1
1/53
115
8
1
23

Constantin. .
Piast.p.
820 810
805 825 812
Hongkong ..
Sh. p. $
2/43
2/4
9
/
2/37/
8

2/47/
16

2/4
8
1
Lissabon
1)
. .
d. per Mii.
l/s
14
1
21/82

19
1
11
/16
Peset. p. £
33.301 33.361
33.33
33.40
33.73/,
d. per $
283
28
27
1
/2
29 4
28
Madrid ……

Montevideo’)
id.
448/
4

44y
2

43y
4

45y
2

43
/8
Mexico……..

Montreal
…
$ per X.
4.34k 4.34k
4.35/8

4.48
4.47
p. £
146
1468/
8

140 V
150
1.491
R.d.Janeiro’)
.
. per Mii.
581135
65/16

6’1
1

6,4
6
7
/16
Lires p. £
97.18
975
/
971i
99Y
4

987/
8

Praag …….Kr.

Shanghai …
Sh. p. taei
3
/
3
/8
3/4
3/33
3
/
4
V4
3134
Rome ……..

Singapore …
id. p. $
2/4o/
2/4i/
2/4
8
/32

214
7
/
33

2/4
7
/
33

Valparais0
2
).
pesop.y,
41.20
41.10
40.80
41.20
41.00
Yokohama ..
Sh. p. yen
212
1
/
16

2118/
8

211
7
/
33

211k
2/1k
*
Koersen der voorafgaande
dagen.

1)
Telegrafisch
transfert.
1)

90 dg.

NOTEERING VAN ZILVER.

te Londen N. York

te Londen N. Vôrk
2 Febr. 1924.. 33
1
,
16
64y
4

3 Febr. 1923.. 309i

63
8
/8
26 Jan. 1924..
339
/

63
8
/
8

4Febr. 1922.. 34

66
K
19
,,

1924.. 33y
2

627/
8
20 Juli 1914.. 2418/
1
541
/8

NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 4 Februari 1924.
Activa.
Binnenl. Wis-( H..bk.
f
133.180.018,70
se1s,Prorn., Bbk:
,,
49.165.146,68
enz.ineiSC.I Ag.SCU.
,,

66.13.760,-
f

249.287.925,38
Papier o.h. Buiteni. in disconto
–
Idem eigen portef. .
f

24.310.483,-
Af :Verkochtmaar voor
de bk. nog niet af gel.

–
24.310.483,-
Bekeningen
1
H.-bk.

f

43.747,500,66
mcl. vrsch.
B.-bk.

13.308.095,13
in rek.-crt.1
Ag.sch.

98.615.108,31
op onderp.

f
155.670.704,10

Op Effecten……….
f

137.326.466,27
OpGoederenenSpec.
,,

18.344.237,83
155.670.704,10
Voorschotten a. h. Rijk …………….
,,

13.200.742,15
Munten Muntmateriaai
Munt, Goud ………
f

56.240.025,-
Muntmat., Goud ..
,,
525.473.318,59

f
581.713.343,59
Munt, Zilver, enz. •

10.119.669,48
Muntmat., Zilver ..
,,

–

Effecten
591.833.0 13,07

Bel.v.h.Res.fonds .
f

5.981.069,31
id.van 1/
8
V.h. kapit.
,,

3.971.232,39
9.959.301,70
Geb.en Meub. der Bank ………………….
,,

5.000.000,-
Diverse rekeningen

…………………….
,,

54.603.463,84

f
1.103.858.633,24
Passiva.
Kapitaal ………… ………………………
f

20.000.000,-
Reservefonds ….. …………………..
,,

5.999.469,43
Bijzondere

reserve …………………
,,

9.000.000,-
Bankbiljetten in omloop ……………
,,
1.030.419.385,-
Bankassignatien in omloop ………….
1.312.928,92
Rek.-Cour. I Het Rijk
f

–
saldo’s:

k Anderen
,,

21.948.106,28
21.946.106,28
Diverse rekeningen

……………………
15.180.743,61

f
1.103.858.633,24

Beschikbaar metaalsaldo . –
f

380.495.795,29
Op
de
basis van
9/i
metaaldekking…
169.760.110,89
Minder bedrag aan bankbiljetten in om-
loop dan waartoe de Bank gerechtigd is.
,,
1.902.478.975,-

NED. BANK 4 Februari 1924
(vervolg).
Voornaamste posten in duizenden guldens.

1 Bank-
1
opeischb.I Metaal- Ikings
Data

Goud Zilver
biljetten
1
sciiuicienl saldo
1
perc.

4 Febr. ’24 581.713 10.120 1.030.419 23.259 380.496

56
28 Jan. ’24 581.745 8.752 1.008.309 31.623 381.894

58
21

’24 581.753 8.265 1.018.817 26.995 380.233

56.
14
,,

’24 581.762 7.947 1.033.716 28.716 376.595

56
7

’24 581.776 .7.704 1.052.469 34.133 371.512

54

5 Febr. ’23 581.790 7.361

967.825 34.645 387.961

59
6 Febr. ’22 605.969 6.786 1.016.800 29.053 402.844

58

25 Juli ’14 162.114 8.228

310.437

6.198 43.521
1
) 54

Totaal

Hiervan

Papier Diverse
1)

Schatkist-

Belee-

ophef

reke-
a a

e rag promessen ningen

buiten-

1

2

isconto S
r

land

n ngen

4 Febr. 1924 249.288

53.000 155.671 24.310 54.603
28 Jan. 1924 235.770

32.000 149.129 25.094 59.372
21

1923 229.028

20.000 155.694 25.218 66.265
14

1924 240.185

28.000 157.341 24.539 71.708
7

1924 254.424

46.000 162.039 25.958 77.566

5 Febr. 1923 227.126

83.000 106.1i

71.887 23.944
6 Febr. 1922 206.129

45.000 147.527 57.208 1 41.383

25 Juli 19141 67.947

14.300

61.686 20.188

509
1) Op de basis van
2/
métaaldekking.
2)
Sluitpost activa.

‘s RIJKS SCHATKIST.
De Minister van Financiën maakt o.m. bekend:

1

28 Jan. 1924

1

4 Febr. 1924

dat uitstonden
aan schatkistpromessen f
340
.
840
.
000,-
f
359
.
870
.
000,-
waarv.directbijNed.Bk.
,,
32.000.000,-
,,
53.000.000,-
aan schatkistbiljetten. ,,183.334.000,-
,,
179.467.000,-t
aan zilverbons ………
,
32.196.213,_
,,
31.955.866,-
Tegoed v.d.Postch. en Gdst.
bij ‘s Rijks Schatkist. . . ,,106.558.196,53 ,, 106.558.196,53
Onder de vlottende schuld is begrepen:
Voorsch. aan de Koloniën ,,131.592.1 14,30
,,
123.965.511,331
Voorschot aanGemeenten’
30 November 1923 31 December 1923
voordoorRijkvoorhen. 83.577.412,99 81.548630,25
te heffen Ink. belastingj
Voorschotaan rek. houders

28Jan. 1924

4 Febr 1924
v. d. Postch. en Girodst.

73.344.223,23,,_74.533.863,34
In daggeldieening tegen
onderp. v. schatk.papier

1) Waarvan
f
37.056.000 vervallen op of na 1 April 1927.

NEDERLANDSCH.INDISCHE VLOTTENDE SCHULD.
De Minister van Koloniën maakt bekend:

26 Jan._1924

1_
2
Febr. 1924

Voorschot uit ‘s Rijks
kas aan N..I ……… .fll
7
.l
55
.
890,7
O flO
9
.
479
.
383,66

md. Schatk.prom. in oml

79.100.000,-
,,
79.100.000,- Voorsch.Jav.Bk.aanN.-I.

6.500.000,_t

1.200.000,-
Muntbiljetten in omloop.

41.300.000,-

40.900.000,-
1) Tegoed van Ned.-lndi6 bij de Javasche Bank.

JAVASCHE aANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens. De samengetrok-
ken cijfers der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen.

Data
Goud
Zilver
bn
oPeiSChb.
schulden
saldo

2Feb.1924
20.500
260.000
1

75.500
142.400
26Jan.1924
214.000
259.500
87.500
144.600
19

,,

1924
213.000
262.000
91.000
142.400

29 Dec. 1923
156.391

1

62.028
260.293
107.913
145.566
22

,,

1923
160.443

61.748 259.967
115.330 147.912

3 Feb. 1923
158.985

58.366 259.261
1

108.310 144.543
4Feb. 1922
139.159

33.071
272.652
79.583 102.414

25 juli 1914
22.057

31.907
110.172 12.634
4.842
2

Data
Dis-
conto’s
N.-Ind.
betaalb.

1
Belee-
1
ningen
t

–
scehtten
1
a/h.
Oou-I
vernem.
1

Diverse reke-
nuui
g
e
‘
)
kzns-
percen-
tage

2 Feb. 1924
141.550
1.200
***
.

62
26Jan. 1924
141.680
6.5008
***
62
19

,,

1924
.

147.800
3(0
8

60

29 Dec. 1923
3.545
26.606
59
35.373
25.073I83.7
22

,,

1923
35.536
25.5041
82.868
5.3598)

29.542
59

3 Feb. 19231
35.012
32.209 71.764 14.195
23.362
59
4 Feb. 19221
37.0P0
13.946′ 104.814 8.910
2

39.643
50

25 Juli 1914
..7.259
6.395
47.934
6.446
2.228
44
1) Sluitpost
activa.

8)

Basis
21

metaaldekking.
8)

Credltsaldo.

6 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

137

DE SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden gulden2.

Data
Metaal
–
Circu
latie
Andere
opeischb.
schulden
Discont.
I

Div. reke

I
ningen’)

29 Dec.

1923..
1.174
1.661
575
1.172
573
22

1923..
1.154
1.516
701
1.160 513
15

,,

1923..
1.144
1.671
697 1.169
535
8

,,

1923..
1.144
1.781
691
1.195
543
,,

1923.
.
1.150
1.636 835
1.191
1

628
30 Dec.

1922..
1.233
1.884 616
1.241
534
25 Juli

1914..
645
1.100 560
735
396
1)
Sluitpost der activa.

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
BANK VAN ENGELAND.
‘ooruaansste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden panden sterling.

Data
Metaal
irculatie
II
Currency_Notes
Bedrag
Goudd.
I
Gov. Sec.

30 Jan. 1924
1

128.079
126.534
279.904
27.000
235.098
23

1924
128.076 125.143
278.914
27.000
234.220
16

1924 128.071
125.158
281.987 27.000 237.689
9

,,

1923
128.058
126.276
287.780 27.000 243.683
31 Jan. 1923
127.492
122.018
280.273
27.000 236.868
22 Juli

1914
40.164 29.317
–
– –

Data
Oov.
Sec.
Other
Sec.
Public
Depos.
Other
Depos.
Reserve1
king
Dek-
s-
1
perc.
‘

30 Jan. ’24
48.422 69.833
16.248
105.290
21.2951
17,52
23

’24
49.942
71.472
13.612
112.430
22.683
17,99
16

’24
48.942 69.639
73.945 109.295
22.663
18,39
9

’23
47.312
77.041
11.773
116.162
21.532
10,835
31 Jan. ’23
49.420
65.608
14.601
106.324
23.927
19,78
22 Juli ’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
523
1)
Verhouding tusschen Reserve en Deposits.

DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-
kassenscheine, in billiarden (duizenden billioenen) Mark

Data
Metaal
Goud
1
bi’i.
1
Kassen-
Circulatie
1
Dek-
1
kings-
1
Icirc.bkn’I

scheine
perc2)

7 Jan. ’24
2 2
0,467
0,021
9.364 490.991
2
31 Dec.

’23
2:4
.
0,467
.
0,021
.
9.304 496.507
.2
23

,,

’23
3,0
(1,467
0,021
9.858
474.559
2
15

,,’23
4,3E
0,467E 0,021E
7.073
414.171
2
6 Jan. ’23
1,1
1,005
0,050
0,291
4

1,337′
22
23 Juli

’14
1,7
1,357
–
0,065
8

1,9

8
93

Wissels
Renten-
1
an, kas.

bank
Rek.
ensch.

Totaal
Handels-
61

–
Schatkist.
scheine
1
Couranf6
Tot, uit-
I
wissels
papier
gegeven

, 356.026 356.026

–

175.543 762.105 9.400

u’
322.725 322.725

—

192.928 623.388 9.300

‘ 319.797 319.797

195.164 428.003

9.900

393.188 371.316

21.872 167.994 395.041

7.100

1,532′ 0,436′

1,096′

–

0,460
4
0,305′

0,751
8
0,751e

–

0,944e
1 –
1)
Onbelast.
5)
Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine.
3)
in milliarden.
4)
In billioenen.
5)
Waarv. in Rentenmarkuitgedruktin
papierni. op 31 Dec. 15.235 billiard; op7 Jan. 71.821 bill. (;) Idem: op 15Dec.
28.380 bill.; op 23 Dec.33.290 bill.; op3l Dec.75.368 bill. opljan.
172.372
bill.

BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in duizenden francs.

Waarv

Te goed Buit. gelv.
Data

Goud

in hetan

Zilver

in het

voorsch.

Buitenl.

Buitenland u/d. Staat

31Jan.’24 5.540.899 1.864.321 297.054 575.551 22.800.000
24

’24 5.540.837 1.864.321 296.973 582.070 22.600.000
17

’24 5.540.758 1.864.321 296.845 579.207 22.800.000

1 Feb. ’23 5.535.405 1.864.345 290.259 599.055 23.400.000

23 Juli ’14 4.104.390

–

639.620

–

–

1
Uitge-

Belee-
1
Bankbil. Rek.
Crt.
1 Rek.

Wissels

stelde

Parti-
1
Crt.

Wissels
i
ningen

jetten

I
cillieren

Staat

4.196.994

12.939 2.385.429 38.834.041 2.305.59I 40.555

W
3.668.741

12.938 2.434.610 38.329.145 2.372.129 21.287
‘ 3.586.830 ;.13.175 2.483.723 38.678.344 2.568.988 20.384

3.057.986

27.422 2.032.408 37.083.578 2.309.142 60.411

1.541.980

–

769.400 5.911.910 942.570 400.590

BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.

Voornaamste posten in duizenden francs.

Metaal
Beleen.I
Beleen.
1

Binn.
R
ek.

Data
mcl.
buiteni.
van
bult.l.
i
vorder.
l
provinc.
1

van
prom.d.
wissels
en
Circu-
laie
Crt.

saldi
beleen.
partic.

31 Jan.’24I365.223
84.653I480.000
1917.25917.589.582
192.310
26

‘24365.537
84.653 480.000
1626.099
7.431.349 317.552
17

’24
84.653I480.000I1608.379j7.443.789
252.404
1 Feb. ’23
13
4
5.315
84.65340.000
799.50916.916,720
191.345

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD.AMERIKA.

FEDERAL RESERVE BANKS.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Goudvoorraad
–
F. R.
Data
______________ ____________
Zilver
Notes in
Totaal
Dekking
7)T
etc.
circu-
bedrag
F. R.
Notes
buitenl.
tatie

16 Jan. ’24
3.157.119
2.177.679
–
113.285 2.084.320
9

’24
3.130.542 2.158.153
–
106.965 2.147.064
2

,

’24
3.083.886
2.167.042
–
87.984 2.245.230

17 Jan. ’23
3.077.492
2.245.423
–
136
.
645
I
2
.
2
56
.
49
1

öd’lAlgem.
Data
Wissels
Totaal
Gestort
Del,-
1

Dek-
Deposito’s
Kapitaal
kings-
1
kings-
_____________

1
perc.’)

16 Jan. ’24
826.929
1.999.638
110.302
77,3
1

80,1
9

’24
926.087
‘1.983.755
110506
75,8
‘

78,4
2

’24
1.145.068
2.050.798
110.483
71,8 73,8
17 Jan. ’23
714.680
1.969.451
107.484
72,8
–
76,1

1) Verhouding totalen goudvoorraad tegenover opeischbare
schulden: P. R. Notes en netto deposito.
2)
Verhouding totalen
voorraad muntmaterlaal en wettig betaalmiddel tegenover idem.

PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Aantal Totaal
uitgezette
‘
Reserve
Totaal
1
Waarvan
Data
banken
gelden en
bij de
FR.
banks
deposito’s
time
1

deposits
beleggingen

9 Jan. ’24
763
11.930.950
1.430.117
15.704.897
4.103.985
2

,,

’23
766
12.066.813 1.455.032
15.704.897
4.103.985
26 Dec, ’23
764
11.934.334 1.378.672 15.292.030
4.072.029
10
Jan. ’23
781
11
.4
7
8.4
2
71
1.473.072 15.496.969
3.715.326

Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht
gegeven van .enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

EFFECTENBEURZEN.

Amsterdam, 4 Februari 1924.
indien mei, cle houding van de internationale beurzen
gedurende de aChter ons liggende week overziet, komt men
onwillekeurig tot de overtuiging, dat een betere periomle
voor de economische ontwikkeling der wereld is ingetreden.
Al is de handel niet overal in even sterke mate toegenomen,
als bv. te Londen en ook te Amsterdam, vrijwel overal
valt toch een zeer opgewekte tendens te constateeren, welke
wortelt ii, het vertrouwen op de toekomst.
Want veel anders dan toekomstverwachtingen kunnen
het nog niet
zijn,
welke een rol van beteekenis spelen. Noch
in het heden,’ noch in cle allernaaste maanden zullen ver-
mnoedelijk de wijzigingen effectief worden, clie ten slotte tot
een gunstige situatie moeten voeren. Doch wel is het moge-lijk, dat clan de grondslagen voor die betere periode worden
gelegd.
In Frankrijk is men hiermede op energieke wijze doende.
in het Parlement hebben cle debatten omtrent de voorge-
stelde belasting.hervormiugeu eenige vertraging ondervon-
den door cle besprekingen omtrent de gedragingen van
sommige ,,sinist.rés”, welke veel grooter bedragen in reke-
ning gebracht schijnen te hebben, dan de werkelijke door
hen geleden sahacle heeft bedragen. Thans zullen de inge-
diende rekeningen opnieuw worden onderzocht, doch alleen
voor zoover het beclrageu boven een millioen Francs geldt.
Een uitgebreider onderzoek zou, wegens het geweldige aan-
tal, practisch. onmogelijk zijn gebleken. lii de komende
week zullen de belasting-hervormingen aan de orde komen
en het valt te voorzien, dat deze spoedig afgehandeld zullen
zij ii. Doch het is de vraag of niet zeer belangrijke wijzigin-
gen in de oorspronkelijke voorstellen aangebracht zullen
moeten worden. Nu cle eerste schok eeuaal voorbij is, nu
de Franc een eenigszius stabiele houding op de wisselmark-
ten heeft aangenomen, komkn van velerlei zijden de beden.

138

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6
Februari
1924

kiiigeii tegeii de vaak as drastisch beschouwde maatrege-
Iwi. .I.oeds verluidile, ctat in plaats van 20 pCt. slechts
10 pCt. opcenten op de bo!asti].lgetl gehevea zullen worden,
omdat de wederopbouw van de verwoeste gebieden klaar-blijkelijk met geringer kosteti zal kiiiiueii geschieden, dan
oorspronkelijk was aangenomen. Ook wijst men op de in-
cler(laad zeer lilooic cijfers vnu cle Fransche handelsbalans.
Het saldo-passief over 1923 bedraagt slechts 2200 millioen
Fraucs, hetgeen 350 rnillioeii Fraucs geringer is iaii het
vorig jaar en welk bedrag gemakkelijk genivelleerd zal
innen worden door het totaal nIer onzichtbare exporten.
Ook ivat het gewicht der goederen betreft, tooneit zoowel
import als export ccii zeer bevredigende expansie. De inn-
port heeft 54.922.000 (v. J. 51.418.000) ton, bedragen en de
export 24.789.000
(v.
j. 22.642.000). Vergeleken met 1913
en omgerekend in goudfrancs zijn cle bedragen voor den
import gelijk gebleven, doch tonnen de exporten een kleine
toeneming aan; voor het gewicht echter zijn er toenomin-‘
gn van 10.700.000 cii 2.700.000 ton te coostateeren. Welis-
waar moet bij deze cijfers rekening worden ghoudet.i met
het feit, dat zij thans ook cle handel van Elzas-Lothariugeii
aangeven, doch, indien men rekening houdt met de belem-
mering van de verwoeste gebieieii ei, van de positie van den
wereldllianclel in het algemeen, kui cle handelssitniatie van
Frankrijk toch als geheel zeer gunstig worden genoemd. Mcii verliest hierbij echter uit liet oog, dat voor een deel
deze expansie toch stellig aan cle clepreciatie van de valuta moet worden toegeschreven, zoodat cle cijfers niet dienstig
zijn, om eenigen maatregel tot bescherming der valuta hier.
mede te bestrijden. Tenzij dit natuurlijk geschiedt door be-
paalde kringen, welke van het verval der valuta voorcleelen nneendu te kunnen trekken.

Op de beurs van P a r ij s heeft echter een optimistisch
gevoelen de overhand gekregen. De koortsachtige stemming,
lusteloos voor beleggingsfoudsen en zeer opgewekt voor
arbitragewaarden, is geweken en men beschouwt cle toe-
komst kalmer. Vooral ook nu gebleken is, dat van cle zijde
der hel iwe E ngelsche regeering medewerking te i,’achten
is om tot een vreedzame oplossing der hangende vraag-
stukken te komen.
Ook te L o n cle n heeft liet Labour-ministerie op de
foudseninarkt een gunstigen indruk gemaakt. De eerste
daad, welke getuigenis aflegde van liet beleid op liet gebied
der buitenlaniclsche politiek, cle
de jwre
erkenning van cle
Russisehe regeering, heel t allerwegen instemnmi ng gev9-
den. Wel ziet men, dat nog vele moeilijkheden te overwin-
nen zullen zijn, alvorens vms een regelmatig verkeer niet het vroegere Tsareurijk sprake zal kunnen zijn, doch men
juiciht het toe, dat een ‘aanvang is gemaakt niet cle poging
deze moeilijkheden uit den weg te ruimen. Tevoren is ech-ter ook reeds een betere tendens op te merken geweest. De
redevoeringen der directeuren van de vijf grootste Engel.
selie bankinstellingen hebben blijk gegeven van een groot
vertrouwen in cle toekomst van den Britsehen handel en in-clustrie en de staking der spoorweg-arbeiders behoorde zoo
snel weder tot liet verleden, dat de schade, hierdoor toege-
bracht, niet al te groot is geworden. Zoo w’ercl de atmosfeer
geschapen, waarin een rustige ontwikkeling voor de fond-
senmarkt heeft kunnen plaats vinden.

Ook te B e r 1 ij n is men, ondanks den langeni weg, welken
men nog tot aan een volkomen herstel zal hebben af te
leggen, niet pessimistisch geweest. De besprekingen van de
commissie tot onderzoek naar Duitsdhlancls betaalkracht
zijn in vollen gang en hoewel val, cle conclusies op liet
oogenblik nog niets te voorspellen valt, is men algemeen
van meening, dat op de édn of andere wijze een compromis
tot stand zal kunnen komen. Ontegenzeggelijk doet men van
Duitsehe zijde alle moeite om orde op eigen zaken te stel-
len. Zeer belangrijke belastingbeffingen NvoMeu doorgevoerd
en scherpe bezuinigingen worden toegepast, vooral ook tea
aanzien i’aii het ambtenaren-leger. Toch is men er bij onze
oostelijke buren niet al te gerust op, dat de hervormingen
tijdig genoeg van kracht zulleii worden, om een nieuwe in-
flatie en dus nieuwe geweldige ‘moeilijkheden voor den Staat, te kunnen vermijden. Het middel zou wellicht ge-
vonden kun neim Worden in de spoedige oprichting van ne
door Dr. Schacht geprojeeteercie goudbiljettenbank, doch
eenerzijds zijn in Duitschlancl zelve reeds stemmen opge-
gaan, clie bezwaren tegen een deelneming in het kapitaal
door het buitenland hebben doen hooren, anderzijds zal liet
plan vermoedelijk deel uitmaken van het geheele onder-
zoek, dat door de hierboven bedoelde coninnissie wordt inge-
steld. In dit verband is het niet te verwachten, dat cle
oprichting, indien het zoover komt, tijdig genoeg zal kun-
nen plaats vinden: Inmiddels begint men zich meer en meer aan te passen
aan eens wa.ardevast ruilmiciclel, nIet, voorloopig althans, in

(le renteimmark is gecreëerd. Dit heeft geen betrekkillg op
liet nauwer contact, dat ])uitsehe banken niet het buiten-
land hebben gezocht in den vorm van internationale baiikemi
iii neutrale landeii (Nederland), omdat cle ‘hieruit voort-
vloeiende t, iisnctie toch’ in l,uiitenlandsche gelclswaarcleii
uitgevoerdl zullein worden. Doch ivel houdt hiermede ver-
band cie bepaling, dat tnrticn1liere schulden, bv. hypotheken
en obligaties van indtistrieele oincleriiemingen, tot een maxi-
mdliii valt 10 pCt. nier oorspronkelijke waarde van kracht
blijven. Men heeft hiermede ecn bepaalde interpretatie ge-
geven aan cle belcende uitspi mc ik vaii het Reiclisgericht te
Leipzig, waarmede miteji tevens erkent liet tijdperk van
omigeliniiteerche inflatie voor goed achter dien rug te hebben.
Eigeiiaarclig is het, dlat de Staat zidh aan zijn verplichtingen
geheel onttrekt door den gebeden dienst van de tot mini toe
in ilijksniarken opgenomnein leeningen buiten werking te
stellen ,,bis zur Erledigung sinmtlicher l’teparations-ver-
pflichtuugen”. Ook voo, gemeenteleeningen geldt deze op-
schorting, welke praetisch mieerkonit
01)
een officieele annn-
leeriing van, Staats- en Geineentesehulden, een annuleerinig,
welke inmiddels feitelijk reeds lang is dloorgevoerdl. Jnust
doordat de Staat practisch Innig reeds geen binnenlnndsc)ie
sehuinleni meer had, verandert deze bepaling niets aan de financieele positie en is zij’ vermoedelijk alleen genomen,
oni tegenover het buitenlaticl, vanwaar men thans nog alle
hulp verwacht, een sterker stelling te knuuten innemen.
Te N e w Y o r k is de stemming over liet algemeen zeer opgewekt gebleven. De gunstige staat van ontvangsten der
U. S. Steel Corporation heeft niet weinig in deze richting
bijgedragen. Het totaal netto inkomen dezer maatschappij,
welke als graadmeter vat, de inciustrieele bedrijvigheid kun
ivorclen aangemerkt, bedraagt over 1923 $ 128.298.000 tegen $ 58.863.000 over 1922. Het dividend op cle gewone aandee-
hen is over het laatste kwartaal van liet vorig jaar gebracht
op 1% pCt. tegen 1% pCt. over het derde kwartaal. Toch is uien niet allerwegen zoo optimistisch onitrent den ver-
deren gang van zaken. Het voordleelig saldlo van de liendlels-
balans over 1923 bedroeg slechts $376 millioen tegen
$ 719 niillioen over 1922; het saldo-actief is liet kleinste sedert 1914. In sommige kringen brengt niets dit in ve,-
band met de moeilijkheden in Europa, te zanien met de
bestaande bepalingen op den invoer in, cie Unie. De import
van het oude werelddeel wordt door doze twee omnstandig-
heden belemnernl, waaronder ten slotte, ook cle export zal
hebben te lijden. Dc sensationeele oiithnillingen omtrent de
verpadlitingat.us particuliere maatschappijen van cle voor
den Staat gereserveerde petrolenun-terreinen heeft geen
enkelen invloe2
01)
cle beurs nuitgeoefenml.
T en o in
z
e n t heeft de markt voor
‘beleçjgiimystvuitrdein
een zeer vast verloop gehad. Voor een goed dieel moet dit
op rekening worden geschreven van, cle betere positie, waar-
in de Gulden zich bevindt op de internationale wisselmarkt
en van liet verhoogde prestige, dat ons betaalmiddel is
gaan innemen door de vestigingen van intern ationalen aard,
welke in den laatsten tijd tea onzent hebben plaats gevon-den. Na de Nederlandsehe Aecept-Maatscliapjiij, niet eelt
kapitaal van
f
5 millioen, is in cle afgeloopen week opge-
richt de Internationale Bank teAmsterdam, met een kapi-
taal van
f
10 miioen. Laatstgenoemde instelling heeft
voornamelijk de miandaclit getrokken door het feit, dat thans
voor de eerste maal na den oorlog Eugelsche en Dnits,;he
belangen zich in ddn verband hebben begeven tot het finan-
cieren van dein internatioualemi handel. Behalve liet feit,
dat het aanzien van ons ruiliniddel hierdoor moet stijgen,
beloven de zaken, welke door de hiergenoemde – en de
eventueel nog verder op te richten – instellingen gedaan
zullen worden, een goed deel van de hiermnecle te behalen
profijten binnen onze landsgrenzen te brengen.
Van buitenluudsehe staatsfondsen waren Russen sterk ge-

–

28 Jan. 1 Feb. 4 Feb.
fjzg
of
daling
6

0
/0
Nederland 1922 …. 99%

9915

99
is/18 + ‘/to

5

o/

,,

1918 . . . .

87,’
1

875/
8

87i
1
f
0
4. %
434
°Io

,,

1916 …. 87

88l1

SSM

+ 13.4
4

o/o

1916 . . . .

783/
8

787/

+ /
8
3%
0
/0

. . . .

71

7101
8

717/8 + 7/
3

0/

,,

…..621/

627/
8

6311/16 4- 1
0/
2%
0
/0
Cert. N. W. S. …… 52%

52%

53
‘/0 +
Is
7

o’o Oost-Indië 1921 . . . 101w 102

10115/10 +
Imo
6

0
/0

,,

1919 . . .

969/
16
96%

967/8 + /
00
5
0/0

,,

1915 ..

91%

92%

92a/

+ 5/
5 o,i Rusland 1906

6%

634

61.4 —%
4 oio Rusl. bij Hope & Co.

81/
8

813/

11’/

±
4
°Io
Japan 1899 ……..

64%

64%
5

o,i
Brazilië 1895 ……

49

+ 18/8
8
0
/0
San Paulo 1921…. 97

—

97
6
0
/0
Amsterdam 1920.. .. 100% 100%

—
7
0/
Rotterdam 1920…. 10] 1.4 101%

1017/8 + /8

6
Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

139

zocht als gevolg vnu de gunstige verwachtingen, opgewekt
door dc erkenning van Rusland door Engeland en Italië.
Ook de aandeelesumarkt was over liet algemeen zeer op-
gewekt. Aandeelen Koniuvklijke Petroleum ilfaatscita.pp-ij
ondervonden aanvankelijk den invloed van liet definitief
weigeren door de Engelsche regeerisig om de aundeelen
iiglo-Persiaii af te staan cii van cle mededeeliiigen omtrent
de oiieciiigheid in de Croupement International des Socitds
Naplitifores en Riisse. (Toch w’erden later gestimuleerd door
het bericht, dat de maatschappij thans spoedig haar wei’k-
zauiuheden in Rusland zal kunnen hervatten. Aandeelen (lecousolideerde echter bleven bij cle later gevolgde op-
vaartsche beweging achter.

‘Ja balcsaandcelen
blevei.t doorloopenci in goede stemming;
lie omzetten zijn geringer geworden, doch van aanbod op
eenigsailis ruime schaal was geen sprake.
Tegen het einde der berichtsperiode ontstond levendige
belangstelling voor
rnbberaanciccicn,
zonder direct aanwijs-bare rctleo. In haiidelskriugen is men niet onverdeeld tevre-
den cii de geruchten omtrent het toepassen van restrictie-
plaiiueut zijn nog te vaag, dan dat hierop ccii opwaartsche
beweging gebaseerd zon kunnen zijn. Doch de markten voor
producten in het algemeen zijn zeer vast en dit heeft als
vanzelf een stimulecreucle uitwerking ook 01) rubberwaarden.

IDe
sitikcrnearkt
koi.t ook belangrijke voordeelige verschil-
len te aanschouwen geven, uit niet alleen groote verkoopeu
door cle V. J. S. P. hebben plaats gevonden, doch ook uiterst bevredigende prijzen zijn gemaakt. De gevolgen der droogte
zullen wellicht op deze wijze volkomen worden genivelleerd.
Aandeel en in hundclsomedcrnciningemi.
en in
banken
waren
stil, doch vast.

Imeciustrieele aandeelen
bleven iets kalmer, met een ver-
deelde stemming.

28 Jan.
1 Feb.
4 Feb. Rijzing of
daling
Amsterdamsche
Bank
130
128
128%
–
1%
Incasso Bank …………
96% 96%
97
+
Koloniale Bank ……….
189% 191I4
195
+
5
Ned. Handel-Mij. cert.v.aand.
1405/
8

1403/
143s/
+
2%
Rotterd. Bankvereeniging..
99%
–
–
Van Berkel’s Patent ……
457/3
46%
+2
Gouda Kaarsen

……….
8534
84
82%
–
HolLDraad-enKabelfabriek
63 60
61
—2
A. Jurgens’Ver.Fabr.gaand.
743/
3

75
72%
—
pr. aand.
75
77X
77% ±
2%
Leerdam Glasfabriéken
32%
—
—
Philips’ Gloeilampenfabriek
289%
280
–
9%
Vereenigde Blikfabrieken
106
—
–
Vereen.ChemischeFabrieken
59
—
56%
–
2%
CompaniaMercantil Argent
227/
8

21I- 23s
+ %
Cultuur-Mij. d. Vorstealand
188
192%
198
+
10
llandelsver.Amsterdanm ….
501
516 528
+
27
Handeisverg. Reiss
&
Co..
40
—
39
–
1
Int. Crediet-
en
Handeleverg.
Rotterdam

…………
192
194
200
+
S
Linde Teves
&
Stokvis
85% 8 4y
4

83
—
2%
Redjang Lebong Mijnb-Mij
130
126
131
+
T
Gecons. Roll. Petroleum-Mij
226
2201/
8

224
2
Kon. Petroleum-Mij. ……
457%
4493/
4
‘
469
+
ii
/
Phoenix

Oil …………..
94%
91 92
—214
Amsterdam-Rubber-Mij -.
155%
158j
165
5
/
8

+
0/8
Kendeng Lemboe

……..
185
196
200%
+
15%
Oost-Java-Rubber-Mij.

….
233%
241
2501
+
17%
Deli-Batavia Tabak Mij.
361
369%
70
+
9
Deli-Matschappij

……..
357
36034
367%
+
10%
Senembah-Maatschappij

.
316%
322
328%
+
11%

Ook cle
scheepvaaitmarkt
was zeer rustig; alleen aandee-
luit vai.i Niuvelt Goudriaan en Koninklijk& Paketvaart kon-
/ dcii een grooter voordleelig koersverschil behalen.

28 Jan.
1 Feb.
4 Feb. Rijzing of
daling
Holland-Amerika-Lijn
110%
109%
110%
—
,,gem.eig
92
90%
91%
—
1
flollandsche Stoomboot-Nij
34
341I
–
/
8

Java-China-Japan-Lijn
101
100
–
–
1
Kon. Hollandsche Lloyd
.
15i1
157/
8

16
+
1/8
Kon. Ned. Stoomb-Mij …..
84
84 84
Konink.Paketvaart-Mij.
– –
133
137
140
+
7
Maatschappij
Zeevaart
83
80%
–
–
2%
Nederi. Scheepvaart-Unie
129
5

130%
130
5
/
8

+ %
Nievelt Goudriaan ……..
106s
113%
115
+
83/s
Rotterdamsche Lloyd ……
134%
132%
136
+
1%
Stoomv.-Mij. ,,Nederland”
154 154
154%
±
,,Noordzee”

.
32%
—
327/8
±
1/
8

De
iLmerikaansclie markt
was
vrij wel
verlaten,

doch
over liet algemeen opgewekt.

28 jan.
1 Feb.
4 Feb. Rg0l
dalin
Americ. Smelting
&
Rning
68
68%
67
—
1
Anaconda Copper

……..
86
8434
84
1
4
—
li/
Studebaker Corp.

……..
111
113%
110%
—%
Un. States Steel Corp….. ll1’s/
114
1131
+
11l/
Atchison Topeka ……….
1081/8
109
/1e
1091/8
+
1
Ene

………………..
27/
i

29
7
/
t
,
29
+
lis/
io

Southern Pacific ……….
957/
3

95 1/8
—
Union Pacific

…………
141%
141
3
/
1417/8
+
5
i8
Int. Merc. Marine orig. gew.
911/
io

105/
8

107/8
+
13/16

pret.
35
1
/
38%
38
+
27/8
De
yctcLnear/t
is onder dcii
invloed van de grooter omzet-
ten tegen het einde der week iets stroever
geworden;
pro-
longatie noteerde toen 5%
pCt.

GOEDEREN HANDEL

GRANEN.
5 Februari 1924.

‘eder ligt ccii sveek niet vaste graaitmarkten achter ons.
Dc groote wereldvoomraden aan brooclgraan lieten ook nu
weder geen invloed op de prijzen gelden en voor voeder-
granen bleef vernueerdeting van het aanbod van Noord-
Amerikaanscho meïs, dat verlaging der prijzen zou hebben
kunnen veroorzaken, nog altijd uit. Voor tarwe bestond
levendige vraag in Engeland, waar de voorraden hij voort-
cluring klein zijn en waar in spoedige posities veel werd
gekocht. lii tegenstelling met de vorige w’eek werden aan de
ladingmarkt zeer veel zaken gedaan in Argentijnsche en
Austrtdischc tarwe, terwijl ook in parcels een groote omzet
werd bereikt, vooral weder in Maiiitoba’s, doch ook in
Australjsche soorten. Het mecrendeel der zaken, vooral bij
de ladingen werd gedaan in stoomende partijen of
01)
zeer
spoedige af lading. Deze levendige Eigelsche vraag, kleine
aanvoeren aan de Ameriaansche markten en de in de Ver-
eenigde Staten telkens weder blijken de schaarschte aan
spoedig beschikbare tarwe, had te Chicago vaste markten
ten gevolge, zoodat de tarweprijzen daar van 28 Januari
tot 4 Februari ‘oor den Mei-termijn 3Y
4
en voor dcii Juli-
termijn 37/
s
dollarcent per 60 ibs. stegen.
Toch is de uitvoer van tarwe van de ‘ereenigdc Staten
zeer klein cii hij blijft bijna geheel beperkt tot weinig be-
langrijke hoevee!hedle]i van cle Westkust. Interessant zijn in
dit verband dc cijfers, gepubliceerd door h m
et Aerikaansche
Ministerie van J:Iancicl omtrent den graanuitvoer van 1 juli
tot 30 November 1923. /oor tarwe bedraagt deze bijna 52
millioen bushels, wat ‘rij nauwkeurig cle helft is van cle
hoeveelheid van het vorige jaar. Vaar maïs bedroeg cle uit-
voer 4% millioen bushels, tegen ruim 53 millioen in 1922.
Ook iii rogge w’erd veel minder uitgevoerd, namelijk bijna 9 miullioen hushels in 1923 tegen 26 rnillioen in het ‘orige
jaar. Ook de steeds voortgaande verschepingen van Caua-
deesche tarwe naar Oost-Azië blijven een steun voor de
markt, eveneens de plannen van de regeering te Washing-
ton, om door bemiddeling der banken financieelen steun
aan de tarweverbouwers van het Noord-Westen te verleenen.
Blijkbaar is dit plan, dat nu werkelijk vasten vorm schijnt
aan te nemen een gevolg vuil de resultaten van een onder-
zoek, ingesteld naar de productiekosten van tarwe in de
Vereenigde Staten. Dit onderzoek leidde tot de conclusie,
dat cle boeren dit jaar op hun tarwe een zeer belangrijk
verlies lijden. Ook deze week dus kw’ani geen verandering
iii den merkwaarcligen toestand, dat bij een zeer groot
wereldoverschot van tarwe de markt vast bleef met verdere
prijsverhooging. Zelfs de zeer omvangrijke verschepingen
i’ait tarwe van Argentinië, dat deze week bijna evenveel
naar Europa verlaadde als Noord-Amerika, konden daarin
nauwelijks eenige verandering brengen, ofschoon wel in ver-
band met die verschepingeui cle allerlaatste dagen de kooi).
lust in Engeland eenigszins is bekoeld. In Argentinië on-
dergingen de prijzen aan de termijnmarkten zeer w’einig
verandering. Rosario sloot op 4 Februari geheel oriveran-derd tegenover een week tevoren, doch Buenos Aires was
up den 4eu vast en de kleine prijsdaling, die daar in den
loop der week had plaats gevonden, werd geheel ingehaald;
zelfs sloot de Februari-termijn S centavos per 100 KG. hoo-
ger dan op 28 Januari.
Van Rusln.ncl en den Donau werd weder belangrijk miii-der tarwe afgeladen dan in de vorige week en verschillende
berichten uit Rusland wijzen op afname der aanvoeren. De
sterk wisselende verschepingen der laatste w’ekeri hebben
echter wel geleerd, dat het moeilijk is eenige meening te
vormen, omtrent den nog te verwachten Russischen uitvoer.
Op het vastelaiid was de handel in tarwe ook ditmaal veel minder levendig dan in Engeland. Nederland kocht weder
weinig en ook in België w’as de handel aanvankelijk niet
groot, later echter verhoogde daar weder de belangstelling

140

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

Noteeringen.

Chicago

Buenos Ayres

Data

Tarwe

Maïs

Haver Tarive

Maïs Lijnzaad
Mei
I
Mei
I
Mei

Febr.
I
Febr.
I
Febr.

4Feb.’24
1119
801/
8

49i,

10,75

9,85
19,55
26Jan.’24
109
79y
4

4771,

10,80

9,70
19,50
2Feb.’23
118’/,
74
44,

11,75′)

8,95′)
18,95
1
)
2Feb.
1
22
123j,
54’j
8

398,

12,15

7,60
19,55
2Feb.’21
165
85(
421/

16,35

9,45
14,95
20Juli’14
82
563,
3634

9,40

5,38 13,70

1)
Per Maart.

Locoprijzen te RotterdainjAmsterdam.

s
oor en
4Febr.
1924
28Jan.
1924
5
Febr.
1923

Tarwe
.
…………….
‘
12,50 12,25 13,25
Rogge (No. 2 Western)
.
1
10,10 9,90 11,50
Maïs (La

Plate)
……..
2

222,-
217,-
195,-
Gerst (48 ib. malting)

2
213,-)
211,-
180,-
Haver (38 ib. white clipp.)
1

10,30
10,25
5
)
10,65
Lijnkoeken (Noord-Amen
–
kavan La Plata-zaad)
i
14,35 14,35
13,50
Lijnzaad (La Plata)

.. ..’
458,-
468,-
445,-

*) per 100 KG.
2)
per 2000 KG.
8)
per 1960 KG.
iNo. 2
HardlRed
Winter Wheat. ) Donaugerst.
5)
Canada No. 3.

AANVOEREN in
tons
van 1000 KG.

Rotterdam

Amsterdam

Totaal

Artikelen

27Jan.12 Febr.
1

Sedert
1
Overeenk.
1
27Jan.12 Febr.’

Sedert

Overeenk.
1924

1 Jan. 1924

tijdvak
1923

1924

1Jan. 1924
1
tijdvak 1923

1924

1923

20.181
47.054
88.329
635 635
3.668
47.689 91.997 13.334 38.525
53.365
–
1.725
–
40.250 53.365
Tarwe ………………

3.401
1.233
– – –
3.401
1.233
Rogge ……………..

6.780 67.183
75.615
3.470
7.093
13.192
74.276 88.807
Gerst ……………..
1.489
23.410
14.567
–
8.060
3.360
31.470
17.927

Boekweit …………..-

803
22.622
6.336
–
–
228
22.622 6.564

Maïs

………………

19
2.501 6.450
1.700
3.550 4.909
6.051
11.359
Haver

……………….

Lijnkoek …………..
1.874

.

11.174
21.032
– – –
11.174
21.032
Lijnzaad ………………

5.499 16.893
7.956
1
410
410
2.617
17.303 10.573
Tarwemeel ………….
Andere meelsoorten
.

..
100
616
204
– – –
616
204

in verband met het uitvoerverbod van meel uit Frankrijk,
dat dcii laatsten tijd geregeld meel naar Dnitscliland had
verkocht, zoodat nu in Antwerpen verbetering der Duitsclie
vraag naar tarwe werd verwacht. Reeds verbeterde de laat-
ste dagen de Duitsche belangstelling naar tarwe, clie eenigen
tijd zeer beperkt was geweest en het ziet er naar uit, dat
spoedig weder Duitsche inkoopen over Antwerpen en Rot-
terdam tot stand zullen komen. Daarbij komt, dat iii
Duitsebland ook cle pjzmL van iidandsch broodgraan weder
sterk zijn gestegen, wat ook de roggemarkt heeft gesteund.
iii het begin der week nog was Duitschland met stoomende
buitenlandsche logge en tarwe als w’eder-verkooper aan de
uiarkt, doch het aanbod is afgenomen en cle door het aanbod
ontstane prijsverlaging, die trouwens niet belangrijk was,
is tot staan gekomen. De vraag naar rogge in Nederland
w’as deze week nauwelijks bevredigend en ofschoon er ge-
regeld zaken worden gedaan, kan het aanbod slechts rede-
lijk worden opgenomen. De markt vertoonde dan ook geen
neiging tot verdere prijsstijging te meer, waar de verkoop
van rogge naar Frankrijk verminderde. De stand van liet wiutergraan in Europa en Noord-Ame-
rika blijft vrij bevredigend; wel blijft men uit de Vereenigde
Staten nog klachten hooren over schade wegens koud weder,
doch de berichten zijn zeer tegenstrijdig en voor de vast-
stelling van den omvang der schade is het nog te vroeg.
liet Internationale Instituut voor den Landbouw te Rome
(teelt mccle, dat de met wintergraan bezaaicle oppervlakte
in Europa ongeveer even groot is als het vorige jaar.
Voedergranen blijven vast wegens in onze vorige bericli-ten reeds herhaaldelijk vermelde oorzaken. De hoofdzaak is
wel de omstandigheid, dat de vraag het aanbod, zoowel
-aIt mais als van gerst blijft overtreffen, zoo lang Noord-
:iiierika niet, sterker niet zijn maïs aan cle markt komt.
Ook deze week echter
%%
,
as
van tutbreidiiig van liet Noord-
Anierikaansche aanbod geen sprake. Wel leidde groöterci aanvoer nu en dan tot eellige prijsveringi lig aan tie markt
te Chicago, doch op verschillende cingcu was ccli kleiue aan-
‘eer, vooral ook door den slechten toestand der wegeil.
weder uucleidiiig tot hoogere prijzen. De verschepingen va-
ren vei iets grooter, doch waarscliij ii lijk betrof ]ict hier
vooral vervulling van vroegere contracten en nieuwe
zaken in mais van Noord-merika behoorden (leze week
tot cle groote uitzonderingen. Ook van Argentinië waren de
verschepi iigeu kleiii – In Ecigela ud bestoii ci voor stoome,i dc’
oude Plata maIs goede vraag bij ecnigszins stijgende prijzen,
(Toch de liooge maïsmarkt beperkte den omvang der zaken.
Behalve Plata-mals werd iii Engeland ook Roemeensche
mais verhandeld, waarbij tot zeer hoogen prijs
CCII
stoonien-
de lading Bessarabische en ccii lading Galfox maIs
01)
Ee-
tirtiari/ih[aart-nfladitig. lii deze laatste positie werden ook
1
iaai- NeclerI a id weder geregd ii raken iii Do i lal
1
ei, 13 ul-
gaarsche mais gedaan. waarbij de prijzen langzanierhamid
iels stegen, döch iii spoeclige posities is ook van Boemenili
itt aanbod zeer beperkt, niettegenstaande daarvoor hein lig-
rijk hoogere prijzen te krijgen zijn lan voor latere aflailitig.
De strenge vorst in Roemenië en lie geringe aanvoelen per

spoor te lÇonstfwtza houden iii spoedige mais het aanbod
binnen zeer beperkte grenzen en de verschepungen vail itoe-
i,lenië vertoonden ook deze week ivetle,
–
een belangrijke ver
iiuudering, zoodat de totale verseliepingen van mais naar
Europa slechts 165.000 quarters bedroegen, tegen 235.000
in de vorige en 360.000 iii dezelfde week van het vorige
Jaar. In overeenstemming hiermede is het cijfer, dat de
Loudon Grain Seeci & 0fl Reporter opgeeft voor den naar
Europa zeilenden rnaïsvoorraad. Dit blad berekent dezen
voorraad op 955.000 quarters tegen 1.285.000 een week
geleden cii 2.490.000 in dezelfde week van 1923. ])e hooge
prijzen voor spoedige mais beperken w1 de vraag, doch in
Nederland worden dc aanvoeren toch gemakkelijk opgeno-
men, nog aangevuld door iukoopen over Antwerpen. Duit-
sche weder-verkoopei
–
s van op Nederland stoomende Plata-
mais vondeu daarvoor in Nederland dan ook gemakkelijk
koopers. Evenals met andere graansoorten was ook Duitsehi-
land in liet begin der week namelijk ook met maïs aan de
markt wegens onbevredigende afzet in Duitschland en de
bezwaren, welke de handel dam- bij de financiering zijner
zaken ontmoet. De vooruitzichten voor den maïsoogst in Argentinië blijven uitstekend. De prijzen aan de teriiujii-
markten in Buenos Aires en Rosanio ondergingen weinig
verandering, al was de laatste dagen de tendens wat vaster,
zooclat op 4 Februari de termijiimarkten 5 h 15 centavos per
100 KG. hooger sloten dan een week tevoren.
Til Engeland bestond bij de vaste markten voor spoeclige
mais en bovendien door de stijgende zeevrachten goede 11e-
inugstehling voo,- nieuwe Platamnïs en zoowel in ladingen
als in pureels werd, daarin een grootere omzet bereikt clan
tevoren, hij ten slotte iets stijgende prijzen. Op liet vaste-
land echter zijn cie zaken nog steeds niet groot.
Evenals maïs werd ook gerst uit Duitschland aangeboden. speciaal Donau gerst op Harnbui-g, en enkele zaken werden
daai-in gedaan ter overlading naar Nederland. Dit nam
echter niet weg. dat de illarkt liie,- zeel vast bleef en stoo-
niende partijen :Iicmssmschc cmi Donau gerst tot geleidelijk.
stijgende pi-ijzen koopers blijven vinden. Van beide soorten
is verder aanbod zeer gering. Offertes van gerst uit Noord
.frikic ontmoetten da ii. ook goede belangstelling en werden
in Nederland gemakkelijk opgenomen, terwijl ook België
en Engeland Noorcl-Afrikaa.iische gerst koc-hteii. In Enge-
land was voor gerst de koophiist niet groot en cle prijzen
bleven vrijwel onveranderd. Meu kocht daar behalve Noord-
Afrikaansche ook 13j-itsch-Indische ei., Plata gerst, in welke
laatste soort ook naar Nederland weder zaken iverclen ge-
clanll tot iets hoogere prijzen dan een week tevoren, in
Nooi.d-Amerikaansche gerst zijn ook ii nar Engela nul cle
zaken tegenwoordig niet groot. In havei- waren cle verschepingen van Argentinië deza
week ruim. i)e helft daarvan was bestemd voor Scandinavië
en een flinke hoeveelheid voor Nederland, waar trouwens
of, dit oogenblik. cle vi-aag nog steeds onbevredigend is,
vooral ook dooi- aanbod uit Duitschland. Onvoldoend.e vraag
lI:lar un ‘,ei’ veroorzaakt, dat cie houders daar trachten zich
van
111.111
liurtijeil te ontdoen, doelt zij slagen daarin tot nog

6
Februari
1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

141

toe aan de Nederlaudsche markt nauwelijks. In Engeland
werden geregeld zaken in Plata haver gedaan tot Vrij sterk
fluctueerende prijzen, die ten slotte lager waren dan in
de vorige week. Voor Canada haver echter werden de prij-
zen verhoogd.

SUIKER.
In A me r i k a had, behoudens eene kleine fluctuatie in
het midden der week, eene sterke rijzing der prijzen paat
zoowel voor Spot Centrifugals als op cle termijnmarkt. De
openiugs- en slotnoteeringen waren als volgt. Spot Centri-
fugals 6.78/7.16; Maart 5.03/5.41; Mei 5.10/5.48; Juli
5.16/5.55 en September
5.20/5.59.
De vaste stemming was in
hoofdzaak het gevolg van de houding van raflinadeurs, die wegens cle zich uitbreidende vraag naar geraffineerde sui-
ker in de V. S. vrijwel alle aangeboden partijen Cubasuiker
opnamen en daarvoor van 4.8734 tot 5.1234 d.c. c.&f. be-
taalcien. Groote afdoeningen kwamen tot deze prijzen tot
stand.
De C ii h a-statistiek luidt als volgt:

1924

1923

1922

Tons

Tons

Tons

Weekontvangsten 26 Jan. ’24 158.873 186.454

70.741
Totaal sedert 1112j’23 ……..451.264

495.386

183.779
Aantal werkende fabrieken .

161

158

111
Weekexport 26 Jan. ’24

108.097

94.102

28.300
Totaal sedert 1/11’24_26/l/
1
24 266.487 306.842

67.993
Totale voorraad op 26Jan.’24 184.777 19.444 779.811

Ook in E n ge 1 a ii d was de markt vast gestemd en koch-
ten raffinadeurs groote partijen Cubasuiker. De aankoopen
hiervan werden in de hand gewerkt door de verbetering van
den koers van het Pond tegenover den Dollar. Raffinadeurs
vcrhooen hun prijzen voor prompte waar en suiker op
levering resp. met Sh. 1/ en Sh. 1/3. Ook voor Java-suiker
Mei/Juni en vroege Juli-afscheep bestond groote belang-
stelling en kwamen niet onbelangrijke verkoopen tot stand.
Op J a v a was de markt zeer vast. Nadat door de Trust
eenige verkoopen in Superieur tot
f
16,- tot stand waren
gOkomen, vonden belangrijke transacties plaats tot ver-
hoogcie prijzen en werd voor Superieur
f
16,50 betaald;
voor No. 16 en hooger
f
15% en voor Muscovados
f
15% en
claariia
f
1.6,-. Herverkoopen kwamen tot stand, tot

f
19,- voor Mei-levering en
f
18,- voor Juni.
II
i c r te 1 a n d ë volgde de markt Amerika vrijwel op
den voet. Ook de steeds hooger afkomende Javaprijzen
droegen het hunne bij tot de vaste stemming alhier. Ope-
ninga en slotnoteeringen waren resp. als volgt:

Opening

Slot

Januari

…………..
f
33.50

f
34.121 (Februari)
Mei

……………..,, 33.25

34.-
Augnstus …………..

30.371

31.12’31.25.
December …………..

……

De omzet op de termijnmarkt bedroeg deze weelc ongeveer
7500 tons.
NOTEERINGEN.

Amster-
Londen
New York
96pCt.
White Java’s
Cuba’s
Dato
dam per
Tates
fi,b per
96 pCt. c.i.f.
Centri-
Maart
Cube.
Jlgats
No. 1
Meiljuni
Febr./Maart

Sh.
5h.
5h.
$
ets.
31 Jan. ’24
03
1
ii,,

63,9
27/_
2716
6,91
24

,,

’24
,,32u,
1
,
6219
25/6 26/6
8,65
31 Jan. ’23
,247/
16

5413 2013
17/6
5,40
31 Jan. ’22
,,219i
5119
17/3
12/3
3,73
4 Juli ’14
11”
32

,
,

!
181_
– –
3,26

KATOEN.
Marktber.ioh.t van de ileeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester, •d.d. 30 Januari 1924.

Fluctuaties van Amerikaansche katoen zijn deze week
veel geringer geweest dan de vorige week en de markt is
tenslntte weer iets vaster. Volgens het Census Bureau
Bericht van verleden Woensdag zijn tot 15 Januari totaal
9.446.000 balen gegind tegen 9.648.000 balen verleden jaar
over dezelfde periode, waaruit dus zou blijken, dat de
oogstschatting van de Regeering vrij juist is geweest. De
ontvangsten in de havens zijn 836.000 balen meer dan ver-
leden jaar en de uitvoeren naar Engeland 309.000 balen
en naar het Vasteland 229.400 balen meer dan verleden
jaar. Verkoopen zijn vrij belangrijk geweest, ook van
Egyptische katoen, die eveneens vaster in prijs is.
Amerikaansche garens zijn over het algemeen vaster in prijs, doch er worden weinig orders geboekt en biedingen
zijn over het algemeen ly, h 2 d. lager dan vraagprijzen.

Voor het Oosten zijn enkele zaken gedaan in 40er mule
en ook in 42/2 voor Burma en 60/2 voor China, doch groote
zaken komen niet tot stand. Ook voor Egyptische garens
bestaat slechts weinig belangstelling en er gaat alleen nog
iets om in kettinggarens voor satteens, terwijl er voor getwijnde garens al heel weinig interesse bestaat. Het
ontwerp voor contrôle van de productie in de spinnerijen
is met enkele kleine wijzigingen goedgekeurd en zal thans
spoedig in stemming worden gebracht, daar zoowel de
verkgevei-s- als werknemersvereenigingen hierover de laatste
beslissing hebben.
Doekprjzen blijven vast, doch er gaat niet heel veel om.
Van Indië zijn minder aanvragen aan de markt, daar uien
over het algemeen Manchesterprijzen te hoog vindt voor
de marktpositie daar, zoodat in stapels dan ook niet veel
orders geplaatst worden. Voor fancies is de toestand wat
beter en zijn verscheidene fabrieken zeer goed bezet. In
gebleekte goederen zijn orders geplaatst voor Bombay en
Madras, terwijl ook voor China orders zijn geplaatst in kwaliteiten, die 2
Ii
3 jaar uit de markt zijn geweest.
Hoewel de algemeene stemming dan ook vel verbeterd is,
varieert de toestand bij de verschillende fabrieken zeer en
zijn er enkelen die zeer goed van orders voorzien zijn,
terwijl anderen weer in een minder gunstige positie ver-
keeren.

23 Jan. 30 Jan. Oost. koersen. 22 Jan. 29Jan.
Liverpoolnoteeri ngen. T.T. op Indië 1/5′ 1
F.G.F.Sakellarides 23,20 23,30 T.T.opllongkong2 4
1
j 2/4
G.F. No. 1 Oomra 13,00 13,00 T.T.op Shanghai 314

34

Noteering voor Loco-Katoen.
(Middliug Uplands.)

1 Febr.
1924
1

25 Jan.
1924
I

18Jan.
1924
1 Febr.
1

1923
I

lFebr.
1922

New York voor
Middling …
34,- c
33,45 c
33,20e 27,40e
17,20e
New Orleans
voor Middling
33,63 c 33,50 c 33,25 c
27,62e
15,38 c
Liverpool voor
Fy Middl. ..
19,67 d 19,81 d 19,33 d
15,67 d 9,74 d

Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikaa.nsche havens.
(In duizendtallen balen). *1

1
Aug. 23
tot
1 Febr.’24

Overeenkomstige periode

1912-23

I

1921-22

Ontvangsten Gulf-Havens.
.A tlant.Havens
}5.437
4.609
3.977

Uitvoer naar Gr. Brittannië
1.365
1.071
948
‘tVasteland.
2.123
1.931
1.830
Japan

….
441
347 637

Voorraden.
(In duizendtallen balen).
S)

Overeenkomstig tijdstip
l
Febr.’24
1923 1922

874
913
1.139 1.121 1.468
Amerik. havens ………..

NewYork

…………..
– –
–
Binnenland
.

………….936
.
–
New Orleans ………….
Liverpool …………….
491
470
591

DE NEDERLANDSCHE THEEMARKT IN 1923.
(Jaaroverzicht van Pakhuismeesteren van de Thee.
,,De hoogmogende en groote heereu, die zich honderddui-
zenden panden zorg over den verwarden toestand van Euro-
pa op den hals halen, gelieven tot onderhoud van hunne
gezondheid warn theewater te drinken. Drinkt thee, gij
heeren staatkundigen, die het vaderland met raad en daad
bestuurt en Zijne belangen behartigt” aldus schreef nu bijna
3 eeuwen geleden, toen de thee voor het eerst haar intrede deed in Europa, een Marburger hoogleeraar, een der voor-
aanstaande voorvechters voor het theegebruik. De hoogmogende en groote heeren van onzen tijd hebben
deze vermaning niet noodig. Zij ,,belasten” thee om den be-
narden toestand van hun leege schatkist te hulp te komen.
Zij bedenken daarbij niet altijd, dat ,,warm theewater” door
de zuinige huismoeder persoonlijk wordt bereid, en dat deze
in de jaren achter ons, w’el heeft geleerd, hoe, indien de
prijs haar te hoog wordt, uit een pond thee steels meer
,,theewater” te trekken, terwijl o.a. bier, dat grootendeels
buitenshuis door den minder zuinig aang&egI.en man worit
verbruikt, door den producent hem kant en klaar wordt
ge everd.
,,Door tegelijkertijd een hoogere belasting te vorderen,

142

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

zoowel van bier als van thee, stelt de ondergeteekeude zich voor te bevorderen, dat de nieuw op te leggeu lasten gelijk-
matiger zullen drukken op cle bevolking van de verschillen-
de deden van het land, dan het geval zoi zijli, indien slechts
een dier artjke’en werd belast”. Deze zinsnede uit de me-
morie van toelichting van het wetsontwerp van 10 October
1923 ter verhooging van den accijns -op bier en van het
invoerrecht op bier en op thee, doet eenigszins zonderling
aan. Het moge w’aar zijn, dat buitenshuis de een een kop
koffie of thee zal bestellen op het uur dat een ander in
een ander deel des lands zich allicht nog tot bier bepaalt,
als gelijksortige w’arme dranken spelen cle beide eerste in
de volkshuishouding een geheel andere en hoogere rol dan
het bier, dat naast beide door het geheele land als een
afonderlijk genotmiddel wordt gehuldigd. Er moge in het
eene gezin en in het eene deel van het land meer koffie
verbruikt worden, met recht mag worden gevraagd welk
bijzonder verband er tusschen thee en bier bestaat.
Indien het iuvoerrecht op thee verviervoudigd wordt (het
binnenlaudseli verbruik bestaat voor ruim 80 pCt. uit cle
eigen koloniale thee) en op
f
0,50 pel’
Y,
KG. wordt ge.
bracht, zal de Nederlandsch-Iudische thee worden belast
niet ca. 100 pCt. van den gemiddelden marktprijs in de
jaren .1921192Z in veiling betaald; terwijl in het Britsche
rijk, waar het recht op de Britsch Koloniale thee overeen-.komt.inet.f. 0,37 per
4
KG., zelfs
op
de ,,foreign growli’
thee geen hooger recht drukt dan
f
0,44 per 3′ KG. Alhoe-
wel ginds
01)
het theegebruik als op een vaste grootheid
voor de belastiflg wordt gerekend, omdat de ontwikkelings-
phase, waarin hetzelve hier verkeert, er in het verleden
ligt, hebben de cleprssie en hooge rnarktprijzen zelfs daar
het theeverbritik gedurende dit jaar doen afnemen en wel
met ruim 25-miil)oenEng. ponden.
Dat er
,
ook in ons land verband bestaat tusschen ver-
-bruik euprij’/.en’ is gedurende het eerste half jaar al zeer
duidelijk gedemonstreerd. . De verhooging der prijzen van
verpakte thee remde de afname in het 2e kw’artaal zeer,
toen echter clieutengevo’ge de prijzen lager werden gesteld
nam de afzet.weer toe (verbruik le kwartaal 3159 ton, 2e
kwartaal 1907 ton, 3e kwartaal 2778 ton). Het is daarom
moeilijk het optimisme te deden, w’aarvan de volgende zin-
snede der memorie van hot wetsvoorstel getuigt.,,terwijl
overigens het meerdere bedrag (van het recht) niet van
dien aard schijnt, dat daarvan een belangrijke verminde-
ring van het gebruik van thee is te dnchten”, voor de
schatkist is een hoogere bate van
f
7.000.000 ‘s jaars te
verwachten”. Dat meerdere bedrag beteekent voor de huis-
inoe
–
‘er op eik ons thee een verhooging van S ets. minstens
(kosten inbegrepen). Er is dan ook aan den Minister met
klem verzocht in het belang zoowel van de schatkist, welke
er op den duur meer profijt van zal trekken, als van de
Nederlandsch-Indische theecultuur, den theehandel en de
bevolking, om niet door een te forschen maatregel het nog
voor zoo veel uitbreiding vatbaar verbruik terug te zetten
u het tegenwoordig recht niet meer dan hoogstens te ver-
dubbelen.
Moge het algemeen doorgedrongen besef van den treuri.
gen-toestand van ‘s lands schatkist er toe leiden, dat nood-
gedwongen berust zonde worden in eene niet te buitenspo-
rigé verhooging van het recht op thee, deze overweging kan
niet wegnemen, dat het vastkoppelen van thee aan bier
inplaats van aan koffie moet w’orden betreurd. Het is toch
nief aannemelijk dat de regeering zonde willen medeverken
om de bestaande prijsverhouding tnsschen thee en koffie
te verbreken en de buitenlandsche koffie, (slechts 10 pOt. van de iii ons land gedronken koffie is koloniaal product)
te bevöordeelen boven de koloniale thee (80 fi 85 püt. van
cle’ verbruikte the is Nederlandsch-Indische). Mocht dan
ook kdff ie om verschillende redenen niet kunnen worden
belast, iaii ware er auileiding tevels van verhooging van
het ,thecrecht af te zien. Het ware daarom gewenscht, dat
iie plannen voor- de koffie, waarvan de pers reeds melding
maakte, verbonden worden aan -die voor de thee. Moge cle
konndë regeering hiertoe alsnog bereid zijli.
Het geleidelijk toegenomen theeverbruik in ons land is ook
itiet silniengegaan met vermiflderd bierverbruik zooals uit
het verband tu’sschen beide in het wetsvoorstel geiegd, zou-
de kunnen worden- vermoed maar – evena’s destijds in
G-root-Brittannib – met een geleidelijk . afnemen der kof-
f-ie consnmtie.
De:
in ons statistisch- ovérzicht opgenomen grafische staat valT het -thee- en koffieverbrnik per hoofd
der bevolking sedert 1902 (ontleend aan de cijfers van het
Centraal Bureau voor e Statistiek) toont aan dat geleide-
lijk. hét volume gedronken koffie vermindert en aan de
thee ten goe-le komt.
Het ongelijk gebruik dezer beide dranken in de verschil-
]ende gezinnen wordt duidelijk geïllustreerd door de laatste
gezinnen-uitgaven -statistie)c der gemeente Amsterdam –

Maart 1922. – De opgave, het verbruik in huis omvattend
van 32 arbeidersgezïnnen (168 personen) gedurende het on-
derzoek van 4 weken toont aan dat in 12 gezinnen meer
thee (9,55 KG-.) werd aangeschaft dan koffie (6 KG-. ge-
brand), in 18 gezinnen meer koffie (20,35 KG. gebrand)
dan thee (10,55 KG.) en in 2 gezinnen van beide evenveel (1.4 KG-.) te zamen voor 168 hoofden der bevolking 21,5
KG. thee tegen 27,75 liG. koffie (gebrand = pIm. 35 KO.
ruw). Berekend naar de periode van 4 weken -werd in deze
arbeidersgezitiuen ruim 1 KG. thee per hoofd per jaar
verbruikt, of iets meer clan de gemiddeld in 1922 per hoofd
der bevolking gecousumeerde thee.

Het dreigend spook van verhoogde rechten heeft vanaf
einde September, toen mededeehingen in de dagbladen er
van gewaagden, een groote beweging veroorzaakt op de theemarkt. Het publiek trachtte zich bij voorbaat te dek-
ken, terwijl de tusschenhandel door cle onderlinge coiicnr-
rentie er wel toe genoodzaakt, zich eveneens tegen oploo-
pende prijzen en deels met opgenomen geld voorzag van
voorraden grooter dan benoodigd, over welke voorbarig het
iiivoerrecht werd betaald. De uitvoerhandel kwam vrijwel
tot stilstand, daarentegen werd op de markt te Londen zoo-
veel ingekocht en vandaar hier ingevoerd, dat de verhoo
ging der prijzen daar aan de vraag voor Hollaind werd toe-
geschreven. De aanhoudende kabinetscrisis verhoogde se-
dertdien de onzekerheid en werd veer oorzaak van een
gevoelige daling der prijzen in December. Het is allicht
voor de Regeering een voordeel, dat de voorgestelde ver
–
hooging nu ten deele reeds verdisconteerd is door het sedert
September geleidelijk oploopen der detailprijzen, dit voor-
deel weegt niet op tegen de groote economische moeilijk-
heden, welke van ieder voorstel tot wijziging van invoer
–
rechten een gevolg zijn. Het is voor de theemarkt w’el zeer
te wenschen, dat tariefvijziging tot de groote uitzondering
zal blijven behooren; er worde oqk om deze reden geen
proef genomen met een te hoog recht, dat na eenige Jaren
weer moet w’orden verlaagd.

TTeilingcn.
In de 16 gedurende het afgeloopen jaar ge-
houden veilingen werd ruim 9 rnihhioen KG. Neder-
landsch-Indische thee aangeboden, benevens cciie in verhou-
ding tot andere jaren aanzienlijke hoeveelheid China-thee.
De Nederlandsch-Indische thee heeft gemiddeld 8834 cents
opgebracht tegen 42 cents in 1913, 4434 in 1920 en 62
cents in 1922. De prijzen, welke in 1922 voortdurend waren
gestegeti, behielden hun opwaartsche beweging tot April,
toen de midden- en mindere kwaliteiten geleidelijk inzakten
tot Juni om daarna veer in prijs omhoog te gaan en in
October het hoogste punt te bereiken (10034 cents midden-
prijs).

De kwaliteit van -verschillende der lager gelegen onder-
niemingen is door grover plukken ternggegaan, maar geluk-
kig behoorden overgefermenteerde en slecht bereide theeëi
tot de uitzonderingen. De best gerenommeerde merken le-
verden ook dit jaar zeer goede kw’aliteiten. Sommige van
deze werden echter te onregelmatig aangevoerd en moesten
dan in de melaages weer door andere worden vervangen.
Sumatra zond bij toeneming aantrekkelijke thee, welke ook
dank zij het zeer regelmatig aanbod voor de melaitges on-
misbaar is geworden.

China-t hee.
Deze is voor het eerst weer een factor van
belang geworden, het verbruik ervan is sedert 1920 vervijf-
vcudigd, het bepaalt zich in het bijzonder tot de ,,tea for
price”. Zooals reeds boven medegedeeld hebben verpakkers
in Juni – de markt had toen haar laagste punt bereikt –
de noteering voor de goedkoopste melanges weer terugge-
bracht en vel op die van Januari. Iii verband met de oploo-
pende markt, konden deze toch reeds lage noteeringen niet
worden gehandhaafd, tenzij met goedkoopere thee werd bij-
vermengd, er kwam zoodoende vraag voor de goedkoopere
China-thee. Het is zeer de vraag of men door dit vermen-
gen niet van Scylla in Charybdis is verzeild. Hooge prijzen
hebben remmend gewerkt,
–
zal echter – de invloed van de
slappe eigenaardig smakende Chimia-thee in de melange,
het verbruik niet eveneens doen afnemen? Het zijn de dikke
krachtige koloniale theeën, waarnaar de vraag uitgaat,
aan deze is de- uitbreiding van het theeverbruik door het
– geheee land te danken.

V’erbruilc en nijvoer.
In hoeverre het verbruik is toe-
genomen is dit jaar moeilijk na te gaan. Het 4e kwartaal
geeft immers ditmaal een vermeerdering, waarvan een deel
niet voor direct verbruik was benoodigd. De uitvoer is daar-
om evenmin normaal. Het is dan ook te meer verblijdend,
dat de uitvoer (ruim 2 mihlioen KG.) naar Oost- en Zuid-
Europa van thee afkomstig uit de veilingen niet is afgeno-
men, niettegenstaande de vraag juist in het 4e kwartaal in
den regel het levendigst is. – –

144

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

6 Februari 1924

hoeveelheden voor het theeverbruik van 1924 bestemd, in
consumplie gebracht.

Aanvoer van thee in Nederland, invoer tot verbruik en uitvoer in K.G. netto.
(Afgeleid uit de gegevens van het Centraal Bureau
voor de Statistiek te ‘s Gravenhage).

1923

1922

1921
Aanvoer.

Kisten

netto

netto

netto
KG.

KG.

KG.
Nederl.-Ind. Thee 297.111= 12.998.000 9.820.000 12.146.000
China Thee . . . . 102.710= 2.519.000

976.000

549.000
Britsch-Ind.Thee 35.828= 1.544.000

855.000 1.421.000

435.649= 17.061.000 11.651.000 14.116.000

Invoer tot verbruik.

Nederl.-Ind. Thee 216.571_ 9.617.000 8.134.000 7.807.000
China Thee . .. . 76.396= 1.868.000

674.000

472.000
BritschInd.Thee 35.072= 1.534.000

862.000 1.377.000

328.039= 13.019.000 9.670.000 9.656.000

Uitvoer.

Nederl.-Ind. Thee 88.583= 3.835.000 8.320.000 8.860.000
China Thee …. 13.595==

338.000

231.000

61.000
Britsch-Ind. Thee

355

18.000

89.000

162.000

102.533 = 4.191.000 8.640.000 9.083.000

Van den
Uitvoer 1923
waren bestemd voor:
Centraal-, Noord- en Oost-Europa……….1.722.000 K.G.
Zuid Europa en ivliddellandsche Zee landen. 689.000
Groot Brittannië, Ierland en Noord-Amerika. 1.716.000
Andere landen……………………….64.000

4.191.000 K.G.
Amsterdam, 31 December 1923.

KOFFIE.
(Slededeeling van de Makelaars G. Duuring & Zoon, KoHl & Witkamp, Leonard Jacobson & Zonen en G. Bijdeudijk.)

Noteeringen en voorraden.

Rio
Santos
Data
Voorraad
..
Voorraad
Wissel koers

2 Febr. 1924
225.000

20.300
774.000
25.000
6
8
/8
26 Jan. 1914
282.000
19.750
754.000 25.000
6’j,

19

,,

1924
323.000
19.950
754.000
24.000
6s/
16

2 Febr. 1923
1.363.000 20.775
2.226.000
23.500 61
182

Ontvangsten.

Rio
Santos
Data
Afgeloopen
Sedert
–
Afgeloopen
Sedert
week
1Juli
week
1Juli

2 Febr. 1924
51.000
2.496.000
212.000 6.055.000

2 Febr. 1923
45.000
2.039.000
184.000
4.753.000

RUBBER.
De stemming op de rubbermarkt was flauw gedurende
de afgeloopen week; prijzen bewogen zich aanvankelijk in
dalende richting, doch waren de laatste helft der week
tamelijk stabiel. De slotnoteeringen zijn:

einde voorafgaande week:
Smoked Sheets Februari

73 ct. …….. . …. 73l. ct.
Febr.IMrt

73
M ,………….. 74
April/Juni 74

,.

…………. 75
Prima Crpe

Februari

73 ,.

…………. 73

11

Febr./Mrt

7314 ,.

…………. 74

PP

April/Juni 74

..

……….. …75

5 Februari 1924.

COPRA.
De markt was dezeweek flauw gestemd. Fabrikanten toonden
geen belangstelling, terwijl er tamelijk veel speculatief aan-
bod was. Zaterdag was de markt plotseling veel vaster,
hoofdzakelijk tengevolge van dekkingsvraag.
De noteeringen zijn:
Nederl. md. f.m.s. October/December all,
f
35(
November/Januari

December/Februari

30b

Januari/Maart

,, ,, 34
4 Februari 1924.

VERKEERS WEZEN.

GRAAN.

Ati. Kust

San Lorenzo
Petro-
grad Odessa

Ver. Staten

Data

Londenl Rotter-1
Rotter- , Bristol Rotter- Enge-
IR’dam dam
1
dam 1 kanaal
i
dam
i
land

28 J._2 Feb. 1924 –

1411
2
14
8
3192711

2711
21_26 Jan. 1924 – 13/9
2
–

319

24111 24111
29 J.-3 Feb. 1923
–

–

8
31_

21,

2114k
30 J.-4 Feb. 1922 –

–

16
8
4/3

33/_

33/_
Juli 1914 .11 d.

7/3

1/113.

1/11

121_

12/_

1) $
per ton kolen.
2)
Per ton d.w.
8)
Am. cents per 100 lbs.

RIJN VAART.
Week van 27 Januari-2 Februari 1924.

De aanvoeren van zeezijde waren zeer gering. De be-
schikbare scheepsruimte overtrof verre de vraag. Vele
schepen, voor zoover ze hier geen emplooi vonden, sleepten
leeg naar de Ruhr om aldaar te laden.
De daghuur voor groote schepen om in de Ruhr te laden
bedroeg in het begin der week 2 ct. en liep geleidelijk op
tot 234 cts. Voor kanaalschepen werd gemiddeld 234 ct.
per ton en per dag betaald.
De waterstand bleef vallend. Naar den Benedenrijn werd
onbeperkt afgeladen, terwijl naar den Bovenrijn op 2.30 M.
afgelaclen werd. Het sleeploon varieerde tusschen het 75 en
90 cts. tarief.

ADVERTENTIËN.

The An 9rlo=South American Bank,

Vd.

Kapitaal en Reserves meer dan £ 13.000.000,-.

Argentinië
– Chili – Uruguay –

Peru – Mexico – Barcelona –

Bilbao – Madrid – Vigo – Sevilla –

Valencia.

Bank- en Wisselzaken,

Handelscredieten.
Incasseeren van documentaire

wissels.

Aan- en verkoop van Effecten.

Hoofdkantoor: 62 Old Broad Street, London E.C.

The Anglo-South American Bank Ltd. is ook vertegenwoordigd in de Vereeoigde Staten door de Anglo Soutb
American Trust Company, New York (erkend volgens de wetten van den staat New York), in Frankrijk door de
Banque Anglo-Sud Américaine,
Sociëfé Anonyme,
Parijs, en in Brazilië en in geheel Centraal Amerika door haar
zuster-instellingen: The British Bank of South America Ltd. – The Commercial Bank of Spanish America Ltd.