Jrg. 8, editie 412

21 NOVEMBER 1023

AUTEURSRECHT VOO1?BEHOUDgN

Economisch~
.Statistische.

Beri
*
chten

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL.NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER

ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

8E JAARGANG

WOENSDAG 21 NOVEMBER 1923

No. 412
INHOUD

1-
Blz.
DE INDISCHE BEGR0O’IING VOOR 1924 ……………
994
Loonen en loonsverboudingen te Amsterdam door
Ir.
B
.

Bölger

………………………………..
995
De Internationale Conferentie over de Douaneformali- teiten

te

Gendve

…………………………..
998
De Staatkundige Beteekenis van den (ulden. Rede van
Mr. P. J. C. Tetrode. II

(Slot)

………………..
998
1)e Jaarvergadering van ,,Staathuishoudklinde en Sta-
tistiek” door
Prof. Mr. W. 0. Mees R.Azn.,
niet Na-
schrift door
Prof. Mr. D. van Blom.
……..
. ……
1000
BU1TENLANDSC8E MEDEWERKING:
De Algemeene Verkiezingen en de omwenteling in
de Handelspolitiek door
Dr. T. .E. Gregory
1001
Buitenlandsctie Arbeiders in
Fraukrijk door
Prof. Bertranci Nogaro

……………………….
1002
AANTEEKENINGEN:
Ontwikkeling van de Internationale Handelsrelaties
door
Mr. P. J. C.

Tetrode…………………
1004
Indexeij fers van groothandeisprijzen ………….
1004
STATiSTIEKEN EN OVERZICHTEN …………..1005-1012
Geldkoersen. Effeetenbeurzen.
Wisselkoersen.
Goederenhandel.
B ankstaten.
Verkeerswezen.

INSTITUUT

VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

Algemeen Secretaris: Mr.
G. W. J.
Bruins.
Redacteur-Secretaris

van het

weekblad:

D.

J.

lVansink.

20
NOVEMBER
1923

De grootere geldvraag bleef ook deze berichtsweek

onverminderd aanhouden, zoodat zoowel de disconto-

als de prolongatierente verder opliep. Particulier dis-

conto steeg tot 3i’s pOt. en was ook zelfs op dit ver-

hoogde peil meestal slechts moeilijk- te plaatsen, ter-
wijl de prolongatierente tot 4 en 4% püt. steeg.

* *
*

De Post bin:i:ieulandsche wissels op den weekstaat

van De Nederlandsehe Bank blijkt in de afgeloopen

week van
f
176,6 millioen tot
f
181,4 millioen te zijn
gestegen. Deze vermeerdering komt ook ditmaal weder
voor het grootste gedeelte voor rekening van den Staat.

Het bedrag der rechtstreeks bij de Bank geplaatste

schatkistpromessen liep van
f
40 millioen tot
f
43

millioen op. 1
–
let hoofd beleeningen vertoont eveneens

een kleine stijging en wel van
f
144,1 millioen tot

f
148,3 millioen. Deze stijging geldt uitsluitend de

effectenbeleeniugen; de goederenbeleeningen namen

roet
f
2,8 millioen af.

Het renteloos voorschot aan het Rijk daalde in de

afgeloopen week met
f
2,3 millioen. De zilvervoorraad

dci Bank steeg met
f 1
millioen. De Post papier op
het buitenland daalde van
f
62,4 millioen tot
f
55,9

millioen. Tegelijkertijd liepen de diverse rekeningen
op de actiefzijde der balans van
f
104,5 millioen tot

f
87,9 millioen terug. Blijkbaar heeft de Bank dus

ok in de afgeloopen week weder voor belangrijke be-

dragen aan Dollars afgegeven.

De bil jettenci roulatie daalde met
f
15,6 millioen. Dc

ekening-courant saldi stelden zich 500.000 lager dan

erleden week. Het beschikbaar metaalsaldo steeg met

4,2 millioen.

lt
Tn ovoreenstemming met de beduidend vastere geld-

markt was de inschrijving op het schatkistpapier op
èii belangrijk hooger niveau clan de vorige maand.

i
ngeschreven werd in totaal voor
f
75.021.000. Toege-

•
wezen werden
f
34.050.000 3-maands promessen voor

1
990,10,] 13.150.000 6-mnds. promessen voor f980,84

en
f
12.791.000 biljetten á pan, dus resp. á 37/
s,
pl.m.

,3
13
/16
en 4 pOt.

PIJ

De stijging van den Dollarkoers bleef aanhouden.

[n het begin der week trad een oogenblik een kleine

reactie in en liep zij vrij snel op 2,63% terug, maar

51 spoedi.g trad weder een zeer levendige vraag op, die

haar regelmatig deed oploopen, zoodat Zaterdag bij

de opening liet hoogste punt werd bereikt, op 2,10%.

De stemming was daarna echter niet meer zoo onye.r-

deeld vast, althans de nieuwe week opende aanzienlijk

laiger en ofschoon opnieuw een hausse tot
bijna
het

hoogste punt intrad was het slot daarna zeer flauw

en. 2,67%.

Ook Ponden stegen door de geweldige vraag naar

Dollars niet onbelangrijk. Vrijdag werd 11,64 betaald.

Gisteren was de stemming echter plotseling, door de

nzékerlieid in verbnnd met de nieuwe verkiezingen cii
de gespannen verhouding met Frankrijk sterk omgesla-

gen en werd voor 11,49 verhandeld. Dientengevolgo

i
wimren ook Franes, die reeds de geheele vorige week

zeer flauw lagen, opnieuw sterk aangeboden; een

oogenblik werd voor 13,95 en 11,90 afgedaan.

LONDEN, 17 NOVEMBER
1923.

De steeds aanhoudende daling van den steriingkocrs

in New York en de nerveuze politieke situatie doden

het aanbod op de geldmarkt nog meer verminderen.
Grootere geldkrapheid was liet gevolg en zelfs tot 4

pOt. toe is voor kort crediet betaald om leenen hij de

Bmk of England te voorkomen. Voor liet vernieuwen

ian dag-tot-dagleeningen varieerden de koersen in liet

algemeen tussehen 2 en 3 pOt.

Op de diseontomarkt heerschte een vaste tendeïitie.

•2-mnds.
ï)rima
bankaecept
35/
pOt.; 3-muds. id
.

pOt.; 4-mnds. id
. 3% pCt.; 6-mnds. id
.

3
0
/ieuh/
io
pOt.

994

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

DE INDISCHE BEGROOTING VOOR 1924.

Een medewerker schrijft:

Het spreekt vanzelf, dat bij de behandeling van het

ontwe.rp-Vlootwet in de Tweede Kamer de finan-
cieele positie van Nederlandsch-Ïndië ter sprake is

gekomen. Want bij dat ontwerp ging het voor een

goed deel ook om de vraag of Indië in staat is, dc’

meerde:re lasten, die bij het in werking treden van
liet ontwerp-Vlootwet voor Zijne rekening zouden

komen, te dragen. Merkwaardig is het nu, dat om-
trent Indië’s financieele positie de inziphten van de

Vlootweteommissie zeer aanmerkelijk bleken af te wij-

ken van die, welke de Minister van Koloniën open-

baarde. Op pag. 24 van haar rapport constateert dc

Commissie, dat te beginnen met 1917 de gewone dienst

stijgende en zeer aanzienlijke tekorten heeft opgele-
verd, en dat de daaruit blijkende ontwrichting van de

Tndische financiën niet kan worden geweten aan
crisis-uitgaven, die Indië in tegenstelling met het

Moederla.nd niet noemenswaard heeft gehad, maar in-zonderheid moet worden toegeschreven aan de betret-
renswaardige uitzetting van de landsuitgaven, die in

:[ndië tijdens en na den wereldoorlog heeft plaats ge-
vonden. Op pag. 42/43 van haar rapport vervolgt dan

de Commissie, dat men zich den ernst van den toe-
stand, op financieel gebied niet mag ontveinzen. Zij constateert, (lat men in Indië, evenals in Nederland,

zich op een weg beweegt, die onvermijdelijk tot de

geleidelijke verarming van de bevolking in haar geheel.

moet leiden, en spreekt als hare overtuiging uit, dat
indien de Regeering er niet in slaagt de uitgaven op

aanmerkelijk lager peil te brengen, Indië’s econo-

mische toekomst op het spel staat.

Geheel anders werd de zaak door den Minister van

Koloniën ingezien. Deze wees erop (Haudelingen
Tweede Kamer 1923-1924, pag. 243), dat
(10
tekor-
ten op den gewonen dienst na 1922 sterk gedaald
zijn; en die daling wettigde naar het inzien des Mi-

i.istèrs de conclusie, dat cle voorbereiding tot ilipec-

king van de landshuishoudiug, die voor eene verwc
zeulijking van de aanhangige vlootpiannen noodig
werd geacht, voor Indië in hoofdzaak reeds voltrek-

king heeft gevonden.
Taar
derhalve dc ‘Vlootwet-commissie bij haar in

April jI. verschenen rapport met den meesten ernst
en nadruk er op aandringt om ‘s lands uitgaven tot ccii aanmerkelijk lager peil terug te brengen, daar
zeide de Minister zes maanden later, dat de inperking’
van de landsliuishoudiiig voor Indië in hoofdzaak
reeds voltrekking heeft gevonden!
Welk inzicht is nu het juistel Bij het onderzoek dc

zer vraag dient men na te gaan, wat de cijfers van
de onlangs ingediende begrooting voor 1924 cii cle
daaraan dooi de Indische Regeering en dan Minister
van Koloniën vastgeknoopte beschouwingen ons leo’-

‘ren.
in de eerste plaats dan trekt het de aandacht, dat
de voor 1924 ingediende hegrooting sluit met een te-
kort van f22.7 millioen, voor zoover den gewotieli
dienst betreft. ‘Bij eene beoordeeling van dit geraamde
tekort dient echter vel in het oog te worden gehou-
den, dat bij de rarning van de middelen over 1924 er op
gerekend is, dat ongeveer
f
20 millioen zullen bin-nenkomen uit de voorgestelde aardoliebelasting en de
voorgestelde verlenging der produetenhelastingen voor
het jaa.r 1023, welke voorstellen nog bij de Staten
Generaal aanhangig zijn. Aangenomen dat de Staten-
Generaal met die voorstellen medegaan, dan leveren
gemelde belastingen toch slechts voor het jaar 1924
eene bate op, welke bate i.n volgende jaren verdwijnt.
Wanneer dus de inkomsten uit anderen hoofde nie,t
verminderen, en men wil voor 1925 een sluitenden
gewonen. dienst verkrijgen, zooals de Minister van

Koloniën herhaaldelijk en ook thans weer bij de Me-
morie van Toelichting op de begrooting 1924 in uit-
zicht heeft gesteld, dan zullen ‘s lands uitgaven met
het bedrag van het over 1924 geraamde tekort cd

f
22.1 millioen plus het bedrag van de geraamde op-

hrengst der aardolie- . en productenbelastingen ad

1
.
20 millioen, dus te zamen met
f
42.7 millioen moeteii
verminderen. ‘s Lands zuivere gewone uitgaven zijn
voor 1924 geraamd op
f
416 millioen; zij moeten dus

met ongeveer 10 pOt. verm:inderen, wil men in 1925

den in uitzicht gestelden sluitenden gewonen die:nst
verkrijgen.

,ls men er dan? Helaas neen; want met juistheid
wijst de Memorie van Toelichting (pag. 8) er op, dat

sommige onderwerpen van Overheidszorg, zooals de
pensioenen en de leeningsdieust, eene automatische

uitzetting vertoonen. Omtrent deze automatische uit-

zetting gaf de Minister van Koloniën in de zitting

van de Tweede Kamer van 25 October jl. eenige cij
–
fers. Hij wees er toen op, dat na 1932 relcening moet
worden gehouden met de aflossing van de in Amerika

en Engeland gesloten Indische leeningen, en dat ver-

der de cousolideering van de vlottende schuld, die
geraamd werd op uitimo 1924 vermoedelijk
f
30
millioen te zullen bedragen, den leeningsdienst ook
al niet meerdere uitgaven zal bezwaren. Beide oorza-

ken zuilen volgens den Minister ten gevolge hebben,
dat na 1932 de dienst der Indische schuld op het bud-

get een druk zal leggen van ruim
f
31 millioen meer
dan thans liet geval is. Wat den pensioenlast betreft,
meent de Minister, dat aan de hand van de beschik-

bare gegevens de vermeerdering van den pensioenlast
in 1932
0])
f 10
millioen ‘s jaars moet worden gesteld. Na 1.032 zal dus de gewone dienst voor de uitbetaling

van pensioenen, benevens renten en aflossingen op de

Indische schulden niet eene meerdere uitgave van
,f
41
mii]. ‘s jaars worden bezwaard. Wil men dus van 1925

af een sluitenden gewonen dienst verkrijgen, en dat is

met het oog op de schrikbarende
stijging
van Indië’s
schuldenlast na 1917 een volstrekt vereischte, dan
zal eene inperlcing van de uitgaven voor ‘s lands huis-
houding met dc hiervorcu genoemde bedragen van

f
42.7 en
f
41 millioen, ‘te zamen
f
83.7 millioen mod-

ten plaats vinden, tenzij e.r een redelijk uitzicht be-
staat, dat in de naaste toekomst, d.w.z. binnen de

eerstvolgende acht jaren,
‘5
lands inkomsten cene stij»
ging tot voormeld bedrag zuilen vertoond. Maar hier-

op bestaat zoo goed als geen kans, waarover straks

nader.

‘s 1_ands uitgaven moeten dus i’ioodwendig met on-
geveer
f
83 millioen verminderd worden, aannernende,
dat ‘s lands inkomsten uit
bedrijven,
producten en
monopolies niet verder zullen teruggaan, zooals in
1922 en 1923 liet geval is geweest. Met het oog hierop
kan liet zeker gewaardeerd worden, dat ‘s lands ge-
wone zuivere uitgaven van
f
548 rnillioen in 1921 zijn
teruggebracht tot
f
416 millioen in 192-4, doch dit
feit op zichzelf geeft nog volstrekt geen aanleiding
tot ‘s Ministers optimistische uitspraak, dat de voor-
bereiding tot inperking van de landshuishouding voor Indië reeds in hoofdzaak voltrekking heeft gevonden.
Want, wel verre dat die inperking in hoofdzaalc reeds
voltrokken is, zal zij tot een bedrag van
f
83 millioen
moeten worden voortgezet op grond van de feiten en
cijfers, die de Minister zelf bij zijne Memorie van
Toelichting op de begrooting voor 1924 en bij de
behandeling van het ontwerp-Vlootwet publiceerde.
Van de volstrekte noodzalcelijkheid om met eene
sterke beperking van ‘s lands uitgaven voort te gaan,
schijnt de Regee.ring echter nog niet doordrongen. Men
leest ten minste op pag. 27 van de Nota betreffende
den toestand van ‘s Lands financiën, die de Indische
Regeering bij de begrooting voor 1924 aan den Volks-
raad overlegde, de navolgende zinsnede:

,Welke beperkingen bij deu gewonen dienst
in
den
loop van
1925
alsnog aangebi-acht zullen moeten worden,
kan met het oog op cle groote mate van onzekerheid,
die ten aanzien van verschillende factoren, waarvan cle
ontwikkeling der financiëu afhangt, bestaat, bezwaarlijk
worden medegedeeld.”

Eene dergelijke uitlating toont allerminst aan, dat
de .Indische Regeering van de absolute noodzakelijk-

t

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

995

heid van sterke inperking van ‘s lands uitgaven in de

cerstvolgendé jaren diep doordrongen is.
Ook de Memorie van Toelichting van den Minister

van Koloniën is op dit punt zwak. Men leest op pag.

6, dat voor de commercieele zaken van het land (de
monopolies, producten en bedrijven) ruim
f
16 mfl-

lioen minder zal worden uitgegeven. Dit is een na-

tuurhjk gevolg van het feit, dat de productiviteit

dier commercieele zaken in de laatste jaren vrij sterk

achteruit is gegaan. Voor hndere landsuitgaven is

f
2316 millioen minder geraamd. Deze vermindering

van uitgaven wordt in hoofdzaak teweeg gebracht

door eene vermindering van den duurtetoeslag met

[1.3.2 millioen en dooi eene bezuiniging op de uitga-

ven voor Oorlog van
f
18.1 millioen. Eene toelichting

van de wijze, waarop deze bezuiniging bij Oorlg ver-

kregen is, geeft dd Memorie van Toelichting niet.
Men kan dus niet beoordeelen of deze vermindering
inderdaad het gevolg is van eene inperking van de

Staatstaak. De vermindering van den duurtetoeslag

wijst zeker niet op eene inperking van de Staatstaak.
Overigens bespeurt men, voorzoover den gewonen
dienst voor 1924 betreft, van. eene inerking van de
Staatstaak niets. Het ambtenarencorps in Indië is

veel en veel te uitgebreid; aan salarissen wordt vol-

gens eene mededeeling van den heer floutsma (toen-
maals lid der bezuinigingscommissie)
bij
de behande-

ling der begrootiiig voor 1924 in de laatste zitting
van den Volksraad (Handelingen eerste gewone zit-
ting 1924, pag. 22)
f
225 millioen uitgegeven. Aan

ambtenaarssalarissen wordt dus meer dan 50 pCt. be-
taald van het totaal der zuivere gewone uitgaven. En
wat leest men nu op pag. 15 der ministerieele Memo-
rie van Toelichting op de begrooting 1924? Dat vol-gens voorloopige berekeningen de Salariscommissie
voor de invoering van de bij haar in bewerking zijnde
bezoldigingsregelingen en daarmede gepaard gaande
overgangsmaatregelen, een ,bedrag noodig achtte van

ongeveer
f
18 millioen
bos
en
hetgeen thans aan sala-
rissen wordt betaald! Aan vermindering van het veel

te groote aantal ambtenaren schijnt niet te worden
gedacht. Gevraagd mag worden of deze inededeeling
er op wijst, dat zooals de Minister aan de Tweede
Kamer mededeelde, de voorbereiding tot ii:iperking
van de iandshuishouding voor Indië in hoofdzaak
reeds voltrekking heeft gevonden.

Wat ‘s lands inkomsten betreft, valt het op, dat
waar de Memorie van Toelichting de verwachtingen
voor het jaar 1923 bespreekt, zij gewag maakt van een
minder ruim vloeien van cle inkomsten tot een be-

loop van
f
30.4 millioen. liet trekt verder de aan-
dacht, dat de Minister vermeldt, dat de opbrengsten
van cle landscicukkerij, den post-, telegraaf- en tele-
foondienst en de spoor- en tramwogen in de laatste
jaren ernstig teleurstelden. Inderdaad liepen de op-

brengsten der producten van
f
37 millioen in 1918 en

f
40 millioen in 1919 terug tot iets mcci dan
f
20
m.iUioen in 192
9
1
Dc opbrengst der bedrijven, die
in 1917
f
1816 millioen bedroeg, liep terug tot iets
moer dan
f
9 millioen in 192
9
1
Met het oog op dozen
teruggang lijkt de raming voor 1924 van
f
3634 mil-

heen voor producten en
f
31 millioen voor bedrijven
ongemotiveerd optimistisch.
De belastingdruk blijft
niet alleen even hoog, doch
blijkens de Memorie van Toelichting zint de Regeering
op vermeerdering van belastingen; komisch doet het
aan, dat onder deze omstandigheden de Memorie van
Toelichting op pag. 10 spreekt van de mogelijkheid,
dat de verdere voortgang van cle in Ilndië reeds gecon-
stateerde wederopleving van het bedrijfsleven, in
zijn gevolgen aanmerkelijk aan dc schatkist zal ten
goede komen. Jamncr, dat de Regeering niet heeft
medegedeeld, op grond van welke feiten zij meent te
mogen spreken van ,,een wederopieving van liet be-
drijfsleven”. Hoe is het feit, dat de Indische gul-
den thans ongeveer 0636 noteert, te rijmen met de
door den Minister beweerde wederopleviiig van het
i:ndische bedrijfsleven? in een zeer interessant opstel,

getiteld: ,,Jaarveislag 1922/1923 der Javascho Bank
in verband met eenig actueele vraagstukken”, dat de

heec E. Heifferich in Augustus ji. in het tijdschrift
‘,,Koloniale Studiën” publiceerde,
wijst
de schrijver er

op, dat eene opleving van het indische bedrijfsleven
alleen kan plaats hebben, wanneer de Regeering hare
fbe1astingpolitiekdie voor der ondernemingslust fnui-

kend is, hervormt. Dan zal weer nieuw kapitaal naar
rd
e
koloniën toestroomen, roept de heer Heifferich uit,
‘iiieuwe bronnen van inkomsten zullen opwellen en

hare opbrengst, de opbrengst van blijmoedig schep-
penden arbeid, zal bijdragen tot de gelukkige oplos-

sing van het financieel probleem van Nederlandsch-

Indië. Les beaux esprits se i-eneontient, mag men hier

wel zeggen. Want in clenzelfden geest als de heer

ielfferich, adviseerde de Commissie van Advies in
zake Aardolieaangelegenheden. Aan het slot van haar
dvies van 3 Maart 1923 spreekt dezeals hare overtui-
‘ging uit, dat het evenwicht van het Indische budget

behoort te worden hersteld, niet door verhooging van

de reeds zware lasten, die op de bevolking en op de
verschillende takken van nijverheid drukken, maar
khlereerst door krachtige inperking van de uitgaven!

LOONEN EN LOONST’ERHOUDINOEN TE

AMSTERDAM.

In de Economisch-Statistische Beiichten van 15 No-
a-emher 1922 heeft de hooi- Triebels een methode aan-
¶gegeven, die het mogelijk maakt op een bepaald tijd-stip in een bepaalde gemeente na te ga’an, of de over-
11
eid ,,reclelijke bonen” betaalt.
Rij kwam tot de conclusie dat dit beoordeeld kon worden, wanneer men een vergelijking Icon treffen
tussehen de overheidsloonen en de bonen uit alle,
of in elk geval de voornaamste, particuliere bedrijven.
.L)aar
hij
énkel over gegevens omtient de bonen’ uit
(de Metaalnijvej-heid beschikte, heeft hij als
voorbeeld

van ncehode
deze bonen als grondslag van zijn ver-
.geli,jking gebruikt. Daarna heeft hij dit in Dec. 1922
ing uitvoes-iger gedaan in een brochure ,,Amsterdam-
;
clie Gomeenteloonen”, naar aanleiding van de be-
-spreki Igen over de arbeidsvoorwaarden van de ge-
meentewerklieden in den gemeen.teraad te Amsterdam.
1-let was enkel aan het ontbrelceh van gegevens te wij-
ten, dat de vergelijking beperkt bleef tot de bonen
uit één bepaalde industrie, al. de Metaalindustrie.

(
Een en ander was echter aanleiding tot het instellen

van een nader onderzoek.
Ten eind dit onderzoe]c zoo goed mogelijk te doen slagen, verd de hulp ingeroepen van de verschillende
werkgeversorganisaties, die in het Plaatselijk Overleg te Amsterdam vereenigd zijn.
i)
Waar hier niet gevraagd
werden eventueel
bij
C.A.O. vastgelegde standaard-
bonen
–
of garantieloonen, doch het werkelijk verdien.-
de inkomen, was het vooj- verschillende organisaties,
die niet over zoodanige gegevens beschikten, niet mo-
gelijk hunne medewerking thans reeds te veibeenen.
Anderen beschikten echter reeds over de verlangde
cijfers of konden hunne leden er toe bewegen, deze te ,versehaffen; zoodat tea slotte de navolgende vereerd-
gingen gegevens verstrekten: Algemeene Patroo.i is-
vereeniging in de Bouwbedrijven; Metaalbond; Scheep-
vaartvereeniging ,.Noord”; Nederlandsehe Houthond;
lgenieeue Werkgevers Vereenigig; Ver. voor de

ederl. Chemische Industrie; Nederi. Bond van Boek-
bi.ncherspatroons afd .Amsterdam; Nederl. Vereeni-
gi.n’- van Electro-technische Werkgevers afd. Am-
sterdam. Door het Bureau voor Centraal Overleg wei-
,(ten deze gegevens verder uitgewerkt. Het mag inderdaad een verheugend teekeci genoemd
worden, dat al deze vereenigingn overtuigd waren van
liet belang, dat het systematisch verzamelen en ver-
,werken van loongegevens heeft en dat de bij hen aan-
gesloten werkgevers, zich een, dikwijls niet geringe,
moeite ervoor hebben willen getroosten.

1)
Secretaris vtni
dit i]iatselijk Overleg is Dr. J. Regt-
Iuorzee
Grecip, dir.-scci.
van
dec Nec!.
Houtbond.

‘—S

996

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

GEMIDDELD UÜR INKOMEN VAN
NEERDERJAR[GE
1VJ4LVNELIJ15

WERKL[EDEPT TE I41
,
5TERDL4LY[ OVER HET EERSTE HALPJA’IR
1923

GESCEIQOL DEN

GEOEFEI’IDEN

OIVGESCh
‘
OOr.DffJ

107
107
1

iö

•
16

05

104

1031
103

02
0
102

loo
lOO

981
98

0

.
92

91
91
,

.
9
89
.

–
89

88

67
2erjaee
87

861

84

81

79

80_2t
4

Ku

0
79
78

.

-_76

–

.

–

0

–

0

6ffl

71.

68

67

68

65

62
62

61
61

60

59

581

9

1.•

57

56

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

997

In de oiderstaande tabel zijn de gegevens gerang-
schikt van 184 ondernemingen, met 8714 werknemers;
de grafiek geeft de gemiddelde uu:rinkomens van de
gemeentewerklieden en van de werklieden in ver-

schillende industrieën aan. De werklieden
zijn
ver-

deeld in gesehoolden, geoefencleii en ongeschoolden

volgens de methode van de vaklijst van het N.A.M.,
1)

terwijl ook de berekening van het uiiri.nlcomen is ge-

schied volgens de methode van het N.A.M.

Gemiddeld uurinkomen van meerderj arige mannelijke werk-
lieden over het eerste halfjaar
1923
in verschillende
bedrijfstakken te Amsterdam.

Aantal arbeiders

Bedrij Istak k e n

107 102 96
87 85 80
87 82 72 87 81 80 85 75 66

85 OS 66
83 – –
82 70 –
78 69 65 76 66 57

Boekbindérs ……….
1:1 276 227

49

– 76 65
Draad- en kabel

1 163

29 1,17

1.7 75 63 56
Cacao- en ehocol……..
2 153

54

28

-73 73 66 56
Zuivel ……………..
5

300

14

187

99 70 66 55

Totaal i’art. md.
(met bouwvakken) …
184 8774 3264 3606 1904 83 70 ’69
(zonder bouwvakken)
1071 7d68125991 35751 1494 77 701 62

Er client te worden opgemerkt, dat men uiteraard
tekening moet houden met de aantallen ierk1ieden.
waarop de uurinkomens betrekking hebben. Zoo legt
bijv. het uurinkornen der 14 ongeschoolde kuipers al
heel weinig géwicht in de schaal. Dit uurinkomen is
oo hoog, omdat het betrekking heeft op een aantal
sjoawers die in tarief hebben gewerkt. Het weekinko-
men is ongeveer 48 ic 50 maal het uurinkomen, alleen voor enkele vakken (portiers, koetsiers, schuitenvoer-
ders) is de werkweek soms langer dan 48 uur. In het
bijzonder geldt dit voor de ongeschoolden in de zuivel-
industrie. De cijfers betreffen de meerderjarige werk-
lieden; ook al worden dezen nog niet als volslagen be-
schouwd; daardoor is het gemiddeld uurinkomen soms
lager dan liet gegarandeerde . uurloon, bijv. hij de
boekbinders, waar de leeftijdsgrens 24 jaar is.

De gegevens van de bouwvakken hebben betrekking

01)
Augustus 1923, die van de gemeente op het jaar

1921,
doch verminderd met 1 pOt. aangezien in den
tusschentijd de werkweek van 45 op 48 uur is ge-

bracht. De overige betreffen het eerste halfjaar 1923.
Er is een algemeen gemiddelde voor de particuliere
industrie, berekend met en zonder bouwvakken. Het blijkt, dat het uurinkomen der gemeen.tewcrkliecien
voor geschoolden, geoefefiden cii ongeschoolden resp.
1 3 pOt., 21 pOt. en 29 pOt. hooger is, dan dat der
particuliere industrie zonder bouwvakken en resp. S
pOt., 21 pOt. en 16 pOt. als men de boitwvakken mee-
reken t.
Neemt men het uurinkomen der gemeentewerklie-
dan els basis, dan ziet men, dat de particuliere in-
dustrie (zonder bouwvakken) resp. 11,5 pOt., 17,5 pOt.
en 22,5 pOt. en de part. industrie (met bouwvakken)
resp. 4,5 pOt., 11,5 pOt. en 14 pOt. lager staat dan de

gemeente.
:l

dient de aa-i
–
mclacht
01)
gevest,igd te worden, dat

1)
De aandacht moet er op gevestigd worden dat tot de
geschoolden ook zijn gerekend de zoogenaainde neven-
geschoolclen
of
ambachtslieden, dit zijn geschoolde arbeiders,
die echter niet beheoren tot de categorie geschooiclen in
liet betreffende bedrijf, bijv. timmerlieden in een chemische
fabriek etc.
..

iii het uurinkomen der gemeentewerklieden pidt ‘isb-

grepen het ziekengeld, verlof- en vacantiegeid, vacan-
tietoeslag
eil
pensioenpremie, die resp. in 192.1 ho-
‘droegen 3 pOt., 4,5 pO 1,6 pOt. en 15,5 pOt. te za-
ine.n 24,6 pOt. van het uurloon.

In de particuliere industrie bestaat in liet alge-
:.meen enkel het zielcengeld en het vacantiegeld, i’elke
.)j resp. op 3 pOt. en 2 püt. aannemen, terwijl verder

cle premie voor de ongevallen-, invaliditeits- en ouder-

domsverzekering op 5 pOt. geschat wordt, totaal dus

-10 pOt. Verder betalen de gemeentewerkliedemi tegen-
woordig zelf 3V2 pOt. van hun pensioenpremie, zoodat
liet totaal van de kosten der bijvoorwaarden van de

geineeutewerldieden ongeveer 10 pOt. hooger geschat
-kan worden dan in het particuliere bedrijf.

– Met inbegrip der bijvoorwaarden zou het uuriuko-
men in de particuliere industrie (zonder bouwvakken)
‘iiiet Ongeveer 10 pOt. verhoogd worden en voor ge-
-schoolden, geoefenderi en ongeschoolden resp. 85, 77

en 68 ets. bedragen, voor de gemeentewerkliedenzou

er ongeveer 20 pOt. bijkomen en dus resp. zijn:
105,

1.02 en 96 ets., d.w.z. voor geschoolden, geoefenden en
-ongeschoolden resp. 24 pOt., 32 pOt. en 41 pOt. meer dan in de particuliere industrie (zonder bouwvakicen)
of met het uutinkomen der gemeentewre.rklieden als
basis kan men zeggen dat in de particuliere industrie

(zonder bouwvakken) resp. 19 pOt., 24,5 pOt. en 30

.
pOt..minder vardienci wordt dan in gemeentedienst.

Uit de hierboven genoemde cijfers zijn uiteraard
icog andere af te leiden. We laten hieronder een
-tabel volgen, waarbij is aangegeven welk verschil er in de onderscheidene bedrijfstakken bestaat tusschen

het uurinkomen der geschoolden en dat der g-eoefen-
den en der ongeschoolden.

Terhouding van het uurinkomeu van de .gesclmoolden’ tot
dat van de géoeîenclen en ongeschoolden.

Minder clan de geselmoolden
]3edrijlstak
Geoeienden
1
‘Ongeschoolden

’13ouwvakken ………

–

PCt.

f
&ern. Amsterdani

2
-Brouwers ………………
6

,,

17
Kuipers ……………….
7 .,,

8
Hout …………………
12

,

22

Chemische …………….
10

,,

22
-Havenbediijf …… ….
…is

Meel …………………
.12

,,

–

17
htetaal ……………….
i
3

25

Boelcbinders ……………
114

-Draad- en kabel ………..
16

25
Cacao- en Chocolade . . . .,

10

23
Zuivel …………………..
6

21 ‘

Totaal part. iitcl.
– (met botiwvakken)

,

16 ,.

,

IT

(zonder bouwvÛkkeu)
– –

9 –

20

# 1
–
let blijkt dat er hij, cle gemeentewerlclieden tus-
sehen de geschoolden en de ongeschoolden een ver-
yschil van 8 pOt. bestaat, terwijl dat voor do parti-
•
_culiere industrie gemiddeld .20 pOt. is.

–

Overigens spreken de cijfers voor zichzelf. Zij zijn
een bescheiden begin van een m.i. goede loonstatistiek,
waaraan ons- sociaal -economisch leven zoozeer beh’ocf-
-te heeft.

Het eigenlijke doel van de publicatie van deze-gu-
is cen’objectief overzicht te verschaffen van de
loonsverhoudingen, opdat zij, die geroepen zijn in ou-
– derling overleg arbeidsvoorwaarden vast te stellerm,’in
_staat zijn zich een meening te vormen en
deze
gedo-
cumenteerd naar voren te brengen. Maar het ware te
–
:
vens te werischen, dat deze publicatie ertoe zou -bij-
-dragen in breede .lcringen belangstelling te wekken
_voor een objectieve loonstatistiek en de overtuiging
te vestigen, dat de uitbouw èrvan met kracht bevor-
derd zal moeten worden. Ir.
13. 1llöroiin:

– November 1923.

Gemiddeld uurinkomen

t;
0)0)

0)

0

0)

0)

0)

05

Bouwvakken ……..

1106 665

31 410
Cern. Amsterdam .

9001 5458 2819 724
Brouwers………..

724 208 300 216 Kuipers …………

109

28

67

14
Umit……………

13

348

14

146

188

Clientische ……….

381

62

70 249
Electrotechniek …..

9

75

75

–

–
ilavenbedrijf……..
34
1587

28 1559

–
Meel ……………

215

25

89

101
Metaal ………….

19 3337 1835

963

539

998

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

IJE INTERNATIONALE CONFERENTIE OVER

DE DOUANEFORMALITEITEN TE GENEVE.

Een medewerker schrijft:

De Internationale Confeientie betreffende de

Douane- en andere formaliteiten, die van 15 October

ji. tot 3 November 1923 te Genève op initiatief van
den Volkenbond is gehouden, was vooral. roodig ge

worden, doordat na den oorlog verschillende der nieuw

ontstane staten den buitenlandschen handel zulke
hinderpalen in den weg legden, dat deze daardoor ge-

heel onmogelijk werd. Voor zoover die hinderpalen

gelegn waren in de douanepoiitiek dier staten, viel

daaraan weinig te doen. Iets anders echter was het,

voor zoover den handel onnoodig hinderlijke forma-
liteiten werden opgelegd; hier ontstond
strijd
met
art. 23 van het statuut van den Volkenhond, dat het,

beginsel huldigt van een rechtvaardige hejegening
van den handel. De toestand was zoo, dat door heian-

hebbenden reeds in 1921 plannen werden beraamd tot
het houden van een congres, zooals dat laatstelijk

in 1913 bijeenkwam, betreffende vereert voudi ging
van douaneformaliteiten.
Toen liet Economisch Comité van den Volkeubond
besloot de conferentie te doen houden, welke thans

heeft plaats gehad, sloot cle Internationale Kamer
van Koophandel zich daarbij aan en liet haar eigen
voornemen vaten; zij hield in Maart 1923 te Rome

een congres waar de handel zijn wenschen kon uiten,

en nam daarna deel aan de conferentie, weliswaar
‘zonder stemrecht, doch niet zulke uitnemende ver-

tegenwoordigers, dat zij er menigmaal in geslaagd is

de debatten in de goede richting te leiden. Ook liet
Economisch Comité van den Volkenbond nam zonderi

stemrecht, doch met een even gun stigen invloed ten’
goede, deel an de debatten.
Wat heeft de Conferentie nu bereikt? Er is na
lange d’ebatten eene Conventie tot stand gekomen,

die volgens het geestig woord van een der deelnemers

aan de vergaderingen, een handboek van goede ma-
nieren voor de Staten zou vorien. Er staan daar-
in
bijna
uitsluitend dingen, die voor een Nederlander
vanzelf sprekend zijn, zoonis
tijdige
bekendmaking
vandouane- en andere tarieven en voorschriften, her-
ziening dier voorschriften ten einde ze rechtvaar-

diger en eenvoudiger te maken, het niet voorschrijven.

van formaliteiten als een maatregel, gericht tegert
den handel van een der eontracteerende partijen, het
beperken der in- en uitvoerverboden. Voorts het
geven van gelegenheid tot het in beroep gaan van be-
slissingen der douaneautoriteiten en tot het ontslaan
der goederen onder zekerheidsstelling
•
in afwachting
van de uitspraak op een geschil.
Belangrijk is de regeling omtrent de toelating van
handelsmonsters, die kooplieden of reizigers met zich voeren, al wordt daarvoor ook zekerheidsstelling ver-
eischt voor de verschillende rechten; ook het weder-
zijds erkennen der op dc monsters dooi’ douane-
autoriteiten aangebrachte merken.

Omtrent de certificaten van oorsprong is bepaald,
dat de kosten die der afgifte niet zullen mogen over-
treffen. Nog
belangrijker
is, dat de zoogenaamde eOn-
sulaire facturen tegen een vast recht zullen moeten
worden geviseerd, dat zoo laag mogelijk moet blijven.
Men weet welk een inkomsten de consuls van enkele
landen ook reeds véér clan oorlog uit die documenten wisten te verkrijgen!
Orntrent de douanebehandeling van goederen en
van reiigers
zijn
tal van voorschriften gegeven,
sommige in biudende]a vo:rm, andere in die eener aan-

beveling. Het zou te ver voeren die hier alle te ver-
melden; slechts zij aangestipt dat zij ook liet vercdc-

lingsvericeer raken. Zooals gezegd is geeft de Conven-
tie voorschriften, die bijna alle in Nederland reeds
gelden, zoodat ons laad gelegenheid heeft met eet
weinig betoekenendo concessies zich vooi: zijn bui-
tenlandschon handel groote voordoelen te verzekeren;
dit geldt eveneer voor onze koloniën. T-Jet is daarom

te hopen en ook te verwachten dat Nederland, dat

de Conventie om onbekende redenen niet heeft

niedegeteelcend, hiertoe spoedig zal overgaan en dat
de ratificatie spoedig zal volgen. Tegenover eiken
Staat die toetreedt zal het dan
zijn
rechten kunnen
doen gelden. Tieden de landen op welke de handel

thans niet mogelijk is werkelijk tot de Conventie
toe – en dat eischt eigenljic reeds art. 23 van het

‘Tolkenbondsstatuut – dan openen zich’-voor Neder-

land inderdaad handelsmogelijkheden, die thans niet

bestaan. Het zal derhalve de moeite waard zjjn de lot-
gevallen der Conventie te blijven volgen.

Blijkens een bepaling in de slotakte zullen waat.-

schijnlijk herhaaldelijk conferenties worden gehouden,
tea einde te komen tot verdere verwezenlijking der

thans nog niet in vervulling gegane wenschen van
den handel.

DE STAATKUNDIGE BETEEKENLS VAN DE

GULDEN.

–

II.
(SZot).

In liet eerste deel zijner rede behandelde Mr. Tet-

rode den toestand van voor den oorlog en de vragen,

waarom de gulden niet onmiddellijk weder’ wordt vast-
gehaakt aan het goud en waarom
hij
niet op zijn
oude lcoopkracht wordt teruggebracht. Daarna ging

hij in verband met de gevaren, die de waardevastheid
van den gulden bedreigen, over tot een bespreking van
de kwestie, waarom de middelen, die de Nederland-

sche Bank ter bestrijding daarvan vroeger ten dienste

stonden, nl ..renteverhooging en goudafgifte, thans
naar zijn meaning niet meer kunnen worden aange-
wend. Zij uiteenzetting over het laatste punt vindt

men nog in het vorig nummer. Hetgeen
hij
over hçt
eerste opmerkte volgt hieronder.

U
zult zich herinneren, hoe ik 0 zeide, dat De Nederland-
s(;he Bank
y
roeger, vöÔr den wereldoorlog, twee wapenen
had waarmede zij de ruilwaarde van den Gulden verdedigde,
boe die wapenen niet als vroeger konden worden gehan-
teerd, en hoe één dier wapenen haar goudsehat was.
Uit het zoo juist gezegde ziet U nu. welk een zware oti-
weerswolk door oorlog en schijnvrede boven dien goudsehat
is samengetrokken en
T.?
weet nu ook, dat
Cu
het onge
stoorde goudverkeer Cn cle bijna overal geldende gouden
standaard is verbroken en clan begrijpt U met mij, waarom
De Nederlandsche Bank haar goudwapen niet evenals vroe-
ger kan hanteeren.
Inmiddels heeft T.? van mij gehoord.
dat
zij baar arsenaal van goud en goudvorderingen vele malen sterker heeft ge-
maakt clan vroeger ooit het geval is geweest; nog in den
laatsten tijd is zij doorgegaan deze te versterken, zij houdt
zich paraat. –
Het goud dat was, en is dus, het eene wapen dt reeds
vdÔr den oorlog werd gebruikt. Het tweede wapen as do verhoogitig of verlaging harer rentetarieven en dan komt
wel in de eerste plaats cle rente van wissels, de discoèo-rente, ter sprake, en dan vervolgens de rente tegen voo-
schotten op effecten en goederen.
Het crediet heeft steeds neiging zich uit te zetten in een
tijd vair opgaande coujunctuur; altijd zijn er alsdan steeds
meer mensehen die cediet zoeken en die telkens meer ere-
diet wenschen te hebben. Ging dat creclietzoeken en crediet-
geven te ver, begon’ men ter voldoening aan clie crediet-
behoefte schijnkoopkracht te fabriceeren, dau- zette cle air-
culatiebauk hare di scontorente, evet
t
tueel hare rekening-
courant en liare beleeningsrente op; cle creclietnemers zagen
door de verhoogde rente, die zij hadden te betalen. hunne
winsten wegsmelten, dan placht de credietgeving te worden
ingekrompen, creatie van schijnkoopkracht werd niet je-
gounen of als ze begonnen was, gestaakt en (le inflatie
zucht gebreideld. –
Waarom heeft dat wapen der renteverhooging grooten-
deels zijn kracht verloren? Ook al veer dank zij den wereld-
oorlog.
Het is een oittgekeerde wereld geworden! De oorlog heeft wel geweldige veranderingen op elk gebied gebracht. Vroe-ge!- placht iis het voorzichtige, het weloverwegende Neder-land inflatie-gevaar, het scheppen van sehijiikoopkracht, al-
ln te dreigen van de zijde der ondernemende kooplieden
uit
fabrikanten, clie door hun energie en krachtig initiatief
vnortgedreven,inet altijd bedachten te blijven binnen de
grenzen
van
Itet redelijk crediet; maar de overheid, het
publiek gezag werd, zoo het al de neiging
in
zich mocht

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

voelen Lot het scheppen van onwezenlijke koopkracht door
ovormatige geldopnainen, door (te publieke opinie binnen de
grenzen gehouden.
Thans is dat anders; vooral het Rijk en cle Gemeenten
gaan thans met hunne geldopnamen verder dan goed is
voor een
gezonden
Nederlandschen Gulden.

Beide soorten van publieke lichamen kunnen leenen op
langen termijn; die leeniugen geschieden dan door de eniis-
sie van obligatiën welke een looptijd hebben gewoonlijk van
25 tot 40 jaren, met jaarlijksche annuïteiten, zoodat de lee-
ning geleidelijk ni dat tijdvak wordt afgelost, of op korten
termijn en dan gebeurt dat, hetzij op promessen met een
looptijd van drie maanden of op schuidbekentenissen, ge-
woonlijk anticipatie-biljetten genoemd, met hoogstens één
jaal looptijd.
De nemers dier proinessen en auticipatie-biljetten stellen
zich met een lagere rente tevreden dan indien zij obli-
gatiën zouden koopen, omdat zij er zeker van zijn na kor-
ten tijd hun geld weder voor het nominale bedrag, zooals in
dit kortloopencl papier is aangegeven, terug te zullen krij-
gen. Bovendien zijn zij er volstrekt niet zeker van, dat het
geld, waarmede zij dit korte papier koopen, gedurende ook dien korten looptijd kan blijven vastgelegd in dat papier.
Vandaar dat zij zich eerst vergewissen of de centrale
eirculatiebank – in dit geval dus De Nederlandsche Bank
– de promesscn van beu wil overnemen – men noemt dat
disconteeren – de anticipatie-biljetten beleenen.
Het publieke lichaam dat van plan is om te leenen be-
hoort zich nu de vraag te stellen of het in staat is de gelden,
die zij opneemt, in korten tijd terug te betalen uit hate
gewone inkomsten, zooals bijvoorbeeld ambtenaarssalaris-
sea die zij uit inkomende belastingpenniugen kan terug-
betalen, dan wel eerst in annuïteiten gedurende vele jaren,
zooals bijvoorbeeld de bouwkosten van een stadhuis.
In het eerste geval is het juist, dat zij promessen ver-
koopt, want deze moeten dan wel na 3 maanden worden
terugbetaald, maar intusschen vloeien ook cle regelmatige
bronnen van inkomsten steeds door.
Voor bouwkosten van het stadhuis behoort de gemeente
echter te leenen op langen termijn, want die kan zij niet
betalen uit een deel van hare inkomsten van én jaar.
Wat baat nu het wapen der renteverhooging tegenover
liet publiek gezag?
Voor het publiek gezag staat bij de overweging of eene
uitgave moet worden gedaan, het publiek belang op den
voorgrond, het nuttig gevolg dat het er zich van voorstelt.
Geen kwestie vab rentabiliteit, laat staan van percenten
winst, kan gewoonlijk in zijne beschouwingen eene alles
overwegende plaats vinden.
Staat en Gemeenten trekken hunne inkomsten uit de he-
litstingen en leeningen; zoolang deze beide bronnen blijven
vloeien vermag een renteverhooging door cle centrale cir-
culatiebank weinig.
De Nederlandsche Bank staat thans, indien zij het wapen
der renteverhooging zoude willen aanwenden, voor twee
moeilijkheden:
Ten eerste treft zij daarmede handel en nijverheid, die
toch reeds in een zeer gedrukten toestand verkeeren, on-
noodig, en ten tweede weerhoudt zij de overheid daardoor
niet.
Dat is dus de tegenstelling tusschen voorheen en thans.
Het gevaar van inflatie dreigde voorheen van den particu-
hei, thans van de overheid.
De Nederlandsche
–
Bank, zich aanpassende aan de nieuwe omstandigheden, heeft een nieuw wapen ter bestrijding van
het inflatie-gevaar in gebruik genomen.
Het wapen der rantsoeneering, d.w.z. zij gaat na of de
vorm der geldopneming juist is en weigert haar hulp, in-
dien de vorm niet juist is. Voor zooverre ze dit gebruikt heeft tegenover de Ge-
meenten moge daarover thans een enkel woord volgen.
Er waren Gemeenten, die uitgaven wenschten te doen, die
zij onmogelijk in eens uit hun jaar-inkomsten konden betalen;
die ook geen kans zagen de uitgaven uit de opbrengst van
laugloopende leeningen te betalen, omdat daar geen liefheb-
hors voor waren, of ook wel een huns inziens te hooge rente
voor clie langloopende leeningen zouden moeten betalen.
Zij maakten daarom promessen of anticipatie-biljtten.
Met deze manier van handelen was aan het karakter van
dat kortloopende fapier geweld aangedaan, want hoewel de
schuldenaar van dit soort schuidbekentenis volgens het stuk
zelf beloofde spoedig, immers binnen 3 maanden, 6 maan-
den of één jaar, zijn schuld te zullen delgen, wist hij reeds
bij de onderteekening van het stuk, daartoe alsdan niet in
staat te zullen zijn.
Verschillende omstandigheden, die ik thans niet nader
zal uiteenzetten, hebben gemaakt dat tijdelijk flinke bedra-
gen naii geld nasr korte belegging zoeken, maar dat ieder

oogenbhik hierin eene verandering kan komen. Vandaiix dat
Cemeente-promessen eenerzïjcls geinakkeljk plaatsing viii-
den, maar anderzijds staat te vreezen, dat deze schuidbe-
kentenissen, in den vorm van tijdehijken aard, in wezen
voor een reeks van jaren bestemd, plotseling geen nemers
meer vinden. Hoe moeten die alsrhicn gedupeerde Gemeenten
aan hun geld komen? Indien zij dan plotseling door hunne
gelcigevers in den steek werden gelaten zoude of het ge-
heel gemeentelijk raderwerk van streek raken en daarmede
de gemeentelijke samenleving of zij zouden om hulp moeten aankloppen bij Dc Neclerlandsclte Bank. Zoude die dan ech-ter wel de (leur voor dlie kloppenden open mogen doen?
Uit vrees van voor een dergelijk dilemma te worden ge-
steld heeft sedert eenige jaren De Nederlandsche Bank ge-eischt, dat Gemeente-promessen en anticipatie-biljetten al-
leen dan mogen worden uitgegeven, als de (emeente haar
kan aautoonen, dat de daartegen opgenomen gelden binnen
den gebruikehijken termijn kunnen worden terugbetaald;
anders weigert i)e Nederlandsche Bank clisconteering, respec-tive heleening.

De gewone geldgevers plegen daarom zich eerst te ver
–
gewissen of het gemeentelijk papier discontahel of heleen-
baar is voordat zij het neemt.

Het gevolg van deze houding van De Nederlandsche Bank
is, dat menige gemeente hare vlottende schulden, die in
werkelijkheid geen tijdelijk karakter droegen, maar die zij
in tijclelijkeii vorm financierde, thans heeft geconsolideerd
in een lang loopende obhigatieleening of ook wel van uit-
gaven, die zij toch inzag niet in eene obligatieleening te
kunnen consohideeren, heeft afgezien, nu zij ieker wist daar-
voor geen discontabele promessen te kunnen uitgeren.

intussehen sluipt bij cle Gemeenten thans een nieuwe
i’ijze van geldopneming in clie nog noodiottiger in zijne ge-
volgen kan worden dan de financiering van lang loopende
leeningsgelden door kort credietpapier. Ik bedoel: enkele
Gemeenten trachten thans door middel van zoogenaamde
stortingskantoren of gemeentelijke girobanken onder aan-
biecliug van eene rente lager dan die, welke zij voor hunne
obligaties moeten geven, maar hooger dan die, welke ban-kiers en kassiers kunnen vergoeden, direct opvraagbare of
op korten termijn loopende gelden tot zich te trekken en
daarmede uitgaven te financieren, die door lang loopeude
obligatieleeningen behooren te worden gedekt.
Ook hier de waarschijnlijkheid dat deze gelden, die slechts
voor korten tijd zijn gegeven maar voor langen tijd door
de Gemeente in hare huishouding zijn vastgelegd, worden
teruggevraagd op een oogenbhik dat de Gemeente niet in
staat is de aldus vastgelegde gelden door obligatieleeningen vlottend te maken.
Waarschijnlijk zullen dezelfde oorzaken bij alle Gemeenten
gelijktijdig tot opvraging leiden en het is wel uitgesloten,
dat clan op zulk een ongunstig oogeublik obligatieleeningen
tot zulke gezamenlijke groote bedragen zijn te plaatsen.
Maar De Neclerlandsche Bank kan dan niet helpen; als
hoedster van het Nederlandsche ruilmiddel heeft zij een
hoogeren plicht.
Ik sprak tot dusverre van onjuiste financiering door
Nederlandsche Gemeenten.
Ook de financiering van den Staat geeft aanleiding de
vraag te stellen of wel wordt ingezien, dat een der voor-
waarden waaronder geleend mag worden deze is, dat de
gelden die daarvoor worden gevoteerd, bij de gemeenschap
voor die doeleinden en voor dien tijd beschikbaar zijn.
De tijd dringt; ik zal mij moeten bekorten. Toch wensch
ik nog even in het voorbijgaan an te roeren de kwestie
vau de vlottende schuld van Indië, die volgens het besluit
van onze Volksvertegenwoordiging wat dit jaar 1923 be-
tréft tot een bedrag van
f
400 m/m. door den Nederland-
schen Minister van Financiën mocht worden gefinancierd;
dat beteekent dus buiten en behalve de vlottende schuld van
iederland, die in den vorm van vlottende schuld op de
markt drukt, nog eventueel een extra
f
400 m/m. in schat-kistpapier op onze geldmarkt.
Dat dit, zoodra de geldmarkt zelf dien druk niet meer
kan dragen, alleen onderdak zal kunnen vinden bij De
Nederlandsche Bank, ligt voor de hand. Toch zal het ge-wenscht zijn eensdeels reeds nu in dergelijke toestanden
wijziging te brengen, voor zooverre mogelijk door consoli-
deering en gaat dat niet, dan door matiging in het tempo
der uitgaven. –
De Nederlandsche Bank blijft bij voortduring bij onze
Regeering hierop aandringen.
In elk geval zal De Nederlandsche Bank als hoedster van
den inhoud van de op Nederlandsche Guldens luidende geld-
vordering zich moeten beraden of zij alsdan wel zal mogen
bijspringen, of zij dan niet daarmede een geweldige schrede
zoude doen op het pad der inflatie, waarvan terugkeer
uiterst moeilijk en pijuljk is. Of zij dan niet een te gewel-

1000

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

digen schok toebrengt
aul
de ruilwaarde van het Nederland-
sche betaalmiddel, den Gulden doet wankelen, die den Staat doet wankelen. Men zie slechts naar Duitschiand.
Maar ,,prevention is hetter than cure”. Tot waarschuwen
is nu nog tijd en het waarschuwen met woord en voorbeeld,
dat oneconomische uitgaven
moeten
worden nagelaten is cle
dure plicht van een ieder, die het welmeent met ons Vaclei

land. P. J. C.
Tic’rRonu.

DE JA .41? VERGADERiNG VAN ,,STAATF1UJS’-‘

HOUDkUNDE EN ,STATISIIEK”.

Prof. Mr. W.
C.
Mees R.Azii. te Wageningen

schrijft ons:

Ter wegneming van misverstand komt het mij ge’-

wenscht voor een enkele opmerking te maken naar aanleiding van het bverzicht, door Prof. Van Blom

in het vorig nummer van dit tijdschrift gegeven.

De geachte Sehr. acht de door mij in de vergade-

ring verdedigde opvatting simplistisch en wel in
tweeërlei opzicht. In de eerste plaats omdat ik werk-

icosheici als barometer wil gebruiken voor de vraag of

het arbeidsloon te hoog is en verder, omdat verlaging
vnu kostprijs alleen wordt gezocht en als mogelijk

wordt gezien in één der den kostprijs samenstellende

factoren als het arbeidsloon.

Het is
mogelijk,
dat ik mij simplistischer heb uit-

gedrukt dan ik bedoelde. Indien men in een debat

streeft naar beknoptheid en beperking tot hetgeen

men als hoofdzaak beschouwt, kan dit licht geschie-
den. Toch geloof ik, dat ik mij niet z66 simplistisch
heb uitgelaten als Schr. meent. Het feit, dat de door

dezen weergegeven indruk is gewekt, maakt echter

nadere toelichting noodzakelijk.
Allereerst onderschrijf ik niet Prof. v. B.’s formu-

ieering mijner gedachten.: ,,De loondalin.g kan en zal
eerst ophouden als er geen werkloosheid meer zal zijn.”

Liever leze men daarvoor: In het algemeen behdori
het arbeidsloon zich te bevinden op een peil, waarop,
afgezien van normale werkloosheid, alle arbeidskrach-

ten emplooi kunnen vinden.
Wat Sehr.’s tweede bezwaar betreft, heb ik verla-
ging der produetiekosten zeker niet alleen gezocht
bij het arbeidsloon. Ik heb erop gewezen, dat bij de
meeste ondernemingen op de dndere, den kostprijs
vormende, factoren thans niet veel meer te bezuini-gen valt, zoodat, ook uit dien hoofde reeds, thans de

factor- arbeidsloon zijn offer zal moeten brengen.
Daarvoor is echter nog een andere reden. In een
maatschappij als de onze, waarin de verdeeling van
cle opbrengst der productie in het algemeen geschiedt
naar de ruilwaarde of verkeerswaarde, welke elk der
factoren voor de voortbrenging vertegenwoordigt, is er alle aanleiding om bij pogingen om het noodzake-lijk evenwicht tussehen productiekosten en prijs van

liet eindproduct te herwinnen, in de huidige omstan-
digheden de noodige verlaging juist bij het arbeids
loon te zoeken. De arbeidskracht toch heeft thans een
juilwaarde, welke kunstmatig is opgevoerd door het

l)uite.n de markt houden van een belangrijk deel dier
krachten, waartoe de bezitters daarvan in staat wor-
den gesteld door steun van buiten, met name uit de

overheidskas.
Indien de prijzen der grondstoffen hoog werden

gehouden door ze gedeeltelijk uit de markt te nemen, of de rente of pacht door kunstmatige middelen wer-
den verhoogd, zou daartegen zeker ernstig bezwaar
worden gemaakt:- Indien het geschiedde met over-
heidsgeld, zou dat terecht een storm van verontwaar-

diging ejwekken. –
Nu hetzelfde met den productiefactor arbeid ge-
scliieçlt, wordt het door velen geoorloofd geacht. Toch
is liet in.i. in het algemeen een maatschappelijk kwaad,
te meer daar verzuimde arbeidsuren nimmer meer

kunnen worden ingehaald.
Nu dus de prijs van den arbeid tea onzent kunst-
matig is en de industrie niet in staat blijkt dien prijs
ten aanzien van alle arbeiders uit de opbrengst van
het eindproduct betaald te krijgen, is het volkomert

rationeel, dat getracht wordt dien prijs tot den lor-

malen terug te brengen, d.i. tot den prijs, welke moet

worden betaald, wanneer geen arbeidskrachten meer
door hôoge ondersteuning aan de markt worden ont-
l;Lokken.

Op ethische gronden een weinig in te grijpen in de,

door de verkeerswaarde van elk der productiefactoren
bepaalde, verdeeling van de opbrengst der productie,

moge in economische bloeitijden wellicht zonder al te

groote schade voor de volkswelvaart ïnogelijk zijn,

thans is het voo:r die welvaart ruïneus. Thans is v66.r

alles noodig eene.rzijds vermindering der overheids-

uitgaven, anderzijds eene industrie, die hare lasten

kan dragen. Met beide is een kunstmatig hoog houden
van het looif onvereenigbaar. Loonsverlaging moge
voor velen
pijnlijk
zijn, maar zij schijnt mij thans on-
vermijdhaar. Te veel wordt vergeten, dat een gezonde

economische basis ook een arbeidersbelang is.

W. C. MEES B.AZN.

WTageningen, 15 November 192.3.
* *
*

N a s c h r i f t. Inderdaad heeft collega Mees (al-

thans volgens mijn persoonlijke herinnering, gesteund
door
tijdens
het debat gemaakte aanteekeningen en

door het verslag in de N. Rott. Ort.) zich ter verga-
de:ring simplistischer uitgedrukt dan thans zijn bedoe-
ling
blijkt
te zijn geweest. Doch natuurlijk kan hier de

vergissing ook liggen aan mijn kant. En in elk geval

behoort thans de repliekstrijd te worden gevoerd op
liet plan, niet van wat hij, improviseerende, sprak te.i’
vergadering, doch van wat hij bedoelde te. zeggen en

thans, weloverwogen, schrijft.

Slechts zeer ten dccle echter worden hierdoor mijn
bezwaren weggenomen.

Op den voorgrond sta, dat, gelukkig, de voorwaarde-
hij-uitstek voor vruchtdragen de gedachtenwisseling,
t.w. éé:n stuic gemeenschappelijke overtuiging, hier
aanwezig is. Reeds in ,,de Eeonomist” van 1922, biz.

441 schreef ook ik:
,,Het loonpeïl van tegenwoordig is veelszins niet te hand-
haven dan ten koste van werkloosheidsuitkeeringeu op on-
gekende schaal. Dit beteekent: een voor cle maatschappij
uiterst duur onderhouden van haar arbeidenden stand, waar-
van een belangrijk deel niet arbeidt. Uit algemeen wel-
vaarts-oogpuut is deze toestand onverciecligbaar. De bonen
moeten dus inderdaad omlaag.”

Ik voegde daaraan evenwel iets toe: den eisch van
,,sterk verzwaa.rde verterings-belastingen, die alle
ni et-beleggend weeld everbruik uitbranden”. In mijn
kader van toen kon ik met die restnictie volstaan In het lcader van dit debat past een andere restric –
iie. En hier moet ik herhalen wat ik betoogde verle-den week: het gaat niet aan, de verlaging van voort-brengingskosten uitsluitend te zoeken in loonsverla-
ging.
Wat Mr. Mees hiertegen aanvoert overtuigt mij

niet.
In de eerste plaats wijs ik op de niet-theoretische
maar wèl practische onmogelijkheid om de ,,normale
werkloosheid” af te grenzen van ‘de abnormale. Toch
nemt wie de werkloosheid onbekommerd als barometer aanvaardt de practische mogelijkheid van deze begren-

zing aan. En in de tweede plaats weerspreek ik deze these van

mijn tegenstander: ,,dat
bij
de meeste ondernemin-
gen op de andere, den kostprijs vormende, facton-en
thans niet veel meer te bezuinigen- valt.”
Niet omdat ik, ziende blind, zou ontkennen den
scherpen achteruitgang in de inkomens van tallooze
ondernemers. Maar om een andere reden.
Nood leert, behalve bidden, nog iets. Hij leert zoe-

lcen naar doeltreffender outillage
cmi
inrichting van

bedrijf. –
Wie zonder voorbehoud de stelling aanvaardt, dat
nu de bonen aan de beurt komen om den last der be-
zuiniging te dragen, onthef t den. ondernemer van dezen

oek-plicht.
Zie ik wèl, dan, durft ook de heer Mees deze stel-

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

iing niet zonder restrictie aan. Op andere facton

dan het loon valt, zegt hij immers, ,,niet veel
meer”
te bezuinigen. Dus toch nog wel iets! Hoeveel, weet
hij noch ik. Mij blijft het evenwel in deze omstandig-

heden een verwerpelijk simplisme clunken, niet op
deze beide bezuinigingsmogelijkheden gelijken nadruk
te leggen.
D.
VAN
Biou.

BUITENLANDSCHE MEDEWERKING.

])E ALGEMEENE VERKIEZINGEN EN DE OMWENTE-

LING IN ])E HANDELSPOLITIEK.

Dr. T. E. Gregory te Londen schrijft ons:

Betrekkelijk kort nadat de Regeering aan de Rijks-
conferentie verklaarde, dat het voorkeurstelsel slechts
kon worden uitgebreid binnen de grenzen van haar
toenmalige tariefspolitiek, heeft de heer Baldwin be-
sloten een beroep op de kiezers te doen met een inzet,
die een volledige omwenteling in de handelspolitiek

van Engeland beteekent.

Het is nauwelijks drie weken geleden, dat
hij
te
Plyrnouth de rede uitsprak, waarin hij dit voornemen
aankondigde en een gelijk tijdperk zal
nauwelijks
ver-

oopen voor de kiezers een beslissing zullen nemen.
Nog afgezien van de verdiensten der voorgestelde po-
litiek verdient een zoo buitengewone en in haar op be-
rekening gebaseede haast zoo onconstitutioneele han-

delwijze op zichzelf een onderzoek. Haar reden behoeft
men niet ver te zoeken. Zij is •te vinden in het vol-
ledig vastloopen der Britsche buitenlandsche politiek
ten opzichte van Frankrijk. Het een of ander moet
gebeuren, ten einde de aandacht der kiezers af te
leiden van de volledige impotentie van het Kabinet
Baidwin. En tot dit doel kan niets beter dienen
dan een beroep op de anti-buitenlandsche instincten,
die tien jaren barbaarsehheid zoo krachtig hebben ge-
prikkeld. Als de heer Baidwin zegt, dat hij overtuigd
is, dat er geen andere manier bestaat, het werkloos-
lieidsvraagstuk op te lossen, dan bescherming van de
binnenlandsche markt, dan spreekt hij waarschijnlijk
de geheele waarheid. De Premier is, zooals hij zelf
graag zegt, een eerlijk man, doch het blijft
toch te be-
twijfelen of eerlijkheid met slechte politjek gecom-

bineerd noodzakelijkerwijs wat goeds oplevert.
Voor de regeeringsplannen op het gebied van de
protectie nader onder het oog te zien dient nog een
woord te worden gezegd over de latere phasen der
Rijkseonferentie, over welks vroegere stadia ik uw
lezers reeds heb ingelicht.
1)
Tegen liet einde der Cdn-
ferentie werd een nieuwe serie voorstellen tot het
invoeren van voorkeursrechten ingediend. Deze zijn
in het kort als volgt: De bestaande voorkeur van 2/- per galion op
wijn wordt verdubbeld.
De voorkeur op de surtaxe van 12/6 per gallon
op mousseerenden wijn wordt verhoogd van een derde
van het recht tot de helft.
Versche appelen van buitenlandschen oorsprong
worden aan een recht van 5/- onderworpen, ten einde
appelen afkomstig uit het Rijk voorkeur tot dit bedrag
te verleenen.
Van dezelfde overweging gaat uit een recht
van 10/- per cwt. op buitenlandsche zalm, zeekreeft,
rivierkreeft en krabben, alle in blik, ten einde deze
producten voor zoover uit het Rijk afkomstig een voor-
keur tot dit bedrag te geven.
Met hetzelfd doel zal een recht van 10/- per cwt. worden gelegd op buitenlandsche honig.
0. Ten slotte zal een recht van 6 d. per gallon ge-
lieven werden van huitenlandsch citroensap en aange-
kondigd wordt, dat indien. de Dominions meenen bij
andere vruchtensappen belang te hebben, ook deze aan
een recht zullen worden onderworpen. Verder wordt
medegedeeld, dat het recht op vruchtensappen uitge-
strekt zal worden tot vruchtensiropen en onafhan-
kelijk zal zijn van de reeds bestaande belasting (Ier

1)
[Vergel. pag. 919 in het no.
van 24 Oct.
ji. –
Eed.]

daarin vervatte suiker. Producten uit het Rijk zullen
zonder recht worden toegelaten, zoodat de voorkeur gelijk is aan de voorgestelde heffing.
Deze nieuwe voorkeurrechten zullen over het alge-

meën de publieke opinie meer irriteeren dan dat zij

den handel tussehen de deden van het Rijk zullen
bevorderen, doch door één hunner zal waarschijnlijk
de opinie der kiezers in belangrijke mate beïnvloed

worden, aangezien zalm in blik een consumtie-artikcl
voor de armere lagen der bevolking is en deskundigen

ramen, dat het recht minstens 1 d. per blikje zal be-
dragen en aldus een merkbare verhooging van den

prijs met zich zal brengen. :[ntussehen is de belang-
stelling in deze nieuwe rijksvoorkeurrechten aanzien-
lijk gedaald, sinds de Regeering haar plannen ten
aanzien der tariefpolitiek heeft aangekondigd.

Te Plymouth op 25 October sprekende heeft de
eerste Minister verklaard, dat werkloosheid het cen-
trale vraagstuk van den dag en dat de eenige wijze

om het te lijf te gaan, bescherming van de binnen-
landsche markt was. Sindsdien heeft hij in een serie
redevoeringen getracht zijn inzichten duidelijker te
omlijnen en ik stel
mij
voor hiervan een schets te
geven.

Op 2 November jl. te Manchester, het traditioneelo.
vrijhandelscentrum sprekende, betoogde de eerste

minister, dat algemeene vrijhandel een droom was. Europa was een tooneel van ,,haat, wantrouwen en
van enghartig nationalisme, dat de beschaving dreigde
te ruïneeren”. Onder deze omstandigheden was een
herziening van de traditioneele handelspolitiek abso-
luut noodzakelijk. Misschien om den pil wat te
vergulden hield hij de noodzaak vol, Engeland onaf-

hankelijk te maken van Amerikaansche katoen; de
nieuwe inkomsten, die naar
zijn
meening zouden voortvloeien uit het hef fen• van nieuwe rechten
OP
eindproducten zouden worden aangewend ,,de ontwik-
keling van het Rijk op ongekende schaal te bevorde-
ren”. Zijn ideaal was ,,één groot Rijk, dat den levens-
standaard van zijn bevolking beveiligt, de geheele we-
reld helpen wil, met vrijhandel binnen zijn grenzen
en velks volk en goederen den Oceaan doorkruisen –
zichzelf beschouwende als een eenheid, één land en één
doel nastrevende”. Ten einde dit ideaal te verwe-
zenlijken was bescherming absoluut noodzakelijk. In-
dien wij geen beschermende rechten invoeren, ,,dan
zal de wet der economische zwaartekracht w’erken en
zij (de Dominions) zullen in een andere baan getrok-
ken worden, inpiaats van in onze eigen en dan zult

gij voor altijd cle kans hebben laten voorbijgaan dat-
gene te verkrijgen, wat na verloop van tijd de grootste
markten ter wereld voor uw goederen zullbn worden.
Vestigt gij echter een veilige voorkeurbasis binnen
het Rijk, dan doet
gij
niets wat
strijdt
met het vrij-
handelsbeginsel, doch bevordert gij een vrijeren handel
over een grooter gebied.” Niettegenstaande dit was
het onmogelijk om op directe resultaten te rekenen en
daarom moest de binnenlandsche markt beveiligd wor-
den. Tarieven waren noodig ten einde in staat te zijn
met andere landen te onderhandelen en hij hoopte door
middel van handelsverdragen tot redelijke regelingen
te komen. Voorzoover het voedsel aanging beloofde hij
geen recht te zullen leggen op tarwe of vleesch. Deze
belofte deed natuurlijk onmiddellijk een oppositie-
storm onder de belanghebbenden in den landbouw op-
steken. Op 5 November nam de Raad van de Oentral and
Asociated Chambers of Agriculture een resolutie aan,
waarin hij protesteerde tegen iedere ongelijke behan-
deling van den landbouw en het werd duidelijk, dat de
Regeering zichzelf tegenover een gevaarlijke scheu-
ring onder haar aanhangers gesteld zou zien, tenzij
zij erin slaagde den toorn van de landbouwbelangen in de partij te doen bedaren.

Den 13en November, toen het Lagerhuis bijeen-
kwam, zeide de heer Baldwiu, dat hij veel had nage-
dacht over het werkloosheidsvraagstuk en tot het be-
sluit was gekomen, dat hij den aanstaanden winter als
eerste minister niet door zou komen, tenzij hij de

1002

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

vr:ijheid hid een i nstrument to gebruiken, vel.ks

anwending hem nu niet vrij stoiicl (loor de belofte,

welke Bonar Law bij de jongste algemeene verkiezin-
gen had afgelegd. Dcii volgendeh dag moest Sir Ro-

bert Sanders de landbouwpolitiek (ler Regeering aan-

kondigen. Afgezien van eenrecht
01)
gerst voor ver-

moutingsdoeleinden, dat reeds eenigen
tijd
te voren’

was aangekondigd, bleek de Regecring bereid een

subsidie van £ 1 per acre voor alle bouwiand van 1
acre en daarboven te verleenen, groentenkweekorijen

en. land, waarop fruit en. hop verbouwd wordt, inbe-
grepen. Het subsidie zou echter niet gegeven worden

aan boerderijen, welke minder dan 30 sh. per week
per man loon betalen. De Regoering behield zich het
recht voor loonraden in te stellen, terwijl het noodig

zou kunnen blijken door wetgevende maatregelen stij-‘

ging van de pachten te voorkomen.’)

Den Den Novéinber, toen de heer Baidwin in de

(l’nild-Hall sprak, vestigde hij opnieuw de aandacht
op de ioodzaak van samenwerking tusseheu de deden
von liet Rijk. Dit was onze groöto toekomstige markt.
,,Do waarde van deze dubbéle politiek van. voörkeur

en finaiicieeie samenwerking is duidelijk. Zij betee-
kent, dat orders hier te lande zullen worden geplaatst;
zij beteekent ook ontwikkeling en voorspoed dci onder-
rleniingen. Zij zal aanzienlijk bijdragen tot meerdere
produete van ruwe grondstoffen als katoen en beee-
kent het opnemen van kolonisten door ecn groeiende

markt voor onze gbederen.” Tezeifder tijd vergat de
eerste minister niet geheel de beteekenis van den’
Europeeschen toestand, doch hij legde er uitsluitend

op economische gronden den nadruk op. De Britsche
buitenlandsche politiek, zeide hij, ,,moest noodzakelij-

kerwijs gevoerd worden met het oog op de beveiliging

en handhaving der Britsche belangen. i)e belangen
van het Britsche Rijk in vreemde landen nu zijn aller-
eeist van economischen en comme.rcieelen aard. Indien
wij spreken van den vrede als het grootste Britsehe 1

belang, dan meenen wij, dat de Britsche handel en

bedrijf, die een levensvoorwaarde voor ons volk zijn,
ht best gedijen bij een toestand van vrede ……in-
ternationale handel is de grondslag van een politiek

van recht, vrijheid en goeden wil ten opzichte van de’
mensebheid en de Britsche Regeering is dan ook ge-
rechtvaardigd de bevordering van. onzen handel in

onze buitenlandsche politiek voorop te stellen.”

13e laatste gelegenheid, waarbij de Eerste Minister
zijn inzichten geuit heeft, was hij de motie van af-
keuring, die de arbeiderspartij den 15en November
in het Lagerhuis indiende, bij welke gelegenheid hij
naar mijn meaning de beste uiteenzetting gaf van
zijn huidige beweegredenen. De werkloosheid, zeid,e hij, was van cumulatieven aard en een iadicale oplos-
sing w’as eisch. Het herstel van Europa was voor jaren
uitgesteld door de bezetting van de Ruhr en Groot-
Brittannië zag zich gesteld voor een verkleining van
zijn oude markten. Wij zager ons geplaatst tegenover

hoogere tarieven eeneriijds en eenS gestegen produc-
tiviteit der industrie anderzijds. In het bijzonder zou

de toestand in Duitschiand onder den druk der beLa-
liugsstaten waarschijnlijk ertoe leiden, dat Engeland,
de eenige vrije markt, die in cle wereld was overgeble-
ven, aan buitengewone scherpe concurrentie zou zijn

onderworpen. De Regeering wenschte daarom ,,recli.-
ten op eindproducten in het algemeen in te voeren,
ten einde daaruit inkömsten te trekken en een instru-
ment voor het voeren van onderhandelingen over han-

delsverdragen te bezitten, een en ander gepard gaan-
de met de volledige volmacht hoogere rechten in te
voeren, wanneer de omstandigheden van bijzondere in-,
dustrieën zulks zouden verlangen”. De Regeering ver-
bond zichzelf eenerzijds tarwebloem en vleesch, waal-,
onder begrepen spek en schapevleesch, kaas, boter en
eieren van heffing uit te sluiten,’ anderzijds wenschte
zij geheel de vrja hand te hebben. De eerste minister

1)
Dit voorstel
zal
de Regeering
£11
millioen per
jaar

kosten.

zag natuurlijk de moeilijkheden van bepaalde i’-

dustricën niet over het hoofd. Hij betoogde daarom,

dat ,,bijzondere takken van, nijverheid individueel be-
sehouwcl en uitgewerkte voorstellen aan de meest

nauwgezette overweging en kritiek door het Parlement’ onderworpen zouden worden, ten einde de rechten zoo

effectief mogelijk te maken voor ‘het bereiken van

hun doel, n]. meerdere inkomsten en bestrijding der
werkloosheid.”

Het is natuurlijk volmaakt nutteloos de mystiek

naugelegde proteetionisten
Ci.’
0
1) te wijzen, dat liet on-
mogelijk is, cle rechten bij onderhandeling te verlagen
en hen tezelf dci’
tijd
aan te wenden ter bescherming
van de binnenlandsehe rna:rkt en ter verhooging der

inkomsten. .33e eerste uitwerking van de Regeerings-
voorstellen is een vernietigend antwoord van de her-

eenigde liberale partij geweest. De heer Asquith, die
bijna onmiddellijk nadat de heer Baidwin zijn bekee-

ring tot bescherming had u:itgesproken, sprak, wees er
op, dat juist in die industrieën, die het minst gebaat

zullen zijn bij beschermende rechten, de werkloosheid

thans het grootst is. Het spreekt vanzelf, dat zelfs on-
der de conservatieven geenszins eenstemmighè:i ci

heerseht ten opzichte van de wijsheid der Regeerings-
politiek en Sir Allan Smith, de voorzitter van de
industrieele groep in het Lagerhuis, heeft zich reeds

genoopt gezien afstand van zijn zetel te doen, aan-

gezien hij gekant is tegen het weder invoeren van
bescherming.

Bekijkt men den toestand objectief; dan is het on-
mogelijk te voorspellen, welke de uitslag der verkie-

zingen zal zijn. De arbeiderspartij voert den
strijd
in

hoofdzaak voor een kapitaaisheffing en slechts de libe-

ralen, eerst dezer dagen hereenigd, staan uitsluiten cl
op het vrijhande]sstandpunt en de handhaving van
onze traditioneele tariefpolitiek. De meest waar-
schijnlijke uitslag, d:ien men op het oogenblik dat
ik dit schrijf kan voorspellen, is een kleine conserva-
Lieve meerderheid, hetgeen waarschijnlijk zou hetee-

kenen dat de conservatieve partij geen protectie zon
durven invoeren en het voortduren van onze huidige
impotentie in Europeesche zaken. 1-loe of men de we-
reld ook bekijkt, met een humanita:ir of een econo-
misch oog, de laatste maanden van 1923 vertoonen

een niet meer vrooljk beeld. T. E. Ganoony.

• BUITENLANDSCÏ]E .iULBEIDERS IN . FRANKZIi [JE.

Professbr Bertrand Nogaro te Parijs schrijft ons:

Frankrijk is bezig een groot immigratieland te

worden en de
talrijke
problemen, welke het binnen-
komen van een steeds stijgend aantal vreemdelingen

doen rijzen, verdienen een onderzoek. Men kan thans
drie soorten van immigranten onderscheiden: de

seizoènarbeiders, die ten
tijde
van den oogst uit de
aangrenzende landen, België, Italië en Spanje, komen,
zooals zij dit minstens een halve eeuw reeds plegen te
doen, de vluchtelingen (Russen, Grieken, Armeniërs)
en ten slotte de door de industrieelen’of groepen van

Fransche ondernemers -speciaal aangeworven arbeiders.
Deze laatste vorm van immigratie, die in het syste-
matisch en collectief aanvoeren van buitenlandsche
arbeiders bestaat, was kort voor den oorlog voor het
eerst ter hand genomen, door het Comité des Forges,
dat in Italië een groep arbeiders aanwierf voor de
ijzermnijnen in het Departement Meurthe-et-Moselle

en zijn voorbeeld is gevolgd door een landbouwersver-
eeniging, die Polen uit Galicië heeft doen komen.
Maar het is vooral gedurende den oorlog, dat dezè
icicthode volmaakt i en dat de vraagstukken, welke
içit deze georganiseerde imomigratie voortvloeien, zich
hebben opgedaan…

-Het Ministerie van Bewapening had de taak op
zich genomen aan de industrieelen de noodige arbei-
ders te bezorgen; hen, die voor het verrichten van
speciale werkzaamheden noodig waren, riep het van
het front terug en bereidde de massale aanwerving
van koloniale arbeiders, welke vanaf het begin van

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1003

1.916 ongeschoolden arbeid zouden verrichten, voor.
Dit initiatief had gelukkig een gunstig resultaat en

binnen betrekkelijk korten tijd verschafte de Fran-
sche koloniën aan het Moeclerland meer dan honderd
vijftigduizend arbeiders. :Ichter waren deze a rbei –

clers uit tropische gewesten niet steeds even geschikt
voor het werk van Europeanen; ook traden er perioden
in, dat de transporten bijzonder lang onderweg waren

eiï met moeilijkheden te kampen hadden. Daardoor

werd cle Fransche Regeering ertoe gebracht, in de
naburige landen pogingen in het werk te stellen, ten

einde aldaar het personëel van de oorlogsindustrie te

completeeren.

De eerste pogingen werden in Italië aangewend,

doch hadden weinig resultaat, aangezien daar velen

gemobiliseerd waren. Toen ging men erover denken,
Grieken, die uit Klein-Azië gevlucht waren en over
de eilanden in de Aegeisehe Zee verstrooid, te laten
komen. De vloot van Saloniki, waarvan de schepen tot
op dat oogenblik bijna geheel ledig terugkwamen,

werd aangewend om diegenen snel naar Frankrijk té
transporteeren, welke er weik wilden zoeken. Zij war-
den in groepen van twintig, vijftig, honderd of meei
in de fabrieken te werk gesteld en de ervaring was in

het algemeen voor beide partijen zeQr bevredigend.
Een twintigduizend vluchtelingen kwamen aldus ge-
durende den oorlog Frankrijk binnen en een zeer
aanzienlijk aantal van hen vertoeft er nog. Vervol-
gens organiseerde het Ministerie van Bewapening
de. werving van Portugeesche arbeiders ten getale van een vijftienduizend, waarmede ook zeer bevredigende

resultaten bereikt werdn.

Na den oorlog bracht de noodzaak het verwoeste gebied te herstellen en den landbouw, welke in het
bijzonder beproefd was door het verlies van men-
schenlevens, zijn arbeidskrachten terug te geven, de
Regeering ertoe, deze politiek van collectieve aan-
werving voort te zetten, doch daarbij voortaan aan
particuliere combinaties de zorg voor de keuze en het
vervoer der emigranten over te laten. Aldus zijn
Italiaansche arbeiders bij tienduizenden door de
Noord-Fransche ondernemers aangeworven. Boven-dien zijn een vijftigduizend Polen en een:ige cluizen-
den Tsjechoslowaken binnengevoerd en ten deele in
de mijnen, ten deele in den landbouw te werk gesteld.
Over het geheelormen de Poolsche en Tsjechoslo-
waaksche arbeiders, die ten deele door hun gezin ver-

gezeld zijn,
een standvastige en vreedzame immigran-

ten-bevolking, welke zeer wordt gewaardeerd.
De noodzaak de collectieve aanwerving te verge-inakkeljken, heeft de Fransche Regeering ertoe ge-
bracht eenige maatregelen te nemen. Gedurende den
oorlog heeft zij centra van huisvesting gesicht in ver-
schillende steden (Marseille, Perpignan, -Bayonne,
enz.) om daar de emigranten te ontvangen, wanneer
zij schip of trein verlieten en hen aan sanitaire en
politioneele maatregelen te onderwerpen. Na den oor-
log is een dergelijk centrum te Toul gesticht voor
het in ontvangst nemen van immigranten uit Cen-

traal Europa. Bovendien
zijn
enkele immigratie-bu-

.reaux opgericht langs de Belgische, Zwitsersche, Ita-

liaansc.he en Spaansche grens.
De Regeering heeft bovendien enkele tractaten gè-
sloten, ten einde de voorwaarden, waarop vreemdeli n-
gen Frankrijk binnenkomen en te werk kunnen wor-den gesteld, te regelen. Een nieuw arbeidsverdrag is
in 1919 met Italië gesloten. Krachtens dit verdrag

genieten Italiaansche arbeidrs bijna . volledig de
voordeelen van de Fransche arbeidswetgeving, waar-
onder begrepen de verzekeringswetten.
Met Polen zijn twee verschillende verdragen geslo-
ten, waarvan het eerste de emigratie- en immigratie-
voorwaarden regelt en het tweede tot doel heeft, de
Poolsche arbeiders de voordeelen van de Fransche so-ciale verzekeringen te doen genieten. Deze verdragen,
welke zeer uitgebreid en op een geheel fictieve
wederkeerigheid gebaseerd zijn – er bevinden zich
bij wijze van spreken geen Fransche arbeiders in deze

twee landen – hebben niet nagelaten eenige critiek
in Frankrijk te ‘verwekken, doch de wezenlijke begin-
selen, waarop zij berusten, zijn niet bestreden. Deze
stellen vast
gelijkheid
van belooning voor Fran-
sche en buitenlandsehe arbeiders en hebben de strek-
king aan deze laatsten hulp en bijstand in geval’van

ongeval of ziekte te verleenen. Slechts hier moet op
gewezen worden, dat er an Fra.nsche
zijde
een ze-
kere neiging valt te bespeurèn
bij
voorkeur verdragen

te sluiten, welke een meer begrensd terrein bestrjkeii,
waarvan men de lasten dus beter kan wegen ei

waarin, aangezien van
werkelijke
wederkeerigheid
geen sprake is, de compenseerende voordeelen beter

omschreven zijn.

De arbeidsvoorwaarden der buitenlandsche werk-
lieden, welke collectief
zijn
aangeworven, worden zeer
nauwkeurig vermeld in contracten welke conform een
vastgesteld model zijn, ten aanzien waarvan de Fran-sche autoriteiten en die in het emigratieland tot over-
eenstemming zijn geraakt. Deze contracten geven niet

alleen het grondloon en den arbeidsduur aan, doch ook

cle transportvoorwaarden en die van huisvesting,
voeding, schadeloosstelling in geval van ziekte en re-
gelen bovendien zekere sancties in geval van verbre-
king van contract voor de vastgestelde termijn is af-
geloopen, welke laatste gewoonlijk een jaar of zes
indanden bedraagt.
In geval van moeilijkheden komt de dienst voor de buitenlandsche arbeiders, die over controleurs-
tolken beschilct,
bij
de ondernemers tusschenbeide. Het
beginsel, dat
bij
de Fransche immigratieleiding voorzit,
is absolute eerbied voor de souvereiuiteit van elken

staat.
Zij
aanvaardt dientengevolge, dat de weiving
in het buitenland plaats vindt onder de contrôle van
de autoriteiten aldaar, maar zij wil de uitsluitende
garanti.e dragen voor de uitvoering van de contracten
en ook alleen zichzelf belasten met de verdéeling en
de plaatsing van de buitenlandsche arbeiders in
Frankrijk, evenals met de betrekkingen tot de onder-
nemers. Ieder verzoek van de zijde van buitenland-
sche autoriteiten, dat de strekking heeft hun natio-
ralen op Fransch grondgebied te bewaken en hen te
doen volgen door technische ambtenaren, ten einde
hun plaatsing of hun betrekkingen tot de onderne..
mers te vergemakkelijken, zal formeel worden gewei-
gerd, daar de ervaring heeft bewezen, dat dergelijke
interventie, hoe goed zij ook bedoeld moge zijn, tot
moeilijkheden leidt of tot inbreuk op de beginselen
van het internationaal publiek recht. 1)aarentegen is de leiding der Fransche immigratie
geneigd, onder contrôle van het Ministerie van Bui-
tenlandsche Zaken in contact te treden met de be-
voegde autoriteiten in het buitenland, ten einde de
maatregelen van algemeenen aard te onderzoeken, welke geschikt zouden kunnen zijn om werving en
plaatsing der arbeiders te vergemakeljken. In het
algemeen en ondanks een neiging van het Ministerie
van Arbeid, die sinds kort te bespeuren valt, om ëen
meer directe contrôle op de arbeidsmarkt uit te oefe-
nen, kan men zeggen, dat de Fransche Regeering in
immigratiekwesties vooral is tussehen beide gekomen
als gevolg van een daaraan voorafgegane inmenging
van zekere emigratielanden. Daar deze hun voorwaar-
den aan particuliere ondernemers wilden opleggen
heeft de Fransche Regeering ingegrepen bij de uitwer-
king der model-arbeidscontracten, zoowel om die clau-
mIes eruit te verwijderen, die strijdig zouden zijn
met de openbare orde, als om hun goede uitvoering te
kunnen garandeeren, doch in het algemeen blijft de
Fransch. politiek liberaal en eerbiedigt zij de con-
tracten tusschen particulieren gesloten op grondslag

van
gelijkheid
van belooning voor vreemdelingen en
Franschen en toont zij zich cle individueele immigra-
ti, welke spontaan en door persoonlijke relaties
plaats vindt, gunstig gezind.
* *
*
Bovendien moet opgemerkt worden, dat naast de
breede stroomen van immigranten, die reeds zijn ver-

1004

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

meid, er nog een zeer varieerendeimmigratie bestaat,

herkomstig uit een groot aantal landen: Zwitsers wor-
den steeds talrijker in Frankrijk; Portugeezen, die
niet meer collectief worden aangeworven, komen inch-

vidueel in grooten getale, terwijl Hollanders zich be-
ginnen te voegen
bij
de Vlamingen, clie reeds lang

gewoon waren gedurende ‘den zomer in het Noordefi

en het centrum van Frankrijk in den landbouw te
komen werken.
Wat den landbouw aangaat kunnen buitenlandsche

arbeiders geheel ongehinderd binnenkomen en de im

migratiebureau’s van Tourcoing en Feignies geven

werk aan hen, die niet alreeds in dienst
zijn
ge
;

itomen. De aanwerving staat ook den mijnbouw gehel

vrij. Voor de overige iindustrie is door het Ministerié
van Arbeid een contrôle ingesteld sinds de crisis van
1920.
De arbeiders, die zich aan de grens aanmelden,
moeten een arbeidscontract vertoonen, dat van te vo-

ren door het Ministerie van Arbeid is geviseerd, maas

nu op het oogenblik de werkloosheidscrisis voorbij is
wordt het visum bijna altijd verleend.
De economische omstandigheden schijnen boven± dien gunstig voor de ontwikkeling van de immigratie
in Frankrijk. Zekere emigratielanden zijn oververza-
digd,
terwijl
de Vereenigde Staten hun grenzen bijna
gesloten hebben. Frankrijk is
vrijwel
het eenige land
in Europa, dat aan arbeiders behoefte heeft, zoowel

voor
zijn
industrie, welke bezig is zich snel te ont’
wikkelen, als voor zijn landbouw. Het is dus op het
oogeublik een. zeer kostbaar afzetge’pied voor emigra-
tielanden en ‘het is thans in staat niet slechts arbei-

ders op te nemen, doch ook pachters en zelfs grond
;

eigenaren, die vooral in de Zuid-Westelijke depar
tementen landerijen te koop vinden. Ten slotte moge
hieropgemerkt worden, dat de wisselkoersen in meer

deze of mindere mate de verschillende categorieë
van immigranten kunnen begunstigen. Zij, d.ie uit
landen komen met zeer gedeprecieerde munt, hebber
gewoonlijk voordeel
bij
de remise van hun besparin-

gen.. Daarentegen genieten de immigranten uit landen
met goede munt een aanzienlijk voordeel bij den aan
koop van landerijen, aangezien de grondprijzen in

Frankrijk in het algemeen
nauwelijks
verdubbeld
zijfl
sinds den oorlog,
terwijl
cle waarde van het geld tot

minder dan een derde is gedaald.
BEIcTRAND N0GA1t0.

AANTEEKENINGEN.

On twilc
16
eling van de Internationale
H a n cl e 1 s r e 1 a t i e s. –
In de eerste helft van
Maart
1924
zal in Lyon een wetenschappelijk Congres
worden gehouden ter ontwikkeling van de interna-
tionale handelsrelaties. Alsdan zullen cenige hoogst
interessante quaesties in den vorm van prae-adviezen
aan het Congres worden voorgelegd. Uit deze prae-
adviezen haal ik de volgende titels aan:
Bewegingsvrijheid
van het internationaal ka-
pitaal.
De handel met landen, wier wisselkoersen sterk
verschillen.
Opheffing van tijdelijke handelsovereenkomsten
en groncivesting van een duurzaam handels-régime
tusschen de verschillende Europeesche Staten.
Afschaffing van paspoorten cii belemmeringen
tegen werklieden.emigratie.

De rol der verbruiksvereenigingen in den inter-
nationalen handel.

Nu over geheel Europa een geest van protectionis-
me waait, een protectionisme, dat zelfs tot zijn uiter-
ste consequenties wordt doorgetrokken,
schijnt
mij
zulk een congres uitnemènd geschikt een gezagheb-
bende stem te laten hooren.
Gaarne voldoe ik dan ook hierbij aan een tot mij
gerichte uitnoodiging, tot deelneming aan dit congrei
op te wekken.
Verschillende mannen van internationale beteeke-
nis en van verschillende nationaliteit hebben reeds
hunne medewerking toegezegd, zoodat men kan reke-

nen op hoogst belangwekkende debatten, en wat mis-

schien van niet minder heteekenis is, op gewichtige
persoonlijke besprekingen in intiemeren kring dan het
openbaar debat kan schenken. Str. P. J. C.
TETIiOIYII.
Amsterdam,
9
November
1923.

Jndexcijfers van groothande.lsprij-
z e is. –
October heeft slechts kleine prjsverande-

ringen te zien gegeven, welke een verhooging van 25

punten van het algemeen indexcijfer ten gevolge
hadden. Het totaal is thans
4320
punten, tegenover
4264
aan het eind van het vorig jaar en
4260
aan het
eind van October
1922.

Hieronder laten wij de gebruikelijke – aan ,,’J’he
Econornist” ontieende – tabel volgen.

Dafa
Granen
en
vleesch

Andere
vee-
ding-
en ge-
nolm.

Weef-
sloffen
Delf
sloffen

D ieer-
scn:
oliën,
l,oul.
rubber,
enz.

Tolaal

–
Algc.
meen
index
cijfer

Basis (gemidd.j
1901-5) …
500 300 500 400 500
2200
100,0
EindeJuli1914
579
352 6161 4641
553
2565
116,6
Nov.1918
1289
7821
1848 903 1389
6212
282,6 Dec. 1920
1344 805
1284
1216
1275
5924
269,3
Dec.1921
9211
636
1106
762
934
4357
198,0
Oct. 1922
885
700
1150
712
813
4260
193,6
Nov.

,,
864
703
12001
7041
811
4283
194,7
Dec.

,,
861
706
11841
705
804
4264
193,8
Jan.1923
860
714
12051
739
808
4324
196,5
Febr.

,,
844
746
1201
7971 810 4402
200,1
Mrt.,,
824
752
11781
840
794
4392
199,6
Api-.

,,
858 752 1199
834
797
4440
201,8 Mei

,,
8691
7721
11661
81%
785
4412
200,5
.Juni

,,
8151
7731
1174
7731
761
4301
195,5
Juli

,,
8191
756
1115h
7441
7461 4182
190,1
Aug.
,,
8281 7621
1119 734
744 4188
190,4
Sept.

,,.
823
782
1214k
7321
745
4297
195,3
Oct.,,
823
777
12201
756

1
743k
4320 196,4

Van de eerste groep der voedingsmiddelen zijn alle
prijzen op één na veranderd. De
wijzigingen
hebben
elkander evenwel juist opgeheven. Granen, met uit-
zondering van binnenlandsche tarwe, waren iets lager,
maar rundvleesch, schapevleesch en aardappelen zijn wat gestegen. In de tweede groep waren boter en sui-
ker lager, hiertegenover stond evenwel een verdere.

stijging der theeprijzen. De voorraden thee, welke
zich in Engeland, Amerika en elders voornamljk ten
gevolge van de verwarringen, veroorzaakt door den
oorlog, gevormd hadden,
zijn
thans practisch uitge-
put, zoodat de vraag geheel uit de ioopende productie
zal moeten worden gedekt.

In de weefstoffengroep noteeren katoen en katoe-
nen goederen iets hooger, maar Australische wol geeft

een kleine daling te zien en na de sterke stijging
van cle vorige maand gingen de zijdeprjzen aanzien-
lijk omlaag.

In de delfstoffengroep is de voornaamste beweging
een
stijging
van 18 punten in lood. Er werd veel min-
der ingevoerd dan in de twee voorafgaande maanden.
Oleveland ruwijzer is gestegen, daar fabrikauten hun
beperkte productie hebben verkocht. Vooral van
Schotland moet de vraag naar prompt ruwijzer goed

0
0:’
1

0
o:.
0
±

Tarsve (btl.)
79
— 4
Katoen(Am.)
1605
+
6
Koper
496
–
25
(Eng.)
Meel
70 73
+
3
1
(Egypt.)
Garen
128
1425
+
1°
Delfstoff.
756
-4-23
–
1Laken
4-
25
Hout
1035
–
Qerst Haver
82
69
5

–
3
–
16
Wol (Eng.)
1405.
138
+
6
(Baltisch)
Aardapp.
78
+
3
(Austr.)
128
–
26
Hout
Rijst
1085—
l
Zifde
155
5

–
9
(Amerik.)
89
–
1
Rundvl.
816
+
2
5

Vlas
110
–
Leder
59
Schapenvl.
946
+
2
5

Hennep
45
±
s

Petroleum
92
Varkensvl..
87
Jute
725
+
25
Oliën
735
+
Gran. en vi.
Wee/stoffen
1220
6

+6
Oliezaderi
Talk
775
63°
+
6
31T
Fhee
jT
Ruw-Ijzer
iöT
Indigo
87
Koffie
90
Stalen rails
79
Soda
855
Rietsuiker
2125
–
3
ljz. staven
92
Rubber
13
–
16
lietsuiker
113
Kolen (st.)
132
Diversen
74351—IS
3oter
93
–
6
,, (huisbr.)
88
+
1
Fabak
116
5

Lood
127
+18
Totaal

tnd. voed.
Tin
81
+
3
–
en
genotm.
777
–
5

21. November 1923

ECONOMISCH-STATISTÎSCHE BERICHTEN

1005

geweest zijn. ‘Koper noteert weder beneden £
60
per

ton, hetgeen lager is dan in de periode van
1901-05,

welke als basis is aangenomen.
De diversengroep heeft slechts zeer onbeduidende

wijzigingen te zien gegeven, zooals
ook
blijkt uit on-

derstaande tabel, waarbij de gemiddelde prijzen in

1901-05
gelijk
50
zijn gesteld.

1-let inclexcijfer is thans
68,4
püt. boven den stand

van Juli
1914
gestegen, zooals ‘hieronder ook blijkt.

Data
Granen
en
vleesch

Andere
voe-
dings-
en ge-
nolm.

Wee!-
stoffen
Dell-
stoffen

er-
jen:
oliën,
hout.
rubber, enz

Totaal

Juli

1914
100 100
100
100
100
100
1)ecember

1918
226
222 293
186
241
236
December

1920
233
229 209
261
230
231
December

1921
159 180
180
164
168 170
October

1922
153
199
188
.154
147
166,2
November

,…..
150
200
195
152
148
167,0
December

,…..
149
200
193
152
146
166,2
Januari

1923
149

.

201
196
159
146
168,0
146
211
195
172
146
171,6
Maart

,……
143

.

214
191 181
144
171,2
Februari

, ……

April

,…..
148
214
195
180
144 173,1
Mei
150
220
189
176
142
172,0
Juni

……
141
220
191
167
137
167,7
Juli

……
141
215
181
160
135
163,1
Augustus

,.

….
143

.

216
182 158
134 163,3
September

,.

….
142
222
197
158
134
167,0
October

,.

….
.142
..
220
198 163
134 168,4

Alleen de delfstoffen hebben in de afgeloopea
maand belangrijke wijzigingen te zien gegeven. Zij

zijn hierdoor den gemiddelden stand wat genaderd.
Wij geyen thans nog een overzicht van de index-
cijfers van groothandelsprijen in enkele landen.
hierbij is de gemiddelde stand over
1913
gelijk 100
gesteld.

S_
S)
.
t

N

0

Z

Novemb. 1918
206 358
438
…
…
367 392
214

oogs e
1 272
Mei)
591
(Apr.)
679
(Apr.)
…
325
(Jan.)
366
(juni)
297
(Ju19
322
(Mrt.)
Decemb. 1921
147
326
594 3.585
176
172
.
165
209
Septemb. 1922
153
330
582 43.223
165
170 152
193
October

»
154
338
601
94.492
171
169
155
191
November,,
156
352
596
167.412
172
163
158
188
December,,
156
362
580 205.417
175
163 155
183
Januari

1923
156
387
575
715.881
175
163
157
184
Februari

•
157
422
582 677.000
181
165
155
192
Maart
159
424 587
642.700
186
168
156
196
April
159
415
589 823.700
187
168
156
196
Mei
156
407 580 1.498.000
181
166
149 199
Juni

,,
153
408 568
3.989.800
180
164
149 198
Juli
151
408 566
28.359.900
175 162
145
192
Augustus
150
412
567
306.335.800
173 162
142
September
»

154
423
…
18.295
4
)
181
…
145
1

Bureau ot Labour.

1)
Frankturter Zeitung.
Sedert 1922 gebaseerd op 48 artikelen
in plaats van op 53.
4

In ‘millioenen.

In vergelijking met Augustus
toont het
cijfer
voor September van Nederland een niet onbelangrijke
stij-
ging, welke voornamelijk voor rekening van een groot
aantal voedingsmiddelen komt,
waaronder
varkens-
vleesch, kaifsvleesch, eieren, kaas en boter.
Algemeen
Gem. pon-
Flerleid
n
t

index-cijfer a um
denkoers
algemeen
van ,,the
over de
index-
Economist’
afg. maand cijfer
Januari

1914 ……119,2
12,11%
119,6
December

1918′ …..277,0
11,19
256,6
December

1920 ……269,3
11,31
252,1
December

1921

198,0 11,42
187,2
October

1922 ……193,6
11,39 182,5
November

,…….

194,7
11,40%
183,8
December

193,8 11,55 185,3
Januari

1923 ……196,5
11,75% 191,2
Februari

,…….

200,1
11,85 196,3
Maart

199,6 11,89 196,5
April

,…….

201,8
‘

11,88 198,4
Mei

200,5
11,83
196,3
Juni

195,5 11,79 190,8
juli

190,1 11,68 183,8
Augustus

……..

190,4
11,59 182,7
September

,.. …..

195,3
11,56
186,9
October

196,4
11,56 187,9

STATISTIEKEN ÊN OVÉRZICHTEN.

N.B. *** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen5

GELDKOERSEN.

. .
–

BANKDISCONTOS.
d 1Vrsch.

Disc. Wissels. 4
1,8 Juli ’22
Zwits. Nat.Bk. 4
16Juli ’23

BkBe1.Bmnn.ff.4
18Juli ’22

M
N.Bk.v.Denem. 6
1ei ’23
inR.U. 5
18Juli ’22
ZweedscbeRbk 51
8Nov.
’23
Javasche Bank… 34
1Aug.’09 Bankv.Noorw. 7
9Nov.
’23
Baukvan Engeland 4
5Juli ’23
Bk.
v.
Tsjecho.
Duitsche Rijksbk. 90
lSSpt. 23 slowakijë…
44283ƒei ’23
Bank v. Frankrijk 5
11 illrt. ’22
N. Bk. v. O’rijk 9
2Sept. ‘2!
Belgische Nat. Bnk. 5422
Jan.
’23 Hong. Bank.. 18
5Juli ’23
Fed.Res.BankN.Y.4421Feb.
’24
Bauk
v.
Italië.
5411Juli ’22
Bank van Spanje.. 5
23 Mrt. ’23
Z.-Afr.Res.bnk 0

OPEN MARKT.’

Amsterdam

Londen Berlijn Parijs N. York

Data

Part.

Prolon- disco,to Part. Part.

Cail-
‘1’

disconto

gatie

(3 mnd.) disconto disc. money

17Nov. ’23 3
,
4-1
8
4

3s,

, –

– 43j — 5
1

12-17 N. ’23 3
jo,

31/4 -4%
3
1i0
–
18 –

–
540 ,, ’23
‘/s-%•
3_%

3
‘/8—
u/,
o
–

–
290.3N.’23 2%
Is
2%_3
3
‘i’/

–

– 45%

13-18 N. ’22 3%
_7/
3% -4 2% -%

–

– 3% _5%
14-19 N. ’21 4318

4_%

4

–

– 311_6
20_24Jli’14
3ui-ui
2_3

2%_% 2′,_

2% 1 ..2
9 Noteering van 16November.

WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
Door de niet eindigeacle vraag naar Dollars werden i’on-
den, in tegenstelling met bijna alle overige valuta-sterke
lfudea, hier sterk gevraagd, zoodat de koers bijna 1 pOt.
verbeterde. Daarna t’rad weder een lichte daling in; clie
lieden plotseling buitengewone afmetingen aannam. Dollars
waren nog steeds zeer vast. Het publiek blijft sterk koo
pen Parijs en België waren zeer flauw; vooral in het
laatste der week. Marken weder regelmatig tertigloopencl hij
zeer kleine omzetten. De moeilijkheden in het betalingsver-
keer

.

met Duitschiand nemen steeds grooter afmetingen aan.
Hoe grooter de verscheidenheid van muatsoorten wordt, ho(
,

moeilijker men gelegenheid vindt om betalingen van eeiiige
beteekenis uit te voeren. Vooral betalingen buiten Berlijn
ondervinden tallooze vertragingen. Scandinavië zeer vast.
Voorop natuurlijk Stockholm, maar, ook Kopenhagen en Christiania niet onbeduidenci beter. Ook Zwitserland. cii Spanje vastei, terwijl Buenos Aires geheel met Londn o
en neer schommelde.
20 November 193.

KOERSEN IN NEDERLAND.

D
a a

Londen Berlijn4)
Weenen
Parijs Brussel New
*)

e)

*)

*)

*)
York )

12Nov. 1923 11.5240.00100 0.0037% 14.67.1 12.641 2.65%
13 ,,

1923 11.5610.000
7
,71 0.0037% 14.76 12.69

2.64
14

1923 11.58 0.00055 0.0037% 14.024 12.52 2.655
15

1923 11.62 0.00065 0.0038

14′.524 12.40 2.67w
16

1923 11.63 0.000524 0.0038

14.25 12.144 2.(j871
s

17 ,, 1923 11.624 0.00050 0.0038 14.25

–

–
Laagsted.w.’ 11.55 0.00040 0.0036% 14.10 11.924 2.63%
Hoogste,,,,
1
11.64 0.00110 0.0038
1
4 14.821 12.76 2.70%
10Nov. 19231
11.55*
0.00115 0.0037

14.724 12.77 22.61% 2
3 ,,

19231 11.524 0.00085 0.0036% 14.824 12.8443 2’58’1b2
Muntpariteit 12.10 59.26
8)
50.41

48.— 48.— 2.48

S)
Noteering te Amsterdam.
5*)
Noteering te Rotterdam.
1
Particuliere opgave.
2
Noteering van 9November.
3)
Idem van 2 November.
4
Gulden per milliard Mark.
1)
Gulden per 100 Mark.

D
t

Stock- Kopen- Chris-
Zw,t
Spanje Batavia’)
a a

holm») hagen
5
) tiania5.)

1)
telegrafisch

1-2 Nov. 1923 69.60 44.90 37.85 46.45 34.40 96%_97
13 ,,

1923 69.40 44.95 38.25 46.35 34.45 96% – 974
14

1923 67.70 45.10 38.35 46.50 34.40 96% _974
15

1923 70.25 45.30 38.40 46.80 34.55 96%_974
16

1923 70.60 45.50 38.75 46.80 34.70 96%…974
17 ,,

1923 70.90 45.50 38.90 46.75 34.70

9621,..97
L’ste d. w.
1)
69.20 44.30 37.50 46.30 34.35 96%
H’ste ,, ,, 1) 70.85 45.60 39.— 46.90 34.85

97
10Nov. 1923 69.— 44.25 37.25 46.25- 34.35 96%71
3 ,, 1923 67.95 44.35 38.50 45.90 34.224 96% _974
Muntpariteit. 66.67 66.67 66.67 48.— 48.— 100

) Notering te Amsterdim.
1)
Particuliere opgave.

1006

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERIÇHTEN

21 November 1923

KOERSEN TE NEW YORK.

Data
1
CableLond.
(In
,
per)
1
Zicht Par0
1
I(in
Ct3.P.frs.)1

Ztcht Berlijn
(inlpc r
III

d Mark)k”
‘Zicht Amsterd.
ets.
p. gid.)

17 Nov.

19231
4.28.12
5.24 0.00021
36.99
Laagste d. week
4.28.12
5.22 0.00021
36.99
Hoogste
,,

,,
4.37.25
5.41
0.00040
37.88
10 Nov.

19231
4.38.75
5.58
0.00045
37.95
3

,,

1923
4.46.12
5.77
0.0008
38.67
iEuntpariteit,.
.
4.86.67
19.30
23.81% ‘)
401116

OE
‘
RN

DE VOLGENDE PLAA2SEN OP LONDhN

Plaatsen en
Landen
ljVoteerings-1
eenheden
3Nov.
1

1923
10
Nov.
1923
12117
Nov.’23
Laagstellloogste

17Nov.
1923

Aiexandrië.
.
Piast. p. £
9716132 97181
9715
11
9715
1112
9715
1
•Bangkok…
Sh.p.ticai
1110 1110
1110
1110 1110
B. Aires’)
..
d. p.
$
3881
8

39
3815/
3
918
39
8
/8
Calcutta
. . .
8h. p. rup.
11451
114
27
1
38

114
25
1
32

115
115
Constantin.
Piast.p.0
780 785
770
795 790
Hongkong
.
Sh. p.
$
213
7
1
82

21371
t0

21311s

21481
2/351
8

Lissabon’)
.
d. per Mii.
2’1
6

281
33

2
1
1
98

2’/
8

2i1
16

Peset. p. £
33.60 33.55
33.35
33.57
33.421
Mexico ……d.
per
$
25
25
24
27
1

26%
Montevideo
1)
id.
38%
387
1
8

38%
40%
40
Montreal
$
per
£.
4.52%
4.47
/8

4.38
4.47 4.38%
Praag …….Kr.
p. £
152% 152
148%
152
148
71

Madrid ……

R.d.Janeiro
1)

d. per Mii.
429/82
4n
116

425 32

Lires p. £
1001,
0

100
8
1
8

100
103%
10271
t0

Shanghai
…
Sh. p. taei
31111
8

3/1s1
311%
314
3133
/4
/
Rome ……..

Singapore…
id. p.
$
21411
8

21481,
2/4
8
/
16

21481
t0

21411
8

Vaiparaiso
2
).
peso p. £
38.70 38.80 38.70
39.40
38.70
Yokohama
..
Sh. p. yen
2/2%
21281
8

1 212’1
212I81
2/226/,,
roersen aer vooraigaanaeaagen.

‘) 1
eiegratiscn transtert.

)
JU
ag.
• •

NOTEERING VAN ZILVER.
te Londen

N. York
te Londen N. York
17Nov.

1923..
335/j8

63%

181Tov.
1922..

32111,
0
6481
8

10

,,

1923..

3291t0

63a1
8

19Nov.
1921.. 39%

69%
3

,,

1923.. 31%
1
)

63%

20Juli
1914..

2415/
16

5
4
,
18
1)
Noteering van 2 November
1923.

NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 19 November
1923.
Activa.
Binnenl.Wis-(H.-bk.

f

87.628.900,73
sels, Prom.,’ B.-bk.

,,

33.676.183,41
enz.in disc.I Ag.sch.

,,

60.110.555,65
f

181.415.639,79
Papier o. h. Buiteni. in disconto
–

Idem eigen portef.
.
f

55.856.807,-
Af :Verkochtmaar voor
de bk. nog niet afgel.

–

55.856.807,-
Beleeningen
nc1. vrsch.
H.-bk.

f

41.539.655,77

in rek.-crt.
B.-bk.

,,
–
10.287.944,49

op onderp.
Ag.sch.
,,

96.398.211,76

f
148.279.812,02

Op Effecten…….
f
142.935.092,56
OpGoederenenSpec.
,,

5.344.719,46

148.279.812,02
Voorschotten a. h. Rijk …………….

,,

12.673.033,85
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
f

56.240.100,-
Muntmat., Goud
..
,,
525.542.389,42

f
581.782.489,42
Munt, Zilver, enz..

8.030.702,73
Muntmat., Zilver..

Effecten
,,

589.813.192,15

Bel.v.h.Res.fonds
.
f

5.961.753,81
id.van
119
v.h. kapit.
,,

3.997.248,89
9.959.002,70
Geb.enMeub.derBank ……………..
rekeningen

………………….

87.924.004,38

f
1.090.921.491,89
Pa’ssiva.
Kapitaal ……………………………..
f

20.000.000,.
–
.
Reservefonds ……………………..
,,

5.999.469,43
Bijzondere

reserve ………………..
,,

9.000.000,-
Bankbiljetten
in omloop …………….

,,
1.010.384.465,-
Bankassignatiën in omloop ………..

,,

1.703.952,65
Rek..Cour.j Het Rijk
f

–
saldo’s:

Anderen
,,

33.736.811,03
33.736.811,03
Diverse

rekeningen …………………..
,,

10.096.793,78

f
1.090.921.491,89

Beschikbaar metaalsaldo …………..
f

379.986.804,39
Op de ba8i8 van ‘/

metaaldekking..
,,

170.821.758,66
Minder bedrag aan bankbiljetten in om-
loop dan waartoe de Bank gerechtigd i.
,,
1.899.934.020,-

NED. BANK 19 November 1923
(vervolg).
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Goud
Zilver
Bank
.

.

–
biljetten
Andere
opeischb.I
s

1
Beschikb.
Metaal-
Ikings
1
saldo

Dek-

perc.

19 Nov. ’23
581.782
8.031
1.010.384
35.441
379.987
56
12

,,

’23
581.778 7.004 1.025.927 35.556
375.822
54
5

,,

’23
581.773
7.170
1.036.833 29.561
374.998
55
29 Oct.

’23 581.775
9.086
1.014.701 32.441
380.765
56
22

,,

’23 581.777
9.778
996.129
49.847
381.690
56
20 Nov. ’22
581.789
8.935
975.999 43.075
386.214
58
21 Nov. ’21
605.969 8.695
1.023.696
421.349
400.757
58
25 Juli

’14
162.114 8.228 310.437 6.198 43.521
1
)
54

Data
Totaal
bedra
g Schatkist-

~r
echtstreeks

Hiervan
.
1

Belee-
Papier
1

ophef
1
Diverse
promessen
1

ningen
1

buiten-
sc0htt0s
I
1

land
rungen
8)

19 Nov. 1923 181.416

43.000 148.280 55.857 87.924
12

1923 176.637

40.000 144.049 62.449 104.475
5
,,

1923 171.145

31.000 143.462 82.289 95.486
29 Oct. 1923 155.048

18.000 139.382 68.916 107.814
22
,,

1923 156.203

19.000 128.522 56.437 126.963

20 Nov. 1922 221.772

70.000 112.580 76.125 28.898
21 Nov. 1921 290.326 102.500 117.890 38.488 19.495

25 Juli
1
9
14
1 67.947

14.30061.686 1 20.188
1
509
1)
Op de basis
van
2
1
metaaldekking.
2)
Sluitpost activa.

‘
5
RIJKS SCHATKIST.
Uit de bekendmaking van den Mi n i st e r v a n F i n nu-
c i ë nblijkt,_dat uitstonden_op:

1
12
Nov.
1923
–

19
Nov.
1923

Aanschatkistpromessen f3l
9.570.000,-
f322.36O.000,__ waarv.directbijNed.Bk
,, 40.000.000,- ,,
43.000.000,-
Aan schatkistbiljetten ,,202.293.000,-
1
,,20 1.973.000,-‘

Aan zilverbons
…….
.

30.022.433,50
,,
‘29.481.175,50
Tegoed v.d,Postch. en Gdst.
bij ‘s Rijks Schatkist ..
.
1
,,
106
.
558
.
196
,
53
1 ,,106.558.196,53
Onder de vlottende schuld is begrepen:
Voorsch. aan de Koloni’en ,,157.9 14.202,78k ,,162.744.106,40
VoorschotaanGemeenten) 30
September
1923

31
October
1923
voordoorRijkvoorhen.
,,
82.213.696,88
,,
84.153.578,07
te heffen luk. belastingJ
Voorschot aan rek. houders

12
Nov.
1923

19Nov
1923
v. d. Postch. en Girodst.
,,
43.860.968,65,, 1.048.621,55
‘) Waarvan
f
37.056.000 verval en op of na 1 April
1927.

NEDERLANDSCH
–
INDJSCHE VLOTTENDE SCHULD.
De Minister van Koloniën maakt bekend:

10
Nov.
1923

17
Nov.
1923

Voorschot uit ‘s Rijks

kas aan N.-I ……… .fl48.32O.787,82 flSl.683.388,93
md. Schatk.prom. in oml
,,
79.100.000,-

79.100.000,-
Voorsch.J’av.Bk.aanN.-I.
,,
6.500.000,_’

9.400.000,_
1

Muntbiljetten in omloop.
,,
42.200.000,-

42.200.000,-
2)
Tegoed van Ned.-Indië bij de Javasche Bank.

JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens. De samengetrok-
ken cijfers der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen.

,,

Andere Beschikb.
Data

Goud

Zilver

.

–

opeischb. metaal-
ije en schulden saldo

10Nov.1923

222.750

265.000 132.000 143.350
3
,,
1923

222.500

262.500 130.500 143.900
27 Oct. 1923

222.500

259.500 140.000 142.600

13 Oct. 1923 160.887

61.25Ô 263.335 134.869 143.088
6
,,
1923 160.912

61.511 261.555 136.087 143.472
29 Spt. 1923 161.255

61.299 258.947 139.260 143.473

11Nov.1922 155.477

55.803 269.962 123.004 133.382
12 Nov. 1921 162.065

25.321 294.542

88.995 111.103

25 Juli1914 22.057
1
31.907

110.172

12.634

4.842′

Data

Dis-
1

1
Belee- sch
‘
fen

1
i1flS
conto’s N.-Jnd.
t
nineen a/h. Gou- ningen
2)
1
prcen-
betaalb.
1

vernem.
tage

10Nov.1923

165.530

6.500′

***

56
3
,,
1923

166.570

•

4.6008

***

57
27Oct. 1923

171.740

14.600′

***

56

13Oct. 1923 38.011I 28.6761 97.902

–
35.180

58
6
,,
1923
38.1371 29.1181
96.625

–

34.464

54

29 Spt. 1923 38.043
31.1061
97.550

–

31.628

56

11Nov.1922
36.6601
23.7341 114.632

–

32.226

54
12Nov.1921 36.029 19.9881 103.436 42.349

4.033

48

25 Juli 1914 7.259
6.395
47.934 6.446

2.228

44
8)
Sluitpost activa.
2)
Basis
21
metaaldekking.
3)
Creditsaldo.

1

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1007

CURAÇAOSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Metaal
Circu-
latie
1

Dis-
conto’s

1
Voor-
schotten
1
aan de
1
kolonie

Diverse
reke-
ningen’1ningen2

1
Diverse reke-

1 October. .1923
688 1.253
77
241
828
185
1 September1923
670
1.396
78
278
785
57
1 Augustus 1923
682
1.379
77
320 774
79
1

Juli

1923
663
1.411
81
365
820
166
1 Juni

1923
664
1.333
128
332
733 152

l October

1922
1372

1

1.183
79
307
921
402
0IUItOSL oer acuva.
)
01U1LOSL oer passiva.

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.

BANK VAN ENGELAND.

‘ooruaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden ponden sterling.

Data
Metaal
Circulatie
Currency_Notes

Bedrag
1
Goudd.
1 00v. Sec.

14 Nov. 1925
1

127.686
124.204
282.995 27.000
238.344
7

,,

1923
127.675
124.862
282.343 27.000 237.645
31 Oct.

1923
127.674 124.493
281.255 27.000 236.522
24

,,

1923
127.674
123.111
280.174
27.000 235.509

15 Nov. 1922
127.441
121.902
287.843
27.000
244.755

22 Juli

1914
40.164 29.317
–
–

Data
1

Gov. Sec.
Other
Sec.
Public
Depos.
Other
Depos.
ReserveLkings_
Dek-

1 perc.
8)

14Nov.’23
43.719
71.469 14.885 105.804
23.2321

19,25
7

,,

’23
42.889 71.650
18.350
101.051
22.563
18,90
31 Oct. ’23
42.304
72.020
11.444 107.837
22.631
18,79 24

,,

’23
41.134
71.872
13.957 105.641
24.313
20,33

15 Nov. ’22
49.968 66.143
12.855
109.506 23.989
19,60

22 Juli ’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
5281

13
Verhouding tusschen Keserve en Deposits.

DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, onder bijvoeging (1cr Darlehens-
kassenscheine, in billioenen Mark.

Data
Metaal
Daarv.

Goud
Waarv.
1
b. Buit!.
1
Kassen-
1

scheine
Circulatie
1
Dek-
kings-
Icirc.bkn’I

23 Oct.

’23
14,3
0,467
0,011
79.620
524.331
15
15

’23
14,6
.
0,444
.
0,011
.
5.663
46.933
5 6

’23
18,3
.
%
0,444
0,011 875
28.229
2
30 Sept. ’23
20,9
0,444
0,011 FE
‘941
8.628
3

23 Oct.

’22
1,1
r

1,005
0,050
0,039
0,410
10

23 Juli

’14
1,7
1,357
–
0,065
3

1,9e
93

Wissels
Darlehens
kassenscheine
Rek. Crt.
Totaal
Handels-
1
Schatkist- Tot, uit-
1
In
kas bij
wissels
papier
gegeven
de Rijksb.

pil 831.006 152.826

678.180

390.091

197.321 29.542

167.780

84.342

5.663 5.663
cr

76.833

6.602

70.231

27.143

876

876

48.876

3.660

45.216

16.967

941

941

0,482

0,076

0,406

0,112

0,053 0,039

0,
7
51
3
1
0,7513

–

0,9448i

–

–
1) Onbelast.
2)
Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine.
8)
in
milliarden.

BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in duizenden francs.

–
Waarvan
,
Te goed
Buit. geii’.
Data
Goud
in het
Zilver
in het
voorsch.
–
Buiten!.

1
B
ajd. Staat

15Nov.’23
5.539.536
1.864.321
295.837 567.250
22.900.000
8

’23 5.539.332
1.864.321
295.679
576.149
23.100.000
2

’23
5.539.233
1.864.321
295.652
577.866
23.400.000

161’ov.’22
5.533.650
1.897.967
288.356
571.857
23.000.000

23 Juli’14
4.104.390
–
639.620
–
–
–

Uitge-
ee
•
.
au

–
Rek. Crt.
Rek.
Wissels
stelde
Wissels
uzingen
je
en
Parti-
culieren
Crt.
Staat

3.331.183
17.521
2.316.313
37.439.367
2.118.736 83.658
a
3.320.533
37.541
2.343.145 38.041.473
1.988.726
23.331
3.978.035
17.896
2.184.920
37.670.009
1.978.043 55.414

2.259.710
30.690
2.145.577 36.321.246
2.064:681
19.393

1.541.980
–
769.400
5.911.910
942.570 400.590
BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.

Voornaamste posten in duizenden franca.

1
Metaal
Beleen.I
Beleen.
1

Binn.
Rek.
Data
1

mcl.
van

~
vorder.

1

van
1

wissels
Circu-
Crt.
1
buiten!.
buit.!.
1
prom.d.l
en
lat ie
1

partic.
1

saldi
I provinc.I
beleen.
‘

15 Nov.’23I351.146I84.653I48O.0OO1368.922
7.209.446
208.666
8

,,

‘23348.355l84.653I48O.O0OI
1328.447
7.192.818
135.950
31 Oct. ‘
23
i
352
.
25
984.653l480.0Ø0I
1390.648
7.281.186
187.407

16 Nov.’221337.995184.6531480.000l
859.808 6.621.467
158.263

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

FEDERAL, RESERVE BANKS.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Goudvoorraad
–
F. R.
Data
__________________________
Zilver
Notes in
Totaal
Dekking
1
TÎ7T
etc.
circu-
___________
bedrag
F. R. Notes
buitenl.
latie

31 Oct.

’23
3.111.078
1
2.147.153
–
80.067 2.224.865
24

’23 3.136.412
1
2.142.532
–
72.710 2.255.354
17

’23
3.125.169
2.149.600
–
72.854 2.272.391
1
Nov.
’22 3.078.249
2.192.804
–
133.696 2.309.265

1
Gou
d-

Data
Wissels
Totaal
Gestort
Dek-
1

Dek-
Deposito’s
Kapilaal
kings-
kïngs-
____________

perc.’)
1
perc.’)

31 Oct.’23
1.088.498
1.958.660
109.726 74,4
76,3
24

,,

’23
1.015.985 1.923.538
109.709
75,1
76,8
17

,,

’23
1.045.039
1.975.322
109.688
73,6
75,3
1 Nov. ’22
848.42
1.914.248
106.292
72,9
76,0
)
vernouaing totalen goudvoorraad tegenover opeischbare
schulden: F. R. Notes en netto depoBito.
2)
Verhouding totalen
voorraad muntmateriaal en wettig betaalmiddel tegenover Idem.

i’.1.tTICULIERE B4NKEN AANGESLOTEN BIJ
HET
FED. RES. STELSEL.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Aantal
Totaal
uitgezette
Reserve
Totaal
Waarvan
Data
banken
gelden en
bij de
F. R. banks
depositos
time
deposits
b

24 Oct.
‘231
771
11.920.297 1.351.105 15.217.296
4.033.199
17

‘231
770
11.961.370
1.409.948 15.341.041
4.023.620
10

‘231
770
11.955.922
1.372.450 15.279.134
4.010.199
25 Oct. ‘
22
1
787
11
.
248
.9081
1.345.743 15.039.667
3.618.187

.txan liet erna van ieder kwartaal wordt een overzicht
gegeven van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

EFFECTENBEURZEN.

Amsterdam, 19 November 1923.
Het schijnt in den laatsten tijd, alsof de verschillende
phasen, die nog doorloopen moeten worden, alvorens de
economische chaos althans eenigermato kan worden ont-
ivard, elkaar met steeds grooter snelheid opvolgen. Overal
in cle ons omringende landen heeft men te kampen met hef-
tige beroeringen, die voor een deel wel van
binnenlandschen
politieken’ aard zijn, doch die toch alle ook min of meer
met de verwarde internationale toestanden van den tegen-
woordigen tijd in verbinding staan.
ln Groot-Brittannië wordt de aandacht thans volkomen
in beslag genomen door de nieuwe verkiezingen, die voor
den 6en December as. zijn uitgeschreven. Er zou echter geen
sprake van dergelijke verkiezingen zijn geweest, indien de
toestand op economisch gebied niet zoo ernstig was, een
toestand, voor het grootste gedeelte in het leven geroe-
pen door cle verarming der wereld, die zich na den oorlog
hoef t gemanifesteerd. Hier zijn dan ook in het bijzonder de
factoren der binnen- en die der buitenlandscbe politiek z66 verward, dat zij vaak niet van elkaar zijn te onderscheiden.
In het algemeen nu oefent wel iedere algemeene verkiezing
grooten invloed op cle beurs uit, doch onder de bijzondere
omstandigheden van liet oogenblik zijn deze wel zeer sterk,
temeer, waar cle vrees bestaat, dat de arbeiders-partij met haar leuze van een ,,heffing in eens” zoon niet dadelijk de hiertoe benoodigde meerderheid in het parlement zal ver-
krijgen, doch wel een zoodanige propaganda voor het denk-
beeld zal maken, dat de verwezenlijking hiervan binnen
den gezichtskring vorclt getrokken. Het gevolg is geweest,
dat feitelijk iedere afdeeling aan cle beurs te Londen een
zeer ongeanimeerd verloop heeft gehad. Het sterkst werden
de z.g. ,,gilt-edgecl” papieren aangegrepen, doordat hier nog
een andere factor w,erkzaam is geweest, t.w. de daling van
den sterlingkoers. Het is moeilijk te zeggen, waaraan deze
vrij hef tige daling in zoo betrekkelijk korten tijd
–
moet wor-

t

/

lOOS

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

tien toegselireven. Vernioedelijk is het een complex van
oorzaken, algemeene en bijzondere, çlat hiervoor verantwoor-
delijk moet
or(lefl gesteld. De algemeene oorzaak is de be-
hoefte aan dollarwissels, die over de gebeele wereld in dit
seizoen bestaat,, ter vereffenitig van Amerikaansche graan-
en katoenzcncliiigen, een behoefte, waaraan voor een groot
deel via de Engelsche geldmarkt wordt voldaan. .
Tdt de bijzondere redenen moeten worden gerekend, prilno,
de aanstaande rentebetaling op de Britsche schulden in
Amerika, secundo de onzekerheid, die ten aanzien van de
toekomstig fiscale politiek der Engelsche regeering be-staat, waardoor sterling-saldi in dollar-tegoeden wordn
omgezet, tertio cle psychologische invloed, die van de
debatten over de wenschelijkheid van inflatie is uitgegaan. Men kan niet zeggen, dat het vertrouwen in het Pond Ster-
ling is geschokt, doch cle voorzichtigen onder de beleggers
geven er toch jle voorkeur aan, voorzorgsmaatregelen te
nemen en het verder verloop even af te wachten. Onder deze
omstandigheden mag het waarlijk een groot voordeel wor-
den genoemd, dat de verkiezii]gs-campague zoo betrekkelijk
kort zal duren, zoodat men binnen enkele weken met be-
tiekking tot verschillende hoofdpunten althans eenigszins
weten kan op welke basis uien zich heeft te stellen. Tot zoo-
lang is het te verwachten, dat de City eli de beurs in de-
zef de houding van voorzichtig afwachten zullen blijven vol-
harden, als gedurende de achter ons liggende week het geval
is geweest.

Ten overvloede heeft zich hij de hierboven vermelde oni-
standigheden nog een feit gevoegd, dat wel eens vérstrek-
kende gevolgen zou kunnen hebben. Doch hierdoor is cle
beurs van P a r ij s al evenzeer beïnvloed geworden. De
terugkeer nl van den gewezen Kroonprins van Duitschlaud naar zijn land heeft aanleiding gegeveli tot heftige prote-
ten van Fransche zijde en tot het lanceeren van den eiscli, dat ten aanzien van deze gebeurtenis Duitschland voldoe-
uing zal moeten geven, bij gebreke waarvan sancties toege-
past zullen worden. In dit verband heeft de Engelsche Ee-
geeriug niet toegegeven aan het verlangen van Frankrijk
om gezamenlijk tegen den voormaligen vijdnd op te treden,
zoodat het wel eens zou kunnen gebeuren, dat cle moeizaam
bijeengehoudcn Entente thans tot een einde komt. Voor-
loopig heeft men zich aan de beurs van Parijs hieromtrent
weliswaar geen al te groote zorgen gemaakt, maar toch is
ook hier reeds een min of meer onbehagelijke stemming naar
voren getreden. Deze is nog in cle hand gewerkt door de
verdere depreciatie van den Franc, die het gevaar voor een
stijging van de prijzen van levensmiddelen en andere artike-
leu in de hand werkt en zoo den strijd voor loonsverho6-
gingen stimuleert. Reeds hebben de mijnwerkers met hun
pogingen in deze richting succes behaald; indien hun voor-
bee
1
d door andere groepen van werknemers zou worden ge-
volgd, zou het weleens kunnen geschieden, dat de export-
premie, die voor den Franschen handel tot nu toe in de be-
trekkelijk hooge binncnlandscbe waarde van het ruilmiddel
was gelegen, gaandeweg verdwijnt. Ook dreigen de onder
–
handelingen van de Micum met de iuclustrieelen uit het
Ruhrgebiecl te mislukken, zoodat uit dien hoofde op belang-
rijke baten voorloopig niet mag worden gerekend. Ten ge-
volge van een en ander zijn ook de omzetten aan de beurs van
Parijs niet groot geweest en bleven de fluctuaties beperkt.
Te B c r 1 ij
11
heeft men in de afgeloopeii week de intréde
van dc leiitenmark met vreugde begroet, doch reeds thans
is het twijfelachtig of die vreugde van langen duur zal zijn.
Indien de leiding van de Rentebauk clenzelfden weg opgaat ids de Rijksbank, door nl. aan alle aanvragen
van het Rijk grif te voldoen, zou met reden verwacht
mogen worden, dat het thans ingevoerde betalmiddel
een goeden stap zou kunnen vormen op den weg, die naar
het op goud gebaseerde ruilmiddel moet leiden. In toon-
aangevende kringen in Duitschlanci zelve echter wordt dit
vooruitzicht thans reeds in twijfel getrokken, voornamelijk
in verband met de ondersteuning, veke ten bedrage van 100
millioeri 11 entenmark toch nog aan de verkloozen in het 1{uhrgebied is verstrekt, ondanks het voornemen om met deze wijze van steunver’eening geheel te breken. Ook het
uitblijven van eenige bepaling ten aanzien van de inwissel-
baarheid van onde papieren Marken tégen Rentenmarken in
ecn bepaalde verhouding heeft het vertrouwen niet ver-
sterkt, omdat thans de Bentenmark nog min of meer aan
liet verloop van de oude Mark is vastgekoppeld. Alleen vodr
de levensmiddelen-bedrijven is een vaste basis van inwisse-
ling bepaald, vermoedelijk om de Bentenmark zoo spoedig
mogelijk op het piatteland in te burgeren en zoo aan de
voorziening met levensmiddelen geen moeilijkheden in den
weg te leggen. Inmiddels is de oude Mark verder gedaald,
uiet.in de eerste plaats, omdat men niet met juistheid weet,
hoeveel van dit betaalmiddel thans in omloop is. Waar bo-
vendien de buitenlandsche politiek vele onzekerheden in

zich bergt en de binnenlandsche toestand nog verre. vah
rustig kan worden genoemd, behoeft het geen verwondering
te wekken, dat alle aan de beurs van Berlijn genoteerde
fondsen zeer krachtig zijn gemonteerd.

J)e markt te W all s t r e, e t is over het algemeen niet
opgewekt geweest. Hoewel de cijfers van den buitenland-
schen handel over de maand October een export-surplus van
bijna 100 millioen Dollar te aanschouwen hebben gegeven,
hebben de berichten uit de binnenlandsche nijverheid toch
grooter invloed op Wallstreet uitgeoefend, omdat deze niet
onverdeeld gunstig luiden. Men verwacht, dat de export-
overschotten na de verschepingen van granen en katoen een
verrnindering te aanschouwen zullen geven en is er niet
zeker van, dat de zeer ongunstige toestand van de meeste
landen van Europa ten slotte toch niet zijn invloed op de
Amerikaansche industrie zal uitoefenen. Zoo is het ook
te verklaren, dat het mislukken van het plan tot bijeenroe-
ping van ccii economische conferentie in Wallstreet meer
indruk heeft gemaaakt, dan vroeger wellicht het geval zou
zijn geweest.

Te n o ii z e n t heeft de markt een verdeeld verloop ge-lcd. in den aanvang der week werd de afdeelimig voor
be-
Zeygingswaarden
nog vrij sterk beïnvloed door, de rijzing
van den dollarkoers, die toen ook gepaard ging met een
stijging van de waarde der overige buitenlandsche betaal-
middelen. Toch is de hierdoor veroorzaakte verkoopdrang
van Hollandsche obligaties niet al te overweldigend geweest
eu toen de psychologische motieven, die hier, evenals in En-
geland voor een groot deel de oorzaak waren van den lust
zich van guldens-obligaties te ontdoen, hun invloed vrijwel
hadden verloren, bleek reeds spoedig, dat men in de kringen
der groote beleggers kalm tegenover de gebeurtenissen op
de wisselmarkt stond. Het einde der week gaf dan ook
voor verschillende staatsfondsen reeds een verbetering te
aanschouwen, terwijl cle nadeelige verschillen voor de overige
veelal tot fracties van procenten beperkt zijn gebleven.

12Nov. 16Nov. 19 Nov.Rijzing of
daling
6

el
o
Nederland 1922

..
. –
98 98
3
%
98
–
5

0
/0

,,

1918

. .
..
85
,
1
8

87
8691
+
l;/
4%
11
0

,,

1916

….
85%
86
845/
0

–
i/o
4

01
0

1916

….
75Y,
7734
77%
+
2%
3% 01
0

..
73%
73%
—
3

0
/0

. . . –
64
64%
63i1
—
2%
0
/0
Cert. N.W. S.

……
52%
52%
51%
—%
7

o/
Oost-Indië 1921
9915I 1001/10
+ %
6

n/

,,

1919

– . . –
953
1
±
3
11
5

0
10

,,

1915

..
. –
89%
90
90%
+
1
0
10
Rusland 1906
4
,
1
5
4
3m
—K
4

o,’
RusI. bij Hope &Co
4
4i11
–
±
‘ho
4

o,’,,
Japan

1899 ……..
64%
—
—
5

o,’, Brazilië

1895

……
43%
—
42%
–
8

0/

San Paulo

1921..
.
95y
2

9671
9511
6

oj
Amsterdam 1920
10031
0

100
—
–
7

ol
o
Rotterdam

1920 101%
100%
100b51,
6
_01,
o

Op de
aan dcelnniarkt hebben aandeolen Koninklijke Pc-troleum Mij. in het centrum dci
–
belangstelling gestaan. Wel-
iswaar zijn de onderhandelingen omtrent den verkoop van
ole aaucieeen Auglo-Persian voorloopig tot stilstand géko-
men in verband met cle verkiezingen in Engeland, doch aan
den anderen kant heeft de reis van den heer Deterding naar Mexiro zooveel aanleiding tot speculatieve beschouwingen
gegeven, dat de handel in het fonds hierdoor werd aange-
moedigd. Inmiddels is de tendens echter sterk naar omlaag
gericht geweest, in tegenstelling met aandeelen Geconso-
lideerde, die tot hoogere koersen uit de markt werden geno-
men, door dezelfde zijde, die reeds eenigen tijd geleden be-
langstelling voor dit fonds aan den dag heeft gelegd.
IS’uikerCandcele?v
o’aren zeer vast, in verband met de hoo-
gere Cuba.prijzen en met de verkoopen van de V.J.S.P.
Vooral voor minder courante soorten werden veel hoogere
prijzen besteed.
Ook
rzobbcrwarden
waren over het algemeen goed ge-.
vraagd. De voör-verkoopen van verschillende maatschappijen hebben de aandacht op de hernieuwde afzetmogelijkheid voor
liet product gevestigd, hoewel hier nog geen sprake was van
een terugkeer van Amerikaansche koopers. Het waren meer
de handelaren, die, in het vooruitzicht van een dergelijken
terugkeer, het product bij voorbaat hebben gekocht.
Tabaksa.andeelen
hadden een stillen handel bij meerendeels
terugloopende koersen.
Indnstrieeic aandcelen
waren mede over het algemeen
aangeboden. Daarentegen bestond er doorgaans goede vraag
voor
Indische houiwaarden
in verband met de nog steeds
voortdlurende geruchten omtrent een tegemoetkomende holt:
ding, die de Regeering tegenover de betrokken maatschap-
pijen zou aannemen:

21 November 1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

Km

12 I’ov. 16 Nov. 19 NOVR
g
Of

Amsterdamsche Bank

110h 10834 108/ —2
Incasso Bank …………85′

85X

86

+
Koloniale Bank ……….174

175
5
18
178X

+
Ned.11andel-Mij.cert.v.uand 1269
4
/ 127

127

+ X
Rotterd. Bankvereeniging

89

–

–
Van Berkel’s Patent ……37

38X

38

+
14

Gouda Kaarsen ……….74

73y,

723.

–
Roll. Draad-enKabelfabriek 6 9V
2

6711
8

67

—2

A. Jurgens’Ver.Fabr.g.aand 58

54

54

4
pr. aand 62

61

59y,
–
23(

Leerdam Glasfabrieken .

27(

28

294 + 21(
Philips’ Gloeilampenfabriek 266

265K 2627,( –
Vereenigde Blikfabriekcn

105

105

–
Vereen.Chemische Fabrieken 39

–

41

-f-
2
Compania Mercantil Argent.12

11
5
1
8
11 Y4
—x
Cultuur-Mij. d. Vorstenlaud 184

18334 18534 + 1
Handelsver.Amsterdam

4874 48934 491

+
3
1
Handelsverg. Reiss & Co

25X 2634

–

±
Int. Crediet- en Handelsverg.
Rotlerdam …………185

187

18834

+ 317
Linde Teves &
Stdkvis

6634

6734

66

—34
Redjang Lebong Alijnb.-Mij 122

12034 122
Gecons. Hol!. Petröleutn-Mij 13071

12934 134

+
3s1

Kon. Petroleum-Mij . …… 394

384y2379718 – 15,18
Phoenix Oil …………..76

–

–
Arnsterdam.Rubber -Mij
….149/s
1517/
8
15211

.f.
3
Kendeng Lemboe ……..193

191

191

—2
Oost.Java:Rubbor.Mij…..232

23634 234

+ 2
Deli-Batavia Tabak Mij.

3079

303

304

– 3%
Deli-Maatschappij ……..291% 289

2851/
7
—634
Senembah-Maatschappij

255k 260

251

– 4

Scheepvaertaand.eelcn
waren zeer stil, doch niet lager.

12 Nov. 16Nov.
19 NOV
•
R
g
Of
dalin

Holland-Amerika-Lijn …. 8034

82

–

+ 134
,,gein.eig. 6734

6915/
56
6734

+
34
Hollandsche Stooihboot-Mij 20

—

–

Java-China-Japan-Lijn

81

85

–

+
Kon. iollandsche Lloyd

1034

–

934 – 34
Kon. Ned. Stoomb.-Mij ….. 5734

5734

–

–
Knink.Paketvaart-Mij. . . 119

126s1

24

-1- 4)4
Maatschappij Zeevaart

57

57

–
Nederi. Scheepvaart.Unie

11334 119

116118
+ 2
7
1
8

Nievelt Goudriaan ……..8434

8734

85

+ 1
Rotterdamsche Lloyd ……120% 12234 120

–
Stoomv..Mij. ,,Nederland” . 1.37y,139

136% –
34
,,Noordzee”

22

–

22

–

De
A7Irerikaalzsche markt
bleef voor isidustrieele aanclee-
lcj.1
ongeanimeerd en kalm; daarentegen bestond er neiging
voor spoorweg-aandeelen iets hooger koersen te besteden.

12 Nov. 16 Nov. 19
NOVg
0
f
dalin
Americ. Smelting & Refining 6451
7

64
1
/
16
63

–
Anaconda Copper ……..84

8234

80’/

– 471,0
Studebalier Corp. …….. 1127/
8
113 11134
_l
8
,
a

Un. States Steel Corp. . . . . 103g 101h
10031s – 3,18
Atehison T6peka ………. 1077/
8
10771
8
107
–
1
18
Ene ………………..1594

18

.

1771

-f.
2’1
Southern Pacific ……….94
11
/11
9571

95a1,+
34
Union Pacilic …………143h

1427/
8
142

– 1)4
Int. Merc. Marine orig.
gew.

9116 981

–
pref. 3971
8

3681

33°116 – 6
5
/

Dc
gefdnsarkt
is stroever geworden; prolongatie 4 pCt.

GOEDERENHANDEL
–

.

GRANEN.

20 Noember 1923.
Het spreekt wel Van zelf dat de markten van de aîgeloo-
pen iveek in de eerste plaats beïnvloed zijn door de sterke
schonniielingeii van de wisselkoersen. De fluctuaties in de
Noord-Amerikaansche tarwe-markt waren betrekkelijk ge-
liug. De slotkoersen op 19 November weken slechts zeer
eiiiig.af van die op 12 dezer. In het algemeen was de
stemming te Chicago zeer kalm, doch een licht herstel op 19 Nov6mber bracht de prijzen wederom op het punt van
6en -week te voren. Dat in denzelfden tijd de prijzen in
Engeland hooger gegaan zijn is natuurlijk geheel aan den
daleijden Poncien-koers te wijten. Europa ging vrij regel-matig voort met den aankoop van Canadeesche tarwe. De
Noord-Amen kaansche wintertarwe wordt nog steeds te
hoog gehouden, zoodat slechts een enkele zaak tot stand kan
kousen. De zichtbare voorraad Van tarwe in cle Vereenigde
Staten is zeer groot, doch zooals reeds vroeger betoogd moet
het surplus dit jaar bijna geheel gezocht worden tea Westen
van de Rocky Mountains. Oostelijk daarvan zou er weinig

en volgens sommigen in het geheel geen surplus zijn. Het
gevolg hiervan is, dat de Chicago-markt niet scherp zal
aangeven waarvoor ten slotte het Westelijk surplus te
koop
zal zijn. De Vereenigde Staten gaan voort regelmatig min of
meer belangrijke hoeveelheden Canacleesche, tarwe te impor-
teeren. Voor een klein gedeelte wordt van deze tarwe het
siseel weder geëxporteerd, waarvoor de fabrikant dan resti-
futie van de op de tarwe betaalde invoerrechten ontvangt.
Een belangrijk deel wordt evenwel in de Vereenigde Staten
geconsumeerd. Vooral de boeren van cle Noord-Westelijke
Staten blijven zeer ontevreden over de prijzen, die zij op
basis van de tegenwoondige noteeringen ontvangen, daar
deze hun kosten niet goed maken. Ofschoon er nog steeds
bijna dagelijks berichten gelauceerci worden over maatregelen,
die de Regeering zal nemen, wordt de indruk hoe langer hoe
meer gevestigd, dat de Regeering niets zal doen, daar het
ongetwijfeld te duidelijk zou uitkomen, dat de te nemen
maatregelen niets anders zouden beteekenesi dan eene (llrecte
gift aan de boeren, iets wat de Regeering tegenover de resf
i’au de natie niet aandurft.
.Zoover men kan nagaan hebben tot nog toe de slechte
prijzen vantarve den uitzaai van winter-tarwe in de Statdn
weinig of niet beïnvloed en waar ook de berichten in andere
landen buitenge.voon gunstig zijn, bleef de algemeene toe-
stand, althans voor Europa, vrijwel dezelfde, namelijk d.t cle
behoeften zeer ruim uit cle beschikbare hoeveelheden gedekt
kunnen worden. Zoowel voor Argentinië als voor Australië
is dit de kritieke tijd voot den nieuwen oogst; met geringe uitzonderingen blijven de berichten bijzonder gunstig. De
cijfers clie af en toe uit Argentinië genoemd worden dinden
voldoende aan, dat men daar een zeer grooten oogst ver-
wacht, terwijl ook Australië in hetzelfde geval verkeert, iii.
Buenos Aires bleven de prijzen voor den nieuwen oogst
vrijwel onveranderd, maar ten gevolge vals de goede vraag
voor oucleis oogst en de geringe voorraden liepen de prijzen
voor spoedige levering nog sterk omhoog.
In Europa was het veer voox den uitzani in vele plaat-
sen niet gunstig en hier en daar verwacht men eenige be-
perking van de met wintertarwe bezaaide oppervlakte. Het
is evenwel twijfelachtig of het verschil van groot belang
zal zijn.
Ofschoon de prijzen voor La Plata-maïs. in de afgeloopen
week, althans in Argentinië wat teruggeloopen zijn, is toch
de stemming zeer vast gebleven. De wereldverschepingen
zijn van week tot weêk aanzienlijk lager dan een jaar
geleden en zoo lang als Noord-Amerikk niet tot concur-
reerende prijzen in de markt komt, zal er een betrekke-
lijk tekort blijven. Grootere versdhepingeu van Argentinië zijn toch niet voor April of Mei te verwachten. Na Argen-
tinië is het vooral de Donau die West-Europa van mals
voorziet, doch het aanbod van die zijde is op het oogenbhik
sterk verminderd en een toename der verschepingen is der-
halve niet te verwachten. Zuid-Afrika, dat eensgeu tijd
geleden aanzienlijke hoeveelheden exporteerde, heeft voor-
loo.pig ook geen maïs meer te missen, zelfs zijn de prijzen
in dat land zoo aanzienlijk gestegen, dat men, voor zoover
vracht-engagementen dit niet beletten, gaarne de weinige
nog loopencie contracten zou annuleeren. Aangezien Rus-
land zijn vraagprijzen voor ge r s t verhoogde, is de toe-
stand ook iioôn dit artikel aanmerkelijk vasten geworden. Engeland en Hamburg betaalden de verhoogde prijzen, in
Holland kon men meestal nog goedkooper bij de tweede hand
terecht, doch ook hier is de markt zeer vast gestep il. Ook
de prijzen voor Donnu-gerst zijn aanzienlijk hooger, ok al
wordt deze soort niet zoo graag gekocht in verband met
de kwaliteit.
Wat h a v e r betreft is het voornamelijk de Engelsche
markt die belangstelling toont voor La Plata-haver. De
prijzen zijn evonwel weinig veranderd, terwijl ook in Noord-
Amerika de fluctuaties uiterst gering zijn.
L ij n z na d Over het algemeen zijn de markten kalm.
Men verwacht nog steeds een zeer grooten o6gst id Argdn-
tirnë en de olieslagers, zoowel in Europa als in Amerika
zijn zeer terughoudend met het doen van inkoopenl Oude
oogstposities zijn zeer veel hooger in prijs en hierin kömhn
regelmatig kleine zaken tot stand aangezien verschillende olieslagers gaarne hunne fabrieken in bedrijf houden. Een
marge is er evenwel, speciaal voor ‘dle spoedige posities,
niet, ofschoon door de hoogere koekeuprijzen cle toestand
iet5 vei’beterd is.
Zie voor den staat volgende paginâ. –

SUIKER.

–
De stemming op de verschillende suikermarkten toonde de
afgeloopen week weer eens duidelijk hoe de geheele suiker-
handel de oogen nog steeds gericht heeft naar New York,
alwaar na het midden der week eene plotselinge inzinking
plaats vond, waarop alle Europeesche markten reageerden.,

1010

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

10

,,

’23
103i/,
417k
13,-‘)
110,551)

25,60
1
)
17Nov.’22
120j
71
3
,
11,90
7,75 17,25
17Nov.’21
105
3
/8
48
3221
8

11,80
1
)
7,35 16,05
1
)
17Nov.’20
195
72
478
/8
18,95
2
)
9,40
20,45
20Juli’14
82
56’1
8

36K
9,40
5,38
13,70

1)
Per Nov.

2)

Per Feb.

AANVOEREN in 1

Locoprjzen te Rotterdam/Amsterdam.

s
oor en
19 Nov.
1923
12 Nov.
1923
20 Nov.
1922

Ta
rwe
*1)
12,50
12,50 14,25
Rogge (No. 2 Western)
1)
9,50 9,50
11,90
Maïs (La Plate) ……..
2
)
196,-
200,-
198,-
Gerst (48lb. maiLing)…’)
184,- 177,- 198,-
Haver (38 ib. white clipp.)’)
11,75
4
)
11,50
4
)
11,75
Lijnkoeken (Noord-Amen-
ka van La Plata-zaad)
1
)
12,90 12,50
1
3,75
Lijnzaad (La Plata)
. . .
.)
470,-
462,- 412,-
1)
p. 100 KG.

2)
p. 2000 KG.

8)

per 1960 KG.
*)
Nr. 2 Hard/Red Winter
Wheat.

4)

No. 3 Canada Haver.

ons van 1000 KG.

Noteeringen.

–

Chicago

i

Buenos Ayres

Data
1
Tarwe

Maïs

Haver Tarwe

Maïs L(jnzaad
Dec.,
1
Dec.
1
Dec.
1
Dec.
1
Dec.
1
Dec.

17Nov.’231 1018,

1
73,18
1
4171
8
114,75 110,35 122,75

Artikelen

Rotterdam
Amsterdam
Totaal

—

11117 Nov.
Sedert
Overeenk.
11117 Nov.
Sedert
Overeenk.
1923 1922
1923
1 Jan. 1923
tijdvak 1922
1923
1Jan. 1923 tijdvak 1922

73574
1.008.765
–
31.086 34.509
744.660
1.043.274
14.069
417.654
292.299
–
485
–
418.139
299.299
299
23.755
10.832
– –
–
23.755
10.832
6.570
580.394 843.698
–
73.715
85.441
654.109 929.139
3.194
267.091
139.179
687
14.705
4.546
281.796
143.725

Tarwe ………………8.517
Rogge

……………..

Maïs

………………

2.518
76.312
96.366
–
533
50
76.845
96.416

Boekweit

…………….

7.911 157.231
160.208
–
53.544 70.644
210.775
230.852

Gerst ………………
Haver

……………..

1.970
168.653
112.066
– –
1.547
168.653
113.613
Lijnzaad …………….
Lijnkoek ……………
5.222 117.165
55.555
–
4.754
5.449
121.919
61.004
Tarwemeel ………….
Andere meelsoorten
–
1.562
8.957
–
2.615
1.562 11.572

De noteering voor Spot Centrifugais daalde na van 7,16 c.
tot 7,28 c. opgeloopen te zijn tot 7,09 c., om zich echter
spoedig te herstellen tot 7,16 c. De termijnmarkt gaf de
volgende fluctuaties te zien:, December: Opening 5,39, laag.
ste punt 5,25, slot 5,38; Maart: opening 4,27, laagste punt
4,26, slot 4,34; Mei: opening 4,33, slot 4,43; Juli: opening
4,40, slot 4,53.

De laatste C u b a-statistiek is als volgt:

1923

1922

1921-

Tons

Tons

Tong Weekontvangsten 10 Nov. ’23.

3.369

13.862

21.000
Tot, sedert 1Dec. ‘22.10 Nov.’23 3.476.109 3.861.240 3.285.860
Aantal werkende fabrieken ..

–

–

1
Weekexport 10 Nov. ’23 ….

16.502

44.650

33.000
TotaleexportlJan.-10Nov.’23 3.402.982 3.728.356 2.194.740
Totale voorraad 10 Nov.’23 ..

73.133 141.481 1.090.000

In E ii g ei a n d was de markt met bovenvermelde korte
onderbreking zeer vast gestemd en verhoogden raffinadeurs
de afgeloopen week hunne prijzen met Sh. 113 tot Sh. 3/6, al
naar gelang van den termijn.
De Board of Tradestatistiek aldaar over October luidt:

October.

Jan./Oct.
1923

1922

1923

1922
Tons

Tons

Tons

Tons
Import Riet ……..64.436 132.293 1.003.664 1.194.255
Biet ……..-

–

–

–
Geraffineerd

9.828

31.416 300.190 423.749

Totaal …………..74.264 163.709 1.303.854 1.618.004
Voorraad in Entrepot 133.550 224.150

–

–

,,

in Raffinader.

50.50

42.150

–

–
Opbrengst

,,

82.702

91.399 791.128 805.640
Tot. binn. Consumptie 109.711 148.683 1.229.604 1.356.159
Totale Export

21.480

2.245

74.303

39.894
Voor.
r. op 30 Sept. 1923

259.300

in 1922.. 264.400

,,

,, 31Oct. 1923

183.800

in 1922.. 266.300
Op J a v a verkochten de Vereenigde Producenten ver-
dere groote partijen uit oogst 1924 tot prijzen van
f
14,50
en daarna
f
15 voor Superieur en tot
f
14 en
f
14,50 voor
No. 16 en hooger, terwijl in de tweede hand de prijzen
eveneens opliepen en ready Superieur ten slotte tot
f
19
gedaan werd.
De export van Java bedroeg in October 155.000 tons
tegen 122.000 tons verleden jaar, waardoor de totale uit-
voeren van 1 Mei tot ulto. October op 1.143.861 .tons tegen
1.028.578 tons Ao. Po. gebracht worden.
Ook h i e r te 1 a n de werd New York vrijwel op den
voet gevolgd en liepen prijzen door het geringe aanbod op
tot ca.
f
30 voor November/December;
f
30,3734 voor Maart/
Mei en
f
28,25 voor Augustu-levering. Door de reactie
te New York liepen prijzen terug tot
f
29,25 voor Novem.
ber/December;
f
29,25 voor Maaxt,
f
29,3734 voor Mei en

f
27,3734 voor Augustus, om daarna weer op te loopeii en
sloot de markt in eene vaste stemming.

NOTEERINGEN.

An,ster-
Londen
Wev York
96pCt.
1

White Java
Amer. Gra-
Data
dam per
Maart
Tatesl
Cubesl
f.o.b. per
nulatedc.i.f.
Centri-

1

Mei/Juni
November
No. 1
fugals

Sh.
8h.
$ct8.
15 Nov.’23
f295/
59/9
2313
–
7,28
8

,,

’23
,,28ia/,
5819
2213
–

..
6,91
15 Nov.’22
,,22t2/,
571_
18/6
2313
5,53
15Nov.
1
21
,,2281 5516
1719 .
2113
4,1114,06
4 Juli ’14
11
18
/
2

”

.8
18′
–
–
3,26

KATOEN.

Marktber.ioht van de fleeren Sir Jaoob Behrene & Sons,
Manchester, d.d. 7 November 1923.
De markt van Amerikaansche katoen heeft gedurende
de afgeloopen week zeer sterk gefluctueerd. Het extra
Bureau Rapport, dat verleden Vrijdag gepubliceerd werd
gaf een stand aan van 47,8
°/0,
hetgeen zou wijzen op een
opbrengst van ongeveer 10′ millioen balen. Dit was minder dan men verwachtte en prijzen in New-York stegen daarop
zeer sterk. Ook in Liverpool sloot de markt Vrijdag 50
punten hooger, terwijl ook Zaterdag prijzen weer verder
stegen. De huidige noteering voor loco Mid. Amenican is
19,28 tegen 17,23 een week geleden, dus bijna 6 d. hooger
dan de prijzen van 1 Augustus j.l. Indien werkelijk het
laatste conditierapport juist zal blijken te zijn, zal men in
de komende jaren wel veel meer katoen moeten planten
om de schade door de boliweevil verborzaakt eenigszins te
neutraliseeren. Prijzen van Egyptische katoen hebben die van Amerikaansche gevolgd en zijn deze week ongeveer
1y
4
d. gestegen. De schattingen van Alexandnië wijzen op
een oogst van ongeveer 6 millioen cantars. De ontvangsten
in de havens zijn wat grooter dan verleden jaar, terwijl
ook de voorra,ad in Alexandrië een vermeerdering aantoont.
Prijzen van Amerikaansche Mulegarens zijn ongeveer
1 d. per lb hooger, terwijl ringgarens algemeen 1

9.
2 d. hooger zijn. Verschillende Spinners berichten, dat zij
de vorige week vrij veel zaken hebben gedaan. Er waren
vrij veel biedingen aan de markt, maar het wordt steeds
moeilijker om het pnijsverschil te overbruggen en van groote
verkoopen zal voorloopig wel niet kwestie kunnen zijn. In
4212 en 6012 voor China zijn voor het eerst sedert maanden
weer enkele partijtjes geboekt en er zijn voor deze garens
ook verdere aanvragen aan de markt. Voor export gaat
overigens weinig om en men kan ook niet verwachten, dat
in de tegenwoordige omstandigheden groote orders a’fges1oten
kunnen worden. In Egyptische garens is de toestand iets
beter en er zijn vrij veel zaken afgesloten. Spinners hebben
hunne noteeningen opnieuw verhoogd en daardoor wordt
het thans weer moeilijker tot zaken te komen. Ook voor
getwijnde garens is de toestand eenig8zins verbeterd.
De vooruitzichten in de markt voor Manufacturen zijn

November
1923

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1I

sedert de publicatie van het Bureaurapport zeer veranderd.
Prijzen zijn zeer veel hooger en het verschil tussehen de
overzeesche biedingen en de vraagprijzen van fabrikanten
is grooter dan ooit. De vorige week waren vrij veel orders
aan de markt, daar de vraag over het algemeen verbeterd
was, speciaal voor .gebleekte goederen voor China. Over het
algemeen waren fabrikanten eenigszins huiverig om orders
aan te nemen vôdr de publicatie van het Bureau Bericht, maar er zijn toch verschillende orders geboekt. Voor die
orders, welke niet tot stand zijn gekomen, is de toestand
zeer ongunstig daar het prijsverschil thans buitengewoon
groot is, hoewel enkele exporteurs wel gedwongen waren
de hoogere vraagprjzen aan te nemen in verband met reeds
geboektc orders hunner overzeesche klanten. Prijzen van
inanufacturen zijn over het algemeen veel honger en men
zal geen hervatting van zaken kunnen verwachten, voordat
aan de groote fluctuaties in katoenprijzen een einde is
gekomen.

Manchester, d.d. 14 November 1923.

Prijzen van Amerikaansche katoen zijn gedurende de af-
geloopen week weinig veranderd en ten slotte zelfs iets
lager, terwijl de fluctuaties slechts van geringen omvang
zijn geweest Het Census Bureau Rapport van verleden Don-
clerclag gaf een hoeveelheid
vali
geginde katoen 7.555.000
balen tegen 8.140.000 balen verleden jaar. Dit was zeker
niet veel, doch de markt had ook niet meer verwacht. Ver-
knopen zijn vrij belangrijk geweest. Van Egyptische katoen
komt wat umer in de haven aan en ook cle weerherichteji
blijven gunstig, terwijl prijzen iets hooger zijn dan een
week geleden.
Amerikaansche garens zijn bepaald vaster iii prijs, maar
er komen slechts weinig zaken tot stand. Door de jongste
rjzing van ruwe katoen zijn prijzen zootlanig gestegen,
dat het vertrouWen momenteel ontbreekt. Zelfs die spin-
ners, die nog goedkoope katoen hebben en dus wel tot con-
cessies bereid zijn, vinden het moeilijk tot zaken te komen,
zoodat dan ook in cops en boomen weinig omgaat. Ook de
exportmarkt van getwijnde garens is van weinig beteekenis.
Egyptische garens zijn vaster en hierin gaat wel meer om,
daar de positie zoowel van spinners als van twijners de
]aatste weken veel verbeterd is, zoodat deze clan ook hard-
nekicig trachten betere marges te krijgen. De Board of Trade
cijfers voo!’ de garennitvoeren over October zijn zeer telenr-
stellend en de totaal-uitvoer is nog S pCt. lager dan ver-
leden jaar. Duitsehland en Holland, die in October 1922
nog de helft van onzen gareiluitvoer ontvingen, hebben ïh
(le afgeloopen maand slechts een derde vals de vcrrinclerde
lweveelheid genomen. De uitvoeren naar Bulgarije en Roe-
menië zijn viermaal zon groot als in 1922, terwijl Zwitser-
land de dubbele hoeveelheid van October 1922 ontvangen
heeft. De uitvoeren naar Eng.-Iudië zijn bijna een mii-
lioen lbs. iinncler dan in dezelfde maand van 1921.
Prijzen van nlauufacture]1 zijn na de geweldige stijging.
der laatste weken thans wat stabieler geworden. Er zijn
veel aanvragen aan de markt, hoofdzakelijk voor stapels en fabrikanten hebben hunne noteeringen zeer belangrijk kun-
nen verhoogen. Toch blijven de meeste biedingen in deii
regel ver beneden de momenteele vraagprijzen, doch waar
enkele fabrikanten nog bereid zijn concessies te doen, ko.
men toch vrij veel zaken tot stand. Behalve van de vaste
kutoenprijzen ondervindt cle markt ook nog den invloed van
de contrô]ekwestie, daar men algemeen wel denkt, dat in
deze een oplossing zal worden gevonden. Er zijn slechte
weinigen, die de geweldige rijzing van katoenprijzen heb-
ben voorzie!!, zoodat vele overzeesche koopers slechts zeer
weinig gekocht hebben en er werkelijk een bbna fide vraag
naar manufacturen bestaat. ‘Waar eeliter het verschil tus-
schen cle kostprijzen in Europa en de verkoopprijzen op de
overzeesche markten nog steeds zeer groot is, blijft het in
vele gevallen zeer moeilijk, dit verschil te overbruggen en
tot zaken te komen.

7 Nov. 14Nov. Oost.koersen. 6Nov. 13Nov.

Li verpoolnoteeringen.

T.T. op Indië

114+.
114
F.G.F.Sakellarides 20,90 21,15 T.T.opllongkong2/3’1
8
2/311
8

G.F. No. 1 Oomra 12,10 12,35 T.T.op Shanghai 31171
8

Noteeriug voor Loco-Katoen.

(Middling Uplands.)

16Nov.
1923

1

–
9Nov.
1923
2Nov.
1923
1

16Nov.

1
1922
16Nov.
1921

New York voor
Middling
…
34,80e
33,35e 32,80e 25,50e
17,30e

New Orleans voor Middling
34,- c
33,- c
31,50 c
25,50e
16,25 c

Liverpool voor
Fy Middling
20,29 d
19,42 d
17,79 d 15,39 d 10,82 d

Ontv.ngsten in- en uitvoeren van Arnerikaansehe ihavens.
(In duizendtallen balen).

1 Aug.’23
Overeenkomst/ge periode
tot
16Nov.’23
1922

1921

Ontvangsten Gnlf-Havens.

3.312
–
3.018
2.682
Atlant.Havens
,,
–
Uitvoer naar Gr. Brittannië
715
614
551
‘tVasteland.
1.257 1.097
1.175
Japan

. .
..
219
167
403

Voorraden.
(In duizendtallen balen).

Overeenkomstig tijdstip 16Nov.’23 .-

1922

1

1921

Amerik. havens
………..
824

1.195

1.504
Binnenland
………….

..
.1.169

1.451

1.497
NewYork
……………
–

–

–
New Orleans
………….
–

–

–
Liverpool
…………….
175

331

533

KOFFIE.

(Mededeeling van de Makelaars G. 1)nuring & Zoon, Kolff & Witkamp, Leonard Jacobson & Zonen en G. Bijdendijk.)
Noteeringen en voorraden.

Rio
Santos
Data
–
—-
Voorraad

Prj.

Voorraad
..
Is
Wisselkoers

17 Nov. 1923′
465.000
23.500 564.000
29.000
4
27
13
2

10

–

1923
488.000 23.500
641.000
28.500
4
15
/j6
3

1923
501.000
22.000
525.000 1)
4611
64

17 Nov. 1922
1.588.000
17.425
2.186.000
22.500
6’51

Ontvangsten.
–
Rio
Santos
Data
Afgeloopen
1

Sedert Sedert
week
1

1Juli
iveek

1
1Juli

17

Nov.

1923….
73.000
11.656.000
1

179.000

1
3.816.000
17 Nov. 1922.
..

.
67.000
1.395.000
151.000
2.864.000
11)
Niet genoteerd.

RUBBER.
– De markt is gedurende deze week tamelijk vlist geweest
doch zeer gevoelig en de stemming wisselde gednrig. Prijzen
fluctueerden tanielijk veel en de vraag gold over het alge-
meen slechts Standard kwaliteiten.
I)e siotnoteeringen zijn:
einde voorafgaande week:
Prima Crêpe

November 77 ct
… ………..
77 ct.
])ecember

77M ‘…………..
Jan.fkiaart 78

,.

…………. 77i
Smoked Sheets November 76

,.

…………. 76
,,

December

77

,.

…………. 73

,,
39

Jan.1Maart 7711
3
,…………..
78

– 20 November 1923.

COPRA.
De markt was deze week zeer vast gestemd, vooral voor
October verscheping.
Stoomend op Hambnrg werd sterk gevraagd, doch de
markt voor Holland bleef min of meel- verlaten.
De noteeringen zijn:
Ned. md. f.rn.s. stoomend
…….
f
34,-
Novemberafi
…..

33,37
December ,…… 33,-

Januari

,…..

32,75
19 November 1923.

METALEN.

Loeo-Noteeringen te Londen:

Data
Koper
Stan-
daard

Koper
Electro-
1

Tin
lytisch

•Lood
Zink

19 Nov. 1923..
61.716
68.51_
220.216 30.51_
32.716
12

,,

1923..
60.17/6
68.101_ 217.216
31.216 33.716
5

,,

1923..
60.17/6
64.51_
208.7/6
30._/_
33.51_
29 Oct. 1923..
60.51_
63.101_ 205.716
30.101
33.101_
20 Nov. 1922..
63.716
71._/_
178.101_
26._/_
38.51.
20 Juli 1914..
61._/_
145.151_
19._f_.
21.101_

1012

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

21 November 1923

EI,

VERKEERS WEZEN.

GRAAN.

–
Petro
Odessa
Af!. Kast
Ver. Staten
San Lorenzo

Data
grad
nden
Lo
Rotter-
—
1
/R’dam
dam
Rotter-
Bris tol
Roffer-
En ge-
dam
kanaal
dam
land

12-17 Nov. 1923
–
1316

2

13

c
8
314k
221_
221_
5-10

,,

1923
–
141_
2

13

es
3/11
199
1919
13-18 Nov. 1922
– –
141 c
8

2111
271_ 271_
14-19 Nov. 1921
–
–
12

c
3

319
201_
201-
juli 1914
11 d.
713
1/113(
1/l14
121_
121_

KOLEN.

Cardiff
Oostk. Engeland

Data
Gen tïa
Plata
Rotter-

___
Bordeaux1
ier

12-17 Nov. ’23
614
9111
101_
14/2
5/4g
619
5-10

,,

1
23
6/4y,
9,
1
5X
916
1415
5/4K
619
13-18 Nov. ’22
7/7y
2

1113
12/6

‘
12/6
5/X
81_’
14-19 Nov. ’21
716
1319
161_
2016
516
9/_
juli 1914
fr. 7,-
71_
713
14/6
312
41_

DIVERSEN.

fiombaj
Prima
Vladivo-
Ciii
D a a West
West
stock
West
Europa
Europa
West
Europa
(d.w.)
(rijst)
Europa
(salpeter)

12-17 November 1923. .
251…
281_
2718
2716
5-10

,,

1923..
251… 281…
2718
2716
13 13 November1922..
-2716
271…
3216
32/_
1449 November 1921..
2013

.
-.
351_
3819c
Juli

1914..
1416 1613
251…
2213

)
per Lou Kolen.

rer ton a.w.
) A
m. cents per lul)
1DB.
Graan Petrograd per quarter van 49 Zb8. zwaar, Odessa per
unit, Ver. Staten per quarter van 480 lbs. zwaar.
Overige notecringen per ton van 1015 KG.

RIJN VAART.
Week van 10-17 November 1923.

In de aanvoeren va.n zeezijde kwam geen verandering.
De beschikbare voorraad groote schepen bleef voldbenclè,
kleinere ruimte daarentegen bleef schaarsch.
De daghuur voor groote Duitsche en llollanclsche schepen bedroeg gemiddeld 1% resp. 2 cents.
Voor schepen van middelmatige grootte was de daghuur
2-2y
4
cts., voor kleine 2
2
-3 cts.
Ook werd naar Mannheim in lastvracht aangenomen tegen

f
1,20-4,30. 100 tona per dag lossen.
De waterstand was in de tweede helft der week wassend,
zoodat naar den Bovenrijn op ca. 2,30 M. en naar den l3ene-denrijn op vollen diepgang afgeladen werd.
Rot sleeploon was genoteerd volgens het 60 ets. tarief.

DELFZIJL.

October 1923
October 1922
Landen van
Aantal
N.R.T.

Aantal

N.R.T.
h e r k o m s t
schepen
schepen
–

Binnenl. havens
2
942
2
2.688
Groot-Brittannië
7
6300
6
3.593
Duitschland ..
12
1.867
3
.

838
Zweden
10
2.168
19
3.848
Denemarken …
1
227
–
–
Rusl. – WitteZee
1
634
2
2.737
Finland
1
200
6
1.769
Litthauen
6
1.474
–
–
Danzig
And. Midd. Zeeli
1
1
294
1.229
– –
–
–

Totaal

. .
..
42
15.335
38
15.473

Nat
i
o aal
i
t ei t

Nederlandsche
18
7.526
19
9.082
Britsche
3
281
1
266
Duitsche
18
4.031
10
2.692
Noorsche
2
1.268
1
1.729
Zweedsche
– –
5
804
Deensche
– –
1
169
Lettiandsche
..
– –
1
731
Italiaansche.
. .
1
1.229
–

Totaal

….
38
42
15.335 15.473

NIEUWE WATERWEG.

Landen van
–

October 1923
October 1922

Aantal
schepen
N. 14. T.
Aantal

[
schepen

N. R. T.
her kom s t

Binnenl. havens
48
33.455
34
18.990
Groot-Brittannië
430
379.253
449
416.976
Duitschland
. . .
85
125.142
85
126.434
Noorwegen
12
10.760
34
08.049
Zweden
33
17.262
37
31.852
Denemarken
. .
–
–
3
,
3.592
Rusland-Oostz.Ii
7
–
4.575
4
4.148
Finland ……..
11.287
9
7.093
24
44.999
29
46.393
Frankrijk
23
14.288
41

–
32.975
Spanje
9
8 359
25
40.394
Portugal
2
837
3
2.999
1
810
15
34.850
Oostenr.-iong.,
•

Griekenland
2
3.957
2
1.569

België

………..

Rusland_Zw. Zee

..12

ii
28.317
2
5.322
Roemenië, Buig
S
17.357
3
5.096

Italië …………

And. Midd. Zeeh
8
13.121
20
43.495
Over. Wk.Afrika
3
4.598
2
2.805
Oostkust Afrika
– –
2
9.167
Zuid-Afrika…
9
33.345
3
12.334
Voor-Indië
9
35.392
6
,

23.471
Achter-Indië
. .
–
–
1
4.872
Ned. Oost-Indië
7
30.283
4
18.616
And. Aziat. hav.

11
45.338
13
57,352
Vereen. Staten
30
145.343
45
182.254
Canada
7
21.788
ii
32.089
Midden-Amerika
6
17.662
3
9.854
Brazilic’ ……..
2
0.369
2
5.660
Argent., lJrug
19
73.577
5
19.536
2
7.055
–
–
Spitsbergen
1
2.156
1
1.980
Chili …………

Totaal
. . .
821
1.136.685
893
1.279.220

Periode 1 Jan.-

..

31

Oct.1)

.
…

7.563
10.484.759
7.820
11.128.801

Nationaliteit

Nederlandsche
.
234
346.990
245
367.586
Britsche
297
397.805
322
499.300
Duitslie
138
179.589
125
134.918
Noorschc
47
37.785
46
76.163
Belgische
6
12.309
9
10.311
Fransche
18
22.719
48
61.517
Zweedsche
3$
18.516
23
25.205
Deensche
3
2.712
2
2.032
Vereen. Staten
12
40.579
15
63.546
Andere
33
77.681
58
38.042

Totaal….
821
1.136.085
893
1.279.220
1)
1913, 9.618 schepen met 11.721.729 N. R. T.

(Dirkzwager’s Scheepsagentuur Maassluis.)

DORDRECIIT/ZVIJ NDRECHT.

herkomst. Landen van

October 1923 October 1922

Aantal
N.’it.T.

Aantal

N.R.T.
schepen schepen

Binnenl. havens
2
489.
1
564
Groot.]lrittannië
3
648
T
209
Duitschland
1
206
1.
259
Danzig
3
1.762
9
3.342
Zweden
1
455
1
339
Finland
–
–
2
849
België
–
–
2
965
Frankrijk
– –
1
200
Spanje
–
–
1
1.024
Ov.Westk.Afrika
1

–
1.051
– –

Totaal….
11
4.614
19
7.691

N ationaliteit

Nederlandsche
–
–
2
965
Britsche
4
854
2
400
6
2.706
•

15
6.317
Duitsche ………
Belgische
1
1.054
–
–

Totaal
11
4.014
19
7.091
(A. van Dijk.)

1

-.

. (
Gerard Mauritz.)