22 OCTOBER 1919
AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN
E
.1
C’
1
conomiscn-tatistiscne
Berichten
ALGEMEEN
WEEKBLAD VOOR HANDEL NIJVERHEID,
FINANCIËN EN VERKEER
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
4E JAARGANG
WOENSDAG 22 OCTOBER 1919 .
No. 199
INHOUD
Blz.
De ONDERNEMINGSRADEN
x&
DUITSCHLAND door
Mr. J. C.
Schreudcr
……………………………..
969
De jongste Bespreking over het Woningvraagstuk door
Mr. G. M. Verrijn Stuart ……………………
971
Luchtvaartverzekering door
Dr. A. 0. Ilolwerda ……..
974
Termijnhandel in Valuta’s door
Mr.
G.
G. van Buttingha
Wi
chers …………………………………
976
Index-cijfers
………………………………..
977
De Rijksmiddelen
…………………………….977
Zilver……………………………………..
978
OVÉRZICET VAN TIJDSCHRIFFEN
………………….
979
MAANDCIJFERS:
Productie der Kolenmijnen
……………………
980
Giro-omzet bij de Nederlandsche Bank…………..980
Overzicht der Rijksmiddelen
…………………..
980
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
………………
981-987
Geidkoersen.
-.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.
Goederenhandel.
Bankstaten.
–
Verkeerswezen.
INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Mr
G.
W. J.
Bruine.
WEEKBLAD ECONOM1SCH-STAT1STISCIIE BERICHTEN
Secretaris-Redacteur:
0. E
Ruffnagel.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 122, Rotterdam.
Aangeteekende stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg 37.
Telef. Nr. 3000. Tele gr.adres: Economisch Instituut.
Poshheque en girorekening Rotterdam No. 8408.
Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
sn Nederland f 15,—. Buitenland en Koloniën f 17,-
per jaar. Losse nummers 30 cents.
Leden en donateurs van het Instituut ontvangen he
weekblad gratis.
–
Advertentiën f 0,35 per regel. Plaatsing bij abonne-
ment volgens
tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, ‘s-Gravenhage.
20
OCTOBER 1919.
• De gel.dmarkt blijft vast gestemd. De najaarsbe-
hoefte aan geld begint goed voelbaar te worden en
vooral op de prolouga-tiemarkt is slechts weinig geld
beschikbaar. De noteering liep tegen den vijftieuden
6p
tot 5 pOt., daarna werd weder 4Y2 pOt. genoteerd.
Ook de
wisselmarkt was iets va,ster. Aanvankelijk
konden wissels nog tot 4 pOt. ondergebracht worden;
later moest regelmatig tot 4Ys pOt. bewilligd worden.
*
*
*
De Minister van Financiën doet weder zijn maan-
deljk-sch beroep op de geidmarkt. De inschrijving op
sdha•tldistpromesse-n, loopen.d.e 3 en 6 maanden en schat-
kistbiljetten, loopende 6 maanden, is opengesteld op
Woensdag as. tot een bedrag van ten hoogste 60 mil-
lioen gulden.
Deeenige’eranderinig van beteekenis -in dan week-
staat van de Nederlanclsche Bank werd veroorzaakt
‘door geidbehoefte van de schatkist. De binnen-
landsche wissels vermeerderden nI. met ruim 15 mii-
lioen, doordat de Regeering 13 miflioen schatkistpa-
pier direct bij de Bank ouderbrach.t. Deze igelden
lcwamen grootendeels ten goede aan de rekeningen
,,Van andéren”, die met ruim 11 millioen vermeer-
derden. De veranderingen in de andere rekeui,gen
waren slechts gering.
De wisselmarkt Was wederom flauw. Bijna alle
wissels, ook de neutrale, ,liepen meer of mindr
terug. In het algemeen doen de groote bedragen, die
,iit den verkoop van Indische producten ons land ten
goede komen, den Nederlan,dschen Gulden sterk stijgen
of beletten althans een eenigsv.ins sterke. depreciatie,
z.00als bij Dollars en Arg. Pesos. Ongetwijfeld doet
evenwel ook -de groote plaats, die Nederlan.d op het
oogenblik inneemt als bmiddeiaar in den handel
tussch•en verschillende landen en de comissies, die
uit dien hoofde genoten worden, de betalingsbalans
in ons voordeel doorslaan.
DE ONDERNEMINGSRADEN IN
DUITSCHLAND.
–
In Augustus 1919 verscheen een tweede regeer-ings-
ontwerp betreffende de Betriebsrkte. Het is mijn;
doel in dit artikel de ‘voornaamste bepalingen van dit
ontwerp te bespreken en aldus een beeld der nieuwe
organen te geven. Ik noem ze ,,onderneminigsraden”
en niet ,,bedrjjfsraden”, gelijk hetDuitsche ,,Betriebs-
,rte” gewoonlijk wordt vertaald. Z’ooals hierna zal
blijken, worden de rAden ingesteld in de ondernemin-gen, dus in de economische eenheden, die een tak van
tb
e
d
r
jf uitoefenen en ‘in elk
–
bedrijf zullen dan
Als
regel vele ondernemingsraden worden gevonden. –
Aan de bespreking van het ontwerp mogen vooraf
,gaan enkele opmerkingen over -het ontstaan der raden.
sNaar men weet, vormden zich bij ‘het uitbreken der
revôlutie, nu ongeveer een jaar geleden, in de groote
ondernemingen in Duitschiand arbeidersraden, welke –
een vooriaimeljk politiek karakter droegen. Zij stel-
1den zich tot -taak de maatschappij uit haar oude in
nieuwe vormen over te voeren en hun arbeid schijnt
inderdaad meermalen zeer nuttig ‘te zijn geweest. Toen
echter na ‘de revolutie het nieuwe bewind zich had
geves-tiigd en de taak der arbeidersraden dus feitelijk
was voibracht, voelden deze er zeer weinig voor zich
te ontbinden. De reden hiervan was niet moeilijk te
vinden. De raden hadden kich niet tot de politiek
beperkt, maar waren ook op economisch terrein werk-zaam geweest, zij waren bij de werkgevers opgetreden
als de Vertegenwoordigers der arbeiders en hadden in.
de woelige tijden dadeljk na de ineenstorting van het
970
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22 October
1919
oude régime door ,,wilde” stakingen vaak belangrijke
toezeggingen kunnen afdwingen van de angstig ge,
worden ondernemers. Deze successen der -arbeider’s-
raden hadden de
–
wrei
.
knemei’s afkeerig gemaakt van
)
de tactiek der oude ‘vakvereeniigin’gen en bij ‘hen een
sterk wantrouwen tegen hun beproefde ‘-leiders doen,
post vatten. De va’kveeenigingen hadden zich ook
‘door de revolutie niet laten ‘af-brengen van ‘den weg,
dien zij reeds zoovel’e jaren met -goed gevolg bewan-
deiden. En November 1918 -hadden zij met de geza,
menlij ke werkgeverso-r-ga.nisa-t,ies een ,,Arbeitsgemein-
schaft” gesloten, waarbij uitdrukkelijk aan de -ar’bei-
4
‘der-s het recht van medezeggenschap werd verleend in
de ondernemingen, waarin zij werkzaam waren, terwijl,
tevens -de achturen’dag en a-n’dere verbeteringen in de,
arbeidsvoorwaarden werden ingevoerd. Een -groot,eel, der arbeiders -was ec
–
hter met ‘deze langs vreedza-m-en-
weg verkregen resultaten niet tevreden. Zij za’gen dqL
mogelijkheid ‘geopend om -door middel der -arbeids-
raden en gebruik makend van de nood-positie, waarin,
vele werkgever-s v-erkeerden; de meest ‘bu-itensporige
eischen te -doen -inwilligen en, toen -zij bemerkten,
d’at de leiders der vakvereeni-gin’gen niet geneigd
waren hen in hun verderfelij-ke politiek te steunen,
ging het verzet tegen de ,,ou’derwetsche” en ,,conser-
varti-eve” organisaties. – Zij hadden haar taak -verricht
en konden verdwijnen, ‘de arbeider-sra’den- zouden haar
d
arbeid overnemen. Toen dan ook ide regeering daaren-
tegen meende, ‘da’t de raden overbodig waren -gewor-
den, nu toch weer meer normale toestanden warën
ontstaan, bleek al spod’ig, da-t zij niet meer ‘terugge-
dr’ongen -konden worden en in het voorjalar van dit
jaar zag-de regeering zich -zelfs ‘genoodzaakt een ver-
t
klaring, -af, te leggefl, waarbij het voortbestaan der,
ra’den wer’d verzekerd. Deze verklaring ving -aldus;
aan: ,,Die Arbeiterrte werden als wir’tschaftliche
In’teress’env-ertretun.g -gru-n’d s.tzlich ‘anerkannt ‘
in der Verfassung ver’ankert”. Ar-t. 165 Ider -nieuwe
Duitsche grondwet bevat de i.nlossin-g ‘der gegeyen
belofte, het verklaart ‘de ‘arbeiders en bedienden e-
-v-oegd om in gemeenschap en gelijk-gerechtigd -met de,
ondernemers mede te werken -aan ‘de vaststelling der’
arbei’dsvoor-waar’den en ‘aan het ‘bevorderen der ont-
wi’kkeling van de productie-krachten. Al’s -arbeiders-,
raden wor’den dan drieërlei -organen ingesteld: oh’der-
nemingsar’beidersraden, ‘d-istricts-ar’be’idersraden en”
eindelijk een rijksar-beidersr-aad.’ Deze laatste vormt:
me-t de organisaties ‘der ‘ondernemer-s ‘te zamen den –
Reich’swir±schaftsrat, die de gr-oote’ economische kwes-‘
ties -behandelt, welke het geheele rijk betreffen en ook
initiatief-voorstellen bij den Rijksdag kan aanhangig
maken. –
Het thans -gewijzigd inged’iende wetsontwerp ‘be-
treft ‘alleen de ondernemingsraden. Het bestaat uit
iuim vijftig, meeren’deel-s lange artikelen en ik zal,
dus moeten volstaan met -het naar voren ‘brengen
van, wat naar mijn meeni-n’g .hét meest kenmerkende,
der -ontworpen regeling is. Men zal dan ‘bemerken dat
de raden lang niet zoo ,revolutionnair” zijn als men –
misschien zou verwachten, hoewel zij toch de -be’soegd-
heden van fden werkgever ‘op, vele punten in belang-
rijke mate beperken.’ – –
Wij zagen reed’s, dat ‘de dran’g naar ar’bei-dersr-aden
vooral uitging van hen, ‘d’ie zich verzetten tegen dQ.
betadigrlih-eid der vakorganisaties. Is -d-e strekking van
de’ wet nu, deze laatste overbodig te mak-en en -haar
taak door het nieuwe rad-enstelsel te doen overnemen?
Reeds dad-eljk ‘blijkt, -dat ‘dit geenszins ‘het ‘geval is.
en art. 46 schijnt misverstand -op -dit punt eens voor -al
onmogelijk te willen -maken: ,,A’an ‘de -bevoegdheid der
,
economische ver’een-igingen van arbeiders en ‘bedien-
den, de ,’belanen harer leden te bharti-gen, wordt
door de bepalingen van ‘deze ivet niet ge-raakt.” Bij
deze f’oi’meele verklaring heeft men het echter niet
gelaten, -ook uit -den verderen inhoud van het ‘ontwerp
blijkt, dat -men -de vakverèenigin-gen niet van haar terrein heeft willen ver-drijven. Zoo wordt in art. 34
bij ‘de bepaling ‘der taak v-an -de ondernemingsraden
gevoegd, dat zij zorg dragen voor’ ‘de nakom’ing der
collectieve arbei-d-iovereenk-omsten – die dus eer-st
– door ‘de vakvereeni-gingen zijn
af-gesloten – en d’at zij,
indien een zoodanig contract niet bestaat, medewer-
ken bij ‘de vaststelling der arbeidsvoorwaarden, maar
slechts ,,in ‘overleg met -de -betrokken economische ver-
een-igi-n’gen der werknemers.” En ‘eindelijk, wat wel
het verst gaat, -indien -in een voor een geheel bedrijf
door ‘de regeeri-n-g bindend’ verklaar-de collectieve er-
bei-dsovereenkomst een andere wijze van arbeidersver-
tegenwoordi,ging is opgenomen, dan de wet in-stelt,
z’oo worden de wettelijke ‘ondernemingsraden in ‘dat
bedrijf ‘niet in-ev-oer’d, en ‘indien zij -reeds function-
neerden, weer ontbonden. Uit -alles
‘blijk-t,
dat de regee-
ring -slechts rad-en heeft -gewild naast en samenwer-
ken’d -met ‘de va’kvereenigin-gen, -den arbeid van ‘deze
aanvullend in de -bijzondere ondernemingen, en omge-
keerd dor haar behoed voor excessen van on-derne-
mingsegoïsme. Te -verwon-derén is dit niet, idaar de
socialistische leden der regeering voor een jbelangrijk
deel zijn -gerecruteerd uit ‘de leiders der ,,m-oderne”
Duitsche vakbeweging. –
Op -de raden zelf i’s van de uiterste linkrzij’de de
critiek geoef-en
– d, dat zij feitelijk -slechts Au-sso,hüsse,
onze ,kernen”, waren. Dit -is, naar hieronder zal
blijken, onjuist, maar wel verto-onen -zij meerdere
punten ‘van overeenkomst met d-e kernen. Deze col-
leges, bestaand-e – uit -de gekozen vertegenwoordigers
der arbei-der,s van een onderneming, hebben tot taak
.grieven -van ‘het personeel -met den werkgever te be-
spreken en -met hem over de arbeidsvoorwaarden té
beraadslagen. Zij
zijn
ook -in Nederland niet onbekend
en komen o.a. voor bij de Gist- en Spiritusfabriek te
Delft. -Een vergelijking der ondernemingsraden rnt
de kernen zal het goed ‘begrip der eerste vergemak-
kelijken.
Evenals d-e kern-en
–
worden de ondernemingsraden
gekozen, als regel voor één jaar, door de Efrbeiders,
werkzaam in een onderneming. Uit kracht van de
wat zijn zij echter -instellingen, wi-er invoering of
opheffing niet geschiedt naar ‘go-edvinden van den
werkgever, -gelijk met de kernen ‘het -geval -is: in alle
ondernemingen ‘met ten -minste twintig arbeiders -of
bedienden word-t een ondernemingsraad opgeiic-ht.
Het ledental
stijgt
met het aantal arbeiders d-er onder-
neming, ‘doek ‘bedraagt ten minste dri. Indien de
aar-d van groote o’ndern-ein-gon dit meebrengt, wor-
den er af-deelinigs-onid ernemiingsrad-en gevo-rm d, uit
welke ‘dan weer een algemeene ondernemingsraad
wordt gekozen. Heeft een onderneming minder dan
twintig arbeiders, doch meer dan vijf, dan neemt -een
gekozen vertrouwensman, een ,,Bet-riebsobmami” de
functie – -met -enkele uitzonderingen – van den-
ondernemingsraad w-aar. –
– l)e ker-nen zijn alleen adviseeren-de colleges, de raden
hebben echter uitgebreider bevoegd-heden, zij zijn
organen ‘van medezegginigschap in den waren zin des –
woord’s. Als algemeen-en regel geeft art. 34, dat de
raad -de economische -belangen der werknemer-s in de
onderneming tegenover den walrlcgever moet behar-
-tigen en dezen moet ter -zijde s-taan ter bereikin-g van
het doel der onderneming. In een twaalftal- punten
werkt ‘het artikel -den al-gemeen’en regel dan ver-der uit.-
De’plaatsruimte verbiedt -ze alle op te nemen -en ik
zal dus met de vekmel’din-g ‘van -enkele volstaan. Zoo
zal -de rand moeten waken voo-r de – nakoriiing ‘van
wettelijke bepalingen en collectieve arbeidsovereen-
komsten in d-e onderneming en tezamen met den
werkgever en – -gelijk ik reeds ‘hiervoor zeid-e – in
overleg met de betrokken vakvereeni-gingen alles rage-
lan, wat in nauwer of meer verwijderd ‘verband staat
niet de arbeidsvoorwaarden. De ge]ijkgerechtigclh.eid
– van raad en -ondernemer bij deze werkzaamheden
wordt -gewakrborgd dooi’ de bepaling,
–
-da
–
t, -in-dien
geen overeenstemming tnsschen partijen kan worden bereikt, -de raad de beslissing van het ‘scheidigerecht
22 October
1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
971
kan inroepen. De werkgever heeft dus ,inderdad een
voornaam deel van zijn macht moeten prijsgeven,
maar hij is toch niet ondergeschikt gemaakt aan ria
vertegenwoordiging zijner arbeiders, doch naast deze
geplaatst. De taak van den ondernemingsraad beperkt
zich niet uitsluitend tot de arbeidsvoorwaarden. Hij
moet ook toezicht ‘houden op het voorkomen ‘van be-
drijfson’gevallen en draagt, weer in samenwerking
met de vakvereenigingen, zorg, dat geen staking
wordt geproclameerd in d.e onderneming, alvorens
hiertoe bij geheime stemming met een meerderheid
van twee derden der stemmen is besloten. Hij werkt
mee bij de invoering van nieuwe arbeid’smethoden en,
een taak, die hij met vele kernen gemeen heeft, heeft
het medebestuur over de door den werkgever g’estichte
sociale in’stelliiigen der onderneming. Ook tot het
commercièele gedeelte der onderneming strekken zich
de bemoeiingen der raden uit: dit was wel noodzake-
lijk. Waar medezeggenschap bestaat in zake de arbeids-
voorwaarden en deze de commercieele resultaten der
onderneming dadelijk heïn.v.loeden, moet het medezeg-
genschap en ‘dus de mede-verantwoordelijkheid ook
wel over deen laatste w,oi’den uitgebreid. De wet be-
paalt, dat in ondernemingen, in welke een raad van
commissarissen bestaat, de ondernemingsraad in
dezen, naar de voorschriften eener speciale wet, een
of twee vertegenwoordigers ‘zal aanwijzen, die gelijke
rechten en verplichtingen zullen hebben als de andere
leden, doch de onderneming niet naar buiten kunnen
vertegenwoordigen en ook geen bijzondere financieele
roordeelen, buiten een vergoeding voor hun, moeite,
zullen genieten. In ondernemingen, waar geen raad
van commissarissen bestaat, moet de werkgever den
pudernemingsraad inlichten betreffende alle aange-
legenheden, welke de onderneming ‘betreffen en waar-
van de mededeeling niet ‘voor haar bestaan ‘gevaarlijk
is. Indien de ‘wet tot het houden van boeken verplicht en er in ‘de betrokken onderneming ten minste vijftig arbeiders werkzaam zijn, moet jaarlijks een balans en
een winst- en verliesrekening worden overgelegd.
Zeer sterk wor.dt de werkgever gebonden bij het
aannemen of ontslaan van arbeiders. Tegen elke aan-
stelling of elk ontslag kan de ondernemingsraad zich
verzetten, wanneer dit naar zijn oordeel moet ge-
acht worden te zijn tegen •het belang van .de onder-
nemin,g of dat van de daarin werkza.me arbeiders. Het
seheidagerecht behandelt ‘dan de vraag o.f het ontslag.
of do aanstelling als rechtmatig moet worden be-
schouwd en zoo deze ontkennend beantwoord wordt, worden beide geacht niet te hebben plaats gehad. Dat
ontslag alleen gegeven mag worden om bepaa’lde rede-
nen, is niet buitengewoon, ‘wij vinden ‘het reeds in
enkele collectieve arbeidsovereenkomsten in Ned.er-
land, maar dat de werkgever ook voor elke aanstelling
de toestemming behoeft van de vertegenwoordiging
zijner arbeiders of van een scheidsgerecht, is, voor-
zoover ik weet, een noviteit. Hier zijn de ‘bevoegd-
heden van den ondernemingsraad wel zeer veel ver-
schillend van die d.er kernen. –
Wij ‘zien dus, dat de raden zich zeer diepgaand
mengen in aangel egeniheden, welke voorheen werd en
beschouwd kls speciaal te behooren’ tot het gebied van
den werkgever en van hem alleen. Hoe is nu de ver-
houding van raad tot verkgev’er geregeld? Het was
wel te verwachten, dat niet, gelijk als regel bij de
kernen, do ondernemer ‘tevens vooizitter zou wezen
van de ondernemingsraden. Dit zou hem een grooten
invloed verzekerd hebben op de gestie der raden en
iets dergelijks te bepalen lag geheel buiten de stick-
king van het wetsontwerp. Het voorstel gaat dan ook
jui.st den anderen kant uit en wijst op een a.ngstvallig
pogen der ‘werkgever geheel buiten dèn raad te hou-
den. Deze zal naar het beruchte woord uit onze ge-
sebiedenis ten opzichte van den’ ondernemer beraad-
slagen ,,nhez vous, pour vous et sans vous”. Recht-
streeks blijkt dit niet, maar, daar art. 21 in al. 2 be-
paalt, dat de ondernemer het ‘recht heeft te verschij-
nen in die vergaderingen van dan ondernemingsraad,
welke uitdrukkelijk op zijn verzoek zijn uitgeschreven
– zonder dat hij in deze stemrecht zal kunnen uit-oefenen -, moet wel worden aangenomen, dat hij
tot de andere vergaderingen geen toegang heef’t.. De
vrees voor intimidatie door den werkgever, gaat echter
nog verder. Indien de ondernemingsraad beraadslaagt
over de vraag of hij zich al dan niet zal verzetten
tegen een ‘door den werkgever voorgenomen aanstel-
ling of ontslag, kan deze zijn argumenten slechts aan
den raad kenbaar maken door middel van een
,,Vertrauensmann”, die door raad en werkgever in
onderling overleg wordt aangewezen. Het verschijnen
van ‘den ondernemer zelf in den raad acht men blijk-
baar te gevaarlijk. Misschien zal deze vrees voor te
grooten invloed van den werkgever in vele gevallen
niet Qngegrond blijken, dit verhindert ‘niet, dat de
bepalingen van dit gedeelte wel wat kleinzielig aa
n
:
doen.
De meest karakteristieke bepalingen van het ont-
w’erp zijn thans wel vermeld. Enkele van minder be-
teekeni’s mogen hier nog volgen.
De ondernemi’ngsaad is aa.n de zijde der arbeiders
niet de hoogste autoriteit in de onderneming. Als or-
gaan der arbeidersgemeensch.ap moet hij voor een
directe uitspraak van deze wijken. De kiesgerechtig-
den voor den ondernemingsraad vormen ‘de ,,Betriebs-
‘versammlun’g” en zoo deze met een meerderheid van
twee derden der bij geheime stemming uitgebrachte
stemmen haar afkeuring uitspreekt over ‘de gedragin-
gen ‘van den ondernemingsraad, moet ‘deze “aftreden.
Ook het scheidsgerecht kan hem hiertoe n’open, maar
alleen in geval van grove veronachtzaming van wette-
lijke verplichtingen en ‘dan ‘op verzoek van den werk-
gever of ten minste een v’i’erae gedeelte der ‘arbeiders.
Na de ‘aftredin’g zullen nieuwe verkiezingen moeten
plaats hebben.
Indien in ‘de on’dernêming, waarvoor een onder-
nemingsraad wordt ingesteld, zoowel arbeiders in ‘den
engeren ,z’in des woords ‘als ,,A’ngestellte”, ‘bedienden,
werkzaam zijn, kiest elk van ‘deze ‘beide categorieën
haar vertegenwoordigers in ‘den raad, ‘in een ‘door
‘de wet ‘bepaalde verh’ou ding met haar ‘aantallen. De
vertegenwoordigers der’ ar’beidrs en die ‘der ‘bedien-
den vormen ‘dan in ‘den raad twee groepen, ‘die elk over
aangelegenheden, welke uitsluitend ‘de ‘belangen van
haar kiezers raken, afzonderlijk oordeelen. De raad
bestaat dan dus feitelijk uit twee raden. Dit is niet
het geval, wanneer èn ‘de arbeiders èn de ‘bedienden
bij meerderheid van stemmen en bij wege van een ge-
heime stemming hebben besloten, ‘dat ‘de verkiezing
van leden voor ‘den ondernemingsraad gemeenschap-
pelij’k door het geheele personeel ‘der onderneming zal
geschieden met ‘terzijd’estelli’ng van het onderscheid
tus’schen hooger en lager ‘gestelden. Op de regeling
van ‘de vertegenwoordiging van arbeiders en bedien-
den is veel critiek geoefend: vaak wilde men ‘het on-
derscheid tusschen beide groepen niet door de wel
zien erkend. De regeering heeft blijkbaar zoo ver niet
willen gaan, maar stelt de werknemers nu in de gele-
genheid zelf den scheidinigamuur te laten vallen.
De wet geldt zoowel voor private ondernemingen,
als voor publieke diensten; de vertegenwoordiging der
‘arbeiders bij de zeevaart en binnenscheepvaart zal
dooi’ een afzonderlijke wat worden geregeld.
Het is niet waarschijnlijk, ‘dat de wetgever ingrij-pende veranderingen in het ontwerp zal aanbrengen
en met ‘belangstelling kunnen wij dus ‘afwachten op
w’elke wijze de arbeiders gebruik zullen maken van
de vaak vèr gaande bevoegdheden, die de wet hun, ver-
leent.
J. C.
SCHREUDER.
DE JONGSTE BESPREKJNG OVER HET
WONINOVRAAGSTUK.
In de Zaterdag j.l. te Rotterdam igebouden ‘erga-dering van de Vereeniging voor de Staathuishoud-
kun,de . ‘en de Stotistiek word het veel omstreden
woningvraags’tuk behandeld.
972
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22
October 1919
l)c prae.adviezen van cle heeren Ir. Bakker Schi.it
en Prof. van Blom werden clan lezers van dit week-
blad reed’s bekend gemaakt door den heer Ir. A.
Plae.)
Al
Zooals men weet, luidden cle te behandelen vragmi
als volgt: Telke
economische beginselen moeten van
overheidswege worden gevolgd ten aanzien, van de
Volksltuisvestinig? Geven de huidige onistandi’ghedi
aanleiding tot maatregelen, die op den duur niet
moeten worden gha ndhaafd, doch wen’sclie]ijk
zijn
om in den woningnood van liet oogesiblik te voorziep,? Zou
men. uit de eerste vraag mogen afleiden, dat ht
‘bestuur een meer principiëcle behandeling ‘van h,t
vraagstihk op liet oog had, een beperking dus to:t dp
economische ,kernipunten met terzijdestelli’ng van alle
min of meer jiij’komstige moeilijkheden,, die h€t
probleem biedt, de tweede vraag bestrijkt
?Q,0:
ong
–
veer het geheele terrein der tegenwoosdige woning-
çivaeatie. Wellicht is het hieraan te wijten, dat op d
j
o
vergadering zooveci verschillende gezichtspunten
naar voren zijn gebracht en dat de debaters dientei-
gevolge niet zelden langs elkander heei. spraken’. Hiei-
uit laat zieli ook verklaren, dat, bv. de raeadvissu
Bakker Schut in zijn antwoord aan de verschillend
sprekers tot ‘sij’n eigen verbazing kon opmerken, dat
hij ‘betrekkelijk wei ilig was bestreden.
Niettemin was de discussie in vele opzichten uiterst
belangrijk cii het ‘bestuur kan alFe voldoening hehbe
over de keuïe van het onderwerp.
Het is niet mijne bedoeling do verschillende spre-
kers op ‘den voet te volgen, noch ook om hier alles
te vermeldei.’,, wat ter vergaderi ug is gezegd. Uit
gaande ‘van den aard dor hehari,clel’de o’nder.deelen van
het zon veelzijdige vraagstuk, wensch ik hier alleen
een bek’nept overzicht te geven van rie in de ‘verga.
dcii lig geu,i te meen in gen over den aard en cle’ oor-zaken van den huid ig’cn won i ngnoo
i
cl eenerzijcis en over de middelen’ tot ienigi,n’g hiervan anderzijds..
De rij der sprekers werd geopend door Mr. J. ,
Lovy, die, zijne goede gewoontegetrouw, d,e vhiad&
ring ‘vergastte
0.1)
een keurig gestyleerd betoog. Ver-
volgens werd het woord gevoerd door .d heeren S.mi t,;
Mr.. Huidig, Mr. 1(rusernan, Mr. Nieboer, Prof. vail
Gijn, Faber, Stjoffel, Mr. van Zanten, Ir. A. Piste,
Mr. Rom’eyn, Prof. Siee,swijk en Kiawer, ‘waarop de
praeadvseurs van antwoord dienden.
Wat
ii
u vooreerst den aard van den woningnood
betreft, reeds hierover bestond’ geen eenstemmigheid.
De heer Bakker Schut beschouwt den won.ig
.nnod al’
een telkens en overal ‘terugkeeren d verschinsel,
i’n’haerent aan, onze k-apitalisti sch’e maatschappij en
door de huidige omstandigheden’ niet i’eroorzaakt,
CIOCII
slechts zeer verscherpt.
)
Hij heeft hierbij in
liet bi.izo’nder het oog op ‘de steden. Vain andere mee-
hing is in dit opzicht zijn m’ede-p.raead’viseur Prof.
van Blom, die er ‘op wees, dat v66r den oorlog ‘althans
in zeer vele plaatsen van woningnood geen sprake
Was. Tegen de o’pvattia’sg van den heer Bakker Sch.it
richtte zidh in de vergadering de heer Faber. Dee verweet dcii praead’vi.seur, dat hij alleen voor de
steden woni;ngnood aannam, ter’ijl hij van mdeiiin
was, dat op ‘het platteland in liet algemeen slecht
behoefte aan vernieuwing van oucl,e woningen bestond.
Volgens den heer Faber, die zich hierbi.j op eigen
ervaringen in d’e provun,ciën Overijssel. en Friesland
beriep, bestond ten plattelande reeds ‘vôôr den oorlog
dij.)
vele plaatsen won..i:n,gnood, terwijl hij ei bove’n’dien
op wees, dat de toestanden, aldaar in den regôl veel
slechter ‘zijn dan iii de steden.
Met betrekking tot de oorzaken van den woning-
nood, liep de strijd in hoofdzaak over de vraag, of de’
In het No. van 8 October j.l.
Deze opvatting is niet te weerleggen. Inderdaad was
woningnood een periodiek veischijnsel. Men vergete echter’
niet, dat door de werking der vrije, concurrentie deze nood
werd gelenigd, terwijl wij thans, nu wij liet kapitalistische
systeem hebben verlaten, geheel in het moeras zijn vast-
geloopen.
overheid, door
01)
dit gebieciop ‘te tr eden, aan cle par-
ticiil.iere ho.lvnijvelhiei’di het bestaan oniiogehijk heeft
gemaakt, (lan vel of juist het iii gebreke ‘blijven
dezer laatste aanleiding is geweest ‘tot liet optre-
den ‘dier’ overheid. J:[et :is bekend, ‘dat ‘dit optre-
clei’i dier ‘ ovei’hci’d plaats vi udt hetzij in ‘den ‘vorm
van voorschotten. en, bijdrageti, door de overheid ver-
leend aa
in
‘vereeu.iigi ngen, ‘vennootschap’pein en stich-tihiJgen, ten doel h.ebbendle’dle vei!beteiing der volkshuis-
vesting (zie art. 29 en volg’. der Woningwet) hetzij
in, dien. va:n, eigen bouw dooi cle overheid.
Mr. Kruseman wees er op, dat de oppositie tegen
î’iet optreden. van ‘de overheid hoe langer hoe zwakker
werd en bracht cli t, zulks in overeornstemniing met den
heer Bakker Schut, in verband met het in gebreke
b!ijv’en van tien particulieren bouw, in het bijzonder
met betr.ekkil]g tot volkawo’i’i’i ngei; dli t ‘verschij nsel
dl,eedi ‘zich volgens sp’r. reeds v66,r den oorlog voor;
ov’erheidsbouw was dus ‘nocdijg om in liet bestaande
gebrek te voorzien, daar cle particuliere bouwrers zich
na het onmogelijk maken van rnyvolutiebouw terug-
‘trokken. Tot dezelfde coriciu.s:ie kwam de heer Faber
voor diet pl’atbelaid, waar evenzeer de particuliere
bouw te wensch’e’n overliet. Ook Mr. Romeyn w’a’s van
meening, da t cle pa rt’icul ier’e aanbouw althans ton
platten lande, tekort was geschoten en dat de Woning-
wet zeker niet remmend op cle ‘wo.nn.g’pro’cl.uctie ‘heeft
gewerkt.
9
Tegen dcii’ heer Krusema’n kwam Prof. van G’ijii
in het geweer. ,1)e7e meende, dat de Woningwet, in
afwijking ‘van, de bedoeling van ‘haren geestelijken
va.dler Piotson, aan de ovei’heid dle mogelijkheid tot
concurrentie imet cle particuliere hot wers op zulke
voorwaarden ‘h’eef t geopend, dat dilaardoor de lust tot
bouwen. geheel is verdw’enen. Slechts in liet w’erkeh ijk
vi ristgevencl maken van liet pa r.t’icuii ere bedrijf, dus
in liet iii tschakeien. der moorden’de overh’ei.ds-co’ncu.r-
rent’ie, ziet Prof. ‘van Gijn het middel om uit het
nioeras te komen. ,1)it standpunt werd gedeeld door
don .hieet Kl,a’we.r.
Een geheel an dcii’ gein id liet de heet Stoffel hou-
ren. Deze ziet de oorzaak van den, woningnood ii:i de
snelle toeneming ‘der ‘bevolking op een beperkt terri-
toir: de hooge grondprijzen drijven de ‘huren abnor-
maal op; de arbeiders kunnen deze niet langer
betalen, w’aardoor de vraag naar woningen afneemt
en aanbouw ondoenlijk wordt. Spr. verwachtte slechts
heil van landnationalisatie, een’stan,dpunt, dat overi-
gens in de vergadering geenerlei ondersteuning vond.
Het uitvoerigst was uit den aard der zaak de ge-
dachteuwisseli.ng over de vraag, ‘hoe wij kunnen
geraken uit den nood, waarin wij thans verkeeren.
Verreweg de meeste sprekers waren het erover eens,
dat op den than’s bewandelden weg niet kan worden
voortgegaan,. daar dit ‘tot don financieelen afgrond
zou voeren. ‘ De heer Bakker Schut raamt in zij ii
praeadvïes,’ dat’ een gemiddelde jaariijksche bijdrage
van
f 150
per woning voor den naasten tijd op een
exploitatie-tekort van
f 26
millioen zou komen to
staan. Er werd echter van verschillende zijden, zoo
b.v. doo’r de hieer’ea Hudig en Nioboer, op gewezen, dat
h’ien er niet ‘deze j
26
milhioen’ nog niet af is, daar
de aanbouw ook in d’e latere jaren dient voort te
gaan. De ]Ieer Bakker Schut merkte dan ook op, dat
hij dit bedrag als minimum ‘had ‘bedoeld. Verder’ wees
de heer Hudig ei op, .dat liet bedrag van
f150 per
woning veelal, bv. in Amsterdam, wordt overschreden,
waar bijdragen van.
f250
tot
f 290
per woning voor-
komen.
Nu was mcii liet er vrij algemeen over eens, dat
liuurverlioo’ging niet te vermijden is. Ook de’ beide
praeadviseurs zijn dze meen’ing ‘toegedaan. Van ver-
schillende zijden werd echter terecht opgemerkt, dat
dit op zichzelf nog ï’iiet voldoende zon zijn, daar de
linten. zeker ‘niet mèt te groote sprongen mogen
stijgen, zullen de arbeider’s ze kunnen ‘betalen. De
i)
[Men
zie ook zijn artikel
in
het vorig nummer. – Red.]
22 Octobr 1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
973
‘i-aag rijst dus, of t.i iet ii.t een of aTicleron vorm toch
nog bijsi agori moeten wo rcieit gegeven.
hI:r. Levy kwam tot de conclusie, dat voor afnieii-
i)aierL tijd de te volgen beginselen van wotiingpolitiek
iii de hestaando Woningwet zijn neergelegd. Hij wil
dus bestencli-grng van het overheidsoptreden en voor-
kom ing van particulier wi n-sthej-ag, zulks in tegen-
stelling met Prof. van Blom, die van de particuhere
bon wo ijverh.ei.d wel degelijk goede verwachtingen
heeft, al lineent hij, dat zij alleen niet voldoendein
den woningnood kan voorzien en al acht hij -daarom
overjieidswerkzaam.hei cl -op het gebied der volkshuis-
vesting onv-erniij-delijk. Hoe wij dan echter volgens het
plan van den -heer Levy aan een f-in’a.nc-iëele ramp kun-
mm ontkomen, zeide spr. niet. Het komt ons voor, dat
deze pri-nc-ipiëele hestend-iging van ho-t -huidige systeem
ons nIet uit cle moeilijkheden zal helpen, waarin wij
to kwa-d-cr ure zijn geraakt. Want al is -de sp. nog
‘,.00
-bevreesd voor ui tbuiti-og van den huidigen nood
door liet particulier win.sbbejag, dit neemt niet weg,
dat wij toch alleen langs den weg van zeer aanmer-
kelijke -iiuurv-erhoogingen tot een gezonden toestand
k tinnen kom en.
De heer Smit wees er terecht op, dat de ho ren als
gevolg van de E[uurcemm issiewet ahnonmaa-1 laag ge-
houden viju. Hij verlangde dan ook huurverhoo-gin-g
voor de bestaande woniigen en bestreed -liet voonstel
van den heer Bakker Schut om uit deze hu:urverhoo-.
gi.n-gvowloopig -do kosten der -bijdragen ‘vooi andere
huizen te bestrijden. Moer voel-de hij voor cciie belas-
ting dor -groote woningen, een denk-beeld van Prof.
van Bi-om, die ideze belasting wil doen aansluiten bij
de personeele belasting, daarmede het beswaa-r van
den heer Levy on-d-erva.ngend, dat men hij-er meiden-teele wed dehel a-st-ing zou hebben. De oplossing va.n
den huid
–
igeit ongezonden toestand zoekt-de heer Smit
iii. opheffing -dor ,,bezitloos-heid”, oono formule, die
schoon .schijnt, doch, naar ‘t mij voorkomt, practi-sch
bezwaarlijk uitvoerbaar zal zijn.
Mr. Kru,seni art beveelt -geleidelijke hun rverhooging
aan, gepaard met aan-bouw door de overheid of -door
vereeni.gingcn tot verbetering der volkshuisvesting,
daar z.i. op liet particulier ini
,
tiatief niet te rekenen
valt. in dezelfde lijn gaat Mr. Nieboer, diie liet eo-new-
roerend overheidsbedrijf naast de particuliere bouw-
nijverheid. -aanbev-eeit. Ik merk nog op, dat Mr. Kruse-
mat vcrba n-d gelegd -wil zien tu.sschen -huu rverh.00-
ging en cie prijzen der eerste levensbehoeften, .i n
beginsel con goede gedachte, -waarvan echter de prac-
ti-scho iii tvoerbaarlieid nog moet blijken.
Er werd reeds op gewezen, da-t Prof. van Gijn
v(olr alles heil verwacht van het particulier iri-itirtief
en d-a.t men dus ‘i..i. goed. zal doeii alle that.is be-staande en-natuurlijke belemmeringen hierva.n zoo
spoedig mogelijk
01)
te heffen.
De heer Ir. A. Plato zocht cle oplossing in de reeds
in di-t weekblad door lhern -verdedigde i-n.d.ustrialisee-
ring van. den woningbouw, gepaard met hiiurver-hoo-
ging.
t)
Het -effect dezer i-udust-rial.iseering werd be-
twijfel-ci -door Mr. Hudig, ) terwijl ook de heer Bak-
ker Schut, – hoewel int beginsel met dein lieer Plato
dvereensteimmett-ci-e, er toch voorloopi-g weinig van –
verwachtte.
Ook -do hou:ten -bouw kwam natu urlijk ter sprake.
V66r
dozen
-bouw verklaard-en
z1oh
Mr. Nieboor, de
heer Klawer en uit hygiëniscli oogpunt Prof. Slees-
wijk. Daarentegen deelde -de heer Ir. A. Plato mede,
dat do h ervoor in cle N. R. Ort, van 1,6 dezer gepit-
bliceer-do cijfers onjuist waren, terwijl d.e lieer Bakker
Scittit erop wees, -dat deze bouwwije veel grond
t)
[Zie pag.
517,
547, 575
v. van dozen jaargang. – Red.]
t)
Wel voelde Mr. Huclig voor organisatorische verbete-
ring van den woningbouw. Met name verlangde
hij
gron-
diger voorbereiding der bouwplannen en betere verdeeliug
van de beschikbare werkkrachten, zoowel van arbeiders als
van architecten. Er heerscht z. i. thans op dit gebied eene
zeer te betreuren versnippering:
veigt – wat duur is – cii gevaar voor lyraucl en onge-
dierto Ol)levert. –
–
–
t . Dat
01)
-de bouwkosten zoov-eel -doenlijk moest voi–
den bespaard, werd met kiem betoogd. Verdere uit-
bditw der Oeiit,rale Bouwmaterialen Voo.r-zienii:tg werd
beplejt door Afr. Levy, Mr. Hu.(lig, Mr. Nichoer
1)
en,
evenals in , zijn praea-dvies, door den -heer Bakker
Schut. Besti–ed-en werd -deze i ii s-tol] ing cii et.
Door verschillende sprekers werd verder de vraag
itan dé orde -gesteld, of bezuiniging
0.
‘de -bouwkosten
iflocht geschieden ton koste van cle cjuahteit der
‘vonin-gen. Mr. Hntdi-g was hiervali een fel tegen-ttan-
der oji betoog-de, -dat Nederland, -thans op woniugge-
bied
–
‘ooiraanstaande, deze plaats niet -mocht verliezen,
meer, daar hiermede -het geheele cttltuu-rp’eil ge-
‘-bio-eid- was. Aan zij-no zijde vond hij Mr. Kru-seman en
Mr. Niehoer, welke laatste er ook op wees, -dat min-
d»re civali-teit der woningen -spoedig verval heteekende
n -dus – uit fi-nanciëel oogpunt afkeuring ver-dien-de.
!Daarentege-n meende Prof. Sleeswijk, dat men van de
uahteit vel iets kon laten vallen, mits slechts werd
g’ezorgd voor voldoende hygiënische cultuur der be-
ivon-er-s. De heer Bakker Schut, ten slotte, wil van
t
ïual iteitsverniin-derinig -niet ivet-en, maar acht art der-
zijds verdere opcl-rijvi-ng der eische.n, zooals in. -de
circulaire van -den Minister van Arbeid van Juni -van
t
dit jaar, thana onver-dedigbaar. Ook cle grootscmho
‘Engelsohe pla:nuieu, -dooi- Mr. Hudig zoo warm vorde-
cligd, acht hij thans onuitvoerbaar.
Tot ‘-besluit van dit ovei-ziclït wil ik og melding
maken van cie bespreking- dor ah-men tatie-:theori-e vati
•
Prof. van Blom.door den -heer Plato -in zijn voren-
1
‘ermeldo aankondiging der praeadviezen reeds uit-
1
00n-ge7jet De leer hoef-t ter vei-gadej-in-g ver-schitleu.den
sprekers aanleid-inig tot opmerhoi.n-gen gegeven en juist
dit -deel va-im het debat was -zeer helan.gi-ijk. -Is de
– bijdrage in -de huur eenc aiimentat.ie van den werk-
gever? Neen, roept Mr. Levy, dit is -geen bijslag
CI)
Y’et lôou, doch slechts bij-slag- op liet inkomen; den
werkèer kon in vele gevallen -het hoog-ere loon ii iet
vor-den opgelegd, tot-wijl van -den arbeider de hooigere
uit nt dikwijls t.iiet kon wonden. gevorderd. De heet
Smit meen-t, -dat huui-vei-hoog-ing loonactie met zich
breng-t, zooals – ook Prof. Van Blom betoogd heeft,
doch dat deze, -speciaal -ten plattel-ande, veelal o-ndeug-
nh-olijk is, daar zij èf tot werkloosheid 6T slechts tot
bpdrijvi.ng
der -gel-dloon-ent leidt. Ook Mr. iludig -en
-l:r. Krusemart bestrijden cie ali-menntatie–theo-rie, de
laatste mede op clez-en grond, -dat er veelal geen geali-
bienteerde werk-gever te vinden is. Daat–en togen stemde
Prof. van G-ijn met ‘den praeadviseur in, -zulk-s op
ron-d van feitelijke ervaringen, terwijl Prof. van
iiorn zelve in zijn antwoord -betoogde, -dat -ei- eenig
misverstand h-eer-schte -in dit opzicht: immei-s hij had
uiet gezegd, dat -slechts werkgevers werden gealim-en-
teerd, doch, b.v. in het geval van een beneden den
kôstprij-s verhuurden winkel, het koopende publiek,
aan hetwelk de bijslag ten goede komt.
Zeer belangrijk waren in -dit ver-band de mededee-
1-ingeri van statistisehen aard van Mr. van Z-an-ten,
Deze toon-de op grond vnn een door liet Gemeentelijk
Statistisch Bui-eau va.n Amsterdam ingesteld onder-
zoek nam- -ar-bei-ders’budgets -aan, dat -het percentage van
– het loon, -dat voor huui wordt -besteed, dalende is. Spr.
betoogde, -dat huurverloogin-g geectsins met loons-
v-erhoogir,g gepaard behoeft te -gaan, -een betoog, waar-
bij ook Mr. ltomeyn zich aansloot. Hiermede vervalt
cle -ook ‘door Prof. van Gijn bestreden stelling, dat -d
arbeider niet meer -dan een -zesde gedeelte van zijni.
loon aan huur moet besteden en komt het vraagstuk
der mogelijke hiiui-verhoogin-g in een nieuw li(ht. Ik
wil echter niet nalaten er
0])
te Wijzen, -dat de cijfers
van den heer van Zan-ten een -betrekkelijic klein -aan-
1)
Deze.meent, dat het in vele gevallen aanbeveling ver-
dient, om de bijdrage, thans door de overheid betaald, te
doen dragen door de groote werkgevers, een beginsel, det
zeker overweging verdient.
974
ECONOMISCH-STAiISTISCHE BERICFfTEN
22
Octber 1919
tal gevallen betreffen, zoodat men voorshands met
generaliseeren onizichtig zal moeten zijn.
-. In zijn siotwoord wees de voorzitter, Mr. R. J•. H. i’atijn, op de onverbiddelijke economische Nemesis,
waaraan, ondanks alle miskenning daarvan door voi
aanstaande personen, niemand zich vermag te ont-
trekken. ‘Jeu
1)esluite
dezer mededeelingen over de
vergadering van 1,8 October (waarop nog vrij wat
moer
ter sprake kwam, dan hier kon voi-den opgeno-
men; ik verwijs hiervoor naar ‘het eerlang verschijnend
stenografisch verslag) zou ik willen opmerken, dat;
hadde men zich te juister tij’d herinnerd, dat levering
van waren doo’r d’e overheid beneden den kostprijs eed
ongezond stelsel is, dat op den duur
moet
vast1oopen
men thans iet zoo hopeloos zou -vastzitten in een
doolhof, w’aaruit ook in deze vergadering de-uitwe
nog niet gevonden is. Had de Staat zich onthouden
niet van bernoeiing met de volkshuisvesting, doch va
het geven van bijdragen op de wijze, zooals dit toto
heden geschied is – dus van het leveren beneden den
kostprijs – wij zouden ons nu stellig niet in den toë
stand verplaatst vinden, die os van kwaad tot ergei
gebracht heeft.
G.
M. VERRIJN STUART.
Rotterdam, 20 October 1919.
LUCHTVAART VERZEKERING.
De snelle’ evo’lutie ‘van het luchtvaartverkeer heeft
den assuradeur voor menig probleem gesteld, waarvail
een definitieve oplossing nog geenszins gevonden is
De onzekerheid ‘bij ‘al deze problemen is de vraag: •hoë
zal het vliegverkeer ‘zich in de toekomst ontwikkelen
en heeft het ‘in het algemeen een toekomst?
Men raakt ei- zoo langzamerhand aan gewend, ouj
deze laatste vraag zonder meer ‘bevestigend te hooren
bean’twoorden. Waar dezen zomer op de ,,E’lta” of o
andere plaatsen eenige duizenden Nederlanders
jj
de lucht zijn geweest, die een jaar geleden aan dd
mogelijkheid daarvan zelfs nog niet dach’ten is di’t
begiijpeljk. Toch ‘moet men wel inzien, dat de’ ont-
wikkeling ‘van het vliegverkeer, zooals wij dat ‘in het:
jaar
na
‘den oorlog opmerken, feitelijk in
‘de oorlogs-
jaren tot stand kijam. Het is ‘dus niet een evolutie,
die in enkele
maoirtden
tot stand kwam, maar in ver-
scheidee
§aren
van uiterst hard en ingespannen
werken. De groote evo’lutie der laatste maanden
ii
vooral in de uiterlijke afwerking en verzorging té
vinden en is een zeer natuurlijke poging van ‘de ‘vlieg-
tuigfabriek-en, echte oorlogskinderen, om ‘haar product
ook voor ‘den vredestijd te handhaven. Men moe ‘dus
nooit vergeten, d’at de vele menschen, die thans de
lucht ing’i’ngen, voor een groot deel reclame-objecten
Wared voor ‘de diverse fabrieken. Begrijpelijkerwijze
zijn idus kosten noch moeiten ontzien, o’m gunstige
resultaten ‘te krijgen,
Het is algemeën bekend, d’at di’t in zooerre gelukt
is, dat geen enkele Nederl’andsche passagier zijn waag
stuk met ‘den ‘dood heeft bekoch’t. Omtrent het aantaF,
k-le’ine ongevallen ben ‘ik niet georiënteerd, ‘omtrent
de materieele schade evenin en het is zeer de vraag
of men daar ooit iets van zal hooi-en. Toc’h zijn assu
radeuren naar een inzicht in ‘de ma’terieele sclide
minstens even belangstellend als naar een inzicht in’
cle schade, aan de personen zelf toegdbracht.
Van een schade-statistiek, waarop een ra’tioneel ver-
zekeringsbedrij f zou kunnen steunen, is voorl’oopig
nog geen sprake. Dat de schaden niet ‘tot de uitzonde-
ringen zuilen b’ehooren, is ‘intu’sschen Nvel duidelijk, Behalve d’e kleinere schaden, die geen algemeene be-
kendheid ‘bei’eiken, kan men reeds ‘op enkele grootere
wijzen. Een der meest ‘treffende ongevallen van het-
afgeloopen jaar, waarbij’ meerdere luchtvaarders het
leven lieten, is wel de ramp van een betuur’baren
ballon’ te Chicago. Bij het ‘te gronde gaan van een
groot Oaproni-vliegtui’g dezen zomer, in de buurt van
Verona, was, naar bekend is, de Londe.nsche lucht-
vaartmarlct voor £ 6000 geïnteresseerd. Dat de lucht-
assuradeus’en dan ook ‘erg tevreden met hun bedrijf
zijn, ‘daarvan is tot nu toe nog niet veel gebleken. Men
schijnt in het aigemeen het luchtgevaai’
d
:i
n
vredestij
dus eer onder- ‘dan ovei-‘schat te hebben.
Daar de prem’iebepaling voor alle mogelijke lucht-
risico’s een greep in het du’istei- is, is het zeer begi-ij-
pelijk, ‘dat ‘assui’adeuren zich daartoe aaneenslui’ten.
Men verdeelt aldus -het risico over meerdere schou-
ders, wat ten eerste het voordeel heeft, ‘dat men ‘de
hedrjfsuitkomsten van de overige branches, d’ie men
exploiteert, niet in gevaar brengt en ton tweede kan
men aldus een ‘toestand bereiken, waar werkelijk van
,,verzekeren” sprake is. Een rationeel verzek’erings-
bedrijf toch moet berusten ‘op een gi-oot aantal ver-
zekerde ehjecten, ander’s is er kans,’ dat de schaden
z66 onregelmatig verdeeld zijn, dat men medi- van een
,,geluksspel” dan van een verzekéring ‘kan spreken.
Nu men de risico’s samen ‘draagt, krijgt echter ieder
van een veel grooter aantal verschillende risico’s een
aandeel ‘dan wanneer men zelf’stdndig en ‘alleenstaa’nd
op de markt ‘verscheen en op usadtieele wijze trachtte
te herverzekeren.
Want men ‘dient in het oog ‘te’ houden, als men als
assura,deur op de lu.ehtverzekeringsmarkt verschijnt,
dat het aantal ‘te verzekerén risico’s niet zoo ‘overmatig
groo.t is. Er zijn ‘thans wel eenige vaste luchtlijnen,
ö.’a. in Engeland en ook evenzeer in Duitschland, en
voor nog meerdere worden plannen gemaakt en vlieg-
velden ‘bereid, maar enen vergete niet: vliegen i’s thans
uiterst kost;baar. Er zal nog heel wat water naar de
zee moeten’ stroomen, eer het vliegtuig een algemeen
gebruikelijk vervoermiddel zal worden ‘génoemd. Dan
zou men in de eerste plaats vliegtuigen m’oeteh ‘bou-
ven, die een langei’en gemiddel’den levensduur heb-
ben, dan de nu ‘best’m,nde. In de tweede plaats zouden,
om het vliegen, ‘tot een goedkooper middel van ver-voer te hervormen, de salarissen van de ‘bestuurders
heel wat lager moeten zijn. Z’oolang echter het risico,
aan het beroep van vl.iegenier verbonden, zoo uiterst
groot is en het bovendien zulke enorme eischen aan
‘s men’sçhen zenuwen stelt, nog ‘daargelaten’ den eisch
van technische, vaardigheid,
is
hierop niet veel kans.
liet reclame-vliegen op tentoonstellingen en ‘bij de-
monstraties laat ik ‘als ,,Spielerei” buiten beschou-
wing.
Toch heeft het Nederlan’dsche publiek langs dieii
weg het eerst met de luch’tvaaviverzekerin’g kennis
em’aakt. Op ‘de ,,E’lta” was een ‘assuran’tie-‘afdeeling,
waar de passagiers zich ‘tegen matige premie’ een uit-
keering bij overlijden en bij invalid’iteit konden ver-
zekeren. Assuradeur was ‘de bekende Engei’sche com-
binatie: The Avi’a’tion Insurance A’ssociation te Lon-
den, een zeer ‘actieve en roerige combinatie van onge-
veer 250 ‘assuradeurs-leden van Lloyd’s en een twee-
tal groote maatschappijen, ‘die, zooals men zegt, ,,ou’t
for ‘business” is, door ‘haar tâlrjke ‘buitenlandsche ver-
takkingen en relaties,
Aan ‘de Enigelsche markt verschijnt nog een tweede
‘machtige combinatie, The Aircra’ft Insuran’ce Oom-
mittee, gevormd door de leidende ‘brand- en ongeval-
len-verzekeraars. Hier komt weer zeer duidelijk ‘het
treve’n van de E:ngel,sche verzekeraars ‘voor den dag,
dat zich in ‘de laatste jaren meer en meer openbaarde:
om zobveel mogelijk verschillende branches ‘bij ôén
risico-drager onder ‘te brengen. De ‘bedoeling is: ‘meer
stabiele bedrijfsresultaten.
De Engelsche markt heeft in de luchtvaartverzeke-
ring een grooten voorsprong op de Du’itsbhe, in tegen-
stelling bij wat men v66r 1914 meestal zag. De eer om
de eerste geweest te zijn, d’ie luchtvaartrisico’s heeft
gedekt, wordt opgeëischt door ‘de Western Australian
insurance Oompany, die evenzeer ‘haar wei-kzaamhe-
‘den over de ‘geheele wereld tracht uit te strekken.
Haar schaden beliepen, ‘volgens een ‘opgave in Augus-
tus 1919, reeds meer dan £ 700.000. Toch is ook
Duitschland niet zonder ‘initiatief. De zoogenaamde
,,Intag” te Berlijn sluit reeds sedert langen tijd ‘vlieg-
risico-verzekeringen tegen brand en explosie en wel op
22
October 1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
975
premiën, die met den aard van het risico sterk gedif-
feentieerd w’aren en tussehen zoowat 74 tot 30 per
miiie pel’ jaar uiteenliepen, waarbij dan het risico ge-
durende het verblijf in de luoh’t evenw’el uitgesloten
was. Thans echter biedt men daar ook casco-vrzeke-
ringen aan, die alle schaden dekken, ook die door
ongeval ontstaan, maar met uitzondering van de
schaden, veroorzaakt door materiaal-defecten en der-
gelijke. Daarvoor schijnt men premiën van ongeveer
12 tot 15 jrocent per jaar te vragen. Hieruit blijkt
wel, duidelijker dan uit theoretische bespiegehngen,
het enorme risico, aan het vliegen alsnog verbonden.
Intusschen blijven de genoemde combinaties niet bij
de casco-verzekering alléén •staan, pracbiseh nile risi-
co’s, waaronder’bijv oorbeeld ook wettelijke aanspra-
kelijkheid voor schaden aan derden, zijn te dekken, of
zullen dit binnenkort zijn, op een markt Waal’ een be-
hoorlijke internationale concurrentie is.
Van uiterst veel belang is natuurlijk het ‘persoon-
lijke risico. Hiermede komen èn de ougevallenverze-
keraars èn de levensverzekeraars in •aanra’dng. Het
door de ongevallenverzekeraars allereerst ontgonuen
terrein is Jiet incidenteele dekken van het risico, tel-
kens als een tocht of een serie tochten gemaakt werd,
op de manier dus als de passagiers-verzekering op de
,,Elta”. Dit is in zooverre de eenvoudigste branche,
dat men nu telkens georiënteerd is omtrent den aard
van het risico: men kent het vliegtuig, de omstandig-
heden; waaronder gevlogen wordt, den bestuurder en
alle dergelijke r’isico-bepaiende grootheden. Een tarief
voor ‘dit risico is gewoonlijk gedifferentieerd met den a’fstand, waarover ‘gevlogen wordt; langere afstands-
vluchten zijn aanzienlij1 duurder. Ook vindt men vaak
de premie afhankelijk van den aard van ‘het vlieg-
tuig; water vliegtuigen bijvoorbeeld worden veelal op
hooger tarief gedekt. Dat men zelfs in dit eenvoudig
–
ste geval niet voor een,gemak’keiijk probleem staat en
ook hier het tarief een slag in het duister is, zal dui-
delijk zijn, als men ‘bedenkt, dat elke ervaring omtrent
het vredesvliegen ontbreekt. ‘De ervaring, in de oor-
logsjaren opgedaan, is ten eeneumale onbruikbaar,
omdat de omstandigheden, waaronder men thans
vliegt, aoo hemeisbreed verschillend zijn van voor-
heen. Maar zelfs als men voldoende ervaring op vlieg-
gebied had, was een rationeele premiebepaliug moei-
lijk, omdat zoovele factoren het risico bepalen. Het laat zich aanzien, dat de luch’tverzekerin’g, op deze
wijze geëxploiteerd, zeer speciaal geschoolde assur’a-
deur’s zal vragen. Hetligt voor de hand, dat de lucht.
verzekering, casco- of goederen-, zoowel als personen-
verzekering, ‘die per reis wordt gesloten, in haar ont-
wikkeling min of meer ‘het spoor van de zee- en ide
transport-‘assurautie zal volgen. Er zijn toch op die
gnbieden t’allooze analogieën.
Begrijpelijkerwijze zijn de premiën v
n
oor deze bran-
che og zeer weinig constant. H’oe meer luchtlijnen ‘er
evenue1 ‘komen, hoe meer de vraag naar inciden’teele
verzekering toe zal nemen. Een zeer lage premie, is
bekend geworden van een ongevallenverzekering, ge-
sloten op het leven van een passagier aan boord van
de R 33, het Engel’sche luchtschip, ‘dat onlangs over,
ôns land ma,n:oeuvreerde. Voor een verzekerd bedrag van £ 1000, een in ‘de luchtvaartverzekeri’ng klein be-
drag was een premie van £ 2 ‘betaald. Hier zal echter
wel rekening gehouden
zijn
met de groote kostbaar-
heid van het luchtschip, waardoor men daarmede
alléén grootere tochten onderneemt, als ‘alle omstan-
digheden, ook de meteorologische, zoo gunsti’g moge-
lijk zijn. Dat ‘blijkt trouwens wel uit het feit, dat ‘het
luchtschip ettelijke dagen later kwam dan oorspron-
kelijk was afgesproken. Inmiddels bericht de Avi’ation
Insuranoe Assooiation reeds ‘twee polissen van
£ 100.000 te hebben gesloten, één op het leven van
een handeisman, ‘die zich voorstelt eens per maand
van Londen naar Parijs te vliegen en één voor iemand,
die een groote overlan’dvlucht in Amerika zal maken. Premiën zijn echter niet algemeen ‘bekend.
Een ander probleem voor de personenverzekeraars
is: op welke voorvaarden moet het luch’tvaartrisico
–
in
de gewone algemeene p’oiissen worden ingesloten. De ongevallenverzekering in ons land voelt niet’veel voor
insluiting van dit risico, althans niet zonder extra
premie. Wanneer men weet, dat ook voor motorfiets-
rijders een extra premie daar veelal usance is, is het
niet waaisohijnljk dat men in afzienharen tijd het
luchtvaartrisicö zonder extra pa’emie zou dekken.
Van een ‘eenigszins stabiele extra premie is nog ner-
ens sprake, terwijl in ons land ‘bij de weinige vraag,
die er nog naar insluiting van dit risico ‘bestaat, van
en eenigermate usantieele premie nog geen kwestie is.
,.Anders staaii de levensverzekeraars ‘hier tegenover.
Hier vraagt ‘het publiek met aandrang een poli’s, die
onder.
a1le
‘omstandigheden een uitkeering waarborgt.
De plaats, die de polis in het gezinsleven inneemt en
in.het fin’ancieele leven steeds meer en meer gaat in-p.emen, eischt, d’at ‘de levensverzekeraar dezen aan-
ding niet gemakkelijk uit den weg kan gaan. Tot op
heden sloten onze Nederlandsche polissen van levens-
verzekering het luchtvaartrisico ‘vrijwel algemeen uit,
zulks in tegenstelling met tal’looze mij ‘bekende buiten-
land’sche polissen. Is het nu rationeel, ‘dit te ‘blijven
doen, vraagt men zich in levensverzekeringskringen
thans ernstig af.
Men moet ‘hier editer wel onderscheiden beroeps-
liegrs en de toevallige vrijwillige passagiers-vliegers.
Om een goed vliegeniei te zijn, wor,dên enorme eisch en
gesteld. In het En.gelsc.he Institute of Actuaries, waar
het vliegri’sico tel’ sprake kwam, heeft een medicus
vhn de Royal Air Force, dr. Stamm, hiervan sprekende
getuigenis afgelegd, steunende op zijn ervaring.
Slechts de allerbeste risico’s, menschen met stalen
enuwen en daardoor enorme zelf’heheersohing in alle
mstandigheden, physiek in de allerbeste conditie,
acht hij voor het ‘vliegwerk geschikt. In zoo’n geval
moet men op een enorme slijtage rekenen. Dr. Stamm
i-ekent er op, dat de meest succesvolle vliegers hun
beroep “niet ‘meer dan 10, hoogstens 15 jaar zullen
volhouden, de meesten echter aanzicnlj’k korter. Voeg
hierbij de toch altijd zeer groote kans op ongevallen,
dan is beroepsvliegenier wel het meest sloopende be-
roep, dat wij thans kennen. Tegenover zulke risico’s
ioet de levensverzekering ‘voorloopi.g wel ‘afwijzend
staan, daar ‘de eventueel te eischen eitra premie zulk
een omvang zou aannemen, dat van verzekeren eigen-
lijk geen sprake meer zou zijn. Zoola’n,g de medioi geen
opgewekter geluiden ‘doen ‘hooren, zullen de ‘béroeps-
vliegeniers het du’s wel buiten ‘de voordeelen van een
levensverzekering moeten stellen. En waar wel weinig
beroepsvliegers er toe zullen komen zich voortdurend
bij een ongevallenverzekeraar te dekken, gesteld . al,
dat dit in alle omstandigheden mogelijk is, is hier nog
een plek, waar de assurantie de ontwikkeling van het
vlieg’vezen niet z66 steunt, als een enthusiast voor-
stander van een snelle ontwikkeling va’n het vlieg-
wezen wel zou wen’schen. –
Wat ander’s is echter het in de •poiissen insluiten
van het
passagiers-risico.
Wanneer men er eenigszins
voor waakt, dat geen groote posten tot stand komen,
omdat de verzekerde zoo aanstonds groote vliegtoch’ten
gaat maken – en dat kan men bij de levensverzeke-
ring tamelijk gemakkelijk, althans ‘heel wat gemakke-
lijker dan bijvoorbeeld bij de ongevallenverzekering –
dan is ‘het insluiten van ‘dat risico niet zoo’n groot
‘aagstuk te achten. Er zal zeker wel eens een schade
komen, die men ‘bij uitsluiting van ‘dit risico niet zou
hebben gehad, en de i.nsluiting zou dus zeer zeker een
tegemoetkoming van dei kant van de verzekerings-
instellingen zijn. Hoewel nu de griepepidemie van een
jaar geleden en onder meer vooral de steeds stijgende
onkosten nu juist niet medewrken om de diverse in-
stellingen opofferingsgezind te maken, is het van
zulk een vitaal ‘belang om in de levensverzekering geen
risico uit te’ sluiten, waarbij het publiek ‘meent, dat
wen redelijkerwijze op insluiting kan aandringen, dat
976
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22
October 1919
mcii zal moeten toegever als het ook maar een igerieae
kan. Doen nu. cle i estel liegen dit min of meer gel jk_
tijdig, zooda’t niei de enkele voorgangers als het wrayp
de grootste risico’s tot zich trekken, dan mag men
4
het nuchtere verstand van den Nederlander rekeneii,
dat de instellingen door de in’sluiting geen al te zwaet
risico op zich nemen. Zoolang het vliegen toch ee
gewaagde zaak blijft, zal de verstandige Neder.lan’de
wel een ander vervoermiddel verkiezen, als het maatr,
eenigszins kan. Er zullen dus van de verzekerdei
eener instelling maar heel weinig mensch’en in de g
geven omstandigheden tot een vliegtocht komen eii
al was dan daaronder de sterfte groot, op de tota.ie
sterfte eener instelling z’l de invloed niet overwegen.
zijn. Hoe grooter toch die extra sterfte odér de viie,
gen’de verzekerden is, hoe minder er ‘toe ‘over,zullen,
gaan om hun leven .aan de lucht toe te vertrouwen.
r,
Inmiddels blijft het ‘voor alle ‘verzekeraars van zeg,
dringend belang de oogen open ‘te houden. De vlieg-
techniek is nog lang geen afgesloten wetensôhap. Mén
zal di.is aan alle kan.te3, eivaring moeten ‘hijeeuza’
melen, Zeer juist is het daarom gezien vand6i Deutl
scheh Verein für Versicherungs-Wi’ssen’schaf’t on eeii
prijsvraag over dit onderwerp uit te schrijven. Mti
belangstelling ziet men naar de resultaten daarv’a
uit, omdat men allerwegen zeer goed voelt, dat onze,
kennis en ervaring van de luchtverzekering tot heden
nog uitermate onvoldoende is.
Dr. A. 0.
HOLWERÖA,
TERMIJNHANDEL IN VALUTA’S.
Mr. G. G. van But’ti.ngha Wichers te A.msteedan
schrijft:
In het nummer van 1.7 September 1919 van dit tijd’
schrift ‘verscheen een artikel van den heer A.
clriesse over de oprichting v.n een termijnhandel in valuta’s hier te ladde. Alvorens nader’ in te giian op het ‘denkbeeld v’an
•den”heer An’driesse, lijkt het ons niet ondienstig met,
enkele woorden het wezen ‘van een terrnijnmaflt i
het algemeen te omschrijven. Het karakter van den
terrnijnhandel is altijd min of meer van speculatie-
ven aard, waarmede geenszins een ongunstig oordeell
over den termijnhandel is geveld. Integendeel, deze
speculatie op de toekomstige ontwikkeling der prijzen
oefent, althans in tijden van normale prodijctie, een
nivelleerenden invloed uit op den loop der prijzen,
hetgeen slechts wenschelijk en nuttig kan
zijn.
Zoolang de ‘ter’mijn’handel zich er toe bepaalt
op1
termijn te koopen en te verkoopen, •met het doel om
na i’erl’oop van den termijn ook werkelijk te leveren
of te ontvangen, behoort ‘deze te worden bevorderd.
Een an’der geval is, wanneer de termijnhan’del ont-,
aardt in een zuiver z.’g. ,,D’ifferenageschiif’t”, een
transactie, waarbij niet de levering of ‘de ontvangst
der goederen het doel is, maar ‘slechts de marge tus-,
scheii aan- en v’er’koopsprijzen in abstracto. Er bestaat
0!)
deze wijze een soort van kettinghan’del, waarbij de
contracten vanaan- ‘of verkoop veer vele h’aiideo pas-
s
seeren, alvorens de levering zelf plaats vindt. Het
behoeft o.i. geen betoog, dat deze vorm van termijn-
Ii andel, ‘tenminste i ii’d ien hij om zuiver specu iatiev&t
u’ed enen word t gedreven, van een economisch stand-
punt als een ongewensclit verschijnsel moet worden’,
beschouwd; in het ‘bijzonder treedt dit op den voor-
grond hij een ‘desorgnnisatie van de productie, zooais
wij die thans ken n en en welke a nu d en tormije andel zijn h’ateiijk karakter ‘geeft.
Hebben wij in de voorafgaande regels gecon’sta-
teercl, ‘dat ‘de ter’mij.nii’andel steeds in mcci’ of min-
dei’e ‘mate een specui’atief karakter ‘draagt, zoo heb-
ben wij thans de vraag ‘te beantwoorden: welk ‘doel
tracht ‘de heer A. met de oprichting ‘van ‘den termijn-
handel in valuta’s ‘te bereiken.
Genoemde schrijver ‘heeft in zijn ‘artikel ‘terecht
gewezen op de groote na’deelen, welke hè’t betalins-
en hand elsverkeer ondei’vinclt van de voo ilxl urende
fluctu’at’ies in de wisselkoersen. Deze fluctuat’ies, al-
thans zooveei ‘mogelijk, hit te schakelen en te gele-
ken tot een vaste valuta, voor de termi,jnvei’koopen en
-koopen is het ‘doel v’a’n den dooi’ ‘den heer Andriesse
voorgestelcien maat regel. Daar nu ‘de tegenwoord’ige
fluctuaties in den marken kooi’s (evenals de heer A.
zullen wij ons in ‘deze beschouwing tot deze valuta
beperken) vooral ook moeten orden toegeschreven
aan de enorme speculatie ‘in marken ‘hier ‘te lande, is
het doel van het meergenoemde voorstel dus de specu-
latie in de marken uit te schakelen. Dooi’ ‘de invoe-
ring van den termijnhandel in valuta’s wordt alzoo
ju’ist het tegenovergestelde ‘beoogd, dan anders bij een
termijnmarkt.
Wij zullen than’s hebben na ‘te gaan of ‘de invoering
daarvan noodig en wenschelijk is,
Voor Nederlan’dsche handelaren, die in Duitsch-
land ‘koopen, is een ‘dergelijke termijuhandel overbo-
‘dig, daar zij zich immers direct kunnen dekken,, welk
bedrag ‘in Duitschland gedurende ‘den tijd dat het gel’d
niet voor betaling wordt benoodigd, rentegeven’d kan
worden uitgezet.
Evenmin is de ter’mijnhandel noodzakelijk voor hen,
d’ie naar Duitsc’hl’an’d exporteeren. Zij kunnen ôf een
erediet bij een Duitsche bankinstelling openn en ge-
lijktijdig hier te lande Rijks Mark van de in Duitsch-
land geopende rekening verkoopen, èf de marken ‘bij
een Nederl’an’dsche Bankinstelling leenen, waar de
banken thans over groote posten marken de ‘beschik-
king hebben.
Wij conclud’eeren dus, dat de reëele Nederlandsche
handel geen termijn’h’an’del noodig heeft en voor liet
nemen van dergelijke maatregelen moet ‘het algemeen Nederlan’dsch belang liet criterium zijn.
De op.richbing van ‘den ‘termijnhandel in marken
zou dus neerkomen op de ‘aatiwakkering van den spe-
culatieven valutahandel in Nederland. Indien zdo-
‘doende gelegenheid wordt geboden ‘liet tot nu toe
‘renteioos’ liggend bezit ‘aan marken (of de slechts
geringe ren’te afwerpende marken-saldo’s) in Neder-
land winstgevend te beleggen, dan zal’d’it ten ge’volge
hebben een nog sterkere o’verstroôm’in’g van Nederland
met marken, hetgeen be’teekent, uitbreiding van de
credietverleening aan Duitsch’land. ‘Nu wordt ‘thans
door niemand wel meer ‘betwist, ‘dat ‘de desorgariisatie
op het gebied van liet internationaal betalingsverkeer
op den duur niet ‘door cred’ietverieening alleen kan
worden verholpen, ‘doch dat het euvel veeleer aan
den, wortel ‘moet worden bestreden, door opvoering
van de pi’oduct,iviteit van de ‘betrokken landen, Aller-
niinst echter zijn deze stelsellooze cred’iete’n, welke het
Nederlandsche publiek aan Duitschland verstrekt
door liet opueen van ‘de door Duitschland naar Ne-
derland uitgevoerde .maT1cen een deugdelijk in i cl dol
om ‘de verwni’de toest,anclen te verbeteren, Men ‘be-reikt er integendeel s]eclïts mede, ‘dat de lctente druk
op de D’ui’t’sche betalingsbalans, welke druk wordt
gevormd ‘door ‘het mai’kenbezi’t ‘van Nederland, nog
steeds wordt vergroot en’ ‘dat anderzijds een gedeelte
van het Nedei’lan’dsche ‘kapitaal hierdoor wordt vast-
gelegd op een wijze, ‘die iioch in het belang van Neder-
lanl n’ôch op den duu
t’
in het belang van Du’i’tschlan’d
zal zijn. Een cred’ietverleeni’ng aan Dui’tschi’an’d mag
niet stelselloosgeschieden, wil men niet ons besôhik-
baar kapitaal uitputten, terwijl voor het Nederland-
sche kapitaal in ‘de ‘toekomst nog een ‘belangrijke kans
is weggelegd in ‘den ‘vorm van geregelde, en stelsel-
matige cred’ietverleenin’g. Dit is dan ook de reden
waarom De Nedei’lan’dsclie Bank time’s credietverlee-
iringen aan ‘het Buitenla:nd slechts steunt, indien bij
deze transactie een Nedei’l’an’dsch belang is betrokken.
Wij willen ei’ voorts nog op wijzen, dat, wanneer
een termijn’handel reëel is, vraag en aanbod ongeveer
tegen elka’n’der moeten opwegen en dat dan onze groote.
markensaido’s niet rentegevend zullen kunnen worden
aangewend; wegen vraag en aanbod niet togen elkan-
der op, ‘clan zou ‘de termijnhanclel een crecl’ietverlee-,
22 October 1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
977
iii
ig aan 1 )u i tschland vorden, hetgeen. zooals Wi.j
reeds heb! e n a a n ge t
001(1, 00
gewe
II
zei) t’ .i
S
rloii
slotte mag ii ict
over
het hoofd
worden geziel
1,
dat
(‘en der grootste ]iinderpaicn voor het handels-
verkeer met Duitschlan-d wordt gevormd
dooi
de o.ii-
zekerheid omtreht cle Duitsche leveringsterm-ijnen en
hierin zal ook de ter-mij-nhandel olgens het plan van
(len heer Andriesse geen verbetering kunnen brengen.
v. B. W.
INDEX-CIJFERS.
In de afgeloopen maand hbben de prijzen zich zeer
onregelmatig bewogen; als resultaat wordt er voor
einde September wederom een belangrijke vermeer-
derih-g geboekt, welke voornamelijk door de weefstof-
fengroep veroorzaakt is.
Thans bedraagt het totaalcijfer
6587
punten, dit is
84
plinten boven het einde Augustus bereikte niveau.
Het percentueele cijfer heeft thans op een kleine frac-
tie na
300
bereikt. Als basis voor deze prijsberekeiiing
neemt The Economist naar men weet de gemiddelde
prijzen gedurende ‘de jaren
1901-1905
met 100 aan,
zoodat -dus de thans -in Engeland geldende prijzen
juist driemaal zoo hoog zijn als in opgemeld tijdvak.
Data
Granen
en
V,eescn
Andere
00e-
dtng.
en
ge-
nolm.
eer- sIo,uen
eej-
,to.v’cn
Dloer-
sen:
0
ten,
nout, rubl,er,
enz.
Totaal
Alge-
meen
Inaex-
cijfer
Basis (gemidd.
1901-5) .
.
500
300
500
400
500
2200
100,0
1 Januari1914
563
355 642 491 572
2623
119,2
1 April
,,
560
3504 6264
493
567
2597
118,0
1
Juli
5654
345 616
4714
551
2549
115,9
1 October
646
405
6114
4724
645
2780
126,4
1Januari1915
714
4144
509 476
6864
2800
127,3
1 April
,,
840
427
597
644
797 3305
150,2
1 Juli
,,
818
428
601 624
779
3250
147,7
1 October
,,
8094
470)
667
6194
7694
3336
151,6
1Januari1916
897
446
731 7114
8484
3634
165,1
1 April
9494
503
796)
851
913
4013
182,4
1Juli
,,
989
520
794
895
1015
4213
191,5
1 October
–
1018 5364
937 8584
1073
4423 201,0
1Januari 1917
1294 553
1124)
8244
1112
4908
223,0
1 April
1346
6104
1226
8344
1283
5300
240,9
1 Juli
,,
14324
6524 1441 8414
12784
5646 256,6
1 October
12214 726 15094
8224
13544
5634
256,1
1Januari1918
12864
686
16844 8394 13484
5845
263,2
Einde Jan.
,,
12214
686
17194
829
1329 578
262,9
Febr.,,
1235 693
1733
838
1319 5818
264,4
Mrt.
,,
1238
697
1777 836
1319 5867
266,6
April,,
1244
7444
1760
850 13424
5941
270,0
Mei
1247
7774
17734 849
1369
6016
273,4
Juni
1274
7774
18114 861′
4
13804
6105
277,5
Juli
1274 7774 1808
8894
1379 6128
278,5
Aug.
,,
12874 775
1920
8894
1395
6267
284,8
Sept.
,
12464
7794
1929 889
1394
6238
283,5 Oct.
1271
780
1889
8784
13914
6210 282,6
Nov.
1289
7824
1848
903
13894
6212
282,6
Dec.
,,
1303
7824
18054
866 1337 6094
277,0
Jan.1919
1287 7824 16184
828
1335 5851
265,9
Febr.
12884 7824 15964
818
13104
5796
263,8
,
Mrt.
1285
7824
1502 8444
1294
5708
259,4
Apri1
13064
752
15124
9124
12904
5774
262,4
Mei
1310
7764
1643
931
1327
5988
272,2
Juni
1338
800 17414
937
13714
6188
281,3
Juli
,,
13394
8054
18544
10334
1417
6450 293,2
Aug.
1380
822
v
18774
1040
1383 6503
295,6
Sept.
,,
1399
8174
19794
1047 1344
6587
299,4
In
de groep ,,-granen en vleeseh” was de eenige be-
la ngnijke verandering een aanzienlijk verhoogde no-
teering voor gei’st, waartegen -de lagere prijzen voor
binnenlarndsche tarwe en haver slechts ten dccle op-
wegen. Een kleine verlaging is waar -te nemen voor
rijst; rundvleesch eveneens wat gemakkelijker. Bij de
groep
1
,an:dere voedin-gs- en genotmiddelen” kwamen
slecht-s geringe wijzigingen ‘voor. Thee is Vrij -gemak-
kelijk; prijzen
–
voor ordinaire soorten zijn met flauwe
tendens. Bij de weefstoffen waTeia de ‘katoenprjzen
over de geheele linie een weinig vaster, met uitzon-
deiing van die voor doek, welke sedert einde Augus-
tiis een paar punten lager noteeren. Wolprijzen zijn
eveneens vaster, inaa r ‘de verhoogde’ noteer.i ng voor
de weefstoffengroep is toch hoofdzakelijk het gevolg’
van dc vaste stemming voor vias. .Riga
Z.K.
liep van
£177 tot
£ 230
per ton op. Hen nep en jute waren ge-
makkelijker, zij-de daarentegen wederom
op1
oopend.
Blijkens -het -bericht van een Fr-ansehe zijdefirma komt
men in Europa ruwe zijde -tekort, terwijl groote aan-
kocipen door de Vereenigde Staten in het Oosten de
noteer-ingen hebben opgezet. Bij de ,,-delf-stoffen”
kleine verbeteringen in lood, tin en -koper. De daling
in -de ,,diversen”-groep werd hoofdzakelijk veroorzaakt
door een belangrijk verlaagde notoering voor olieza-
den. De lagere lijnzaadpnijzen zijn liet gevolg van nog
gröote aanvoeren van den ouden oogst uit Argentinië,
welke namelijk verre de verwachtingen -overtreft. Bo-
vendien
zijn
de thans aanwezige voorraden vol-doen-de
voor het d-iree-gebruik. Olie en talk zijn eveneens
ëen weinig zwakker.
Klein,handets prijzen.
De verhou-dingscijfers van
verbruiksartikelen, in den handel gebracht door de
Coöperatieve Winkelvereeniging van ,,Eigen
Hulp”
te Amsterdam, Haarlem, Arnhem, Utrecht, Leeuwar-
den en ‘-s-Gravenhage (voorheen E.
H.),
welke door
het Centraal Bureau voor de Statistiek
gepubliceerd worden, zijn de navolgende.
ArUkelen
1913 1914 1915
1916
1917 1918
f’/
157
143
160
230
–
–
103
–
113 116
142
165
–
123
248
252
Erwten
…….
Gort
………
Koffie ……..
88 91
100 118
174
166 167
Margarine .
.94
127
99
102
110
122 136 155
155
Soda
………83
83
117
267
–
–
250 233
Stijfsel
……
103
107
130
157
320 681
–
447
100 100 125
161
179
193
‘200
200
Stroop
…….
Suiker(basterd)
89
91
105 115
116 120
127
127
,,
(melis)
85
89 98 102
103 105 108 108
Thee………
112
113 116 119
127
119 139 139
Vermicelli –
. . –
121
128 203 207
–
–
303 314
Zeep (zachte)
87 87
121
158
–
–
350
396
Zout
………
80
80
90
90
110 190 160 160
De prijzen voor het jaar
1893
werden’ gelijk
100
gesteld.
DE RIJKSMIDDELEN.
In -dit nummer tref t men aan het gebruikelijk over-
zicht met bijl’agen van cle opbrengst der Rijksmidde-
len over de eerste negen maan-den van het looperide
jaar, vergeleken met -de overeenkomstige cijfer-s van
het vorige jaar.
De oorlogswin-st- en -de v’erdedigingsbelasting brach-
ten tot dusver in totaal op een bedrag van
f 627.395.405,
waarvan
f 469.578.555
‘op rekening
– komt van eerstgenoemde heffing.
Met in-begrip van
de
opeen-ten, ten behoeve van liet
Leen’ingfonds – behalve -d-ie op den Suikeraceijns.
welke -geene verzvar ng van belasti ngd uk medebiaelt-
ten – is dus in totaal
j’
753.237.948
ontvangen uit
helastingheffing, -clie haren grond vind
t
in de buiten-
– gewone omstandigheden.
– -l)e gewone middelen brachten in de afgeloopen
maand
f 30.231.1,75 op,
tegen
f 21.074.592
in Sep-tem-
her
1918
en vertoonen mi tsd’ien een vooruitgang ‘aii
f 9.1 56.583.
Dc -opbrengst der afgeloopeii maand overtreft
dc
emg met het aanzienlijke bedrag van
f11.627.800;
de opbrengst van de eerste acht maanden
1919 ovei’-
trof -cle i-am.ing me-t
f 50.837.778,
zood-at over cle eerste
negen maanden van
1919
-de opbrengst, de raming
niet het aanzienlijk bedrag van
f 62.465.576
overtreft.
Dit gunstig resultaat is voornamelijk toe te schrij-
ven aan een ruimer vloeien over die negen maanden
van -de grondbelasting, -cle inkomstenbelasting, cle ver-
mogen-sbelastin-g, ‘cle suiker-, gedistilleerd- en geslacht-
accijnzen, de zegel-, registratie- en successierechten,
cle recht-en -op den invoer, liet statistiekrecht, liet,
recht op de mijnen, de clonieiuèn en de. loodsgelden.
.978
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22
October 1919
Tot ‘de gunstige reufbaten over September
1919,
in vergelijking met September
1918,
droegen de
zoo-
even genoemde middelen – met uitzondering van de
‘inkomstenbelasting, den suikeraccijns en het recht op
de mijnen – bij. Daarnaast kunnen genoemd worden
de personeele, de ‘dividend en tan’tièmebelastiing on
de hieraccijns.
Trager vlöei’den, naast den suikeraccij.ns, de wijn-”
en de zoutaccijns. ‘
Het ruimer vloeien v’an’de grond-, personeele, di-
vidend en tantième- en van de verm’ogensbelasting
hangt waarschijnlijk samen met het inhalen van den
achterstand bij de vaststelling der aanslagen en de
‘invordering hiermede verband houdend.
De hoogere opbrengst van den gedistilleerdaccijs
is een gevolg van de, op
7
April
1919,
ingegane
accijnsverh’ooging en van eene toeneming der beschik-
bare grondstoffen; die van den geslachtaccijus houdt’
verband met de intrekking van het sl’achtverbd, die
van d’en bieraccijns waarschijnlijk met eene grooteie
beschikbaarheid van ‘grondstoffen.
Het ruimer vloeien van de zegelrechten
zal
wel
voor een groot deel zijn toe te schrijven aan de met
1 Augustus jl. in werking getreden wet van
27
Juni
1919 Staatsblad
No. 432)
tot wijziging der Zegelwet
1917,
aan eene verlevendigin’g van den effectenhandel
en aan eene verscherping van het toez’icht.
De
stijging
van de opbrengst van het registratie-
recht moet waarschijnlijk worden toegeschreven aan
de talrijke emissies en overgangen van vast goed.
,De meerdere opbrengst van ‘de ‘invoerrechten, het
t’atistiekrecht en ‘de loodsgeiden vloeit voort uit eene
verlevendiging van het ‘internationale verkeer, terwijl
bovendien wat de eerste twee middelen betreft ide
sterke prijsstijging haren invloed op de ontvangsten
doet gevoelen.
Dat de inkomstenbelasting een lager cijfer ‘aanwijst
is uitsluitend het gevolg van de werking der wet op
de dividend en tantièmebelasting, welke medebrengt)
dat de rechtspersonen niet meer aan de inkomsten)
Wasting zijn onderworpen. In dit verband zij ‘mede-
gedeeld, dat ‘de bij de wet van 11 April 1919 (St’aats-
blad
No. 169)
met ingang van 1 Mei
1919
ingevoerde
tariefsverhooging haren ‘invloed nog niet heeft kuii-t
nen ‘doen gevoelen. Over het belastingj’aar
1919-1920
1
werd
toch
slechts
f
1.244.441,27
aan inkomstenbelas-
tiu ontvangen. Dit bedrag is voorts waarschijnlijk
voor een zeer’gr oot deel- samengesteld uit de belasting
der kleinere inkomens, waarvoor geene tarief-sverhoo-1.
werd ‘ingevoerd; ‘de kleinere inkomens worden,
toch meestal eerder ‘dan ‘de ‘grootere aangeslagen, daar
voor de laatste overleg ‘met liet dienstva’k der ver-‘
mogensbelast’ing moet plaatsgrijpen.
Hetgeen hierboven werd opgemerkt ten nanien van,
de verhoogin,g ‘der inkomstenbelasting geldt ook ten
opzichte van de, bij de wet van 11 April
1919
(Staats-
blad
No. 170)
tot stand gebrachte verdubbeling van’ het tarief ‘der verm’ogensbelas’ting, tot ‘dusver wer’d
uit deze belasting voor het dienstjaar
1919/20
nog
slechts
f
1,19.633,366
ontvangen. ‘
De mindere opbrengst van den su’ikeraccijns hou’d’t
voornamelijk verband ‘met een minder groot verbruik’
van suiker- en suikerhoudende spijzen, nu weder
andere voedingsmiddelen in voldoende mate aanwezig
zijn.
.
1
De lagere opbrengst van den zoutaccijn.s ‘is een ge.
volg van het verbrui’ken van ‘de grpote, gedurende, den oorlog gevormde, voorraden; die van den wijn-
accijns zou kunnen worden toegeschreven ean de
h’ooge wij.nprij zen, tengevolge waarvan niettegenst’aanJ
‘de toenemenden aanvoer, weinig wijn wordt gk’ocht.
Zilver.
– D’e firma H. Drijf’hout & Zoon
te Amsterdam stelt ons in de gelegenheid reeds thans
ken’nis te nemen ‘van het eerdaags bij haar verschij-
nend Overzicht der Edele Metalen voor4
het derde kwartaal van
1919.
Wij ontieenen er het
volgende aan: ‘
,,Oo’k op de zilvermarkt heersclite een onrustige, meermalen
zelk ‘nerveuze stemming. Groote prijsschommelingen kwa-
men voor, in het ‘bijzonder gedurende de maanden Juli en Augustus. Ook de stijging van den dollar in nagenoeg alle
Europeesche landen was van invloed op den zilverprijs en
gaf vooral tusschen de ‘hoofcimarkten New York en Londen
ineermailen eigenaardige tegenstellingen te ziën. Het kwar.
taal opende op een noteer.ing van 107 c. te New York en
53
cl.
te Londen bij een dollarkoers te Londen van 4.51.—.
Met
geringe
fli,ictuaties
steeg
de noteering te Londen tot
541% op 17 Juli en oni.fgebroken
daalde
New York in ‘dit-
zelfde tijdvak tot 1031% c., hetwelk zijn oorzaak vindt in de
stijging van den dollar te Londen tot 4.35.—. –
,,Bij .gelijkeii koers te New York van 10734 c. op 2 en 29 Juli
was de noteering te Londen op deze datums onderscheiden-
lijk 53 cl. en 5534 d. i)e hooge dollarkoers bemoeilijkte inder-
‘daad te stijging van de zilvernoteering te New York. Een
belangrijke factor, vraag voor rekening van China, was
hierbij echter een welkome hijlp. Onze voorzegging, in het
overzicht 2e kwartaal ui’tgesproken, .dat China in het daar
bestaande tekort aan zilver
ZOU
hebben te voorzien en als
kooper op de markt zou verschijnen, werd reeds spoedig
bewaarheid. Op deze vraag wist New York zich te herstel-
len tot 107% op 31 Juli, waarmede Londen in overeen-
stemming was ‘op
55/1s
d. Ook in Augustus bleef China een
krachtige steun voor de zilvermarkt en op levenctige vraag
steeg de noteering tot 413 c; t New York en 5834 d. te
Londen op 13 Augustus. De ‘daarna opnieuw ingetreden
sterke stijging ‘van den ‘dollar te Londen tot 4,15 op 20
Augustus, deed hij ‘een stijging van den zilverprijs te Lon-
den tot 597/
s
d. op dien datum, de noteering te New York
terugloopen tot 110 c. Een spoedig ‘herstel volgde echter en
onafgebroken liep de noteering op tot 115% c. en 61% d.
Deze hooge prijs lokte ster’k aanbod uit en daar dit samen-
viel met-het uitblijven vaq orders voor rekening van China,
trad plotseling een scherpe reactie in, waardoor ‘de notee-
ring terugviel tot 10834 c. en 58 d. op 29 Augustus. De
maand September kenmerkte zich van begin tot einde door
een buitengewoon vaste tendens. Geopend op een noteering
van 113% c., bleef de markt gedurende de eerste helft der
‘maand prijsliouclend, daarna had echter op hernieuwde
levendige vraag .yoor China een haussaibeweging plaats, die
de uoteer’ing op 26 September bracht op 11934 c. Hierop
volgde een lichte reactie, zoodat het kwartaal sloot op
1187/
s
c. te New York en bij ‘den op 30 September genoteer-den dollarkoers van 4,19, op 1 d. hoogere noteering te Lon-
den van 64 cl. Scherp teekensle zich af in den prijzen’loop de behoefte aan zilver voor directe levering. De zilverpro-
ducenten, daartoe aangespoord ‘door den hoogen koers, toon-
den zich zeer geneigd ‘hun product, dat zich nog ongef5ineerd
aan de mijnen bevond en derhalve eerst na ongeveer 2
maanden leverbaar zou zijn, reeds nu van de hand te doen.
Ofschoon het ‘verschil in de zilvernoteering ‘Lusschen loco en
termijn gewoonlijk tot een fractie beperkt blijft, ‘bleef over
nagenoeg het geheele kwartaal terrnijnzilver meermalen
zeer gevoelig bij loco zilver ten achter. In Augustus beliep
het verschil meermalen 2 d., op 3 September steeg het zelfs
tot 234
cl.
Aan het eind van het kwartaal nam echter odk
de vraag voor zilver op 2 maanden dermate toe, dat ‘hier-
voor 63
3
/8
d. bedongen werd tegen 64 d. voor directe
levering.
,,])e laatste dag van het kwartaal bracht
het zilver op een
recordprijs te Londen,
zoo zelfs, dat ide ‘hoogste noteering
op onze statistiek over •de laatste 75 jaar werd overschre-
den. Wij mogen echter niet uit ‘het oog verliezen, dat een
vergelijking zonder neer van deze noteering met clie, uit
cle periode, .dat het ailver nog als sta’ndaai’dmetaal gold,
iiiet opgaat, aangezien de ‘huidige stand ‘de waarde van het
ailver aangeeft in een gedeprecieerde waarde-eenheid. Ne-
men wij aan, dat de sterlingkoers op ‘par’i’teit stond, dan zou een herleiding van ‘den zilverkoers te New York als
noteering te Londch aangeven (1187% : 486%) ‘ X (925
1000)
X
240 d. = 5434
cl.
Rekening houdende met de vraicht,
assuraniie en winstmarge zien wij derhalve, .dat de notee-
ring op 30 September ongeveer 9 d. insluit’ wegens valuta-
d,epreciatie.
,,De inzinking der valuta’s heef t in vele la.ndeii den zilver.
prijs tot ongekende hoogte doen stijgen. In de Centrale
landen w’erden zelfs fabelachtige prijzen genoteérd. De
wekelijks onder Regeeringscontrele vastgestelde zilverprijs
in Duitschland steeg in het afgeloopen’kwartaal van Mk. 515
tot Mk. 1034 per K.G. fijn. In’ Frankrijk liep de prijs op tot
t ra. 338 per K.G. fijn. In Spanje, het land, welks valuta’het
minst van alle Europeesche landên
in
de V. S: gedepre-
22
October 1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
979
cieerd is, wordt liet zilver genoteerd op
215
pesetas per
K.G. fijn. In ons land werd cle zilverprijs wegens handha-
ving van het uitvoerverboil nog onveranderd op
f 98.75
per
K.G. fijn voor gefineerd en
f 87,50
per K.G. ongefineerd in
baren, gehouden, doch afgeleid uit New York, kwam cle
noteering te Amsterdam op
30
September op
f 101,28
per
K.G. fijn, exclusief vracht, enz., terwijl cle afleiding uit
Londen kwam op
f 103,71
per
.
K.G. fijn. ]en overeenstem-
hing van prijs met de hoofdniarkten is hier te lande ouge-
twijfelcl te verwachten, zoodia de thans nog aanwezige voor-
raden zijn verbruikt en nieuwe aanvoeren moeten plaats
hebben. Wij zien derhalve, dat de zilvernoteering den ouden
standprijs van het twee-metalenstelsel zeer nabij komt, in
verschillende landen zelfs, wegens valuta.depreciatie, gevoe.
lig heeft overschreden. Het behoeft nauwelijks gezegd, dat
dit op monetair gebied van zeer bijzondere beteekenis is.
])e zilverlanden op de eerste plaats ondervonden weder den
invloed van de voortgezette stijging der zilvernoteering. Om ontmunting te voorkomen, moest opnieuw wijziging worden
gebracht in de sterlingwaarde van de roepie. Op
12
Augus.
tus werd de roepie, gebaseerd op een zilverprijs van
59,20
d., gesteld op 1 sh. 10 d., doch reeds spoedig werd deze ont-
muntingsgrens weder overschreden, waardoor een nieuwe
verhooging van de roepie in het verschiet was. Een tijdelijke
reactie in den zilverprijs maakte nog eenig uitstel mogelijk,
doch
01)
16
September werd bij een noteering van
61%
d. de
roepie gebracht op
2
sh., waarmede derhalve weder de oor-
spronkelijke stand uit het tijdperk der vrije aanmunting
bereikt werd. ])e roepie, gelijkgesteld aan
24
d., heeft een
niuntwaarde, overeenkometide met een zilverprijs van
64,58
d. per oz. stanilard, zoodat aankoop van zilver voor aan-
munti n.g van roepies tegen
61% ii.
nog met voordeel voor de Indische Regeering kou plaats hebbeu. De Shanghai-tael
onderging eveneens een nieuwe stijging van
5
sh.
44[1.
aan
het eind van het vorig kwartaal tot
6
sh.
3
d. op
30
Sep.
tember. 1)och ook de zilveren munten van de Europeesche
landen loopen ernstig gevaar voor ontmunting. Voor zil’vr-
specie van landen, wier valuta sterk gedeprecieerd is, is de
demonetisatie reeds in vo’llen gang. De neutrale staten, waar
de valuta der Centrale landen het meest gedeprecieerd zijn,
hebben onberekenbare hoeveelheden zilveren marken en
kronen ingesmolten.
,,Ook het Fransche cii Italiaansche zilver wordt bij groote
hoeveelheden ontrmunt, voornamelijk te Londen, waar de, valutastand zulks met voordeel toelaat. O.p enkele uitzon-
der.ingen na dreigt echter gevaar voor alle zilveren munten
bij verdere stijging van zilverprijs of dollarkoers. Naast
China zal ook Eiagelsch-Indië een beroep op de markt blij.’
ven doen, terwijl ook Europa niet orders aan de markt zal
moeten komen. New York laat natuurlijk geen middelen
onbeproefd om den zilverprijs tot den hoogstmogeljken
stand op te voeren. Om .de groote fluctuaties, die de prijs
wegens de onrust der producenten meermalen onderging,
te beperken en iedere neiging tot daling zooveel mogelijk
te onderdrukken, zijn thans plannen in voorbereiding tot
oprichting van een vereeniging van zilverproducenten en
affineurs in de V. S. met het doel den export van zilver te
controleeren en slechts aanbod, uitgelokt door. vraag, te
doe.n ontstaan. Een verdere stijging van den zilverprijs te
New York is inderdaad geenszins uitgesloten en mocht de
sterliugkoers intusschen niet verbeteren, dan zou Londen
weldra de fatale noteering van
66
d., de ontmuntings-
grens van eigen zilvermunt,. naderen. Bij den gemiddelden
dollarkoers van
f 2,65 zou
onze zilveren munt eerst gevaar
loopen, indien de noteering te New York steeg boven
$ 124%.
De zoozeer gesmacle teekenmunt, waarvan jaren-
lang. de werkelijke waarde minder dan de helft van de
nominale waarde bedroeg, gaat thans schier overal agio
doen en houdt aller belangstelling bezig. ,,A token coin is,
a metal note instead of a pa.per note”, schreef verleden jaar
nog met recht een . financieel blad. ,,Like a peper it rests
upon the credit of the issuer.” En thans …..Na een halve
eeuw van vernedering gaat liet zilver revanche nemen.”
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN.
De Economist. – ‘s-Gravenhage, September
1919.
Ir. E. C. Abendanon,
Het mercantiele verschil ts-
schen land- en mijnbouw;
P. H. v. d. Kemp,
Het
ontstaan der Javasche Bank op het einde van 1827.
Idem. – ‘s-Oravenhage, October 1919.
Prof. Mr. D. van Blom,
Collectieve bedrijfsorga-
uisatie;
J.
C.
Kenipees,
De Nederlandsche Hypo-
theekbanken in de V. S. van Noord-Amerika en in
Canada 1; Nieuwe Uitgaven; Uit de buitenlandsche
tijdschriften; De luternationale Geidmarkt.
Tijdsc-hrift van let Koninklijk
tN
e
d
er
l
an
d
sc
h Aardrijkskun.dig
– gen o o ts
c
h a p. – Leiden, September 1919.
Dr. G. E. F. Molen-graaf,
f,
De invloed vnu de geolo-
gische ligging der Nederla.ndsche koloniën in Oost-
‘Indië op haar economische beteekenis;
H. Postema,
Twaalfde excursie voor geografen;
Dr. L. Rutten,
De
geologische expeditie naar Ceram;
Dr. F. C. Wieder,
,
Spitsbergefi op Plancius’ globe van 1612;
A. Cabaton,
ihe
s
Hol.landai,s au ‘Cambodge et au Laos au XVIIe
‘iiècle;
W. 0. J. Nieuwerslcan’cp,
Mijn derde bezoek aan
den Batoer op Bali.
Tijdschrift voor Economische Geogra-
.p h ie. — ‘s-Gravenhage, 15 September 191.9.
• Prof. Dr. H. Blink,
De handelsfaculteit aan de
Amsterdamsche Universiteit in verband met de aard-
,rijkskunde in die faculteit;
Prof. Dr. H. Blink,
De
economisch-geographische positie en de ontwikkeling
van Elzas-Lotharingen;
F. M. Knobel,
Cyprus en
;
Malta J. R. J. Ph. Can’cbier,
Iets uit de krijgs-
geschiedenis van Limburg.
t Bulletin de l’Institut Intermédiaire In-
ternational. – ‘s-Gravenhage, October 1919.
La Genèse de la Paix (vervolg); La double im-
-position II: L’imposition en Norvègë. de biens se
atrouvant en Norvège et l’impôt sur Ja propriété for-
végienne k l’étranger door M. le Dr. Arne Rygh;
JLa séparation de la communauté monétdire austro-
ihongroise door M. le Dr. D. W. K. de Roo de la
IPaille Liste de documents ayant rapport k Ja Con-
eférence des Préliminaires de Paix k Paris (vervo]g);
dJurisrudence en matière de prise; Sommaire des
règlements et effoi-ts pour favoriser la reprise des
relations économiques.
” Tahr’bücher für Nationalökono-
‘mie und Statist’ik. – ..Tena, Juli 1919.
J. Georg,
Die Umb1dung •im K.ohlenbei-gbau;
N.
– Post,
Die wir’tschaftliche Bedeutung Deutsch-Oester-
reichs;
R. Hennig,
Die Sehhdigung der euiopëisohe
Seegeltung durch den Weltkrieg;
H. Praesent,
Kriegs-
.mdssige Volksziihlungen irn Generaigouvernement
Tai.scliau
und die Bevölkerungszahl in Kongress- –
Polen.
The Economie Journal. – Londen, Sep-
tember 1919.
H. D. Henderson.,
The re’po’rts of the coal industry
“commission;
D. iS’pringrice,
The North-Russian
currency;
H. Reyn.ard,
The ‘industrial situation;
Prof.
E. Rignano,
A plan for a greater economie democr.a-
tisation;
E. W. ,S’han.ahan,
The prospective food sup-
plies of western Europe.
Di e B a nk. – Berlijn, September 1919.
A. Lansburgh,
Das Reichsnotopfer;
L. Eschwege,
Der Pi
–
ivatbankier und die EThöhuug der Vermitt-
lergebühr;
W. Zimmerman-n,
Abhau der Preise oder
Aufbau der Wir.tischaf t?
W e 1 t
w
i r,t.s cdi a f.t. – Berlijn, Aug]Sept. 1919.
Dr. 0. &h,warz,
Finanziage und Weltwirtschaft;
Bredow,
Deutschiands Stellung im Weltnachr’ichten-
verkehr; E. Haber,
Die deutsche ‘koloniale Frage;
Scholz,
Die Hilfstëtigkeit der Reichswanderungsstelle
für die ‘deutsch’stiimm’igen Kol’onisten Wolhyniens
un.d des Oholmer Bezirks;
G. Wirth.,
Ueber die Auf-
gnben von Auslan’dshandelskammern;
E. iS’chultze,
Kleinsiedlungen irnd Au’sla.nd deutschtum;
Dr. R.
Peso h,ke,
Deutschs’thnimi’ge Kriegsgefangene in –
Deutschiand;
K. Janovslcy,
Die Woliversorguug E’ui-o
pas nach dem Kriege;
Dr. Bert hold,
Stand der
Rückliquidation deutschen Besitzes im ehemaligen
Ruasland vor dein deutschen Zusammenbruch;
Dr.
H Brode,
Wirtschaftliches aus den deutsehen Kolo-
uien im Heiligen Lande;
E. Trott-Helge,
Italiens’
980 –
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22 October
1919
mi tteleuropiiische Wi itschaftsheziehungen;
R. Kunze-
Die Lage des japanischdn Aussenhan.clels;
Dr. 0.
Wingen,
Die Japanisi.erun.g Niederli0disch-.[ndiens;-
0. Buetz.
l’ersien tuid seine weltw’irtschsftliche Be-
1
deutung.
u
Weltwirtchaft1ic1ies Archiv.
Jena, 1
October 1919.
.
Prof. Dr. J. Hashagen,
Der Imperialismus als
Begriff;
Dr. W. Hayden Ed’wards,
Zur Theorie der
9
Preisbewegung;
Prof. Dr. 0. v. Tysz1ca
Die wirt-,
schaftspolitische Bedeutung der Handeisstatistik;
Lileratur; bij ,,Ohronik und Archivalien”
o.
m.:
Prof:i.
Dr. 0. Kende,
Die volkswirtschaftlichen Grund]agenw
von Deutsch-Donauland;
Dr. P. Overzier,
Die Zu-
sammenschlussbewegung in der englischen Handels-
schiffahrt;
Dr. K. Hennig,
Die Fortschritte des Eisen—
bahnwesens in Afrika, Amerika und Australien 1917-
1918;
Dr. K. !IIitlelstein,
Chronik der Versicherungs-
politik;
Dr. S. Schilder,
Die Gebiete der offenen Tür
im Jahre 1918;
Dr. K. Dove,
Der Tjmschwung in
der weltwirtschaftlichen Bedeutung der Kongokolonie;t
Dr. H. Wehberg,
Zentralamerikanische Streitigkeiten
betreffend den NicaraguakanaI; G.
E. Huffnagel,
Der
1
wirtschaftliche Auslandsnachrichtendienst in Holland..
De in cle laatste plaats genoemde bijdrage, ii’e1le in een
volgend nummer zal worden voortgezet, verdient bij den
Nederlanclschen
lezer
belangstelling, liet vraagstuk eener
deugdelijke economische. voorlichting riopens het buitenluuid’
is. hier te lande – hoe lang reeds! – acuut. Met het-
sanienb-engen van wat in den
100.1)
der jaren uit organisch
oogpunt voor onzeu consulairen dienst en cle verdere orga-
tien van voorlichting ovir liet buitenland ii gedaan, is in
verband hiermeclb ccii nuttig werk verricht. –
De schrijver ontleent aan een artikel van een ongenoem-
de in de Economist van 1880 een bericht van den Engel
schen’gezant in Den 11aag aan zijn regeering uit het jaar
1.879,
waarin deze vkn den toeninaligen eeonomischeii
voorlichtingsdienst vali ons land opmerkt, dat dezeis
1
,,avowedly in na unsa.tisfactory condition”. En de toekonist
i’orde dit anders. – B.
MAANDCIJFERS
PRODUOTÏË DER KOLENMIJNEN. *)
(Ontleend aan ,,Maandschrift Centraal Bureau Statistiek”)
Naam van le Juli
Augustus
Mijn
1919
1918
1919
1918
Staats?nijnen
–
.
–
–
,,Wilhelmina”
51993 45135
45942
51.825
,,Einma ……….
57.020 52.091 54.302 59.967
,,11endrik”
29.994
..
14.753
27.409
17.105
Totaal
. . . .
139.007
111.979
127.653
128.897
Particul. mijnen
–
Domaniale mijn.
43.997
38.172
42.028
.
38.380
Mijn Laura en Ver-
49.300 31.600
45.000
36.200
Oranje-Nassau
eeniging ……..
69.236
69.821
64.036
73.596
Mijn Willem
So-
15.300 19.500
15.300
20.500
mijnen ……….
phie …………
Totaal.. ..
177.833
158.593
166.364
168.676
Totaalgenéraal 316.840
270.572
294.617
297.573
) In tonnen. –
Het ,,Maandschrift” teekent
bij
de cijfers aan:
hoewel de productie tot dusver in de meeste maanden
mindèr was dan in 1918 (slechts de maanden Januari,-
Mei èn Juli gaven een hooger productiecijfèr), bleef
de totale productie gedurende de eerste 8 maanden
van 1919 betrekkelijk weinig (nog geen 15.000 ton)
beneden die van 1918. – – –
GIRO-OMZET BIJ DE NEDERLADSOHE BANK
September
1919
September
1918
Posten
Bedrag
Posten
I
Bedrag
Voor reke-
ninghouders
25.646 fl.182676.186 20.265 f597.900.677
waarvan door
de H.-bank
–
–
plaatselijk…
8.596
880.821.350
4.976 ,, 343.292.332
Ter voldoe-
ning van
Rijksbelast.
992 ,,
9.088.299
911
11.162.559
OVERZIORT DER RIJKSMIDDELEN.
(In Guldens).
1919
Sedert
1 Januari
1919
Overeen.
komsilge periodv 1918
Directe belastin gen.
13.051.088
12.640.248
Personeele belasting
–
1.
.978.967
9.132.783
9.120.821
Inkomstenbelasting
3.770.381
39.810.604
47.902.535
2.593.575 6.608.179
–
Vermogensbelasting ..
250.525
4.921.455
2.646.401
Accijnzen
–
3.441.276
28.029.990
31.590.582
Wijn ………………
215.278
801.010
1.243.602
belasting …………
4.092.176
25.283.529
14.723 850
Suiker
…………….
150.702
1.051.011
2.209.365
Dividend- en tantinje-
Bier
…………..
.- .
247.184
844.272 882.113 1.352.783
9.916656
7,784.460
Indirecte belastingen.
Grondbelasting
…….530.726
12.168.382
2)
14.519.752
3)
9.704.371
Registratierechten ..
2.942.686 23.753.276
18.969.743
3.110.459 23.972.602
17.511.737
Zegelrechten
……….
2.639.998 19.760.003
6.106.856
Gedistilleerd
……….
Gouden enzilverenwerken
Zout ………………
80.866 649.533
570.692
Geslacht
…………..
Belasting …………..
Essaailoon …………
64
625 604
Successierechten ……..
358.444
3.090.232
783.748
Invoerrechten
.
…………
Mijnen
…………….
–
484.729
–
..
155.975
2.635.749 2.258.400
iS’tetistiekrecht
……….
456.450
455.296
Domeinen
…………
Jacht
en
visscherij
..
19.814
..
.
13.817
263.738
265.547
iStaat8loterij
………..17.096
ïood8gelden
……….
828.687 144.983
.30.231.175
..
229.895.954 187.515.954
Totaal ……….
OPOENTEN VOOR HET LEENINGFONDS
1914.
–
c
Sedert Overeen.
1919
1
Januari
–
komilige
1919
perlodel9lS
Directe
belastingen.
Grondbelasting
… ..
106.211
2.613.965
2.532.849
Personeele belasting
359.879 1.630.783
1.831.247
Inkomstenbelasting
1.695.252 17.481.519
18.394.927
Vermogensbelasting
79.885 1.943.352
985.138
belasting
4)
2.180.699 6.318.116
Dividend- en tautiôme-
Accijnzen.
5.605.998
248.721
..855.880
160.202
1.472.385
Suiker
……………..688.255
Gedist. (binn.- en buitl.)
409.218 2.528.353
401.374
Wijn
………………43.056
Indirecte belastingen.
Zegelrecht van buitl.eff.
39.433
492.790,
3.859
Registratierechten
– . .
231
482
–
Totaal ….
4.277.299 34.638.143 31.988.616
BELASTINGEN IN VERBAND MET DE BUITEN-
GEWONE OMSTANDIGHEDEN.
Sept. 1919 – –
1auo;i’l919
Oorlogswinstbelasting
12.861.209
137.368.780
Verdecligingsbelasting la ….
167.620
4.857.594
Verdedigingsbelasting Ib ….
958.983
19.227.764
Verdedigingsbelasting II ..
. –
2.996.367
26.345.919
16.984.179
187.800.057
1)
Hieronder begrepen
f
678.479
wegens zegelrecht van
nota’s van makelaars en commissi000airs in effecten, enz. (Beursbelasting). ‘) idem
f
4.182.807.
3)
idem
f
1.507.291.
22 October 1919
ECONOMISCH-STATISttSCHE BERICHTEN
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B.
beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
18
October
I919
20
Juli
1914
Ne d
(Disc.’Wissels.
4
1
13
sedert 1Juli’15
3’/,sedert23 Mrt. ’14
B
jBel.Binn.Eff.
an
4
1
/3
,,
1
,,
’15
4
,,
23
’14
IVrsch.inR.C.
5
1
/1
..
19Aug.’14
5
,,
23
,,
’14
Bank van Engeland
5
5 Apr.’17
3
,,
29 Jan.’14
Duitsche Rijksbank
5
,,
23 Dec.’14
4
,,
5 Febr.’14
Bank vanFraukrijk
5
,,
21Aug.’14
3
1
/,
,,
29 Jan.’14
Oostenr. Hong. Bk.
S
12 Apr.’15
4
,,
12 Mrt. ’14
Nat.Bank v. Denem.
6
,,
7 Oct. ’19
5
,,
6Febr.’14
Zweedsehe Rijksbk.
6
,,
13 Juni’19
4
1
/2
,,
6
,,
’14
Bank v. Noorwegen
5
1
/1
,,
11 Mei ’19
4
1
!,
,,
11
,,
’14
ZwitserscheNat.Bk.
5
,,
21 Aug.’19
3
1
!2
,,
19
,,
’14
Belgische Nat. Bk.
3′!,
,,
1 Oct.’19
4
30Jan.’14
Bank van Spanje..
4
22Mrt.’17
4
1
/
2
24 Sept.’03
Bank van Italië ..
5
..
10Jan.’18
5
..
9 Mei ’14
Feder. Res. Bk.N.Y.I 3
4
+
Javasche Bank.
,,
1 Aug.’09 j 31/, ,,
1Aug.’09
OPEN MARKT.
Amsterdam
1
Londen
I
Berlijn
I
Parijs
t
N. York
Dato
Part.
1
Prolon.
1
Part.
Part.
Part.
1
Cali.
I
disconto
1
gatie
1
disconto disconto disc.
monet.,
18 Oct.
1914
/
4/
45/
4
5
/
–
6-7
1
)
11-18 0. ’19
4-‘!8
2
)4_5
4/
4-‘!,
–
6-14
4-11 0. 19
3/4-4
4
1
/9
4’/s
4-1/8
–
6-12
29S.-4 0.’19
3
1
/8-4
4-5
33/_7/a
4-‘!,
–
5’/3-12
14-19 0. ’18
3’/4
1
/9
37/4…4
3l7/,
4_1!
–
13-20 ,, ’17
2 ‘/8;/8
2’/,
4
‘
8
/ic
4….’!,
–
311
2
_4
20- 24Juli’14
3 ‘/s
I
/,.
2’/g-
1
1
4
2 ‘/_/,
2 Vs-‘!,
2
8
1
1 ‘/-2
1/,
‘)
Noteering
van
17
October.
2)
Het
particulier
disconto
der gemeentewuesel,
wae in
de afgeloopen
week
1
pCt.
honger.
WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
Bijna alle koersen liepen deze week weder terug. Londen
daalde van 11.07Y2.op 10.97. Sedert het vorige jaar Novem-
ber, toen tijdens de ond•erhan.delingen voor den wapeostil-
stand deze koers met sprongen zich herstelde, werd niet
meer onder 11.- genoteerd. In de laatste twee maanden
heel t echter weder een gestadige afbrokketing plaats. Ook de Fransche en de Belgische koers bewoog zich in dalende
richting. Deze beide konden zich echter aan het einde
(Ier week iets herstellen. Ook Marken liepen weder terug
10.05-9.30. Vooral Weenen svas weder sterk aangeboden en daalde val, 2.80 tot 2.25, hetgeen op dezeit lagen stand
een verlies van 20 percent beteekent. Dollars bleven vrij
stabiel, maar de iieutraleu
varen
allen wederom lager en
vooral Skandinavij sterk aangeboden, zoodat voor alle
deze drie landen de koers circa 1 pCt..ter ugl.iep. Praag
en. 7.50, Warschau en. 6.50, Buenos Aires en. 1.12. Hel.
sirtgfors en. 13.-.
KOERSEN IN NEDERLAND.
D cia
Stock.
holm
Kopen-
hagen
4
)
Chris.
iionia)
Zwitser.
land
4
)
Spanje
‘1
Batavla
‘t
telegrafisch
13 Oct.
1919
64.70
57.30 60.80
J
47.17+
50.35
103
1
/,-
3
/
14
1919
64.55
57.20
60.75
47.10
50.40
103’/4/4
15
,,
1919
64.30 56.95 60.65
47.05 50.30
1031/
4
_3!
4
16
1919
64.10 56.90 60.50
47.05
50.25
103’/4-‘/4
17
1919
64.-
56.70
60.25
46.90
50.25
103’/4-
1
/4
18
,,
1919
63.85
56.70
60.10
46.80
50.20
163’/4
8
/4
L’ste d.
w.’)
63.80
56.50
60.-
46.80
50.-
103
1
/
H’ate
,,
,,
t)
64.90
57.40 61.20
47.25
50.60
103
8
/
11
Oct.
1919
64.70
57.35
60.95
47.25
50.40
1.03’/-‘/
4
,,
1919
65.20
57.40 61.40
47.50
50.40
103-
1
!,
Muntpariteit
66.67
66.67 66.67
48.-
48.-
100
)Noteering te
Amsterdam.
t)
Particuliere
opgave.
KOERSEN TE NEW VORK.
Cable
Zicht
Zicht
Zicht
Data
Londen
Pariji
Berlijn
Amsiera’.
(in
$
(in frs.
(in cents
(in cents
per
£)
P.
$)
p.
4
Rm.)
per gIJ.)
18 Oct…..1919
4.16.-
8.62
lom.
–
Laagste d week..
4.16.-
8.62
nom.
–
Hoogste,,
,,
..
4.18.50
8.77
noni.
–
11
Oct…..1919
4.19.50
8.55
non,
37′!,
4
……1919
4.12.75
8.40
oom.
38
t
)
Muntpariteit.
. ..
4.86.67
5.18V
95V4
40’/,6
t) Noteering van
3
October.
KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN.
Plaat,en en
Landen
Noteerings.
eenheden
4 Oct.
1919
II
Oct.
919
1319Oci.
Laagste
1
Hoogste
18 Oct.
1919
.Alexandrjë.
.
Piast.
p. £
977/8
97
3
/s
97
1
!8
97
8
!8
97
1
!8
B. Aires’).. d.p.gd.pes.
.541/
2
551/4
54
1
/8
SS’/s
65’14
Calcutta
. . . .
sh/d.p.rup.
20
3
!4
2/02/8
2/0
1
/8
20
1
12
210
5
/1a
Hongkong
..
id.
p.$
412
1
/
4
4/2
1
!2
4/2′!2
413
3
!4
4/3’/4
Lissabon
. . ..
d.p.escudo
26
1
!4
26
1
18
25
1
/
27
1
!2
271/
8
iMadrid
.. . –
Peset.
p.0
22.06
21.97
21.76
21.96 21.78
•Montevjcleo’
d.p.peso
57
1
!8
58
58/8
59’/8
59 ‘/4
1
Montreal….
$
per
£
4371/
2
434718
4.29/4
4.35
4.30V,
5
R.d.Janeiro.
d.p.niilr.
14
11
!,,
14
11
!,,
44
13
!,6
14201
8
2
14
29
/82
41.95
42.60
42.31
Shanghai
. .
sh/d. p.tael
6/3
6/3
613
6/4 6/4
Rome
……..Lires
p. £
41.20
41.76
Singapore
. .
id.
P. $
2/4
5
/,,
214
9
13
214
5
/,
1
214
3
/8
2/40/,,
‘Valparaiso..
1. p.pa.p.p.
11′!,
11′!,
11/2
1
1′
7
/,,
1 i”/,
Yokohama
..
sh/d.p.yen
215
1
214
3
/4
24/8
2
1
f5′!,
2/5’18
* Koersen
van
den
dag
voorafgaande aan de
data
in
het
hoofd
vermeld.
Telegrafisch transfert.
GOUD EN ZILVER.
Sedert 29 Juli
1916
worden de dagelijksche ontvangsten
a
onttrekkingen
van goud door de
Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.
NOTEERING VAN
ZT[NER.
Noteering te Londen
te New York
18
Oct.
1919 ……..63’/4
117
1
!8
11
1919 ……..62/,
117
1
!8
4
1919 ……..64
120
27
Sept.
1919
…….63′!, ‘)
.
118
3
!8
19
Oct.
1918 ……..49′!,
1011/
8
1
20
Oct.
1917 ……..42’/s
83/,
20
Juli
1914
…….-.
24″!,,
54′!,
) Noteering van 26 September.
Data
1
Londen Parijs
1
Berlijn
1
Weenen
1
Brussel
1
New
1
$ i
1
1
*4)
13Oct.
1919..
11.08
30.77+
9.95 2.80
31.-
2.64
14
1919..
11.05
30.30
9.62+
2.50 30.52
2.64
15
1919..
11.04
30.15
9.50 2.50
30.10
2.61
1
/4
16
1919..
11.00e
30.25 9.30
2.30
30.95
2.64
17
,,
1919..
10.96
30.40 9.40
2.30
30.42+
2.64
18
,,
1919..
10.96+
30.55 9.30
2.37+
– –
Laagste d. w.
1)
10.96
2985
9.20
2.15
2 9.95
2.63
Hoogste
,,
,,
1
1
11.10 31.10
10.05
2.90 31.10
2.64V4
11 Oct.
1919..
11.04+
31.-
10.10
2.85
31.35
2
2:64 2)
3
,,
1919..
11.20′ 32.10′
‘10.92+
3753
30.05
2.64’/4
Muittpsriteit.
12.10+
48.-
59.26
50.41
48.-
2.48
3
4
$)
Noteenng te Amsterdam. *4) Noteering te Rotteidam
‘ Particuliere opgave.
2)
Noteering van II October.
2) idem van 4 October.
N.U.M.
Weekstaat tler Nederlandsehe L.Jitvoersnaatschappij
Voornaamste posten in duizenden guldens.
B,,iienl.
I
Debet
5
pCi.
Credit
Data
Bankiers
Schat.
Diverse
Schuld-
Diverse
kisibilj.
reken.
1)
brieven
reken,
t)
16 Oct.
1919..
4.753
58.650 2.113
17.164
44.477
9
,,
1919
.
4.276
58.650 2.110
17.164
43.789
30 Sept. 1919..
3.224
58.650
1.410
17.164
43074
25
,,
1919..
3.031
58.650
1.364
17.164
42.908
17 Oct.
1918..
1.656
53.200
70.400 14.513
97.493
t)
Beide
rekeningen
omvatten,
behalve
garantiewissel, in portefeuille tot het
bedrag
der
buitenl. echatkiatbilietten.
in hoofdzaak garannewies
e
l
s
in
depbt
bij
de Ned. Bank.
Data
Dis-
buiten
Belee.
‘Ç’
baar
kings
conto
N.-Ind.
ningen
t)
e
i
nngn
metaal- percen.
betaalbaar
saldo
lage
11 Oct. 1919
218.500
87.000 –
4 ,, 1919
219.000
84.500
27Sept.1919
224.000
– 83.250
30Aug.1919
1T
18.783 183.649 22.711 80.968
41
23 ,, 1919 11.395 18.029 177.414 16.001
84.979
43
16 ,, 1919 12.300 17.172 169.375 21.061
78.742
42
9 ,, 1919 12.848 16.868 137.441 .27.431
77.661
42
12Oct. 1918 8.308 25.380 75.779 18.583 58.948
42
13 Oct. 1917 7.786 34.250 64.791 23.823 53.411
43
25Juli 19141 7.259
6.3951 47.934
2.228
.4.8422
44
t)
Sluitpost
der
activa.
2)
Op de basis van
2/
metaaIdekking.
SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Andere Div.
ede-
Data
1
Metaal Circulaiie opeischb. Disconto’s
1 ningent)
6 Sept. 1919
..
953
.
1.511
1.115 1.506
438
30 Aug. 1919 ..
951
1.491 1.177
1.514
485
23
,,
1919
..
949
1.448
1.151
.
1.524
416
16
,,
1919
..
945
1.497
1.129
1.516
423
7 Sept. 1918
..
816 1.621
2)
960
1.129
168
8
Sept. 1917
..
679 1.260
867
910
729
25 Juli
1914
645
1
1.100
1
560
.735
396
t)
Sluitpost der activa.
2)
Hiervan
zilverbons
261 dz.
gid.
982
ECONOMISCH STATISTISCHE BERICHTEN .
22
October
1919
–
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 18 Oct. 1919.
Activa.
Binnenl.Wis-f’H.-bk. f166.706.109.69 sels, Prom., B.-bk.
,,
594.512.54.
enz.in disc.( Ag.sch.
,,
35.512810,901/2
f
142.813.433,13V2
1
Papier o. h. Buiten!, in
disconto ……………………….
–
Idem eigen portef.. f 48.083.181,-
Af:Verkocht maar voor
debk.nognietafgel.
,,
. –
48.083:181,- 1
BeIeenngen H.-bk. (134.000.358,67
mcl. vrsch. B.-bk.
,,
12.380.323,19
1
/2
in rek.-crt. Xg.sch.
,,
80.931.061,71
op onderp.
(227.311.743,571/,
Op Effecten . ….. f222.260.343,57V
OpGoederenenSpec.
,,
5.051.400,-
227.311.743,571/
Voorschotten a. h. Rijk …… ……… .
,
10.093.812,25/
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……7
°
56.411.425,-
Muntmat., Goud .. ,,575.758854,71
1
/
f632.170.279,71
1
/2
Munt, Zilver, enz..
,,
4.758.315,4812
Muntmat., Zilver ..
636.928.595,20
Effecten
BeLv.h.Res.fonds..
f
4.523.617,50
id. van
‘/sV.
h. kapit.
3.946.745,871/1
8.470.363,37
1/,
Geb. en Meub. ler Bank
.
……………..
,,
3.312.000,-
Diverse rekeningen ………………..50.207.858,97
f1.127.220.987,51
Passiva.
Kapitaal ……………………..
f
20.000.000. –
Reseivefonds …………………..
,
5.000.000,-
Bankbiljetten in omloop ………….,, 1.013.203.920,-
Bankassignatiën in omloop ………..
..2.598.382.71
Rekening-Courant saldo’s:.
Van let Rijk ….
f
–
Van anderen ….
,,
76.294.819,18’/i
76.294.819,18V2
Diverse rekeningen ………………
,,
10.123.865,6
11
/2
..
(1.127.220.987.51
Beschikbaar metaa.lsaldo …………..
f
417.741.265,071/1
Op de ba8i8 van
2/
metaaldekking ……
199.321.840,69’/,
Minder bedrag aan bankbiljetten inomloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is ..
,,
2.088.706.325,-
Verschillen met den vorigen weekstaat:
Meer
Minder
Disconto’s …………….15.694.201,85
–
Buitenlandsche wissels
792,-
Beleeningen
2.323.664.48
Goud
2.540,58
Zilver ………………..96.066,36’/s
Bankbiljetten
2.570.125,- –
Part. Rk.-Crt. saldo’s …. 11.663.517,43
1
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Bonk
I
Andere
Data
Goud
Zilver
biljelln
opelschbare
–
schulden
18
Oct.
1919
.,.,
632.170
4.758
1.013.204 78.893
11
1919
632.173
4.662
1.015.774
66.600
”
.
1
4
1919
632.186
4.807
1.021.460
58.451
27
Sept.
1919
631.763
5.008 1.000.138
66.693.
20
;,
1919
.
631.690
4.905
989.558
78.479
13
,,
1919
631.577
5.830
995.715
82.014
6 ,,
1919
631.587
5.801
1.003.950 66.211
30
Aug.
1919
..
635.593
5.823 1.002.879 72.730
23
,,
1919
..
638.640
5.8138
987.544
66.650
,16
,,
1919
..
646.533
5.792
996.647 79.149
9
1919
646.533
5.822
1.004.122 76.992
2 ,,
1919
646.539
6.089 1.022.892
66.751
26
Juli
1919
..
651.403
6.417
1.003.290
70.823
19.
Oct.
1918
….
706 635
8.085
990.089
80.717
20 ‘Oct.
1917
….
685.569
7.380
820702
87.015
25
Juli
1914
….
162.114
8.228′
310.437
6.198
Disconto’s
Bcschik-
Dek.
Hiervan
D t
a
0
Belee.
baar
kings-
0
aa
,
Schatki,t-
ningen
Metaal-
perccn promessen
saldo
lage
rechtstreeks
18 Oct. 1919
142.813 89.000 227:312
417.741
58
11
1919
127.119
76.000
229.635
419.592
59
4
,
1919
123.773 69.000
231.6141
420.245
59
27 Sept.1919
123.673 61.000
216.579
422.639
60
20
1919
130.927
•65.000
211.468 422.222
–
60
13
1919
136.139
65.000
213.829
421.095
59
6
,,
1919
122.819
50.000
220.151
422.589
.60
30Aug.1919
111.649
47.000
236.647
425.494
60
23
1919
86.755 28.000 240.259 432.844
61
16
,,
1919
101:330
40.000 234.006
436.217
61
9
1919
107.751
52.000
234.033
435.244
60
2
,,
1919
119.252 65.500
239.220
433.810
60
26 Juli 1919
112.536
66.500 208.158
442.070
61
19 Oct. 1918
133.696
106.000
119.279
499.995
67
20 Oct. 1917
72.138 61.000
78.869
510:475
76
25 Juli 1914
67.947 14.300
61.686
43.5219
54
1) Op de bas,a
van
5/
metaaldekking.
Uit de bekendmaking van den Minister van Finan-
ciën blijkt, dat uitstonden op:
11October19t9
J
18
October 1919
Aan schatkistpromessen.. f405.170.000,- f412.950.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
76.000.000,- ,, 89.000.000,-
Aan schatkistbiljetten ..,, 95.014.000,- ,, 95.014.000,–
Aan zilverbons ……..
.., 39.993.545,50 ,, 39.583.244,50
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in’ duizenden guldens.
Naast de per mail ontvangen gegevens wordende telegrafisch
bekend geworden totaalcijfers der obligo’s en uitzettingen en het beschikbaar metaalsaldo van latere data opgenomen.
1
Andere
Data
Goud
Zilver t Bank.
opeischb.
i biljetten
schulden
11
Oct.
*55
*5*
402.500
4
,,
1919……
***
397.500
27
Sept.1919
1919………
5*.
385.000
30
Aug.
………
1919 …….
155.375
2.885
277.162
110.367
23
,,
156.404 3.102
274.727
99.27€
16
–
1919 ……
.
147.735
3.229
271.096
91.144
9
142.029 4.194′ 258.438
85.625
12
Oct.
1919 …….
97.556
13.908 184.682
–
81.927
13
Oct.
1919…….
1918 …….
81.554
16.834
175.684.
50.522
25
Juli
1917 …….
1914 …….
22.057.
31.907
110.172
12.634
1
Wissels.
1
rs,.r_
Beschig.
Dek.
22 October 1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
983
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen bankataten.
BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden pond sterling.
Data
Gov.
Sec.
_____________
Other
Sec.
Public
Depo,.
Other
Depos.
Re-
serve
Dek.
kings.
percen-
tage
t
)
15 Oct. ’19
34.345 82.602 22.225
99.852 22.827
18,70
8
,,
’19
57.231 81.707
23.151
120.332 22.171
15,45
1,
’19
70.735
81.990 35.863
121.220 22.467
14,25
24Sept.’19
26.229
83.706
19.396
97.457
25.036
21,42
160ct.
’18 60.265
96.617 34.258 133.665 28.650
17,10
17Oct.
’17 59.232 100.359
42.732
132.069 32.846
19,93
22 Juli
’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
52′!,
t) Verhouding t088citen Reserve en Depoo,ts.
DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-
kassenscheine, in duizenden Mark.
Data
________________
Metaal
Daarvan
Goud
Kassen.
schetne
Circu.
latie
Dek.
king,-
percen-
tage
‘)
7 Oct.
1919
1.115.449
1.095.983 9.035.083
29.862.330
34
30 Sept. 1919
f.115.881
1.096.571
9.045.020
29.784.100
34
23
1919
1.116.434
1.096.983 8.617.934
28.619.037
34
12
1919
1.121.120
1.102.314
8.237.490
29.010.156
32
7 Oct.
1918
2.861.348
2.547.379
2.710.299 15.798.049
’34
6 Oct.
1917
2.507.295
2.404.151
1.019.392 10.366.711
34
23 Juli
1914
1.691.398
1.356.857
65.479
1.890.895
93
t)
Dekking
der circulatie door metaal en Kassenscheine.
Data
Wissel,
Rek. Crt.
Dar!ehenskas,enschetne
Totaal
In
kas bij
uttge-
de Reichs.
I
geven
bank
7 Oct.
1919
30.525.228 9.106.316 20.903.200
9.009.300
30 Sept. 1919
33.859.042 13.019.450 20.954.300 9.019.200
23
1919
28.454.907
8.334.080
20.218.400
8.591.800
12
1919
28.822.418 8.405.521 20.214.400
8.460.600
7 Oct.
1918
18.893.812 9.376.311 11.705.000 2.701.900
6 Oct.
1917
12.057.556 6.019.934
6.583.700
1.008.400
23 Juli
1914
750.892
943.964
– –
OOSTENRIJKSCH-HONGAARSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden Kronen.
t
Metaal
en
Disc, en
Bijzondere
Data
buiten!.
belee.
schuld van
Bank.
1
Rek. Crt.
ningen
Oostenrijk
biljetten
1
saldi
wissels
en Hongarije
14 Oct.’19
1
)
324.836 13.437.618
32.954.000
46.334.134 8.260.800
7
,,
’19
330.702
13.436.200 32.954.000
45.203.196
9.088.375
30Spt.’19
330.556 13.435.826
32.954.000
45.783.793
8.609.072
23
,,
1
19
330.704 13.436.201
32.954.000 45.203.196
9.088.375
23Juli’14
1.589.267 954.356
–
2.159.759 291.270
t
) waarvan
260.776 goud, 7.321 buiten1andsce goudwissels en 56.739
munt- en inuntmaterjaal
zilver.
BANK VAN FRANKRIJK..
Voornaamste posten in duizenden franca.
Data
Goud
Waarvan
in het Buitenland
Zilver
Te goed
in het
Buitenland
Buit .gew. voorsdt.
af d. -Staat
16Oct. ’19
5.574.831
1.978.278
289.870 796.812
25.150.000
‘9
,,
’19
5.574.475
1.978.278
290.603
790.257
25 050.000
2
’19
5.574.184 1.978.278
291.458
803.340
24.750.000
25Sept.’19
5.573.838
1.978.278
292.649 830.634
24.15u.000
17 Oct. ’18
5.439.853
2.037.108 319.554
1.529.068
18.600.000
18 Oct. ’17
5.257.401
2.030.000
256.964 776.261
12.250.000
23Juli ’14
4.104.390
–
639.620
–
–
Wt,sd,
Uizge-
stelde
Wissel,
Beleg-
ning
Bankbil.
jetten
Rek. Crt.
Part!.
culieren
Rek.
1
Crt.
Staat
.
1.007.054
671.523
1.327.166
38.799.436 2.762.245
70.668
928.667 684.587
1.305.185
36.726.249
2.762.461 56.712
!’
995.966
689.341
1.266.226
36.255.602
2.753.615
65.267
942.711
694.468
1.281.U3
35.7.86.798
2.782.397 81.015
0
841.082
1.055.134
833.347 30.630.953 2.858.535
59.497
6u6.338 1.158.046
1.124.579
21.680.181
2.859.536
35.663
1.541.080
–
769.400
5.911.910
942.570
400.590
BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.
Voornaamste posten in duizenden franes.
1
Beleen.
Binn.
1
Rek.
Dato
mcl.
buttenl.
1
van
1
buiten!,
Oan
prom. d.
wissd,
en
I
1
Circu.
1
latie
.
C,t.
saldi
vorder.
provinc.
belgen.
1
pariic.
16 Oct. ’19
343.212
91.490
480.000
350.19914.683.030 2.082.531
9
,,
’19
345.454
91.490
480.000
338.24214.692.951
2.024.299
2
,,
’19
355.365 91.490
480.000
335.97814.702
41i
2.014.834
25Sept.19
359.418 91.490
480.000
327.227
4.687.684 1.841.169
.VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
FEDERAL RESERVÈ BANKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
Waar.
F.R.
vr aarvan
van in
£.taoer
ote,, in
Data
Goud
voor e ing het bul-
gte.
circu-
F. R. Notes
teniana
tatle
12 Sept. ’19 2.068.867 1.299.535
–
69.632 2.621.228
5 ,,
’19 2.067.052 1.281.504
–
69.818 2.611.697
29Aug. ’19 2.066.788 1.258.917
–
69.188 2.580.629
22 ,,
’19 2.074.285 1.234.298
–
68.416 2.553.534
13Sept. ’18 2.023.558 1.190.072 ‘5.829 52.481 2.295.031
14 Sept. ‘171 1.374.949
529.597 52.6001 51.085
1
644.567
Algem. Percent.
otaai
Waar.
Dek.
Goud.
Dat.
Wissels
D
it •
van
ings-
e ing
epo,
0
Kapitaal
percen-
circu.
lage t)
Iaiie
12 Sept. ’19 2.116.843 2.649.514
85.140
43,3
49,6
5 ,,
’19 2.202.085 ‘ 2.559.081
84.996
48,1
48,7
29Aug. ’19 2.178.272 2.446.310
84.926
48,3
49,1
22 ,,
’19 2.137.221 2.487.074
84.730
47,8
48,7
13 Sept. ’18 1.910.178 2.284.107
78.689
51,1
51,9
114 Sept. ‘171 335.778 1.368.782
59.368
74,4
82,2
t) Verhouding tueschen: den totalen goudvoorraad. Zilver etc., en de opeischbarc schulden: F R. Notes en netto depositoe met inbegrip van
het kapitaal.
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
Dato
Aantal
1
Totaal
1
uitgezette
1
Reserve
bij de
1
1
Totaal
1
Waarvan
1
time
banken
1
gelden en
F. R. bank,
1
deposito’ s
1
bdeggin gen
J
1
1
5 Sept.’19
774
15.233.886
1.342.058
13.510.339
1.921.549
29 Aug. 19
773
14.964.914 1.324.374 13.233.658
1.919.905
22
,,
’19
773
14.957.118
1.286.143 13.282.644
1.897.928
15
,,
’19
769
14.930.870
1.359.099 13.372.969 1.882.701
6 Sept.’18
735
12.999.208 1.192.072 11.368.823
1.461.373
Dato
Metaal
Ctrculatie Currencti Notes.
Bedrag
Goudd.
Goo. Sec.
15 Oct.
1919
88.082 83.705
338.436
28.500
320.505
8
,,
1919
98.127
84.406
339.486
28.500
321.603
1
,,
1919
88.159
84.142
335:021
28.500
317.536
24 Sept: 1919
88.196
81.611
331.174
28.560 314.036
16 Oct.
1918
73.197
62.997
283.771
28.500
262.160
17 Oct.
1917
56.035
41.639
184.187 28.500
157.091
22 Juli
1914
40.164 29.317
– –
–
11
984
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22 October
1919
EFFECTENBEURZEN.
.
Ainsterclafli, 20 October 1 91 9. ii
ii
II
ii jeu wi,j 1ut
VellOol)
dei •i TItelllationale beiirzei i ii d
l
e
juist afgeloopen beiihtsperide ‘nagaan, komen wij tot’de
cotiel usic, dat
een a
lgemeene verdwaing den boveii.tod?i
liegitit te voelen. De wereld pioet cle s1agen, haar door .det
oorlog en de daarna gkonien revolutionnaire bewegiiigeh
toegel)racllt, ovei’w,iIltIen en, terwijl dit langs wegen van ge-
leidelijkheid en noesteit arbeid zal moeten gaan, wordt oj
tIe beurzen een op’atting gehuldigd, alsof cle ergste tijilei
i°eeds tot hot verleden behooreti en cle economische strud-
tuiit• zich aan de
•
n aanvang bevindt van een peiiode vai
opbou’, waatvan het. gansche zakenleven zou kunnen prd
–
fiteeren. .
Vooral aan de beurs te ,B c t’ 1 ij ii kont (lOze ornstancli-
Jiei•cl uiteriiate sterk naar voren. Terwijl cle Duitsche vaJtt
in het buitenland bijna voortdurend dalende door1eve
de Duitsche beurzen een hausse-periode, clie zonder weer
kan wocden genoemd. Aanahkelijk bestond, na ee ophq-
f Ing der Devisen-Zentrale, alleen groote belangstelling vpp-
buitenlanclscbé valuta’s, ii’elke zich echter al zeer spodi
heeft uitebrei d tot andere afdeelingen. Allereerst kivaii
in aanmerking cle markt voor koloniale waarden; van dese
verd de beweging overgeplaiit op half-buitenlandsche fo
u4-
sen, als Shaiil;ung-spoorweg. Ten slotte zijn wlle aaiideelep
in aanmerking gekomen, waarvan men slechts een.igszin
kon ouderstellon, •dat zij, door den lagen Duitschen valuta-
stand, een begeer.lijk object voor het buitenland zouden
kunnen worden, zoodat vrijwel over liet gansche gebiel
der beurs en wilde en riehtinglooze speculatie zich heeît
ontwikkeld. 1-let behoeft geen verwondering te wekken, dat
deze loop vuil zaken groote l:ezor.gd.heid heeft doen omit-
staan in deskuncijge kringen, doch aan ‘dcii anderen kan.
heeft .dez.e bezorgdheid geen enkelen weerklank bij .he
publiek gevonden. Voor het grootste gedeelte moet dit wil
worden toegeschreven aan het uitermate groote belang, d&t zeer invloedrijke persohen bezitten bij een opgaande bewçç
ging der fomidsenmai:kt. En de tijden van crisis en nialai,
hehln deze zeer aanmerkelijke posten aamideelen bij intei-
ventie overgenomen, die zij thans willen plaatsen niet eei
zoo grootnoge1jke winst. De stemming is er thans voor
en er womid.t met alle mogelijke middelen getracht deze stein
iiiing aan te kweeken en aan te honden. Tej.ieinde ccii denk-
held te krijgen van cle overspeculatime, clietliansan.n de
beurs te Berlijn heerscht, releveeren ‘wij hier, dat van ‘dcci
eersten Augustus af aancleelen Steamia Romana liv. niet
530 pCt. circa zijn genonteerd, aanileelen Deutsche ,PctrO;
lenin niet
165
pCt., aan.deeleii Nemi-Gim
1
i’nea niet
235
pCt
aandeelen Otavi niet 225 pCt., enz. ad
lihitdini En nog
woi’
den higelijks voor deze buitengewoon vei’hoogcle pm’ijzeu
kooers gevonden.
De beurs ‘te
‘W
ccii e ii toont een -eenigszins ander beeld,
hoewel ook daar door cle cutastropliale daling der val itta
een w’ijtl-verta.kte speculatie is ontstaan iii alle waarden,
die slechts •eemiigsni is met deze valuta verband houden of
verband kunnen gaan houden. Doch te Weeiien is te stent- –
nmiing als geheel veel pessiniistischer. i:[et staatsbndget
toont ccii zoo gapemid .tekort aan, dat zelfs te allei’-kuapste
ti’nanciers niet weten, hoe daarin te voorzien, in de laatste
tijden doet zelfs cle Dnitsch-Oostem’ijksche Kroon di.sagio
ten opzichte val.i de noodlijdende staten Polen en Hongarije,
oni -van Tscllecho-Sloi.vak,l’e en Joego-Slowakye niet te ge-
wagen. De Devisan-Zentrale bestaat nog in naam, doch,
zelfs banki’iistellingen houden zich niet meer aan de bepa
liegen valt dit instituut, zooclat dezer tageit eau ook ‘cle
1 deler va i t cle Ze ii truI e ii aaj’ BerI ij mi is getogen, te mi ei i.Ite d na;
te bestucleeien, ivelkd gevolged te opheffi n.g dezer . nsteliitg
in Du-itschland heeft gehad cii- ii’elke maatregelen eventueel
in Dnitsch-Oostenrijk zijn te nemen.
Te -L o ii cl en is cle ‘tenlens veel kalmer, meer iii over
eenst.emming niet cle psyche van te overige landen ‘der
Geallieerden. De -spoorwegstaking heeft daar te’r, plaatse
een reni aangebracht aan cle ook hier zich in kient ontw-ik
kelente overspeen-luti e, zooclat de belangstelling voor mb-ber- cii gondniij-nwaarclen nog wel groot is gebleven, doch
niet buiten de perken van een redelijke interesse gaat;
Oliewaar-clen zijn eet6gsziiis op den achtergrond gedrongeni
iii verband met de lichte reactie, die te Parijs heeft plaats
gehad.
i,7an de beurs te P a r ij s is in deze berichtsperiode niet
veel opmerkenswaardigs te vermelden. Hierboveli werc
reeds gereleveerd de geringe daling in petrolenmwaarden;
overigens ii’as de handel beperkt en richtte hij zich meer op
valuta-affaires, zooals in cl eze koloninien reeds vroeger werd,
aangestipt.
Te N e
w
Y o r k -is na’de minnelijke schikking inzake ‘cle
diverse stakingen iveder een veel optimistischer stemming
oiitstaaii. Hier is cle -beweging echter veel gelei-delijker tot
stand gekomen en on-dem;vimidt men geenszins de -gevolgemt
van een ovemspeculatie in den gewolen zin des woords.
Alleen liet dure geld werkt eeiiz’szins als een handicap;
de behoeften voor te herfstcampagne doen zich gevoelen.
Toch heeft het er dcii schijn van, alsof in te Vereenigcle
Staten deze grootere behoeften op kalme wijze ‘gedekt
zullen kunnen worden.
T e o n ,z e ii t heeft cle markt voor l:d n nenlandsehe af
au/s-
fondsen
geen hijzon clere ‘transacties te aan sehon wemi geg’e-
ven ..l)aarentegen heeft cle afcleel ing vooi ‘bn.itenlandschc
soorten groote activiteit’ aan den dag gelegd, vooral voor
Russisehe staatsschnidbm’ïevemi. Weliswaar zijn te berichten omtrent -den val vami -het rdginie Lenin niet bevestigd, doch
aan ‘den aticleren kant zijn, hardnekkige gem
–
iich’ten iii om-
loop, waaruit zon zijn te concludeeren, dat Petersburg bi mi-
nemikort. zou moeten cap’i.tuleeren, ‘hetgeen clan als het ‘begi ii
i’ami liet ei ncle zon worden beschouwd. Dientengevolge zijn
de i’erkooplim’ites van Russische waarciemi veelal ingetrok-
ken of verhoogd, ‘terw’ij.l hiertegenover zich wat grootere
vraag voor speculatie -heeft ontwikkeld. De koersemi verla-
ten dan oo,k cle bei’.ich’tsperiocle alle op een hooger peil, tei’-
wijl de tendens vast is ‘gebleven.
–
14 Oct.
17 Oct. 20 Oct.
Riizingol
5
O/o
Ned. W. Sch.
.
.
.
91h
9ltmIis
92
+
i/4
44
0/
,,
1916
87
1
!u
87bi
87
1
12
–
/i6
4
O/
1916
818/
4
80i/
4
80
1
/8
– 1
5
/8
3V2 0/
,,
,,,,
‘
. ,
65
1
/
4
69 68
1
11
4..
i/
3
0/
….
60/8
60/
3
60
1l
/
f-
22
/o Cert. N. W. S…..
51
i
/io
51 i/8
518/8
–
/i0
5
0
/0 Oost-indië 1915
98
1
/8
93v/8
93
8
/b
4
0/o
Hongarije Goud
….
20′!2 20’/3
J 1 ‘/
–
9’/
4
0
/0
Oostenr.Kroneurente
‘
8’b
9i/
9’14
+ 1.
5
0/,
Rusland 1906
……
24
25
29
7
/
+
5/8
4,4 01 Iwangorod Dornbr..
.
18
1
/
20
1
1
:
23
+
47/b
4
oh
Rusland Cons
1880
?O/i
22
1
/
24’/2
+
4
7
/io
4
0
/0
RusI.
bij Hope
& Co.
21 ‘/mï
24
26′!,
+
5/io
4
01
0
Servië 1895
……..
40
40 40
4Y
°
hChina Goud 1898
.
68
68/8 68/o
+
/8
4
0/,,
Japan 1899
……..
60
–
–
4
0
h Argentinië Buitenl.
62
60
1
!2
60
1
1
– i’/,
5
oh
Brazilië
1895
……
65/4
65’1
65/4
5
0
1
0
1913
……
518/
4
–
–
–
–
‘aml de locale af-deel 1 migcmi 1,11fl; geene in liet lnjzoncler de
aaii’dac’l,t getrokken. :1-let is optnerkelijk, dat bv. voor cle
markt der
ssike-rwuu-,’de’a
de voort-cl ii renml lii n nenkorneuicle
berichten -omit
–
trent goede cmi groots af’cl-oemungemi voor liet
pm’ocluct, zelfs uit nogst 1920, zonder noeniemmswaai’d-igcmi
i uvloecl op het koeispeil -zijmi gelieven. Wel is de tendens
optiii’nstisc.h, ,clmli -de handel ‘beweegt ‘zich l.,ï-n m,ee bepem’k-te
gremizemi, terwijl ‘cle koersvaria.ties geemi mioei’iemi.swaardige
afwijkingemi vertoon-ei,.
Daarentegen hest-ci ii cl nice r 1 mlui -gitel lii ig von r
vut-er i’wau,’rdcu. Ook in
er ‘ware,, -cle fi-uctu iati es iu’cl-i swaar ge-
ring, doch cle kooliluist w’a.s veel g’mootem. Vooral ‘oor de
imiclische lijnen bestond zeer groote bel;immgstelliiig, hetgeen
in liet koersmi i-ve;i ii al leemi clm,a.ro-m,t moet 2oo sterk tot uit-
cl
mi, kIt ii ig ho ii kou ci,, ommidat (le niarkt ii, deze waarden zeer
breed cii actief is cm, tegenover een zelfs aanzienlijke vraag
toch steeds rtmimil aanbod werd -gesteld. Toch komiclemi ele koer-
sen van de meestemi soorten zich niet slechts -goed hamicl-
havemi, doch tooimen zij in de meeste, gevallen nog ccii ver-
beteri-mig aan.
–
14 Oct.
17 Oct.
20 Oct.
‘Holland-Amerika-Lijn
–
.
.
–
518
505’12
–
507
—11
gem.eig
502
494
49E
– 11
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij.
.
302
308 308
+
6
Hou. Alg. AtI. Stoomv.-Mij.
181–
-181
181
Holladsche Stoomboot-Mij.
249
1
/2
249’/4
219V2
Java-China-Japan-Lijn….
360
364’14
366′!,
+
6/2
Kon. Hollandsehe Lloyd
. .
214
1
/
4
21» 210
–
4/4
Kon. NecI. Stoomb.-Mij.
– .
232h
276/8
VS
–
4h
Kon.
Paketvaart-Mij…..
267/,
268
‘/
265 1!4
+ ‘/4
,
Maatschappij Zeevaart
-.–
365
357/,
357
—
8
Nederl. Scheepvaart-Unie
‘.330/4
326/
4
325/4
–
5
Nievelt
Goudriaan
…….
611 61 7i/
630
+
19
Rotterdamsche
Lloyd ……
347
8
/4
344
/8
343
3
/4
–
4
Stoomv.-Mij.,,Hillegersberg”
372
1
6
365
365
–
7
1
!,
,,Nederland”
. .
392
385/4
390
–
2
,,Noordzee”
– . .
172
1
/
172’/
171’/4
– 1
,,Oostzee”
450
447′!:
445
5
De
pet-role-ume/deeli’tng
wdc5 veel levendiger. Vooral de
22 October 1919
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
berichten, dat de Koninklijke Petroleum Maatschappij een
overwegend belang heeft verkregen bij de Roemeensche
petroleumindustrie heeft den handel in
deze
afdeeling sterk
gestimuleerd In hoofdzaak waren het aandeelen Steaua
ilomana en Geconsolideerde, die de aandacht hebben getrok-
ken, waarbij zich later ook de aandeelen van het hoofdfonils
hebben aangesloten. Deze richtten zich overigens meer naar
de aanwijzingen van Wallstreet en van Parijs, temeer, waar
vanuit deze Plaatsen een levenclige arbitrage met Amster-
dam wordt gevoerd.
Voor
rubberwaarcien. is de belangstelling eenigszins ver-
flauwd, behalve aan het einde der berichtsperiode, toen
geruchten circuleert en, als zonde liet nitvoerrecht
01)
rubber
lang niet zoo hoog worden, als aanvankelijk was bedoeld.
Het maxin1um zou slechts 4 pCt. bedragen, terwijl een
opbreugstprijs onder 76 cent per K.G. geheel vrij zou
worden gelaten.
De
tabaksmarkt
was eenigszins optimistischer, hoewel
ook hier de belangstelling vrijwel ontbrak.
14
Oct. 17 Oct.
20 Oc
Rt
t.
ziof
Amsterdamsche Bank
. . .
1911/
4
1911/
4
1911/
4
Ned.Handel-Mij.cert.v.aaud
230/
229
3
/
229/8
–
‘/4
Rotterd. Bankvereeniging.
149/
149’/
1493/
–
8/8
Amst. Superfosfaatfabriek.
145
1
1,
1451/
4
145/
4
Van Berkel’s Patent ……
155/4
I55/4
155/4
+
/8
Insulinde Oliefabriek
. . .
253
1
/
249
1
/2
249
–
Jurgens’ Ver. Fabr. pr.aand
102
8
/8
102
102
–
818
Ned. Scheepsbouw-Mij…..
174’/
2
174
1
/
174′!2
Philips’ Gloeilampenfabriek
684
715
729′!2
+451!’
R. S. Stokvis
&
Zonen …..
524
525 540
+
16
Vereenigde Blikfabrieken.
130h
130’/
130′!, +
‘/
Compania MercantilArgent
306
303/4
301
1/
–
4 i,
Cultuur-Mij. d. Vorstenland
2971/
2
293
291’/4
–
Haudelsver. Amsterdam
.
613/1
613 ‘/
613
–
1/
bil. Transatl. Elandelsver.
118
1
/g
118
1211/4
+
3
Linde Teves
&
Stokvis ….
21)
209
205
–
5
VanNierop&Co’s Handel-Mij
i
90
188
189
–
1
Tels
&
Co’s Handel-Mij
. . .
160′[4
160
1
/
153
–
71/
4
*
Gecons. HolI. Petroleum-Mij
334
332/2
34
+
8
Kon. Petroleum-Mij . ……
833
832
842V2
+
9
1
/1
Orion Petroleum-Mij …….
91’/
90 ‘/s
92/
+
11/2
Steaua Romana Petr.-Mij
170
161 161
—9
Amsterdam-Rubber-Mij…..
248
247
1
/s
250’1
+
2’/
Nederl.-Rubber-Mij. …….
120
119
119
–
1
Oost-Java-Rubber-Mij…..
320
319′,,
323
+
3
Deli-Maatschappij
………
504′!,
495
509’/2
+
5
T’ledau-Tabak-Maatschappij
272
268/
4
270
–
2
Scnembah-Maatschappij
.
485
1
/
477
485
–
*
ex
liv.
1 )e l
ei cai/;aunsehe markt
week in groote trekken
ii
jet af
van te a,,,ndnicli ngen van Wa.11street. Alleen voor cle lager gepru,jsde soorten, als intercon.tir,eatal ‘Rubber, werd hier ter
li,itse wel eens een zelfstandige politiek gevolgd, met dien
versta.,,de, dat grootere posten uit de markt werden gelso-
,,ieti tegen oploopeiide koersen.
14 Oct. 17 Oct. 20 Oct.
R
d
ijzing of
American Car & Foundry. 144f4 142/4 142/ – 1′!8
Anaconda Copper ……..149″!,,, 148’/
149’/
–
3/16
Un. States Steel Corp…..115’/g 114
114′!3 –
Atchison Topeka ……..97’/
93′!,,,
96′!16 –
1’/1
Southern Pacific ……..1!3’/g 112
1
!, 113
– 8/
4
Union Pacific …………134’/
133’/2
133/8 – 1
1
!1
[nt.Merc.Marine afgest…..63′!,
64’/4
64’/8 —
l’/s
prefs. 170′!,,, 170
8
/g
172′!3
–
f
–
2
8
/10
De yelclnta.r/;1
was kali,, en ‘rij ruilt; geld
01)
prolongatie
noteerde, na even 5 pCt. te hebben bereikt, doorgaans
4.4 pCt.
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
21 October
1919.
l.)e voorloopige rantillg va,, de met tarwe bezaaide opper-
vlakte in Argentinië wordt officieel aangegeven als
14.950.000 acres tegen verleden jaar 16.968.000 acres. :Dit
geeft ee,, aanzienlijke vern,inclering aan, doel, niettegen-
staande dit zijn de prijzen in deti laatsten tijd niet opge
loopen, doch integendeel vrij aanzienlijk gedaald. Ook in de
laatste week hield deze daling aan. De oorzaak hiervan is
iii de eerste plaats cle goede stand op het oogenblik van den
nieuwen oogst; tot nu toe blijven de berichten bijna zonder
onderscheid gunstig luiden. Daarnaast heeft sao,, in Argen-
tinië den indruk gekregen, dat tengevolge van de slechte
wisselkoersen Europa niet in staat zal zijn voldoende te
importeeren, zoodat er- nauwelijks voldoende vraag
zal zijn
voor cle groote oogsten van Noord- en Zuid-Amerika teza-
men, waarbij nog komt, dat ook cle berichten van de Indische
en Australische oogsten zeer goed blijven. De berichten van
Rusland zijn nog zeer verward en in verband met de
pnwaarschijnlijkheitl, dat er spoedig orde op de zaken aldaar
gesteld zal worden, moet men de verwachting van uitvoer
van daar niet al te hoog spannen.
Ook mais was in de afgeloopen w’eek in Argentinië fla,.,w
gestemd, terwijl daarentegen de prijzen in Noord-Amerika zich vrij goed handhaafcleu. Ofschoon uit Argentinië maïs
regelmatig op vrij groote schaal geëxporteerd wordt, is de
zichtbare hoeveelheid van dien aard, dat er geen sprake van
is, dat de geheele oogst geëxporteerd kan worden, voordat cle
nieuwe oogst aan le markt komt. De Royal Comniission te
Londen kocht groote hoeveelheden mais in voor Engeland,
Frankrijk en Italië, doch deze aankoopen im/aakten niet den
minsteis indruk op de markt te Buenos Aires, die op de
laagste noteerin.g van te week sluit.
In het algemeen was de vraag in Eropa voor maïs en
voer-artikelen w’at beter. In de meeste landen zijn de voor
–
raden nog zeer gering, zooclat wel aan te nemen is, dat ge-
durende den winter deze vraag zal aanhouden.
Gerst en haver blijven met weinig zaken vast gestemd.
Noord-Amerika. biedt goede gerst zeer schaarsch aan en ook
van Zuid-Amerika worden geen groote partijen verscheept.
ie prijzen van haver worden vrijwel gohancihaafd zonder
dat nieuwe zaken van beteekenis tot stand komen.
Voor lijnzaad was de stemming in de afgeloopen week
iets flauwer; vooral voor nieuwen oogst brokkelden de
prijzen af in, verband met de goede vooruitzichten van den
Argentijnschen oogst. De officieele raming geeft als met
lijnzaad bebouwde oppervlakte 3.520.000 acres tegen ver-
leden jaar 3.400.000 aeres. Particuliere ramingen spreken
evenwel van 20 tot 25 pCt. grootere oppervlakte, terwijl
ook cie berichten van den stand van den nieuwen oogst
niets te wenschem, overlaten. De belangstelling van Europa
is niettegenstaande een aanmerkelijke verbetering der olie-
prijzen nog zeer gering. Noord-Amerika gaat evenwel regel-
matig voort niet aankoopen van lijuzaad in Argentinië.
zoowel van ouden als van nieuwen oogst. Van Indië wordt
zeerweinig aangeboden. Bijna alles, wat aangeboden wordt.
wordt verkocht naar Engeland, waar men zeer hooge prijzen
voor Indisch zaad boven La Platazaad betaalt.
– N e (1 e r lci imd. In de afgeloopen week is dc vraag voor
niaisatnzienlijk verbeterd en voor het eerst sedert gerui-
m,,eu tijd zijli cle prijzen niet verder gedaald, doch toonen
ee,,, zij het ook uiterst geringe stijging. De partijen mais,
die aangekorre,, zijn, werden vrij vlot opgenomen. Op MIa-ding kwam,,e,, weinig nieuwe zake,, tot stand. In cle andere
graaiisoortei, ging weinig om. Lijn-taad flauwer gestemd
i,iet weinig zake,,. Te’igevolge van cle verbetering val, olie
01)
den laatste,, narktdag, toonde,s koopers ook wederom
n,eerdere attentie voor lijnzaacl, zonder dat de prijzen even-
s
.Nvet konden verbeteren.
Zie voor den staat van noteeringen achterstaande pagina
SUIKER.
l
–
[et biunen]iale,, en verwerken van den nieuwen bieten-
oogst hoeft in N e cl e i 1 a n d een geregeld verloop.
Tha,is heeft ook onze Regeering de Brusselsche Conventie
opgezegd.
Volgeits F. 0. Licht wordt het in D u 1 t s e Is 1 a n d waar-
Schijnlijk geacht, dat cle opbrengst der velden in Midden-
Duitschland aanmerkelijk achterblijft hij verleden jaar. Dit
wordt eenigszins gecompenseerd door eene betere opbrengst
nt a,.,dcre streken. In doorsnee wordt te oogst echter niet
ilooger da,.i 200 dubbele centenaars (100 K.G.) per H.A..ge-
Âehat tegen 235 en 240 dubbele centonaa is in te beide voor-
afgaande jaren. Geheel onberekeubaar is het hoeveel bieten
aan cle suikerindustrie onttrokken zullen worden voor vee-
voeder en andere toelein.clen. Betreffende het rendement
zijn de vooruitzichten beter dan verleden jaar. Neemt men
dlaarbij in aannierkii,g den kolennood, de transportmoeilijk-
lieden, etc., waarmede de fabrieken dit jaar nog meer dan
vroeger te kanpen hebben, clan komt
mdi
bij 200 dnbbele
cente,,aars opbrengst en 17 pCt. rendement op ee,, kwan-
to
t,,
van ongeveer 885.000 tons ruwsuiker als maximum
oogst. Door dle waarschijnlijke onttrekking van bieten voor
a,,dere ‘doeleinden kan dit cijfer allicht tot 750.000 tons ver-
mmdccci wdr,den. De Regeei-i.ng heeft de Jiienwe suiker-
prijzen voor 1919/20 thans vastgesteld voor ruwsuiker
basis 98
0
op Mk. 51,— per 50 K.G. en voor raffinade op
Talk. 73,—, welke verhoogingen door belanghebbenden als
geheel onvoldoe,,de worden beschouivd.
De zichtbare voorraden, waarin -thans de voorraden in
1
–
986
•
‘ ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22 October
1919
NoteeringenT.
(I
Locoprijzen te RotterdamlAmsterdam.
Chicago
•
1
Buenoj Auic3
Soorten
20
Oc i.
13
Oct.
.
20 Oct.
Data
1919
t919 19t8
Tarwe
1
Mars
Haver
1
-Tarwa
Maï
Lljnzaaa’
Oct
J
Oct. Dec.
Nov. Nov.
Nov.
–
–
.
–
226
137
71I
13,20
7,25
25,20
18 Oct. ’19
Rogge (No. 2 Western)
11•
’19
,,
226
13.jI4
7012
14,55
7,95
25,20
‘
348,-
348,-
18 Oct. ’18
226
127
1
/2
671!3
8)
11.65
5,75
21,00
Tarwe …………………
Gerst (48
Ib. feeding)
.
..
440,-
440,-
–
18 Oct. 17
–
1l5’/
‘)
588/
4
i’,95)
8,10
18.508)
MaYs (La Plata)
………
Haver(38 ib. white clipped)
21,50
21,-
–
18Oct. 16
166
‘)
9
1
/
‘)
48Is
12,30
6,35
18.50
Lijnkoeken (Noord-Anie-
20 Juli ’14
82
1
)
561!,
1)
3813
9,40
1
)
5,38
1
)
13,703)
rilca van La Plata-zaad)
282.50
270,-
–
Lijnzaad (La Plata) …….
825,-
810,-
–
1)
per
Dec.
‘)
per Sept.
‘)
per
Oct.
4)
per Jan.
c
AANVOEREN in tons van 1000 K.G. voor verbruik in Nederland.
Rotterdam
..’
t
Amsterdam
Totaal
Artikelen.
13-18 Oct.
1
Sedert Overeenk.
1
‘
13-18
Oct.
Sedert
1
Overeenk.
1919
1918
Jan.
1919
tijdvak
1918
1U19
Jan.
1919
tijdvak
1918
9.731
125.340
9.044
–
91.070
2.920
216.410
11.964
Rogge
.
–
111.632
–
–
19.53
–
30.585
–
39
.
–
–
–
3.993
–
Mais
7 .247
124.454
–
–
5.908
4.590
130.362
4.590
Tarwe ……………….
Gvrsi
.-
71.484
–
–
62.315
–
133.799
–
Bo.-kweit
..
….
….-
flaver
–
37.136
–
–
–
7.333
–
44.469
–
Lijnzaad
9.885
68.187
–
–
19.403
–
87.590
–
2.916
49.120
–
–
200
–
49.32t)
–
Lijtikoek …………..
…
–
47.737
.
756
– –
37.435
6.068
85.172
6.824
Tarwemeel ………..
Andere meelsoorten.. ..
1.890
33.987
19.716
–
10.708
4.286
44.695
24.002
AANVOERIfN
in tons van
0
1000 K.G. voor het Buitenland.
Tarwe …………..
1
–
1
218.430
1
211.850v
–
1
–
t
–
II
218.430
1
211.850
MaiS
…………….
1
–
14.372
90.191
–
14.372
90.191
1
1
1
1
–
.
II
1
Rogge
…………..
1
–
56.712
1
5.1741e
–
1
–
–
56.712
5.174
Tarwecueel …………
1
–
1
144.506
t
68.918
–
1
–
1
8.807
II
144.506
1
77.725
Gerst
……………..
1
–
1
62.537
1
24.172
–
1
–
1
–
II
62.537
I•
24.172
flaver
…………….
1
–
1
123.757
II
123.757
1
–
Lijtikoeken
…………
1
–
1
2.412
–
–
1
–
–
2.412
–
Andere meelsoorten
.. . .1
–
1
119.991
33.588
–
1
–
1
9.510
119.991
43.098
Duitschland voor het eerst voorkomen onder
1
September
in
de
V.S.
te vermijden,
werd bij de regeering een
ets
1919, zijn volgens F.
0.
Licht:
voorstel ingediend om den uitvoer uit Amerika gedurende
1919
1918
117
6 maanden te verbieden, hetgeen
indien het voorstel wordt
Duitschiand
1
Sept..
300.000e
290.278
322.991
ton
aangenomen, aan
de prijzen
van andere productielanden
Oostenrijk
1
‘)
200.000*
250.000*
305.000*
rI
ten goede zal komen:
Frankrijk
1
‘)
10.416
26.680
39.012
Cuba -statistiek:
1919
1918
1917
Nederland
15.
,,
..
15.106
20.735
65.996
”
Outv. (Ier week tot
11
Oct.
19.000
1.286
318 tons
België
1
..
28.000
42.000
51.000
Totaal sedert
1
Dec.
1)
..
3.832.788 3.281.355 2.958.999
Engeland
1
..
408.823
436.031
195.838
”
Eip. der week tot 13 Sept.
79.446
68.654
60.977
Totaal Europa.
962.345
1.065.724
979.837
toui
Totaal
1
Jan.-13 Sept.. . .. 2.958.816 2.626.509 2.768.452
V. S. v.
N.
A.
4 Sept…
95.214
49.064
134.854
,,
Exp. U.K. 1
Jan.-20 Sept.
441.163
805.242
796.373
Cubahavens
1
,,
..
813.072
556.251
232.900
,,
,,
Frankrijk
,,
,,
138125
28.002
83.051
Totaal ……1.870.631
1.671.039
1.347.591
tonè
Voorraad
op
15 Sept. …..
710.703
462.648
132.879
*
Raming.
1)
1918/17/16.
1
‘)
1918117/16.
NOTEERINGEN.
De J a
v
a-mar.kt bleef vast gestemd met enkele afdoe-
r
Londen
niugen van ouden en nieuwen oogst tot ongeveer de laatste.
prijzen. De.September-afschepingen bedroegen 125.000 tonsL
Data
Amsterdam
per
New
Yo,k
96%
Tak.,
1
Whtte AmerIc.
tegen 167.500 ton.s verleden jaar, hetgeen de totale afsche-
October
CUbCS
1
lava’
Groflu.
Centrlfugals
pingen sedert
1
Januari brengt
op
1.307.000 tons tegen
No.
1
job.
a
ted
915.200 tons verleden jaar.
Stoomende en spoedig af
te
laden partijen witte Javasuiker werden in Londen
ver-
17 Oct. 1919…..
f
–
64/9
59/-
63/-
7,28
handelci .tot prijzen van Sh. 66/- tot Sh. 68/- c.i.f.
U.K.
en
Sh. 70/- c.i.f. Frankrijk.
.
17 Oct. 1918….
64/9
–
–
7,28
American Granulated werd in E n g el
a
n
d
verhandeld
10.
1919
…….-
64/9
51/-
59/-
7,28
17 Oct. 1917….
53/9
–
–
–
21 Juli
1914
. 1″/,,
181-
–
–
3,26
Jflariaf5cheep tot Sh. 63/6 A
6/-
c.i.f. De Board
Voor
h1
of Trade-statistiek per ultimo Sept. luidt als volgt:
September
Jan ./Sept.
RUBBER.
1919
1918
1919
1918
9
De markt
voor
plantagesoorten
is
over het algemeén’
ton
ton
ton
ton
v
vast gestemd geweest;
Amerika blijft nog steeds koopér.
Import riet……..37.209
122.718
858.490 1.067.058
Tegen
het einde der week word de stemmig ièts kalmer
11
biet
–
–
1
7.692
en een kleine teruggang in prijs vond plaats.
geraffineerd.
27.602
1.598
324.123
17.316
Parasoorten
blijven
nagenoeg onyeranderd in prijs. Per
Totaal ……..64.811
124.316
1.182.614 1.002.066
1
s.s.
,,Dunstan” zijn onlangs de eerste aanvoeren uit Brazilië
Voorraad in entrepot
282.600
428.350
–
aangekomen, welkevlot verhandeld werden tegen ca, f3,35
11
raffinaderijen
21.650
30.950
–
voor hard cure fine.
Opbrengst
11
74.332
57.408
622.016
550.676
De noteeriugen luiden:
Biuneol. verbruik
..
141.720
73.354
1.145.495
709.98′
Loco Crêpe
…………2/3′!,
einde vooraf g. week 213′!,
Totale uitvoer
7.294
22
29.159
982:
snioked
Sheets
..
2/3
1
!,
…………….2/3′!2
In
A
nier ik a
zijn
de
prijzen
tengevolge
van
sterke
Crêpe
Nov./Dec.
……..
2/3
‘/
…………….2/3’/
vraag uit Europa opgeloopen
en
werd Cubasuiker Dec.-
,,
Jan./Juni
……..2/4
…………….2/4’I
afscheep reeds met 8
c.
f.o.b. betaald. Teneinde suikergebrek
Para
………………2/6
1
/1
…………….2/6
22 October 1919
ECONOMISCH-STATISTfSCHE BERICHTEN
987
11
KATOEN.
Marktbèrièht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester, d.d. 1 October 1919.
De prijsstijging van Amerikaansche katoen, die wij in ons
laatste rapport vermeldden, heeft zich niet alleen gehand-
haafd, doch nog verderen voortgang gemaakt. Gisteren was
Liverpool ook zeer vast, zoodat de spotprjs daar 60 punten
verhoogd werd. Verkoopen zijn slechts gering geweest,
hoofdzakelijk tengevolge van de spoorwegstakiug, terwijl
men verder het bureau-bericht wil afwachten. Egyptische
katoen is kalm geweest met kleine omztten, terwijl futures
50 punten verhoogd werden.
De garenmarkt staat geheel onder den invloed van de
staking. Amerikaansche garens zijn vast, vooral voor de
fijnere nummers, terwijl voor grovere garens weinig belang-
stelling bestaat: Buudelgaremis zijn zeer kalm en prijzen zijn
over het algemeen t/m d. tot
2/
d. hooger. Egyptische garens
blijven zeer vast. Voor het Continent worden verschillende
orders geboekt, terwijl ook vraag bestaat voor fijnere
num-
mers voor het Oosten.
Op de beurs was deze week meer belangstelling voor de
spoorwegstaking, dan voor de prijzen van manufacturen en
men nam over het algemeen de moeilijkheden wel wat heel
licht op. Er zijn nog steeds orders aan de markt, zoodat
prijzen vast blijven, terwijl ook cle omzetteti op de overige markten niets ‘te wenschen overlaten.
Liverpoolnoteeringen (loco) . , .
24 Sept.
1
Oct.
8 Oct.
F.G.F. Sakellaridis …………30,00
30,00
30,00
G.F. No. 1 Oowra …………15,20
14,20
14,70
T.T. op Indië …………….2/0
2/0/8
2/01a
T.T. op Hongkong …………4/2
412
412
1
/1
T.T. op Shanghai …………6/2
612
6/4
Noteeringen voor Loco-Katoen.
(Middling Uplands).
20
Oct.19
I13Oct.’19
6 OcLl9
121
OcL’l8
20 Oct.17
New York voor
Middling
..
35,—e
33,900)
32,65e 32,50e
28,65e
New Orleans
voor Middling
35.63e
34,37 c’)
32,25 c
31,— e
27,50e
Liverpool voor
Middling
.. ..
22,72d
21,86d
20,49d
24,20
2,])
21,0262)
t)
ii October 1919.
‘) Good Middling Texas.
8)
19 October 1917 Good Middling.
Oütvarmgsten in, en uitvoeren van Amerikaansche havens.
(In duizendtallen balen.)
1
Aug.19
Overeenkomstige perioden
•
tot
-‘
17 Oct. ’19
1918
1917
Ontvangsten Gulf-Havens..
Atlant. Havens
958
1-172
)
1441
)
tJitvo&r naar Gr. Brittannië
385
733
‘t Vasteland.
919
346 363
Japan etc…
25
–
2
Voorraden in duizendtallen
17 Oct. ’19
18 Oct. ’18
19 Oct.
I7
A.merik. havens ……….
1042
1124
725
908
936
615
7
.
90
84
Biniienland……………
ew York
……………..
7
262
127
I’T ewOrleans ……………
Liverpool
…………..
72
.8
‘)
–
207
303
‘) 18 October 1919.
•-‘
–
WOL
Bericht van Gebrs. Van der Vies.
Aangezien de veiling van Australische wol te Antwerpen
wordt gehouden op 25 October e.k., wordt de vierde wol-
veiling t.e Amsterdam uitgesteld tot Vrijdag 31 October a.s.
Het aanbod zal bestaan uit ca. 300 balen Montevideo’ en
Buenos-Aires, 200 balen Cape Snow White, gewassehen
Spaansche wollen en 35 balen Hollandsche scheerwol,
benevens nog enkele paitijtjes van versehilienden oorsprong. Totaal en. 800/900 balen.
16 October 1919.
–
–
HUIDEN.
Bericht van de firma Grisar & Co.
De vermoedelijke verkoop aan Noord – A me r ik a voor
97 dollars is bevestig(l voor 50.000 ossen- en voor 96 dollars
voor 5000 koehuiden, October/NovemMr slachting. Er blijft
kooplust van de kortharige huiden op levering. In Engeland is
de stemming kalmer, doordien de zaken in leder kalmer zijn.
Voor droge Ziiid-Amerikaansche huiden blijft be-
langstelling, op vorige basis, men is echter niet bereid
hoogere prijzen in te willigen. Havre doet mecledeeling van
zeer vaste markt en tendance 3 la hausse. Ferres werden
vhandeld 0 frs. 420,— It forfait.
Java – markt kalmer, voor enkel,speciaal goede soorten
eenigszins meer belangstelling.
ml
andsche ‘nuiden: Laatste New York berichten
vior koehuiden zwakker, voor lichte luiden en voor zware
volstrekt geen kooplust.
(Kalfsvellen en paardehuiden zeer vast.
Loo is to 1f e n: Er kwamen zaken tot stand in Quebracbo
voor
f
63—f 63,50. Noteeringen voor loco 25 ton Grieksche
V’alonea
f
30/31 per 100 K.G., voor loco 25 ton bloc gam-
bier en. 40/4 1
0/
looigehalte f1,75 per uniteit, ongeveer
f
-7
0,
—
per 100 K.G., 25 ton Mangrove
f
28,— per 100 K.G.
Van korte looistoffen op levering noteert Mimosa ca. / 24/25,
Myrabolanen / 25126 per 100 K.G.
8
Rotterdam, 18 October 1919.
VERKEERS WEZEN.
SCHEEPVAART.
GRAAN.
Data
Petro
–
grad
Londen/1
R’dam
Odessa
Rotte,-
dam
At!. Kust
Ver. Stalen San Lorenzo
Rotte,-
B,Istol
Rotte,-
Enge-
–
dam
Kanaal
dam
land
13/18 Oct.
1919
–
–
‘)f75,_
2)
816
1801-
2)
65/-
6/11
,,
1919
—
–
1)f80,-
2)
8/6
170
1
‘-
)
651-
14/1
,
9 Oct.
1918
–
–
–
501-
–
2251-
15120
1917
,Oct.
–
–
–
301-
–
1451-
Juli
1914
lid.
7/3
11111/4
i/ii’/
12/-
121-
KOLEN.
Data
Cardiff
Oostk. Engeland
Bor-
.
deaux
‘.–
–
Port
Said
1
1
Plata
Rotte,-
dam
Gothen–
burg
T
.
i
Rivier
13118 Oct. 1919
54/-
631- 591-
411-
f
10,-
Kr.70
6111
1919
50/-
501-
52/6
451-
10,-
,,60,-
11/19 Oct. 1918
691-
101/3
200/-
120/-
–
,, 150,-
15/20 Oct. 1917
69/-
101/3
–
–
15,-
–
Juli 1914
fr. 7,—
7/-
7/3
1416
3/2
41-
DIVERSEN.
Bombat,
Birma Vladivo.
ChIli
Data
West West
stock
–
West
Europa Europa
West
Europa
–
(d. w.)
(rijst)
Europa
(salpeter)
13118
Oct.
1919
……
125/-
2151-
4
)
–
230/-.
6/11
,,
1919 ……
127/6
215/-4)
–
2451-‘.
275/-.
.
500/-
–
–
14/19 Oct.
1918…….
15/20
Oct.
1917 ……
..
–
.
–
–
Juli
1914 …….
.-
14/6
1613
251-
2213′
0
Per ton stukgoed.
2)
Voor Britsehë schepen.
8)
Voor neutrale schepen onder geallieerd time charter.
4)
Vrij.
Graan l’etrograd per quarter van 496 iba. zwaar, Ode,ea per u,,it, Ver. Staten
per quarter van
480
15,.
zwaar. –
Overige noteeringen per ton van 1015
K.G.
RIJN VAART.
In de afgeloopen week was de vraag naar scheepsruimte
eenigszins nminder dan in de week daarvoor. ])e scheeps-
vrachten bleven echter zeer hoog en varieerden nog tus-
schen 6 en 7 cents per ton per dag. Het sleeploon bedroeg 50-cents-tarief + 65/70 cents per last naar de Ruhrhavens.
Te Ruhrort werd alle beschikbare scheepsruimte grif op-
genomen en bedroeg de scheepsvracht Mk. 17,—/Mk. 18,-
per ton, terwijl het sleeploon van Ruhrort naar Mannheim
met 60165 pf. per Centner genoteerd werd.
– Het water was steeds vallende, waardoor de schepen naar
den Bovenrjn zeer weinig konden laden en er een groot
gebrek aan scheepsruimte merkbaar was, waardoor veel
lcoleu, welke voor verzending gereed waren, op het’ trans’
port moesten wachten. – –
Caitber Pegel wees einde der weelc Meter 1,28 aan.
DE GRONINGER-
t
HANK.
Groningen, Winschoten, Stadskanaal, Wildervank,
It
Veendam, Sappemeer, Deifziji, Emmen, Hooge-
veen en Ter Apel
(Firma TIMMERMAN & SASSEN)
Kapitaal / 6.000.000,— Geplaatst eu gestort j”4.598.000,—
,
Reserves / 401498,23
VERRICHT ALLE BANKZKEN
Belast
zich
met het incasseeren van wissels op binnen-
en buitenland
–
988
ECONOMISCHSTATISTISCHE BERICHTEN
22 October
1919
De NX, N
ROTTERDAM
‘s-GRAVENHAGE
GRONINGEN
Telefoon 3600
Telefoon H 280, 300
Telefoon
1555
AMSTERDAM
LEEUWARDEN
ARNHEM
Telefoon N
5580
Telefoon 2723
levert uit voorraad
TELEFOON-, SciEL-, ELECTR. KLOK-INSTALLATIES,
etc.,
in huur en koop.
Herstelt en onderhoudt onder garantie ook alle niet door haar uitgevoerde installaties.
–
PROSPECTUS GRATIS.
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Wester-Suikerraffinaderij
AMSTERDAM
GROOTSTE RAFFIN4DERIJ
IN NEDERLAND
Levert de mooiste Suiker,
ömdat haar zuiveringsver-
mogen het grootst is.
Produceert behalve alle soorten
Meli8-
suiker
en
Ba8terd8:
Criatallen, groots en kleine, Klontjes
(Cubes), Theeklontjes, Crushed (brokkén)
Tab letten, Brooden, Poedersuiker, fijne
Buikers voor Vruchten gebruik, enz. enz.
KONINKLIJKE
HOLLANDSCHE
LLOYD
AMSTERDAM
Geregelde Passagiers- en
Vrachtdienst met nieuwe,
moderne post-stoomschepen
TUSSCHEN
AMSTERDAM
EN
ZUID-AMERIKA
VIA
DOVER, BOULOGNE s/M., CORUA, VIGO,
LISSABON, LAS PALMAS, PERNAMBUCO,
BAHIA, RIO DE JANEIRO, SANTOS, MONTE-
VIDEO eii BUENOS AIRES.
Practisch .jffecten boek
ter vereenvoiiaiging van admini-
stratie en ten.gebruike voor de
VERMOGENSBELASTING
Prijs
f
1,25
Verkrijgbaar bijrden Boekhandel enbij
NIJGH & VAN DI.TMAR’S UITGEVERS-
MAATSCHAPPIJ, Rotterdam.
j
Q
C
Oo
ROTTERDAM
IYTr
W
E13
X
AMSTERDAM
Impori van en Handel in
OVERZEESCHE PRODUCTEN
speciaal RUBBER,
GUTTA-PERCHA
en
BALATA
INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Het vraagstuk van de geliruirnte in Nederland en de
goudpolitiek van de. Nedérlandsche Bank
met bijlage:
Nederlandsch-Oost-Indië èn .de Gold-Exchange-Standaard
door Mr. G. VISSERING
Prijs
f
1,50
Het Bankwezen in Nderlandsch West-indië
door Mr. G. J. FABIUS
–
–
Prijs
f
1,50
Verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij NIJGH & VA1 DITMAR’S UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ, Rotterdam