Groei, wanneer wordt de economie nou eens volwassen, grapte Loesje meer dan twintig jaar geleden al. Wordt 2015 het jaar van het herstel van economische groei? Economen breken hun hoofd over een toekomst van groei zonder banen, robotisering, stimuleringsprogramma’s of opengedraaide geldkranen. Maar waarom hebben we eigenlijk groei nodig?
De onvrede met het begrip economische groei verklaart de belangstelling voor geluk of andere maatstaven om welvaart te meten. ‘GDP measures everything except what makes life worthwhile’, aldus Robert Kennedy in 1968.
Zo is onze welvaart niet gediend met groei gebaseerd op gebakken lucht — al dan niet door overheden in onze economie geblazen. Net zo min als we blij worden van groei gebaseerd op het vergroten van schuld, van zeepbellen op de huizenmarkt of het verder aantasten van de leefbaarheid op onze planeet.
Ook groei die ten koste gaat van de kwaliteit van leven is weinig aanlokkelijk. Leuk dat ze in Qatar fonkelnieuwe stadions bouwen, maar het slaat nergens op en er sterven daarnaast jaarlijks vele honderden arbeiders uit Nepal die onder erbarmelijke omstandigheden werken. Groei waarbij inkomensverschillen Amerikaanse proporties aannemen is ook al niet houdbaar op de langere termijn. Niet eens omdat het ‘niet eerlijk’ zou zijn, maar omdat disproportionele verschillen de moraal perverteren en de sociale mobiliteit bemoeilijken.
Nuttige rol
Begrijpelijke relativeringen miskennen tegelijkertijd de nuttige rol die economische groei kan spelen. Die nuttige rol is niet alleen economisch van aard (werkgelegenheid correleert immers met groei) maar ook politiek.
Om de samenleving klaar te maken voor de toekomst is het nodig instituties voortdurend aan te passen. Ook als die aanpassingen de welvaart (hoe dan ook gemeten) verbeteren, is het vaak onvermijdelijk dat er groepen mensen zijn die erop achteruit gaan. Economische groei kan dienen als wisselgeld om die mensen te compenseren en daardoor hervormingen gemakkelijker te realiseren.
Er is een manier om economische groei deze nuttige rollen te laten spelen en tegelijk de nadelen aan te pakken. Publiceer consequent naast de kwantiteit van groei ook een maatstaf van de kwaliteit van groei. In zo’n Quality of Growth Index (QGI) wordt onder meer gemeten hoe stabiel de economische groei is, maar zitten ook sociale indicatoren, onderwijs en duurzaamheid.
Statistici, het IMF en de Oeso hebben belangrijke vorderingen geboekt en kunnen veel meer aspecten van QGI dan vroeger meten. Bij de Nederlandse politiek lijken deze noties nog niet geland. In de Miljoenennota is er niets over te lezen. Ook op de site van het CBS, ooit voorloper op dit gebied, is niets van de index terug te vinden. Groei verbinden met bloei, soms zijn goede voornemens simpel.
Auteur
Categorieën