Economen in de praktijk (4) Jacqueline Schokking: “Aandacht voor abstracte theorie is goed, deze verbinden met de praktijk is beter”

In het vierde deel van de serie Economen in de praktijk spreekt Rethinking Economics NL met Jacqueline Schokking. Schokking werkt als consultant bij Bain & Company, en rondde enkele jaren geleden haar bachelor economie, bachelor geschiedenis (beiden Universiteit Utrecht) en master economische geschiedenis (London School of Economics) af. Wat doet ze als consultant precies? Op welke manier heeft haar economieopleiding haar voorbereid op haar huidige consultancy-werkzaamheden? Hoe verhouden haar geschiedkundige en economische achtergronden zich tot elkaar in haar werk? En waarom koos ze voor geschiedenis als aanvulling op haar economieopleiding? Rethinking Economics vroeg het haar.

Wat doe je precies als consultant?

“Bij Bain & Company adviseren we met name grote internationale bedrijven over strategische vraagstukken. Dit kan een klassiek strategievraagstuk zijn als ‘we willen groeien in de komende jaren, maar weten niet precies hoe’, maar ook een vraagstuk als ‘hoe kunnen we onze organisatie versnellen?’, ‘hoe kunnen we zorgen dat de juiste mensen binnen onze organisatie met elkaar praten?’, of ‘hoe kunnen we onze operationele activiteiten beter aan laten sluiten op onze strategie?’.

We werken bij Bain & Company op projectbasis, waarin ieder project een ander vraagstuk in een andere industrie vertegenwoordigt. Mijn rol is niet vastomlijnd en verschilt per project. Soms werk ik aan het vaststellen van een diagnose — hoe staat een bedrijf ervoor, wat is het probleem? Soms draag ik bij aan de ontwikkeling van een nieuwe strategie, of een plan van aanpak voor hoe deze te implementeren.

Cijfers alleen zeggen niet alles over een bedrijf. Daarom ga ik naast de bestudering van cijfers mensen interviewen om de organisatieproblemen beter te begrijpen. Ook praat ik met experts om inzichtelijk te krijgen wat er in bepaalde sectoren speelt. Bij andere projecten werk ik juist meer aan de zijde van de klant, bijvoorbeeld als het gaat om het nieuw in de markt zetten van een product.

Essentieel bij dit werk is om vanuit verschillende perspectieven informatie te vergaren, de verbinding te zien door deze verschillende bronnen heen, en hieruit een logische en coherente conclusie te trekken van wat er speelt.”

Bain & Company staat bekend om haar teamgerichte aanpak. Kan je daar iets over vertellen?

“Binnen Bain werken we altijd samen met een team aan een project. De teamgrote verschilt per project maar een team bestaat meestal uit één of meerdere partners, een manager, consultants en associate consultants. Het leuke hieraan is dat veel verschillende achtergronden samenkomen in een team en je rol ook verandert naarmate je langer bij Bain werkt. Als associate ben je in het begin vaak meer gericht op de analyse, als consultant ben je meer bezig met het grotere verhaal, als manager overzie je verschillende werkstromen en ben je verantwoordelijk voor het hele proces. En met z’n allen werk je natuurlijk ook nauw samen met een team van de klant.

Het gelaagd werken in zo’n team is mijn inziens efficiënt; er is voldoende ruimte voor discussie en input, maar het is duidelijk wie welke beslissingen maakt”.

Wat voor vaardigheden zet je in bij jouw werk?

“Analytisch moet je heel sterk zijn. We werken veel met cijfers — je cijfermatige vaardigheden moeten van goed niveau zijn —, maar je moet ook in staat zijn verschillende punten met elkaar te verbinden. Het belangrijkste is dat je de data die je gebruikt omzet naar een inzicht. We voeren projecten in hoog tempo uit, dus je moet snel kunnen schakelen en snel tot inzichten komen.

Daarnaast is het belangrijk dat je goed bent met mensen. Soms breng je richting een klant een leuke boodschap, een andere keer een minder fijne boodschap. In beide gevallen moet je goed communiceren, gegeven alles dat je weet. Maar ook richting bijvoorbeeld de manager van een project is het belangrijk goed te kunnen communiceren. Soms heb je heel erg in de details gezeten, maar wat zijn dan de essentiële inzichten waarvan je hem of haar moet overtuigen? Belangrijk is dus dat je goed een verhaal kan opbouwen. Dat begint met het geraamte van het verhaal, gevolgd door de vraag wat voor info er voor nodig is daar verder invulling aan te geven.”

Hoe heb je je studietijd ervaren?

“In 2008 ben ik begonnen met een bachelor economie. Het is goed bevallen, maar ik vond het wel heel droog en abstract. De cijfermatige vakken vond ik leuk, maar het programma miste een verbinding met wat er in de echte wereld gebeurd. De vakken die zich dan leende voor een meer praktische toepassing, bleven helaas ook vrij theoretisch. Persoonlijk denk ik dat het goed is dat je abstract leert denken middels aandacht voor theorie, maar waar dat kan zou ik de theorie meer willen verbinden aan wat er daadwerkelijk in de economie gebeurd.

Daarom ben ik in mijn tweede bachelorjaar geschiedenis erbij gaan doen. Dat houdt zich meer bezig met wat er in de wereld is gebeurd en nu gebeurt. Daarom heb ik dat altijd het allerleukste gevonden. Maar in een geschiedenisstudie leer je ook een andere manier van denken aan; je bent meer bezig met bronnen, leert hoe je een essay moet opbouwen. Bij een geschiedenisstudie is er echter minder aandacht voor samenwerking, dit komt in een economiestudie weer meer naar voren en dat vind ik een goede zaak.

De master economische geschiedenis in Londen was waanzinnig. Het was voor mij een ideale balans tussen economie en geschiedenis. Het besteedde aandacht aan theorie en behandelde hierin ook verschillende scholen van denken, was daarmee analytisch van hoog niveau, maar had ook aandacht voor de economische praktijk – hoe bijvoorbeeld de theorie gerelateerd is aan economisch beleid, en waar economisch beleid vandaan kwam. Zo is het interessant en relevant in modern-historisch perspectief de economische golven te zien, en leert het je bijvoorbeeld dat moderne economische groei helemaal nog niet zo’n oud begrip is”.

Zijn er elementen uit je geschiedenisbachelor en masterstudie die je graag in je economieopleiding had willen zien?

“Ik denk dat het goed is om abstract te kunnen denken, maar had graag willen zien dat economische inzichten meer in het grotere geheel geplaatst zouden worden. Hier was zowel in mijn geschiedenisbachelor als in mijn master meer aandacht voor. Zoals gezegd: aandacht voor theorie is zeer belangrijk, maar het was fijn geweest als de modellen nog meer van hun context voorzien waren.

Wat ik ook miste in mijn economiebachelor, maar wellicht daar ook niet direct verwacht had omdat dit ook niet naar voren kwam op de middelbare school, was aandacht voor schrijven en het opbouwen van een verhaal. Dat is niet alleen in de praktijk, maar ook voor een academische econoom een zeer waardevolle vaardigheid.”

Hoe sluiten je huidige werkzaamheden aan op je studies?

“Vanuit economie heb ik de kwantitatieve analytische vaardigheden opgedaan. Ik gebruik niet zo vaak statistiek meer maar het is waardevol hier een bepaald niveau in te hebben. Daarnaast was er bij economie, zoals gezegd, aandacht voor groepswerk. Dat was destijds wellicht niet altijd ideaal als het bijvoorbeeld ging om becijfering, maar komt goed van pas nu ik zoveel in groepsverband samenwerk.

Vanuit de geschiedenisstudie heb ik geleerd hoe je een helder verhaal kan neerzetten en je bevindingen uiteen kan zetten. Dat gebruik ik nu zeer veel als consultant. Bovendien is de geschiedenisstudie zeer waardevol nu ik vaak vanuit verschillende informatiepunten inzichten moet verzamelen en deze moet vertalen naar een verhaal. Dat komt ook sterk terug in het geschiedenisprogramma, waar veel aandacht wordt besteed aan bronnenonderzoek

In mijn masterstudie was veel aandacht voor debat. Veel meer dan in Nederland het geval was. Iedere student deed hierin ook heel actief mee. Dit helpt enorm je inzicht scherp te formuleren en dit richting anderen te communiceren. Tot op de dag van vandaag heb ik daar heel veel aan”.

Wat is je advies voor studenten die later ook strategieconsultant willen worden?

“Verbreed je horizon, zoek dingen op naast je studie die je interessant vindt. En probeer veel dingen gewoon uit, om erachter te komen of dit iets voor je is. Ik heb zelf bijvoorbeeld in Londen veel van de mogelijkheid gebruik gemaakt om musea en balletvoorstellingen te bezoeken. Dat soort dingen verrijken je als mens, en dat neem je later ontegenzeggelijk mee in je werk”.