■ Job van Wolferen en Wilte Zijlstra (AFM)
In het kort
Het onderliggende onderzoek wordt ook besproken in de Miljoenennota 2018, in de paragraaf over inzichten uit de gedragswetenschappen
De AFM heeft op verzoek van het Ministerie van Financiën een kredietwaarschuwing ontwikkeld die verplicht is in reclame-uitingen voor krediet. Een half jaar na de introductie in 2009 van de waarschuwing “Let op! Geld lenen kost geld”, kon twee derde van de Nederlanders spontaan de kreet noemen en kende in totaal 87 procent hem.
Om het effect van de kredietwaarschuwing en de bijbehorende afbeelding van het mannetje met het euroblok aan zijn been te testen, werd online een gerandomiseerd experiment met een controlegroep (randomized controlled trial) uitgevoerd in de online-verkoopomgeving van een Nederlandse bancaire consumptiefkredietaanbieder. Bijna 6.000 bezoekers van het leen-gedeelte van de site kregen een pagina te zien inclusief de waarschuwing, terwijl een andere, even grote groep deze waarschuwing niet te zien kreeg.
De aanwezigheid van de kredietwaarschuwing had geen significant effect op het aantal webpagina’s dat een bezoeker bekeek, of op het aandeel bezoekers dat een aanvraag voor een consumptief krediet deed (figuur). Ook was er bij consumenten die een lening aanvroegen geen verschil in de hoogte van die lening of het acceptatiepercentage tussen de groep die wel de kredietwaarschuwing gezien had en de groep aan wie de waarschuwing niet getoond werd. Ook alternatieve waarschuwingen, bijvoorbeeld met de tekst “Een slimme lener checkt de kosten”, lieten geen effecten zien.
Dit praktijkonderzoek heeft geen kortetermijneffect vastgesteld van de kredietwaarschuwing op het gedrag van consumenten in de online-verkoopomgeving. Uit vragenlijstonderzoek blijkt dat consumenten positief zijn over het bestaan van de kredietwaarschuwing en vertrouwen hebben in de effectiviteit ervan. Ook ervaren ze reclames mét een kredietwaarschuwing als iets duidelijker dan reclames zonder die waarschuwing. Een langetermijneffect, bijvoorbeeld op de sociale norm, is met dit onderzoek niet aan te tonen, maar ook niet uit te sluiten.
