Een paar weken geleden schreef mijn collega Marcel Canoy op deze blog “Banken moeten zichzelf opnieuw uitvinden”. Buiten de gereguleerde en inmiddels vergaand genationaliseerde bankensector lijkt zich een nieuwe vorm van financiering te ontwikkelen die mogelijk ook een oplossing biedt voor de problemen in de bankensector: crowdfunding. Vorige week werd dat door de Autoriteit Financiële Markten en de Nederlandse Bank beaamd in hun persbericht “Stappenplan crowdfunding voor betere consumentenbescherming”. Zij definiëren crowdfunding als een initiatief om via een (online) platform geld aan te trekken van en uit te lenen aan consumenten en bedrijven. Wat is de toegevoegde waarde van crowdfunding?
Is crowdfunding oude wijn in nieuwe zakken? Het Utrechtse academiegebouw werd bijvoorbeeld gefinancierd door Utrechtse burgers als een cadeau aan de Universiteit van Utrecht voor haar 250 jarig bestaan in 1886. Het woord crowdfunding bestond toen nog niet in de Lage Landen. Hedendaagse voorbeelden van crowdfunding zijn er genoeg; het lijkt inmiddels wel een hype. De Correspondent haalde in één week één miljoen euro op van leden die in de toekomst toegang krijgen tot alle journalistieke producties van De Correspondent. De Windcentrale haalde vorig jaar 7 miljoen euro op door zo’n 5.500 huishoudens. Deze eigenaren van een “winddeel” krijgen de opbrengst aan stroom door de twee windmolens 16 jaar lang in mindering op hun energierekening. Daarnaast zijn er vele sportieve liefdadigheidsevenementen zoals Alpe d’HuZes en FietsenVoor.nl die door crowdfunding veel geld binnenhalen.
Crowdfunding omvat meerdere typen financiering, variërend van donaties, tot sponsoring, lenen, en investeren. Om de discussie helder te krijgen is het goed om deze typen ieder apart te bekijken. Deze typen zijn niet nieuw, maar worden door het gebruik van online platforms wel vernieuwd: oude wijn in nieuwe digitale zakken. De Windcentrale omvat investeringen door gebruikers, De Correspondent kan worden gezien als sponsoring (of misschien meer correct als vooruitbetaalde consumptie van nieuws), en Alpe d’HuZes en FietsenVoor.nl kunnen zowel donatie als sponsoring zijn (afhankelijk van of er een tegenprestatie wordt verwacht van de deelnemers door de geldgevers).
Wat is de toegevoegde waarde van deze oude wijn in nieuwe digitale zakken? Donaties en sponsoring kunnen door online platforms met relatief weinig kosten veel sneller en op veel grotere schaal gerealiseerd worden dan “offline”: potentiële gevers kunnen sneller bereikt worden, en kunnen zich relatief gemakkelijk committeren aan een gift. Zie het financiële succes van evenementen als Alpe d’Huzes en FietsenVoor.nl. De online platforms maken het ook mogelijk om op lange afstand van het project deel te nemen: Agrawal et al. (2011) laten zien dat meer dan 86% van de financiers van de door hen onderzochte crowdfundingprojecten op meer dan 60 mijl gevestigd waren, en dat de gemiddelde afstand tussen de projecten en financiers zelfs 3000 mijl was.
Wim Duisenberg – oud-directeur van de ECB – heeft banken ooit getypeerd als “computers with a marble gate”. De stap van bankieren naar crowdfunding is dan niet zo groot meer: de marmeren poort was voor vele geldgevers en geldnemers een noodzakelijk kwaad waar ze nu eindelijk van af kunnen, dat scheelt behoorlijk in de intermediatiekosten… De economie van crowdfunding (lenen en investeren) is iets genuanceerder. Het verkrijgen van leningen of investeringen middels crowdfunding heeft als voordeel dat geldgevers tegen relatief weinig kosten een signaal kunnen krijgen over de kwaliteit van een project: de eerste geldgevers die relatief veel informatie over het project hebben halen onbekende geldgevers over de streep om het project ook te financieren. Onderzoek van Agrawal et al. (2011) heeft aangetoond dat de kans op financiering toeneemt naarmate er meer geldgevers zich aan het project hebben verbonden (wat zelfs tot kuddegedrag kan leiden).
Een ander opmerkelijk verschil tussen door banken gefinancierde projecten en door crowdfunding gefinancierde projecten is dat non-monetaire beloning bij crowdfunding vaak een belangrijke rol speelt: voor veel financiers is de betrokkenheid bij het project al waardevol op zichzelf. In die zin speelt crowdfunding een belangrijke rol in sociale waardecreatie, iets wat minder gemakkelijk in monetaire termen te vatten is, maar zeker niet minder belangrijk is voor de samenleving. Dit geldt dan weer voor alle typen van crowdfunding, en leidt ook weer tot financiële innovaties, zoals crowdfunding van wetenschappelijk onderzoek. Crowdfunding lijkt minder kosten te hebben, en ook toegevoegde (sociale) waarde. Of het bestaande financieringsvormen overbodig maakt of juist aanjaagt valt nog te bezien, ook of het uiteindelijk netto positieve welvaartseffecten oplevert.
Auteur
Categorieën