“Het grappige is dat de bitcointechnologie, ofwel het platform, nou juist een enorme impuls zou kunnen geven aan de ontwikkeling van privaat geld in bestaande ruilkringen.”
ESB Column
Friedrich Hayek,
Silvio Gesell en de bitcoin
F
gie. Die is zeer innovatief en kan vaak niet
riedrich Hayek wordt door
alleen voor transacties in bitcoin, maar
velen gezien als de geestelijk
ook in andere valuta worden gebruikt.
vader van de bitcoin. Hayek
Transactiekosten kunnen omlaag, zeker
stelde namelijk in 1975 voor
bij grensoverschrijdende betalingen. En
om iedere vorm van overheidsbemoeiehet stelsel is weliswaar niet anoniem, maar
nis met geld te doorbreken. Hij stelde
is in verhouding tot het reguliere girale
onomwonden dat “history is largely inflaverkeer ook bepaald niet transparant. Dat
tion engineered by government†(Hayek,
maakt het aantrekkelijk voor partijen die
1990). Zijn remedie: laat commerciële
een afkeer van (overheids)inmenging hebbanken hun eigen (papier)geld uitgeven.
ben. Hayek zou dit aspect van de bitcoin
De concurrentie tussen de banken en het
overigens volstrekt hebben verfoeid. Hij
door hen uitgegeven geld zal er uiteinhad als liberaal niet veel op met overheidsdelijk voor zorgen dat de meest stabiele
inmenging, maar zag wel degelijk het begeldsoort zal prevaleren. Het voorstel van
lang van een weliswaar kleine, maar wel
Hayek heeft het indertijd niet gehaald.
Wim Boonstra
sterke en goed functionerende overheid.
Weliswaar wordt het overgrote deel van
Hoofdeconoom bij de Rabobank
Van schimmige praktijken moest de man
de maatschappelijke geldhoeveelheid
en bijzonder hoogleraar aan de Vrije
niets hebben. De bitcoin zoals die nu is
door commerciële banken in omloop
Universiteit Amsterdam
vormgegeven zou om die reden zijn goedgebracht via het proces van wederzijdse
keuring nooit hebben kunnen wegdragen.
schuldaanvaarding, het gaat wel om ‘geHet grappige is dat de bitcoin-technolowoon’ giraal geld. Centrale banken reguleren de monetaire basis en daarmee in hoge mate het geldschep- gie, ofwel het platform, nou juist een enorme impuls zou kunnen
geven aan de ontwikkeling van privaat geld in bestaande ruilkrinpend vermogen van de banken.
Lang voor Hayek pleitte Silvio Gesell al voor de invoering van gen. Ons land kent circa 90 van dergelijke LETS (Local Exchange
zogeheten Schwundgeld (Visser, 1983). Maar waar Hayek vooral Trading Systems), getuige de website www.letscontact.nl. Als je
bevreesd was voor inflatie, wilde Gesell de omloopsnelheid van het de websites van deze LETS bezoekt dan krijg je de indruk dat de
geld juist fors opvoeren om onderbesteding te bestrijden. Daar- meeste LETS erg amateuristisch zijn. Door dergelijke kringen,
toe wilde hij geld in omloop brengen dat door invoering van een maar ook andere, niet lokaal gebonden gemeenschappen met genegatieve rente met de tijd aan waarde inboette. Vandaar de term bruik van bitcoin-technologie te professionaliseren, kunnen zij
Schwundgeld, ofwel kwijngeld. Hayek noemde Gesell een ‘agita- een grote stap voorwaarts maken. Het betalingscircuit kan dan
tor of free money’. Naar zijn mening was alle geld vanzelf kwijngeld een stuk efficiënter worden, het transactievolume kan daardoor
vanwege inflatie. Dat vond hij geen goede zaak, maar een groot sterk worden opgevoerd, de omloopsnelheid van de lokale munt
kan omhoog en een LETS kan daarmee een echte rol spelen bij
probleem.
Zo beschouwd staat de bitcoin dus wel degelijk in de traditie van het stimuleren van een lokale economie. Dit in tegenstelling tot
Hayek. De bitcoin is immers niet inflatoir, maar juist deflatoir van de huidige ruilkringen die vooral een sociale functie hebben. Zelfs
opzet. De maximale hoeveelheid bitcoins is namelijk al op voorhand Schwundgeld moet je op deze wijze kunnen voorprogrammeren.
vastgelegd. Ook de hoeveelheid bitcoins die jaarlijks beschikbaar Silvio Gesell zal tevreden zijn, maar ik vrees dat Hayek zich in zijn
komt ligt al vast. Er is dus geen enkele relatie tussen de hoeveel- graf zal omdraaien.
heid bitcoins en de reële economie. Trendmatig zullen de prijzen,
gemeten in bitcoin, dalen. In de ESB van 18 april jongstleden concludeerden Mooij en Pronk al dat de bitcoin nauwelijks enig concur- Literatuur
rentievoordeel heeft ten opzichte van regulier giraal geld. Sommige Boonstra, W.W. (2013) Geld speelt (g)een rol. Amsterdam: VU University Press.
adepten zien de bitcoin als een kandidaat om de nieuwe monetaire The Economist (2011) Bits and bob. Bitcoin has got geeks excited. What about
standaard te worden, een soort moderne variant van de gouden stan- economists? The Economist, 26 juni.
daard. De bitcoin als monetaire standaard kent echter ieder nadeel Hayek, F.A. (1990) Denationalization of money. The argument refined. Londen:
van de gouden standaard, zonder dat daar een voordeel tegenover The Institute of Economic Affairs.
staat. In de woorden van The Economist: “Bitcoin is technically so- Jonker, N. & M. Plooij (2014) De potentie van bitcoin als concurrent van reguphisticated. As a monetary system, it looks primitiveâ€.
liere valuta. ESB, 98(4683), 230–233.
Van de bitcoin als munt mag dan ook niet zoveel worden ver- Visser, H. (1983) Silvio Gesell, een geniale ’monetary crank’. ESB, (68)3402,
wacht. Anders ligt het natuurlijk met de achterliggende technolo- 370–372.
Jaargang 99 (4691) 14 augustus 2014
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
493