Al ruim een jaar heeft de Rabobank een carbon bank. Carbon banking biedt energie-intensieve ondernemingen de mogelijkheid om CO2-uitstoot te compenseren. De Rabobank financiert het planten van bomen op het land van boeren in (o.a.) Afrika. Deze bomen nemen op termijn CO2 op uit de lucht. Bedrijven kunnen bij deze boeren units gebonden koolstof kopen om zo hun uitstoot te compenseren. Deze bedrijven hebben dan niet langer de stempel ‘vervuiler’. Dit klinkt als een nobel streven van de Rabobank, maar er liggen wel degelijk risico’s op de loer.
Emission Trading System
Wereldwijd vallen er zo’n 11.000 bedrijven onder het Emission Trading System (ETS). Bedrijven die onder het ETS vallen zijn verplicht om jaarlijks hun uitstoot te compenseren met de daarvoor aangeschafte emissierechten. Het ETS is de omvangrijkste klimaatbeïnvloeder in de EU. Toch dekt dit vlaggenschip ‘slechts’ 45 procent van de totale Europese CO2-uitstoot. Belangrijke sectoren, zoals landbouw, wegverkeer en luchtvaart met een bestemming buiten de Europese economische ruimte, vallen niet onder deze regulering (Gerlagh en Heijmans, 2019).
Rabo carbon banking-concept
Bedrijven die niet onder de ETS vallen en onvoldoende mogelijkheden zien om hun primaire productieproces te verduurzamen kunnen via de Rabobank CO2-credits kopen om hun uitstoot te compenseren. Een reden voor bedrijven om gebruik te maken van carbon banking kan zijn dat het duur is om het productieproces te verduurzamen.
De Rabobank biedt boeren in ontwikkelingslanden toegang tot de internationale vrijwillige koolstofmarkt en ondersteunt partners in het vinden van financieringsoplossingen voor deze boeren. Dit stelt boeren in staat om hun grond te verbeteren: de bodem wordt geprepareerd om koolstof op te slaan, boeren worden geholpen minder pesticide te gebruiken, meer bomen te planten en meer verschillende gewassen te kweken. De gezonde bodem die hierdoor ontstaat is in staat om CO2 uit de lucht op te nemen. Vervolgens bemiddelt de Rabobank tussen de boeren die CO2 opslaan in de bodem en bedrijven die hun uitstoot willen compenseren. Voor het matchen van aanbieders en vragers van CO2-credits vraagt de Rabobank een vergoeding (Betlem en De Boer, 2021).
De andere kant van de medaille
De Rabobank boort in de huidige lagerente-omgeving een alternatief verdienmodel aan. Tegelijkertijd kunnen boeren in ontwikkelingslanden een centje bijverdienen en hebben ondernemers de mogelijkheid een ‘groene’, klimaatneutrale stempel op hun productie te plakken. Dit klinkt als een win-winsituatie maar de introductie van de Rabo Carbon Bank brengt ook risico’s met zich mee.
Ten eerste betekent het compenseren van CO2-uitstoot geen rem op uitstoot, maar slechts compensatie van uitstoot. In de praktijk betreft carbon banking dus een netto reductie van de CO2-uitstoot. Een bedrijf zou in theorie meer kunnen gaan uitstoten dan voorheen en dit vervolgens compenseren met behulp van de Rabo Carbon Bank. De netto CO2-uitstoot is dan lager, terwijl de totale CO2-uitstoot is toegenomen. Het bedrijf kan vervolgens een klimaatneutrale stempel op de productie plakken. Deze klimaatneutrale stempel is mogelijk misleidend voor de consument die verwacht dat het product zonder uitstoot van CO2 is geproduceerd.
Ten tweede geeft carbon banking ondernemers mogelijk een verkeerde prikkel. Het grootste risico zit in de motivatie van bedrijven. Bedrijven zijn geneigd te kiezen voor het goedkoopst mogelijke alternatief om klimaatneutraal te produceren. Uit onderzoek van de Carbon Pricing Leadership Coalition volgt dat de ETS-prijs voor het uitstoten van 1 ton CO2 op ongeveer 60 euro moet komen te liggen om bedrijven voldoende te stimuleren te investeren in de verduurzaming van het productieproces (Carbon Pricing Leadership Coalition, 2017). Gillingham en Stock (2018) berekenen dat het, afhankelijk van de gekozen technologie, ongeveer 28 – 142 dollar kost om de CO2-uitstoot met 1 ton te verminderen.
De Rabo Carbon Bank verwacht CO2-credits aan te kunnen gaan bieden voor 25 tot 50 dollar per ton CO2. Dit is in veel gevallen goedkoper dan het verduurzamen van het productieproces of het aanschaffen van ETS-rechten, wat door organisaties als Carbon Killer ook geadviseerd wordt aan bedrijven die niet onder de ETS vallen. Ondernemers zullen dus geneigd zijn om carbon banking te verkiezen boven het verduurzamen van het primaire productieproces. Op de lange termijn kan carbon banking de verduurzaming vertragen.
Ten slotte is het belangrijk om te realiseren dat een ondernemer netto CO2-reductie op termijn aanschaft. De Rabobank biedt uitstootcompensatie met behulp van gewassen aan: de meeste compensatieprogramma’s doen er 30-40 jaar over om de uitstoot van één bepaald jaar te compenseren (Vanheule en De Jong, 2018). Vergelijk het met het verbranden van biomassa. Het verbranden van biomassa stoot direct CO2 uit. De nieuwe bomen en planten die daarvoor in de plaats komen hebben 30 tot 100 jaar nodig om de CO2 van de verbrande biomassa weer uit de lucht te halen. In deze tijd kan het klimaat al onherstelbaar beschadigd zijn (Joosten, 2020).
De Rabobank sluit contracten met een looptijd van (slechts) drie jaar af met landbezitters. De Rabobank belooft ook na deze looptijd te monitoren dat landbezitters door blijven gaan met het opslaan van CO2 in hun grond. De Rabobank kan dit uiteraard niet garanderen. Zonder deze garantie bestaat het risico dat de landbezitters hun land voor andere doeleinden gaan gebruiken voordat de compensatietermijn van 30 tot 40 jaar verstreken is. De door bedrijven klimaatneutraal geproduceerde goederen en diensten zijn dan niet meer dan een wassen neus.
Conclusie
De Rabo Carbon Bank biedt ondernemers een relatief gemakkelijk en goedkoop alternatief om hun productie te voorzien van een klimaatneutrale stempel. Het is echter belangrijk om in het achterhoofd te houden dat het bij carbon banking om een netto reductie van de CO2-uitstoot gaat en dat er serieuze risico’s op de loer liggen. Zonder de garantie dat de landbezitters hun grond voor de volledige compensatietermijn van zo’n 40 jaar ter beschikking stellen voor CO2-opname is de Carbon Bank niets meer dan een simpel alternatief om niet te hoeven investeren in verduurzaming van het primaire productieproces en CO2-uitstoot oogluikend toe te staan.
Noot: op 6 oktober 2021 is dit artikel op twee plaatsen aangepast naar aanleiding van commentaar van de Rabobank. Het oorspronkelijke artikel vermeldde abusievelijk dat de carbon bank sinds 1 maart 2021 bestaat, maar ze bestaat al meer dan een jaar. Ook vermeldde het oorspronkelijke artikel dat Rabobank zelf boeren in ontwikkelingslanden financiert. De Rabobank biedt deze boeren toegang tot de koolstofmarkt en ondersteunt partners in het vinden van financieringsoplossingen.
Literatuur
Betlem, R., en de Boer, M. (2021). Rabobank laat boeren via nieuwe bank bijdragen aan verlagen CO₂-uitstoot. Financieel Dagblad. Te vinden op https://fd.nl/ondernemen/1373573/rabobank-laat-boeren-via-nieuwe-bank-bijdragen-aan-verlagen-co2-uitstoot-jni1caGfd1pU
Gerlagh, R., en Heijmans, R. (2019). Manipulatie mogelijk in EU-ETS. Emissie gelukt, missie mislukt. Te vinden op https://www.tilburguniversity.edu/nl/actueel/nieuws/manipulatie-co2-emissierechtensysteem-mogelijk
Gillingham, K., en Stock, J. (2018). The Cost of Reducing Greenhouse Gas Emissions. Journal Of Economic Perspectives, 32(4), 53-72. doi: 10.1257/jep.32.4.53
Joosten, T. (2020). De zin en onzin van biomassa.
Report of the High-Level Commission on Carbon Prices. (2017). Te vinden op https://static1.squarespace.com/static/54ff9c5ce4b0a53decccfb4c/t/59b7f2409f8dce5316811916/1505227332748/CarbonPricing_FullReport.pdf
Vanheule, L., en De Jong, E. (2018). CO2-compensatie eist een nieuw bos van 4 keer Nederland. Te vinden op https://www.eco-reizen.nl/achtergrond/co2-compensatie-eist-nieuw-bos-ter-grootte-van-4-keer-nederland/
Auteur
Categorieën