Het meest knuffelige plan van het jaar komt van D66. Stop, net als de Noren, onze gasbaten in een fonds om superzaken mee te financieren. Doen we eindelijk iets nuttigs met dat geld, stimuleren innovatie en dat ook nog voor het mkb, de jammerlijk door de banken in de steek gelaten banenmotor van Nederland.
Historie
Laten we de klok even terugzetten. We schrijven 1997. Het fonds heette toen FES en een groep hoge beleidsambtenaren van de Interdepartementale Commissie voor het Economisch Structuurbeleid (ICES) was verantwoordelijk voor het proces van de verdeling van de buit. Het CPB mocht met behulp van de andere planbureaus de ingediende plannen beoordelen.
Ik werkte toen bij het CPB en mocht de kennisprojecten voor mijn rekening nemen. Op mijn bureau lag een eerste versie van een voorstel om ICT in het onderwijs te versterken. Een impuls kon allicht geen kwaad gezien de omvang van het probleem en de grote belangen voor de samenleving.
Vod
Maar als iemand om € 670 mln vraagt (geen grap), meer dan het zesvoudige van het gehele nieuwe fonds, mag je toch wat meer verwachten dan het inhoudelijke vod dat op mijn bureau lag. Er werd gerept over het structureel creëren van netto 100.000 banen per jaar ‘wegens multiplier-effecten‘, zonder nadere toelichting.
Intimidatie
Toen ik kritische vragen stelde (bijvoorbeeld waarom dit project niet gewoon op de OCW-begroting stond) en om een financiële en economische onderbouwing vroeg, werd ik geïntimideerd door de projectleider. De betrokken ambtenaar van OCW vond het nodig bij het minste of geringste te dreigen zijn hoogste baas op toenmalig CPB-directeur Don af te sturen.
Goede bedoelingen
Het project is bij mijn weten nooit door een onafhankelijke partij geëvalueerd. Er zal best wat nuttigs met computers op scholen zijn gebeurd, maar of dat die € 670 mln waard was, valt te betwijfelen. Dit was maar één voorbeeld. Vaak werden projecten verkocht door de goede bedoelingen te benadrukken (duurzaamheid is heel belangrijk hoor!), ontbrak een elementaire financiële onderbouwing en werden afgekeurde projecten later via de politiek alsnog vrolijk gefinancierd.
Histoire se repète?
Dreigt dit weinig verheffende theater zich nu te herhalen? Ja en nee. Het nieuwe fonds heeft als onmiskenbaar voordeel dat het revolverend is, dat wil zeggen dat het co-financiering vereist en rendementen moet opleveren. Dit verhindert beleidshobbyisme en verdringing zoals bij de ICES. Ook is het gericht op het mkb, waarmee een lobbycircus van het grootkapitaal wordt omzeild. Maar politiek en ambtelijk Nederland lijken onmachtig een strak zakelijk proces te organiseren voor het verdelen van geld. Ik zie maar één oplossing. Laat het fonds beheren door een heel suffe Noor.
FD column van 7-7-2014
Auteur
Categorieën