Martijn Badir, beleidseconoom en ESB-auteur, lanceerde in zijn vrije tijd samen met drie jonge stadsgenoten het volksinitiatief ‘Amsterdam heeft een keuze’, waarin gepleit wordt voor het drastisch terugbrengen van het aantal toeristen. We spraken met hem over zijn motieven en de economische overwegingen erachter.
Wat bracht je tot dit initiatief?
“Ik woon mijn hele leven al in Amsterdam. Toen ik jonger was kwam ik graag in de binnenstad. Ik merkte dat het de afgelopen jaren zo druk werd dat ik de binnenstad ben gaan mijden. De coronacrisis was wat dat betreft een verademing: plots waren er nauwelijks toeristen meer. De plotselinge stilte maakte duidelijk hoe afhankelijk de economie geworden is van toerisme. Dit is hét moment om na te denken over waar we heen willen met toerisme na de coronacrisis. Toerisme hoort bij de stad, maar we moeten niet terug willen naar de situatie van voor de crisis.”
Het initiatief is inmiddels door ruim 30.000 mensen ondertekend. Wat gaat er nu gebeuren?
“We zijn positief verrast dat zo veel Amsterdammers hebben getekend, het laat zien dat het echt leeft in de stad. Ons voorstel komt nu in principe op de agenda van de gemeenteraad, die er vervolgens over gaat stemmen. Mocht de raad ons voorstel niet aannemen dan is de volgende stap een referendum.”
Welke concrete maatregelen stellen jullie voor?
“Wij willen terug naar de toeristenaantallen van rond 2014, met jaarlijks twaalf miljoen overnachtingen. Destijds gaf de meerderheid van de bewoners nog aan het gezellig druk te vinden.
Om het aantal toeristen te beperken, kan de gemeente de toeristenbelasting fors verhogen. Economisch gezien is een verhoging sowieso logisch: doordat het aanbod van overnachtingen begrensd is en de vraag op lange termijn blijft toenemen, ontstaat er een enorme overwinst. De omzet per kamer in Amsterdam is tussen 2014 en 2019 met dertig tot veertig procent toegenomen. Het ligt voor de hand om deze overwinst weg te belasten en te gebruiken om goede dingen voor de stad te doen, zoals het opkopen van bestaande hotels en die om te vormen tot woningen.
Andere mogelijkheden zijn het verbieden van Airbnb en het intrekken van hotelvergunningen. Daarnaast stellen we voor dat er een wethouder komt die belast is met toerisme en leefbaarheid.”
Niet iedereen zal staan te springen om het aantal toeristen te beperken: de sector is niet onbelangrijk voor de Amsterdamse economie.
“Het klopt dat grote delen van de binnenstad afhankelijk zijn van toerisme. Ons voorstel betekent niet dat er helemaal geen toeristen meer welkom zijn. Wel denken we dat de balans vóór de crisis was doorgeslagen. Veel restaurants richten zich nu volledig op toeristen, daar kunnen ze zelf veranderingen in bewerkstelligen.
Uiteindelijk denk ik dat er ook een verschuiving van werkgelegenheid en economische activiteit moet zijn naar andere sectoren. Een belangrijk verschil tussen Amsterdam en bijvoorbeeld Venetië is dat Amsterdam nog een diverse economie heeft. Er zijn wat dat betreft dus mogelijkheden om een verschuiving plaats te laten vinden.”
Inmiddels is het op sommige plekken in de stad alweer extreem druk. Is het momentum niet al voorbij?
“Het is een signaal dat de drukte veel sneller terug kan komen dan soms wordt geschetst. Als er uiteindelijk een vaccin is zullen we snel weer terug zijn bij de situatie van voor de crisis. Daarom is het des te belangrijker dat de gemeenteraad en het college nu al een plan ontwikkelen.”
