Moeders werken niet méér als kind naar school gaat

■ Wiljan van den Berge, Lisette Swart, Karen van der Wiel (CPB)

Vanaf hun vierde gaan vrijwel alle kinderen in Nederland twintig uur per week naar school. Ouders die niet fulltime werken houden vanaf het moment dat hun jongste kind naar school gaat tijd over die eerst aan de zorg voor hun kind besteed werd.

Doordat ouders, meestal de moeder, tijd over hebben, verwachten we dat het gemiddelde arbeidsaanbod van moeders stijgt als hun jongste kind vier wordt. Er is dan sprake van een substitutie-effect van zorg naar arbeid. Er kan echter ook een tegengesteld effect spelen: het inkomenseffect. Ouders wier kind eerst naar het kinderdagverblijf ging, houden geld over, als het kind naar de basisschool gaat, omdat dat onderwijs gratis is. Zij kunnen daardoor minder gaan werken zonder er financieel op achteruit te gaan.

Uit paneldata van alle Nederlandse moeders blijkt dat, hoewel het gemiddeld aantal gewerkte uren relatief laag is, dit gemiddelde nauwelijks verandert op het moment dat hun jongste kind naar school gaat (figuur). Ondanks de extra tijd en/of het extra geld gaan moeders dus niet meer werken. Voor vaders is eenzelfde patroon zichtbaar.

Uiteraard is het moment dat een kind vier wordt al lang van tevoren bekend. Economen veronderstellen dat mensen hun marginaal nut van consumptie en vrije tijd over de tijd zo gelijk mogelijk willen houden (smoothing). Het kan daarom zo zijn dat ouders al van tevoren rekening houden met de veranderingen die plaatsvinden op het moment dat hun jongste kind naar school gaat, waardoor er niets verandert in het aantal gewerkte uren. Daarnaast zou het kunnen dat de schooltijden onhandig zijn, wat de mogelijkheden beperkt om meer te gaan werken.