Raming financieringsbehoefte staat wijkt vaak af van realisaties

De afgelopen jaren wijken de ramingen van de financieringsbehoefte van de staat meestal fors af van de uiteindelijke realisaties. In 2023 bedroeg dit verschil zelfs 35 miljard euro. Door de overschatting hoeft de staat minder schuld uit te geven.

Het Agentschap van de Generale Thesaurie publiceert elk jaar in december een verwachte financieringsbehoefte voor het aanstaande kalenderjaar, die vervolgens elk kwartaal wordt geüpdatet. De financieringsbehoefte is het geraamde totaalbedrag dat de Nederlandse staat in een bepaald jaar moet lenen om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen.  

De figuur toont dat de realisatie van het kastekort de afgelopen jaren lager uitvalt dan de ramingen voorafgaand aan het kalenderjaar. Dat is enerzijds te verklaren door externe schokken zoals het onverwacht snelle economische herstel na de pandemie, en de hoge inflatie als gevolg van de energiecrisis. Dit leidde tot hogere belastinginkomsten terwijl de uitgaven minder snel stegen. Anderzijds dragen meer structurele factoren zoals onderuitputting van de rijksuitgaven ook bij aan het verschil.

Daarnaast valt op dat de financieringsbehoefte gedurende het jaar sterk bijgesteld wordt door onvoorziene beleidskeuzes, zoals het instellen van het energieprijsplafond in het laatste kwartaal van 2022 en de aangekondigde lening aan netbeheerder TenneT in het tweede kwartaal van 2024. In de periode 2017–2019 bedroeg de gemiddelde bijstelling per raming 4,5 miljard euro, terwijl deze in de jaren 2021–2024 8,8 miljard bedroeg.

Om de consistentie voor langlopend schuldpapier (kapitaalmarkt) zo veel mogelijk te waarborgen, vangt het Agentschap aanpassingen in de financieringsbehoefte in beginsel op door de schulduitgifte van kortlopend schuldpapier te wijzigen. Dit wordt gedaan omdat de geldmarkt meer flexibiliteit biedt. Vanwege de dusdanig grote neerwaartse bijstellingen in 2023 heeft het Agentschap echter moeten besluiten om de kapitaalmarktuitgifte gedurende het jaar te verlagen. Dat kan ervoor zorgen dat de staat een minder voorspelbare uitgever is voor investeerders.