Nu maar hopen dat met de deconfiture van staatssecretaris Frans Weekers ook het systeem van de toeslagen tot het verleden gaat behoren. Nederland heeft een imposant bouwwerk van toeslagen opgetuigd. Voor kinderen, huur, zorg en kinderopvang kun je een inkomensafhankelijke toeslag krijgen, betaald uit belastingopbrengsten die ook inkomensafhankelijk zijn. Een leuke bezigheidstherapie voor ambtenaren met een fetisj voor dolgedraaide pompmachines.
Parameters
Volgens de Belastingdienst zijn nog veel meer parameters nodig om te bepalen op hoeveel je recht hebt. Wie is je ‘toeslagpartner’? Wat verdient die (ook van baby’s wordt het inkomen opgevraagd)? Hoeveel kinderen heb je? Wat is de uurprijs van het kinderdagverblijf? Heeft er iemand in huis een handicap? Is het huis daarop aangepast? Hoeveel huur betaalt u?
En vergeet de categorie bijzondere gevallen niet! Grote huishoudens, co-ouders, gedetineerden, militairen, gemoedsbezwaarden (ik verzin dit niet), kinderen in bezit van veterstrikdiploma (ik verzin dit wel), buitenshuis wonenden of thuiszorg krijgenden. De Belastingdienst heeft een kolossaal korps tandenborsteltellers nodig om dit allemaal te checken.
De kans op fraude, administratieve puinhopen en politiek gedoe wordt nog vergroot omdat elke keer dat er iets verandert aan de situatie van mensen de hele boel weer opnieuw moet worden berekend. Niemand zal ontkennen dat burgers met een kleine portemonnee financiële hulp nodig hebben, maar niet op deze manier.
Circus
De VVD zegt af te willen van het circus maar heeft zelf in diverse kabinetten bijgedragen aan het invoeren ervan. Nu met Eric Wiebes de VVD niet alleen een doorpakker maar ook (eindelijk) een echte liberaal naar voren heeft geschoven, ligt de oplossing voor de hand. Van de nieuwe staatssecretaris wordt gezegd dat hij lenig van geest is. Hij kan deze vaardigheid gebruiken om de sociale vlaktaks van het CDA te lenen. Kunnen die ook eens gezellig meedansen in het gedoogbal van Rutte.
De sociale vlaktaks is eenvoudig in uitvoering en beter dan de klassieke ‘flat tax’ omdat het lagere inkomens ontziet. Koppel dit aan een basisinkomen en je hoeft alleen nog iets te doen aan schrijnende gevallen aan de onderkant van de sociale ladder.
Ontspoord paternalisme
De positieve gevolgen liggen niet alleen op het terrein van economie (lagere administratieve lasten, minder fraude, betere keuzes, meer ondernemerschap), maar ook op het sociale vlak. Achter de toeslagen gaat een ontspoord paternalisme schuil. Zeker op langere termijn is het veel beter als mensen eigen keuzes maken en daar — naar verhouding — zelf financieel verantwoordelijkheid voor dragen. En het pompen? Dat blijft nodig, zeker. Maar dan om het land achter de dijken droog te houden, niet om toe slagindustriepolitiek te bedrijven.
Auteur
Categorieën