.
Redactioneel ESB
De TCB
V
betekenis alvast dat er een pad is
an deur tot deur vloog
ontgonnen om Europa econode CEO van Lehman
misch weerbaarder te maken.
Brothers vijf jaar geMaar ontginning van een nieuw
leden door de Verpad wil nog niet zeggen dat het verenigde Staten om aan financiering
derop niet doodloopt. De vraag is of
te komen voor zijn noodlijdende
technocratische oplossingen voor
bank totdat, de vijftiende van sepinstitutionele tekortkomingen voltember, zijn bank crashte, en de too
doende zijn, wanneer ze niet bij een
big to fail-mentaliteit van bankiers
breed publiek zijn gekend, en geomsloeg in een wereldwijd bankfadragen. De metaforen van Europa
len, waarop uiteindelijk ook Euroals het monster van Frankenstein,
pese staatskassen kraakten, en zelfs
of van Europese besluitvormingsde euro op zijn grondvesten schudprocessen als kafkaiaanse taferelen,
de. Pas vier jaar na dato keerde in
zijn populistisch. En stiekem zal
Europa de rust terug op de finanmenig econoom wegdromen bij een
ciële markten, toen ECB-directeur
Gelijn Werner
democratisch paradigma waarin de
Draghi inmiddels gedenkwaardige
Eindredacteur ESB
moeilijke keuzes worden overgelawoorden sprak: “Within our mang.werner@sdu.nl
ten aan technocraten die het beste
date, the ECB is ready to do whatemet ons voorhebben. Maar voorbij
ver it takes to preserve the euro.†En
deze tegenstelling is er een historials we zo terugkijken op vijf jaar
economische crisis, is het de onbeperkte uitverkoop van sche waarheid te vertellen: alleen wanneer grote delen van
driejaarsleningen achter deze woorden die voor een struc- samenlevingen gekend zijn in centrale besluitvorming, en
turele ommekeer heeft gezorgd op financiële markten. De burgers zich niet massaal buitengesloten voelen, kan de ontECB verdient dan ook lof voor het verlichten van financi- wikkeling van een samenleving lang stand houden. Zo geële nood waar politici dat niet konden of durfden. Tegelijk beurde het toen West-Europa zich vanaf de veertiende eeuw
kan pas historische betekenis worden ontleend aan het in- meer en meer positief onderscheidde van Oost-Europa als
grijpen van de ECB als dat ook in een historisch perspectief het gaat om politieke inspraak. Zo gebeurde het juist niet in
het Zuid-Amerika en Oost-Europa van de jaren tachtig en
wordt gezet.
Een aanzet hiertoe biedt het idee van de eurocrisis als criti- negentig toen institutionele vernieuwing van buitenaf werd
cal juncture: een historische gebeurtenis die de samenleving opgelegd. En zo ging het altijd mis wanneer burgers politiek
sociaal, politiek of economisch zodanig ontwricht dat de be- niet structureel betrokken werden.
staande inrichting ervan onder druk komt. In korte tijd kan Zo noodzakelijk als het democratisch ongelegitimeerd inde ontwikkeling van een samenleving een andere richting grijpen economisch gezien was, zo wezenlijk is democratikrijgen, afhankelijk van de manier waarop deze op de ge- sche legitimiteit voor economische ontwikkeling op lange
beurtenis reageert. Een veel bestudeerd voorbeeld is de pest duur. En dus is de weinig originele maar relevante constatein de veertiende eeuw, waardoor in korte tijd een groot deel ring na vijf jaar crisis dat een pad is ingezet dat geen stand
van de Europese beroepsbevolking stierf. Overal boden de kan houden. Een grote test wacht de ECB zodra de politieke
plotselinge arbeidstekorten horigen meer onderhandelings- druk om schulden af te bouwen groot wordt. Het werk van
macht, maar alleen in het Westen wisten ze zich effectief Reinhart en Rogoff over tweehonderd jaar aan economische
crises wijst op een vast verloop van een crisis. Eerst knapt een
hard te maken voor meer economische vrijheden.
De eurocrisis is minder dramatisch maar niettemin kritisch, financiële bubbel, dan komen banken in de problemen, verin die zin dat de economische situatie zonder instituties volgens zijn het overheden die te hulp schieten en ten slotte
voor de omgang met schulden bij banken en overheden is er inflatie als politiek minst gevoelige optie om schulden
onhoudbaar was. Het ingrijpen van de ECB was vervolgens op te lossen. De facto heeft de ECB door zijn ingrijpen vode verlossende beleidsreactie, die een pad afsneed waarop rig jaar en zijn leidende rol in de bankenunie aan politieke
banken en overheden de grond onder hun voeten zagen macht gewonnen. Die kan de ECB aanwenden om. volgens
wegzakken. Meer nog, het maakte de weg vrij voor een fase vast beleidsrecept. in te zetten op lage inflatie. Technocrativan institutionele vernieuwing. Pas nadat markten tot rust sche idealen en democratische belangen zouden dan, voor
waren gebracht, kon de aandacht nadrukkelijk uitgaan naar of achter de schermen, frontaal kunnen botsen. Maar in de
processen als de oprichting van een bankenunie en van reso- wetenschap dat uiteindelijk alleen de kiezer too big to fail is,
lutiemechanismen voor staatsschulden. Met als historische zal technocratie ergens moeten wijken.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 98 (4668) 13 september 2013
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
535