Consumentenvertrouwen binnenlandse aangelegenheid
Aute ur(s ):
R.P. Berben (auteur)
Deze rub riek wordt maandelijks samengesteld door Rob ert-Paul Berb en, Ronald Bosman, Ard den Reijer en Ad Stokman van de Nederlandsche
Bank r.p.b erb en@dnb.nl
Ve rs che ne n in:
ESB, 90e jaargang, nr. 4454, pagina 94, 25 februari 2005 (datum)
Rubrie k :
DNB-conjunctuurindicator
Tre fw oord(e n):
Hoewel de Nederlandse economie bijzonder open is, kan vertrouwen niet worden ge»mporteerd.
figuur 1 figuur 2 Volgens een eerste raming van het CBS is de Nederlandse economie in 2004 met 1,3% gegroeid. Dit is een aanzienlijke
versnelling ten opzichte van het jaar daarvoor, toen de economie met 0,9% kromp. De DNB-conjunctuurindicator die thans vooruitblikt
tot en met juni signaleert al geruime tijd een positieve omslag in de conjunctuur (figuur 1). De economische groei werd in 2004 in
hoofdzaak gedragen door de netto-uitvoer, met een groeibijdrage van maar liefst 0,7 procentpunt. De particuliere consumptie, die in 2003
met 0,9% was afgenomen, kon slechts een beperkte groeibijdrage laten optekenen. Niettemin, kan worden gesproken van een licht herstel
van de particuliere bestedingen.
Figuur 1. DNB-conjunctuurindicator
Figuur 2. Samenhang consumentenvertrouwen tussen Nederland en buitenlanda
a. Het ‘buitenland’ bestaat uit Duitsland, Frankrijk, Itali, Japan, het VK en de VS. Samenhang is berekend als het ongewogen
gemiddelde van de correlatie van mutaties in consumentenvertrouwen en economische groei in Nederland vis-a-vis de zes genoemde
landen. Correlaties zijn berekend over een voortschrijdend interval van ongeveer drie jaar.
ConsumentenvertrouwenÉ
Afgaande op het recente verleden, is een duidelijke verbetering van het consumentenvertrouwen, en met name de
werkloosheidverwachtingen, een essentile voorwaarde voor duurzaam herstel van de consumentenbestedingen. Sinds midden 2003 zijn
de werkloosheidverwachtingen van de Nederlandse consument aanzienlijk verbeterd. Hierdoor is het consumentenvertrouwen in
Nederland het afgelopen jaar zelfs mŽŽr verbeterd dan in de ons omringende landen. Empirisch onderzoek laat zien dat het
consumentenvertrouwen door vele factoren wordt bepaald, zoals (verwachtingen van) macro-economische variabelen, onzekerheid en
psychologie. Deze factoren verschillen tussen landen. In vergelijking met andere landen hangt het Nederlandse consumentenvertrouwen
sterk samen met beursontwikkelingen. Het consumentenvertrouwen reflecteert voor een belangrijk deel de binnenlandse economische
ontwikkelingen. Dit neemt niet weg dat ook ontwikkelingen in het buitenland van belang kunnen zijn voor het vertrouwen van de
Nederlandse consument.
Éeen binnenlandse aangelegenheid
Er zijn verschillende redenen waarom het consumentenvertrouwen tussen landen kan samenhangen. Ten eerste kunnen consumenten in
verschillende landen geconfronteerd worden met dezelfde ‘schokken’. Zo daalden in 2001 wereldwijd de aandelenprijzen scherp,
waardoor in veel landen het consumentenvertrouwen onder druk kwam te staan. Ten tweede weerspiegelt internationale samenhang van
consumentenvertrouwen de economische verwevenheid van landen. Internationale handel en buitenlandse directe investeringen zorgen
ervoor dat de economische ontwikkelingen tussen landen synchroon lopen. Ten slotte kan vertrouwen via het vertrouwenskanaal van
het ene land op het andere land overslaan. Vertrouwen wordt als het ware ‘ge»mporteerd’. De media spelen hierin bijvoorbeeld een rol.
Figuur 2 toont de mate van samenhang tussen de verandering in het Nederlandse consumentenvertrouwen en dat in zes belangrijke
industrielanden. In de eerste jaren van dit millennium liep de samenhang op, omdat in alle landen het vertrouwen afnam door de
wereldwijde daling van de aandelenprijzen. Niettemin is de samenhang van het Nederlandse consumentenvertrouwen met het buitenland
vaak laag en soms zelfs negatief. Een mogelijke verklaring voor de negatieve samenhang in het midden van de jaren tachtig is dat in
Nederland na de recessie van begin jaren tachtig, vanaf medio 1984 de werkgelegenheid toenam met een tempo dat internationaal gunstig
afstak. Dit onderstreept het belang van binnenlandse economische ontwikkelingen voor het Nederlandse consumentenvertrouwen. De
grafiek laat ook de samenhang zien tussen de economische groei in Nederland en de zes landen. De samenhang tussen de economische
groei in Nederland en het buitenland is vaak sterker dan de samenhang op basis van het consumentenvertrouwen.
Consumentenvertrouwen is dus vooral een binnenlandse aangelegenheid. De ontwikkelingen in eigen land blijven doorslaggevend voor
het herstel van het consumentenvertrouwen.
Robert-Paul Berben
Copyright © 2005 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)