.Internationale conjunctuur
Economie VS
koelt
langzaam af
Geleidelijk aan nemen de signalen
toe dat de Amerikaanse economic in
rustiger vaarwater geraakt. De afkoeling van de economic is vooral merkbaar in rentegevoelige sectoren als
de woningbouw. De industriele produktie is in januari opnieuw toegenomen, maar de stijging van 0,4% was
aanzienlijk minder dan in de voorgaande twee maanden, toen nog sprake was van een groei van respectievelijk 0,8% en 0,9%. De gemiddelde
bezettingsgraad in de Industrie is in
januari gestegen tot 85,5%. De gunstige ontwikkeling van de economic in
de afgelopen jaren begint zich nu
ook te vertalen in een stijging van de
prijzen. In januari is het consumentenprijsindexcijfer echter flink gestegen
met 0,4% ten opzichte van december;
de grootste maandelijkse stijging
sinds oktober 1992. Ten opzichte van
een jaar geleden ligt het consumentenprijspeil nu 2,9% hoger.
Begroting Clinton toont groter tekort
De officiele verwachting van het Witte Huis luidt dat de bbp-groei dit jaar
zal terugvallen tot 2,4% en dat de
groei in de jaren daarna op een niveau van 2,5% zal liggen. Begin volgend jaar kan de Fed beginnen haar
rentetarieven te verlagen en de kapitaalmarktrente zal geleidelijk dalen
richting 7%, aldus het Witte Huis. In
de onlangs door president Clinton
aangeboden begroting voor het komende begrotingsjaar, dat per 1 oktober aanvangt, wordt ervan uitgegaan
dat het begrotingstekort zal stijgen
van $ 192,5 mrd dit jaar tot $ 196,7
mrd in 1996 en tot $ 213 mrd in 1997,
om daarna te stabiliseren rond $ 196
mrd. De begroting bevat een forse
lastenverlichting voor de middeninkomens. Zo wordt bij voorbeeld
voor inkomens tot $ 75.000 een kinderbijslag van $ 500 per kind voorgesteld. De sociale zekerheid (inmid-
ESB 22-2-1995
dels goed voor 48% van de uitgaven)
wordt niet aangetast. Zoals verwacht
hebben de Republikeinen grote rnoeite met de voorstellen. Zij zijn van
mening dat de lastenverlichting niet
ver genoeg gaat, maar tegelijkertijd
vinden zij dat het begrotingstekort
flink moet worden verminderd. Tot
op heden is echter niet duidelijk hoe
de Republikeinen deze doelstellingen
simultaan denken te verwezenlijken.
schot op de lopende rekening van de
betalingsbalans daalde vorig jaar
voor het eerst in vier jaar en wel van
$ 131,4 mrd tot $ 129,3 mrd, ondanks
een lichte stijging van het handelsoverschot. Het toerisme speelt hierbij
een rol. Door de sterk in waarde gestegen yen zijn vakanties in het buitenland aanzienlijk goedkoper geworden en veel Japanners hebben hier
dankbaar gebruik van gemaakt.
Japans handelstekort omlaag
In Japan heerst nog steeds grote onzekerheid over de economische gevolgen van de aardbeving in Kobe, hoewel iedereen het er over eens lijkt
dat de effecten op langere termijn positief zullen zijn. Inmiddels blijft de
politieke situatie zich moeizaam ontwikkelen. De regering wordt een gebrek aan daadkracht verweten, versterkt door het aarzelende optreden
direct na de aardbeving, en lokale
verkiezingen leverden dan ook een
verlies voor de coalitie op. Het plan
om twee overheidsbanken samen te
voegen in het streven om de bureaucratic te doorbreken, liep vast op meningsverschillen binnen de coalitie.
Duitse werkloosheid stijgt nog
Volgens het Duitse ministerie van economische zaken is de Duitse economic in het vierde kwartaal van 1994
minstens zo hard gegroeid als in de
voorgaande kwartalen. Op jaarbasis
duidt dit op een groei van meer dan
2,3%. De gunstige ontwikkeling is
vooral te danken aan de aanhoudend
grote vraag naar industriele produkten, zowel vanuit het binnenland als
uit het buitenland. De detailhandelsverkopen blijven zich daarentegen
moeizaam ontwikkelen, hetgeen verklaarbaar is gezien de gedaalde koopkracht van de Duitse consument.
Ondanks een stijging van de winkelverkopen in december ten opzichte
van november, lag het niveau nog
steeds 1% lager dan een jaar geleden.
Na jaren van loonmatiging en druk
op het vrij besteedbare inkomen, hebben werknemers nu hoog ingezet bij
de loononderhandelingen. De IG
Metall, veruit de grootste vakbond in
Duitsland, heeft zelfs een looneis van
6% bij de werkgevers neergelegd,
maar die willen hier alleen over praten als ook een aantal andere zaken
ter discussie gesteld wordt, waarbij
wordt gedacht aan flexibele werktijden en het afwijken van de eerder
overeengekomen verkorting van de
werkweek tot 35 uur. De vakbond
dreigt nu met grote stakingen. Hoewel het duidelijk de goede kant op
gaat met de economic stijgt de werkloosheid nog steeds. In het westen
van Duitsland steeg de werkloosheid
in december van 7,9% tot 8,2% en in
januari liep het cijfer verder op tot
8,9%. Seizoensinvloeden en bijzondere factoren, zoals het aflopen van
werkgelegenheidsprojecten, hebben
hierbij overigens een rol gespeeld. In
de oostelijke staten bedraagt de werkloosheid nu 14,7%. Het modale loon
in de oostelijke staten is in de drie en
een half jaar sedert de hereniging vrijwel verdubbeld. De produktie in de
oostelijke staten nam vorig jaar met
20% toe en heeft zich inmiddels ge-
FvanLanschot
Bankiers nv
SINDS 1737
Nadat het Japanse handelsoverschot de voorgaande maanden al een
dalende tendens vertoonde was in januari sprake van een opmerkelijke terugval van het surplus van $ 6,0 mrd
tot $ 2,9 mrd. Het overschot met de
Verenigde Staten nam, in dollars gemeten, nog licht toe. De daling van
het handelstekort is overigens niet uitsluitend het gevolg van conjuncturele
ontwikkelingen. De aardbeving van
17 januari heeft de export via de zeer
belangrijke haven van Kobe ernstig
ontregeld en tijdelijk moesten er als
gevolg van verloren gegane voorraden extra goederen gei’mporteerd
worden. De invoer nam mede daardoor in januari met maar liefst 22%
toe tot $ 24,4 mrd. Het Japanse over-
heel hersteld van de eerdere terugslag.
Inflatie VK loopt op
De vertraging van het groeitempo
van de Britse economic die zich in de
tweede helft van 1994 reeds aftekende, lijkt zich voort te zetten. De laatste cijfers over de industriele produktie en de detailhandelsverkopen en
de daling van de index van inkoop-
managers in januari bevestigen dit.
De Britse inflatie is in 1994 zeer bescheiden gebleven, maar toont de afgelopen maanden een opmerkelijke
stijging. In januari kwam de inflatie,
zonder rekening te houden met de
hypotheekrentecomponent, uit op
2,8% ten opzichte van 2,5% in december, 2,3% in november en 2,0% in oktober. De producentenprijzen zijn in
januari met 0,9% zeer fors gestegen
ten opzichte van de voorgaande
maand en liggen nu 3,4% hoger dan
een jaar geleden. Gelet op deze ontwikkeling is de renteverhoging begin
februari gerechtvaardigd gebleken.
Werkloosheid Nederland stabiel
Het gaat nog steeds goed met de Nederlandse economic. Het optimisme
van ondernemers is in tijden niet zo
groot geweest en dit zal zich naar verwachting dit jaar vertalen in een flinke stijging van de investeringen. Het
CPB verwacht zelfs een gemiddelde
groei van 10%. Op basis van een aantrekkende export ontwikkelt de industriele produktie zich gunstig en
inmiddels lijken ook de detailhandelsverkopen zich enigszins te herstellen.
In december lagen de verkopen 2%
hoger dan een jaar eerder, terwijl
over het hele jaar slechts een stijging
van 0,7% werd geregistreerd. Met de
inflatie gaat het ook de goede kant
op. De stijging van de consumentenprijzen is in januari afgenomen van
2,6% tot 2,4% ten opzichte van dezelfde maand een jaar geleden. De gunstige ontwikkeling van de economic
heeft nog maar weinig invloed op de
werkloosheid. Na een tijdelijke daling tot 7,4% is de gemiddelde werkloosheid in de drie maanden tot en
met januari weer toegenomen tot
7,6%. Gecorrigeerd voor seizoensinvloeden bedroeg het aantal werklozen in deze periode 487.000. Voor dit
jaar verwacht het CPB een stabilisatie
van de werkloosheid. Weliswaar komen er zo’n 50.000 banen bij, maar
dit is maar net voldoende om het extra arbeidsaanbod op te vangen.
Opnieuw onrust valutamarkten
De onrust op de valutamarkten is de
afgelopen week weer in alle hevigheid opgelaaid. Opnieuw ligt de belangrijkste oorzaak hiervan in Mexico. Hoewel de internationale
gemeenschap, met de Verenigde Staten voorop, inmiddels toezeggingen
heeft gedaan voor een steunpakket
van ongeveer $ 50 mrd voor Mexico,
waarmee het land voorlopig aan zijn
betalingsverplichtingen kan blijven
voldoen, is over de concrete invulling hiervan nog veel te doen. De bezorgdheid over de financiele situatie
in Mexico is daarom weer toegenomen. De bekendmaking dat een
groot Mexicaans staalbedrijf niet aan
zijn dollarverplichtingen kan voldoen
was de bekende druppel die de emmer deed overlopen. Massale verkopen volgden op de financiele markten in Latijns-Amerika en beleggers
vluchtten in de sterke munten van
het DM-blok. De Amerikaanse dollar
daalde hierdoor in rap tempo tot
/ 1,66, een nieuw dieptepunt. De
kracht van de Duitse mark zorgde ervoor dat de meeste andere Europese
munten onder stevige druk kwamen
te staan. Het pond sterling zakte weg
tot/ 2,62, de Franse franc moest terug tot/ 0,3220, de Italiaanse lire zakte naar een nieuw dieptepunt op
/ 10,37 (per 10.000) en ook de Spaanse peseta kreeg het zwaar te verduren. Bij de koersval van het Britse
pond speelde ook het tanende vertrouwen in premier Major een rol.
Niet alleen verlopen de onderhandelingen over het vredesproces in
Noord-Ierland zeer moeizaam, maar
ook de verdeeldheid binnen Majors
conservatieve achterban over de toekomstige koers van het Verenigd
Koninkrijk met betrekking tot de
Europese integratie doet de positie
van Major weinig goed. Voor de Italiaanse lire speelde mee dat het minibudget van de regering Dini op grote
weerstand dreigt te stuiten. De oppositie van de partij van de voormalige
premier Berlusconi, Forza Italia, mani-
festeert zich in toenemende mate en
de vrees groeit dat nieuwe verkiezingen onontkoombaar zullen zijn, waardoor belangrijke tijd verloren dreigt
te gaan.
Deze bijdrage is ontleend aan de twee-
wekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot