Wieden — bemesten — zaaien
„Wieden wat de economische ontwikkeling verstikt of
dreigt te gaan verstikken; bemesten wat (…) een bijdrage kan
leveren aan het herstel van de economic; zaaien waar ruimte
is voor nieuw beleid dat kan helpen onze welvaart en werkgelegenheid in de toekomst te vergroten”. De werkgroep A,
die zich ter voorbereiding van een regeerakkoord tussen
CDA en WD heeft gebogen over de financieel-sociaaleconomische problematiek, wil er geen gras over laten
groeien. Er meet een herorientering van de economic plaatsvinden op alles wat kan bijdragen tot het versterken van het
produktieve vermogen en het indammen van de werkloosheid. Door wieden, bemesten en zaaien meet de uitgemergelde akker weer vruchtbaar worden gemaakt.
Wieden is volgens de werkgroep vooral nodig in de welig
tierende publieke financien. Na de ombuigingen van f. 13
mrd. die al in de Miljoenennota 1983 besloten liggen, zou in
de jaren 1984 t/m 1986 nog eens f. 10 mrd. per jaar moeten
worden uitgewied. Als de sociale partners bereid zouden zijn
de stijging van de loonsom per werknemer in de particuliere
sector met 2% per jaar te matigen tot 21/2% i.p.v. 4’/2% per
jaar, zouden de ombuigingen echter tot f. 7 mrd. per jaar
kunnen worden beperkt. Dit ombuigingsbedrag moet volgens de sleutel 20 : 35 : 35 : lOoverderijksbegrotinginenge
zin, de salarissen van ambtenaren en trendvolgers, de sociale
zekerheid en de volksgezondheid worden verdeeld. Door
dankbaar gebruik te maken van de heroverwegingsvoorstellen heeft de werkgroep op de rijksbegroting voldoende ombuigingsmogelijkheden gevonden, maar in welke vorm de
bezuinigingen op de ambtenarensalarissen, de sociale uitkeringen en in de volksgezondheidssector moeten worden gegoten, is nog niet concreet aangegeven.
Wieden is volgens de werkgroep ook nodig in het geheel
van voorschriften en bepalingen dat het economische proces
(ont)regelt. In het concept-regeerakkoord wordt vastgelegd
dat het kabinet in 1983 een nota aan de Tweede Kamer moet
zenden over het verschijnsel regulering en deregulering, met
concrete voorstellen gericht op vermindering van de bureaucratische rompslomp. Het merkwaardige is dat dezelfde
argumenten waarmee veel regels zijn ingevoerd, nl. bescherming van rechtszekerheid, rechtvaardige behandeling van
betrokkenen, verantwoorde controle op het gebruik van collectieve middelen en de handhaving van essentiele doelstellingen in de samenleving, nu worden gebruikt om een aantal
regels en voorschriften weer af te schaffen. De werkgroep wil
ook wieden in de financiele wildernis die op het gebied van
de volkshuisvesting is ontstaan. Soberder bouwen, verlaging
van het woningbouwprogramma, vermindering van de individuele huursubsidie en extra huurverhoging worden in het
vooruitzicht gesteld, want ,,bouwen voor de leegstand en huren die ver onder de kostprijs liggen is een luxe die onze economic zich niet meer kan permitteren”. Ten slotte zal, ook
al wordt dat niet met zoveel woorden gezegd, het hardnekkige onkruid van de koppelingsmechanismen en de volledige
automatische prijscompensatie worden uitgeroeid. Neerlands akker biedt voor deze wildgroei geen ruimte meer.
De werkgroep wil zich niet beperken tot onkruidverdelging, maar ook bemesten. De bemesting geschiedt in de vorm
van lastenverlichtende maatregelen voor het bedrijfsleven,
o.a. verhoging van de vermogens- en voorraadaftrek en vermindering van werkgeverspremies. Om de innovatie te bevorderen zullen nieuwe financiele (wellicht fiscale) faciliteiten worden gecreeerd. Het Nederlandse bedrijfsleven zal ook
meer moeten kunnen profiteren van het overheidsaankoopbeleid en van de aanwending van gelden die in het kader van
de ontwikkelingssamenwerking aan ontwikkelingslanden
worden verstrekt. Het prijsbeleid wordt versoepeld. Volgens
ESB 27-10-1982
de berekeningen van het Centraal Planbureau kan in de komende jaren de arbeidsinkomensquote enkele punten dalen.
Als ook de rente blijft dalen, moeten de rendementen kunnen toenemen.
Op het wieden en bemesten zou zaaien moeten volgen.
Het nieuwe kabinet kampt echter met het probleem van de
boer die zijn zaaigoed heeft opgegeten. Er is geen geld meer
voor werkloosheidsbestrijding en nieuw beleid. Integendeel,
er worden zestien beleidsterreinen gesignaleerd waarop nog
substantiele overschrijdingen van de meerjarenramingen
dreigen. Aan extra uitgaven van f. 750 mln. ten behoeve van
de echte minima, de bouw van een stadhuis in Amsterdam,
de spreiding van rijksdiensten en het milieubeleid is volgens
de werkgroep niet te ontkomen, maar voor de financiele problemen bij b.v. de politie, de volwasseneneducatie, het openbaar vervoer en het bejaardenbeleid moeten binnen de verschillende begrotingen maar oplossingen worden gevonden.
Er moet wel f. 750 mln. per jaar worden vrijgemaakt voor
maatregelen ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid en ter
verbetering van het functioneren van de arbeidsmarkt. Voor
de additionele uitgavenproblematiek wordt echter geen dekking aangegeven. Volgens het spreekwoord zal Wie wind
zaait, storm oogsten. Het laatste wordt aan de toekomstige
minister van Financien overgelaten.
Over oogsten wordt in het concept-regeerakkoord verder
maar niet gesproken. De afgelopen jaren is al genoeg ervaring opgedaan met tegenvallende oogsten. Het is duidelijk
dat de omvang van de oogst vooral van de weersomstandigheden zal afhangen. De directeur van het Centraal Planbureau, Van den Held, heeft in dat verband vorige week sombere verwachtingen uitgesproken. Zoals het er nu naar uitziet, zal de wereldhandel volgend jaar niet of nauwelijks
groeien, terwijl bij de voorbereiding van het regeerakkoord
nog van 3% is uitgegaan. Als gevolg daarvan zal de werkloosheid nog sneller oplopen en het economisch herstel nog verder worden vertraagd. Daar is niet tegen op te wieden, bemesten en zaaien. Slechts de krachtige Internationale rentedaling kan als een mals regentje op de dorre akker worden
verwelkomd.
Grote problemen kunnen worden verwacht rond het verdelen van de (schrale) oogst. Dat de onevenwichtige verdeling die uit de Miljoenennota en de Macro Economische
Verkenning voor 1983 naar voren komt, bijstelling behoeft,
hebben de fractievoorzitters van CDA en WD onder leiding
van informateur Scholten erkend. lets anders is het maatregelen te treffen die de denivellering ongedaan maken. Beperking van de automatische inflatiecorrectie in de belastingheffing stuit op grote problemen. Ook over de grens waarbeneden verdere inkomensnivellering moet worden uitgesloten,
zijn de meningen verdeeld. Voor het overige wordt de verantwoordelijkheid voor de inkomensontwikkeling en -verdeling in de particuliere sector met een groot gebaar aan de sociale partners overgelaten, al wil werkgroep A toch wel de
loonmaatregel achter de hand houden voor het geval dat de
sociale partners er niet helemaal uit zouden komen. Bovendien wordt per 1 januari 1983 een tijdelijke bevriezing van
alle inkomens en prijzen aanbevolen, om zo een ,,adempauze” te creeren waarin kabinet en sociale partners zich gezamenlijk nog eens diepgaand zouden kunnen beraden over
het te voeren financiele en sociaal-economische beleid.
Aldus trachten CDA en WD door wieden, bemesten en
zaaien de groei weer te bevorderen. Maar het klimaat is guur
en de grond is dor. Het ziet ernaar uit dat de oogst schraal zal
zijn.
L. van der Geest
1145