een stijging van 40% tot $ 5,29 miljard liet zien, moeten worden beperkt.
VS groeit,
Duitsland
matigt,
Japan
stimuleert
Recordgroei in VS
Ook na de recente aankondiging van
Clinton’s economische programma
blijft de berichtgeving over de economische ontwikkeling in de VS overwegend positief. De groei over het
vierde kwartaal van 1992 is opwaarts
herzien van aanvankelijk 3,8% naar
4,8%, de grootste stijging in de afgelopen vijf jaar. De herziening kwam
met name voor rekening van de consumptieve bestedingen en de export.
De Amerikaanse uitvoer groeide in
het vorige kwartaal met maar liefst
9,8%. De industriele produktie heeft
in januari een verdere stijging laten
zien met 0,4%, waardoor de bezettingsgraad is opgelopen tot 79,5%.
De daling van het consumentenvertrouwen van 76,6 in januari tot 68,5
in februari wordt daarbij afgedaan
als een tijdelijke verstoring in de opgaande trend.
Nieuw Japans
stimuleringspakket
In april zal de Japanse regering, gelijk met de begroting, een nieuw stimuleringsprogramma voorleggen. In
augustus vorig jaar werd een omvangrijk stimuleringsprogramma van
10,7 miljard yen aangekondigd, maar
gevreesd wordt dat dit niet voldoende is om de Japanse economic, die
de zwaarste recessie sedert de tweede wereldoorlog doormaakt, uit het
slop te trekken. Er wordt aangedrongen op verlaging van de belastingen
om de binnenlandse consumptie aan
te wakkeren.
De noodzaak om de binnenlandse
vraag te stimuleren wordt des te groter nu met name vanuit Amerikaanse
zijde wordt aangedrongen op een
sterkere yen. Op deze manier zou
het handelsoverschot, dat in januari
Gematigde loonstijgingen
Duitsland
De loonakkoorden bij de overheid,
die een gematigde loonstijging van
3% inhielden, blijken in andere sectoren als uitgangspunt te worden genomen. Zo is in de bankensector een
loonakkoord gesloten met 3,6% loonstijging, dicht in de buurt van de 3%
die de werkgevers hadden voorgesteld. Hieruit blijkt dat de vakbonden
zich realiseren dat zij hun looneisen
gezien de huidige economische recessie moeten matigen.
Het achterwege blijven van een inflatoire druk vanuit de lonen vormde
een van de voorwaarden van de Bundesbank voordat over kon worden
gegaan tot een tariefsverlaging. Daarnaast heeft de geldhoeveelheid in januari een krimp vertoond van 2,3%.
Hoewel het cijfer statistisch sterk vertekend werd, komt hiermee het gemiddelde over de laatste zes maanden binnen de doelstelling van de
Bundesbank. De inflatie heeft de
dalende trend, na een tijdelijke onderbreking door de btw-verhoging
in januari, dan ook weer hervat. In
februari heeft de inflatie van de verschillende deelstaten een daling laten zien vanaf het landelijke januariniveau van 4,4% tot varierend van
4,0 tot 4,2%. De Bundesbank lijkt
daarmee weinig in de weg te staan
de officiele tarieven binnen afzienbare termijn te verlagen.
De noodzaak hiertoe is groter dan
ooit. Een eerste niet-officiele schatting voor de ontwikkeling van de
Duitse economic in het vierde kwartaal gaat uit van een contractie met
1,5%, waarbij met name de investeringen en de export de zwaarste Happen kregen.
VK: spanning over begroting
Heel langzaam krabbelt het VK uit
de recessie. In het vierde kwartaal
lag het bbp weliswaar 0,1% lager dan
een jaar eerder, maar ten opzichte
van het voorgaande kwartaal was
sprake van vooruitgang. Over het
gehele jaar 1992 komt de krimp uit
op 0,5%, tegen 2,2% in 1991. Vol
spanning wordt de begroting van 16
maart afgewacht. Zal minister Lamont, zoals het IMF wil, belastingverhogingen voorstellen om het scherp
stijgende overheidstekort (9% van
het bnp) in te dammen, of wordt
hiermee gewacht totdat de economic
duidelijker tekenen van herstel te
zien geeft?
Volgens een laatste rapport van de
industrievereniging CBI zal de Britse
economic spoedig herstellen. Het
CBI baseert zich daarbij op het feit
dat de orderposities zich op een
tweeeneenhalf jaars record bevinden. Ook uit een onderzoek van
Dun & Bradstreet blijkt dat het bedrijfsleven het vertrouwen in de Britse economic heeft herwonnen. Met
name de verbeterde exportpositie na
de sterke daling van het Britse pond
heeft hieraan bijgedragen. Het gevaar bestaat evenwel dat bij een aantrekken van de economic in de loop
van het jaar, tevens de inflatie een
toename zal laten zien. De daling
van het Britse pond geeft namelijk
een sterk opwaartse druk op de importprijzen, die vervolgens vertraagd
kunnen worden doorberekend aan
de consumenten.
FvanLanschot
Bankiersnv
SINDS1737
Frans handelsoverschot
Frankrijk heeft over 1992 voor het
eerst in vijf jaar een overschot op de
handelsbalans geboekt en wel van
FF 15,08 miljard. Een goede export-
voor 1993 aan de zeer optimistische
kant. Een van de nadelige consequenties vormt hierbij de sterk oplopende werkloosheid. Het lijkt nog
slechts een kwestie van maanden
voordat, na het Verenigd Koninkrijk
en het gehele Duitsland, ook Frankrijk het aantal van drie miljoen werklozen zal overschrijden. Wel scoort
sterk Frankrijk op het gebied van de
inflatie. In januari steeg het prijspeil
op jaarbasis met slechts 2,1%.
tedaling zich in hoog tempo voort.
De wetenschap dat zowel de groei
als de inflatie de komende maanden
een verdere daling kunnen vertonen,
maakt beleggers enthousiast voor Japanse obligaties. Daarnaast vormde
de Amerikaanse aandrang op een appreciatie van de Japanse yen voor beleggers een extra argument om in de
Japanse obligatiemarkt te stappen.
Het rendement op de benchmarklening viel zelfs terug tot 3,8%.
Groeivertraglng Nederland
Opwaartse druk op Japanse yen
Met een voorlopige vierde kwartaalgroei van 0,4% ten opzichte van het
derde kwartaal heeft de Nederlandse
economic in 1992 nog een groei van
1,5% weten te bereiken. Dit steekt
gunstig af bij de belangrijkste Europe-
De Japanse yen lag sterk in de
markt, vooral ten opzichte van de
Amerikaanse dollar. In ruim een
week tijd werd 7% gewonnen, met
als hoogste niveau bijna 116 yen per
dollar. Achtergrond vormden uitlatingen, vooral van Amerikaanse zijde,
dat, gezien het zeer hoge en stijgende overschot op de Japanse handelsbalans, de koers van de yen circa
se partners, zoals Duitsland en Frankrijk, die in het laatste kwartaal een
negatieve groei vertoonden.
De dalende trend vanaf 1989, toen
nog een groei van 4,7% werd bereikt, heeft zich echter onverminderd
voortgezet. Hoewel in het tweede
halfjaar het met name de particuliere
consumptie was die de Nederlandse
groei in de plus deed belanden, verraste over het gehele jaar de sterke
groei van de investeringen. Ook de
buitenlandse handel leverde een positieve bijdrage aan de groei, met
een uitvoergroei die de invoergroei
overtrof.
Inmiddels is de groei van de industriele produktie nagenoeg geheel tot
stilstand gekomen. Het CPB voorziet
voor dit jaar een verdere groeivertraging tot 0,6%, onder andere als gevolg van een onder druk komende
koop kracht. Voor de periode 19941998 rekent het CPB op een groei
van gemiddeld 2%. Dit zal echter onvoldoende blijken te zijn om het
groeiende arbeidsaanbod op te vangen, zodat de werkloosheid de komende jaren verder zal oplopen.
prestatie in 1992 lag ten grondslag
aan het forse overschot. In het vierde
kwartaal kwam hier evenwel een
kentering in als gevolg van de waardedaling van de valuta’s van een aantal omringende landen.
Ten gevolge van de stagnerende
export vertoonde de Franse economic in het laatste kwartaal een krimp
van 0,5%. Hierdoor bleef de groei
van het bbp over het gehele jaar beperkt tot 1,6%. De 2,1% lagere industriele produktie en de stijgende voorraden in het laatste kwartaal van
1992 (in december minus 3,7%) lijken een voorteken dat ook de start
van 1993 zwak zal zijn, waarmee ook
Frankrijk in een recessie belandt. Het
Franse planbureau (INSEE) is dan
In de VS is de rente voor tienjarige
staatsobligaties inmiddels dicht bij de
6% beland, terwijl het rendement op
de dertigjarige lening onder de 7% is
uitgekomen, een daling van dertig
basispunten in enkele weken tijd. De
markt blijkt vertrouwen te hebben in
de voorstellen die president Clinton
aankondigde om de schuld en het begrotingstekort van de overheid terug
ook met een groeitaxatie van 1,3%
te dringen. Ook in Japan zette de ren-
Rente en valuta’s
Rentedalingen in VS en Japan
15% zou moeten apprecieren.
Valutaspanningen Europa leven op
De spanningen zowel binnen als bui-
ten het EMS zijn de afgelopen weken
weer enigszins toegenomen. De
Spaanse centrale bank moest de eigen valuta ondersteunen. Aanleiding
vormden de uitzonderlijk hoge werkloosheidscijfers. De slechte economische staat van Spanje verhoogde de
druk op de Spaanse regering om,
met de verkiezingen dit jaar, de peseta uit het EMS te halen.
Buiten het EMS waren het met
name de Italiaanse lire en het Britse
pond die onder druk stonden. Politieke schandalen, aftredende ministers
en corruptie bij de belangrijkste Italiaanse onderneming, Fiat zorgden
voor een vertrouwensverlies in de
Italiaanse valuta. Ook het Britse
pond moest terrein prijsgeven en
kwam dicht in de buurt van de
/ 2,60. De financiele markten zijn
nog steeds weinig overtuigd van een
aankomend herstel van de Britse economic en vrezen een volgende verlaging van de basisrente. Ook de onzekerheid of de overheid zal proberen
het begrotingstekort aan te pakken
in haar nieuwe begrotingsplannen,
speelde het pond parten.
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot.