Volatiele zomer op financiële markt zonder reëel probleem

Begin augustus was een turbulente periode voor de wereldwijde financiële markten. Aandelenindices in de VS en Japan kelderden en veerden daarna weer gedeeltelijk op, terwijl de rente op Amerikaanse staatsobligaties en de wereldwijde valuta’s sterk schommelden. De volatiliteit op de aandelenmarkt lijkt echter niet te zijn veroorzaakt door een reëel economisch probleem.

De nervositeit bij beleggers was hoog deze zomer. Zo steeg gedurende de dag een graadmeter voor de verwachte volatiliteit op de Amerikaanse aandelenmarkt (VIX) naar het hoogste niveau sinds de coronapandemie.  Sinds 2008 gaan dergelijke pieken meestal gepaard met grotere spreads op bedrijfsobligaties ten opzichte van staatsobligaties. Dat geeft aan dat het kredietrisico toeneemt.

In augustus zat er echter weinig beweging in de beprijzing van krediet­risico. De figuur vergelijkt de verwachte volatiliteit van de S&P 500 (VIX) met de spreads van bedrijfsobligaties met zowel hoge als lage kredietwaardigheid ten opzichte van staatsobligaties, een veel voorkomende maatstaf voor het kredietrisico. Tijdens de coronapandemie leidde een hoge verwachte volatiliteit tot een hoger kredietrisico. De gedempte niveaus op 5 augustus wijzen er echter op dat de recente stress in de aandelenmarkt waarschijnlijk meer van een technische dan van een reële aard is.

De marktvolatiliteit van begin augustus leek vooral het gevolg van buitensporige posities die zijn opgebouwd gedurende een periode van structureel lage aandelenvolatiliteit. Deze posities werden snel afgebouwd vanwege de onverwachte renteverhoging van de Japanse centrale bank en de te verwachten renteverlaging van de Amerikaanse centrale bank. Dit zorgt ervoor dat de carry trade van de yen – het aangaan van korte leningen in goedkope yen om hoger renderende activa te kopen, zoals Amerikaanse tech-aandelen – minder opbrengt en de volatiliteit veroorzaakte.

Met alle risico’s en onzekerheden die aanwezig zijn in de reële economie is het niet ondenkbaar dat in de nabije toekomst fundamentelere oorzaken onderliggend zullen zijn aan marktstress. In dat geval zal het kredietrisico waarschijnlijk wel toenemen.