‘onjunctuur
Schone
beloften?
en de uitgaven met 3,9%, in 1993
met zelfs 4%. De opvallendste posten zijn daarin sociale zekerheid, vervoer en gezondheidszorg. Overigens
wordt het optimisme ook gesteund
door de werkgevers. De CBI-enquete over oktober laat zien dat voor
het eerst in 18 maanden de verwachtingen ten aanzien van orders en produktie optimistischer worden.
Statistieken
De verkiezingen die in sommige landen weer in zicht komen werpen
vaak een ander licht op de economische ontwikkelingen dan de statistieken doen vermoeden. Zo tracht president Bush in de Verenigde Staten
de kiezers voor zich terug te winnen. In de polls is zijn populariteit
sterk afgenomen. Hem wordt verweten dat hij zich te veel bezighoudt
met buitenlandse politick, terwijl het
binnenlandse economische beleid te
wensen overlaat. Tegen deze achtergrond wekt het geen verwondering
dat het groeicijfer van de economic
over het derde kwartaal met veel
bombarie werd aangekondigd. Uit
de groei, 2,4% voor het bnp tegenover dalingen in de voorgaande drie
kwartalen, moet blijken dat de recessie definitief een halt is toegeroepen. Verder wil Bush door middel
van de aankondiging van belastingverlagingen de gunst van de kiezers
herwinnen.
Ook in het Verenigd Koninkrijk
staan volgend voorjaar verkiezingen
op het programma. De regering
grijpt elke gelegenheid aan zich duidelijk te profileren, bij voorbeeld in
het Europese debat over de politieke
en monetaire unie, waarin het VK
als vanouds weer een geheel eigen
standpunt inneemt. Maar ook in zijn
Mansion House speech trachtte minister van Financien Lamont de kiezer ervan te overtuigen dat de zittende regering het zo slecht niet doet.
De deelname aan het EMS sinds een
jaar (onder Major als minister van Financien doorgedrukt) heeft het
pond goed gedaan. Volgens hem
was de deelname van groot belang
om de inflatiespiraal te doorbreken.
Inmiddels is die aardig onder controle, terwijl het pond zich relatief goed
heeft gehandhaafd. Daarnaast toont
ook de economie weer een herstel,
volgens Lamont. Voor volgend jaar
voorziet hij weer een groei van
2,75%. De conservatieve regering
heeft zelfs oog voor de rol van de
overheid, waardoor het beleid van
het terugdringen van overheidstekorten verlaten lijkt. Volgend jaar groei-
Ondanks de positieve interpretatie
van de politici wijzen de Statistieken
op een matige economische gang
van zaken. In de Verenigde Staten
vertoonde de index van ‘leading indicators’ in September voor het eerst
sedert januari een daling en wel met
0,1%. Voor de financiele markten
viel vooral de bekendmaking van
het consumentenvertrouwen tegen.
Het cijfer over oktober daalde met
12,5 tot 60,4, hetgeen aangemerkt
wordt als een recessieniveau en niet
veel goeds belooft voor de kerstverkopen. De autoverkopen daalden in
oktober met 10%, iets minder dan de
12% die voor de eerste tien maanden
in totaliteit zijn geregistreerd. Overigens doen de traditionele Amerikaanse autofabrikanten het slechter,
daar zij terrein moeten prijsgeven
aan de importmerken, vooral uit Japan. Ten slotte belooft de afname
met 1,7% van nieuwe orders die de
Industrie in September boekte, weinig goeds voor de groei in de komende maanden.
Japan
In Japan neemt de industriele produktie de laatste maanden toe met
minder dan 1% en veel ondernemingen stellen hun investeringsplannen
in neerwaartse richting bij. De geluiden dat het minder goed gaat met de
Japanse economie nemen toe. Verwacht werd daarom dat de nieuwe
premier Miyazawa bij zijn aantreden
stimulerende maatregelen bekend
zou maken, die zouden worden ondersteund door een officiele renteverlaging door de centrale bank. In
eerste instantie is ctit niet gebeurd,
terwijl de minister van Financien al
kenbaar heeft gemaakt tegen een stimulering van de economie te zijn.
Voor de financiele markten een teleurstelling, daar de stagnatie van de
geldgroei (2,2% in September) en de
afname van de inflatie tot 2,7% in
September ruimte leek te bieden
voor een meer expansief beleid.
Bij de cijfers over de Japanse economische ontwikkeling horen echter
wel nuanceringen. Hoewel er inder-
DEZE WEEK
daad sprake is van een afzwakking
zal de economische groei dit jaar
rond 3 a 3,5% uitkomen. De arbeidsmarkt blijft onveranderd krap, het-
De metaalwerkgevers verwachten
een beperkte volumegroei dit jaar,
oplopend tot een magere 2% volgend jaar. De ontwikkeling van de
geen mede een verklaring lijkt te vor-
werkgelegenheid laat zelfs negatieve
men voor de voorzichtige wijze
cijfers zien. Een van de problemen
waarop de autoriteiten reageren op
vormt de stagnerende Duitse ontwikkeling.
de roep tot economische stimulan-
lans blijft toenemen. In September
Valuta’s en rente
kwam dit uit op maar liefst $ 9,5 miljard. Ruim 7% meer export en bijna
De teleurstellende ontwikkeling van
de Amerikaanse economic in combinatie met de dalende korte rente
hebben de Amerikaanse dollar flink
onder druk gezet. In enkele dagen
daalde de prijs met acht cent tot on-
scherpe stijging van het overschot.
Het ziet er naar uit dat het Japanse
handelsoverschot dit jaar dicht bij
het record van 1986 ad $ 82,7 miljard
zal uitkomen.
looneisen hebben al geleid tot drei-
gende taal van de kant van de Bundesbank die vreest voor oplopende
inflatie. De Bundesbank pleit voor
een beperking van de loonstijgingen
tot minder dan 5% zodat de zwakkere economische groei vertaald wordt
sen. Het overschot op de handelsba-
8% minder invoer droegen bij tot de
wel de geld- als de kapitaalmarktrente blijft hoog. De tot 12% oplopende
der/ 1,85. Na al eerdere berichtgeving dat het economische herstel
in de CAO’s. Bij Volkswagen werd
een eenjarige CAO afgesloten die
neerkomt op een loonstijging van
6,7%. Ook de voor begin 1993 in het
vooruitzicht gestelde verhoging van
de btw met 1 procentpunt tot 14%
vindt bij de Bundesbank geen genade, daar een dergelijke stap niet past
in haar streven de inflatie terug te
nog steeds niet eenduidig is, en het
Duitseproduktie daalt
De Duitse industriele produktie daalde in de maand September met 0,4%
dringen tot 2%. Gevreesd werd dat
bnp-cijfer over het tweede kwartaal
met + 2,4% licht onder de verwachtingen lag, gaat de blik uit naar de
de Bundesbank haar dreigementen
kracht zou bijzetten in de vorm van
een officiele renteverhoging.
ten opzichte van augustus, toen ook
al een daling van 2,1% werd geregi-
De ontwikkeling bij onze oosterburen beperkt tevens de mogelijkhe-
streerd. Hoewel op jaarbasis nog
steeds sprake is van een stijging met
0,9% blijkt uit de ontwikkeling van
den voor de Nederlandse rente. De
korte rente liep in eigen land verder
op, zodat bij voorbeeld voor het in-
de laatste maanden dat de groei duidelijk terugloopt. Bij de verwerken-
de industrie was sprake van een daling met 1%, maar bij voorbeeld de
bouw toonde nog een vooruitgang
met 5,5%. Nadat de Duitse handelsbalans na enige maanden van tekorten weer in de plus was geraakt
werd over September een tekort van
DM 300 miljoen gemeld. De afgelopen maand steeg de export fractio-
neel met 2,8%, terwijl de import met
9,9% toenam. Uit dat laatste cijfer
zou kunnen blijken dat het met de afname van de bestedingen nog wel
FvanLanschot
Bankiersnv
SINDS 1737
toekomst. Uit de nu bekende indicatoren moet worden gevreesd dat het
vierde kwartaal een slechts marginale groei zal laten zien. Buiten de indi-
catie van een verder teruglopend
consumentenvertrouwen was het
vooral de ontwikkeling van de werkgelegenheid (een daling van het aantal banen waar een toename was
voorzien) die de toon voor de markt
terbancair verkeer met een looptijd
van een maand een tarief van meer
dan 9,2% geldt. Op de kapitaalmarkt
werd de Amerikaanse daling niet gevolgd. Het rendement blijft rond
8,8% schommelen. De inflatie-ont-
wikkeling speelt hierin tevens een
rol. Tot en met half oktober stegen
de prijzen met 0,3%, zodat op jaarbasis een toename van 4,4% resteert.
Tegenover dalingen in de directe
buurlanden betekent dit cijfer een
stabilisatie in eigen land. Het verder
naar elkaar toegroeien van de rente markten binnen de EG en de stabili-
In eigen land werden de cijfers over
de economische ontwikkeling in het
tweede kwartaal herrekend, hetgeen
voor de Fed Funds met 0,25% naar
beneden te stellen. Later volgde in-
teit van de valuta’s heeft hier en daar
zichtbare gevolgen voor de nationale kapitaalmarkten. Zo blijkt het belang van de Belgische vastrentende
markt toe te nemen. Belgische particuliere spaarders repatrieren gelden
een groeicijfer van 0,8% opleverde.
derdaad een discontoverlaging met
die in het verleden op de Euromarkt
De export en de consumptieve bestedingen vormden in het eerste halfjaar de trekpaarden, de investerin-
0,5% tot 4,5%, het laagste niveau
werden uitgezet naar Belgie. Petrofina heeft daar inmiddels op inge-
gen en overheidsuitgaven stonden
sinds 1973. De feitelijke discontoverlaging leverde overigens geen extra
koersdruk voor de Amerikaanse dol-
onder druk. In juli en augustus stag-
lar op. Ook de Japanse yen moest
te kondigen. De staat lijkt hiermee
neerde de groei van de industriele
ten opzichte van de EMS-valuta’s ter-
zijn bijna-monopolie op de emissie-
produktie, zodat in de eerste acht
maanden per saldo nog een magere
groei van 1% resteert. Ook uit het
markt te verliezen; beleggers krijgen
een grotere keuze en het belang van
meevalt.
Nederland
zette. De Fed anticipeerde al op een
discontoverlaging door het tarief
dieptepunt sinds zeven jaar Het zien,
rein prijsgeven, maar dit lijkt voor
een belangrijk deel te wijten aan de
zwakte van de dollar. Het gevolg
van de zwakke dollar is dat de Duitse mark inmiddels weer bovenin de
band van het EMS is terechtgeko-
blijkt al wel dat de Nederlander ge-
circa 4,5 miljard Belgische frank aan
men. Daarin doen het pond, de Fran-
middeld somber tegen de situatie
speeld door een obligatielening van
se frank en de lire het nu slecht.
eerder gepubliceerde cijfer voor het
consumentenvertrouwen, dat een
de Belgische frank op de internatio-
nale kapitaalmarkt neemt toe.
aankijkt, waarbij met name de alge-
meen economische omgeving als
Vrees voor hogere Duitse rente
slecht beoordeeld wordt. Vanuit het
bedrijfsleven wordt dit ondersteund.
In Duitsland werd de Amerikaanse
ESB 13-11-1991
daling slechts ten dele gevolgd. Zo-
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van Lanschot.
1145