Redactioneel
Eva Niesten
Redacteur ESB
e.niesten@sdu.nl
Dik voor elkaar
ijdens de Avond van het Boek werden de
tien beste Nederlandse boeken aller tijden
gekozen. Uit een lijst van tweehonderdvijftig
titels nomineerden vijftienduizend mensen
De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch
op plaats één tot Publieke werken van Thomas
Rosenboom op plaats tien. Het best verkochte
boek van 2006, Bereik je ideale gewicht van Sonja
Bakker, haalde deze top tien niet. Zeer waarschijnlijk
werd dit boek door de organisatie van de avond niet
op de lijst van tweehonderdvijftig titels geplaatst.
Met 670.000 verkochte exemplaren is het wel voor
het eerst in de geschiedenis dat er zoveel van een
van oorsprong Nederlands boek zijn verkocht in
Nederland. Ondanks deze grote lust voor dit nieuwe
dieet, bleef in ditzelfde jaar het aantal Nederlanders
met overgewicht stijgen. Volgens cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek was ruim 46 procent van de volwassen bevolking in 2006 te zwaar.
Dit is twee procent meer dan een jaar eerder.
Eén van de redenen voor de continue stijging van het
aantal mensen met overgewicht is de technologische
ontwikkeling en de daardoor gestegen welvaart in de
geïndustrialiseerde landen (Lakdawalla et al., 2005).
Innovaties en een hogere efficiëntie in de landbouw
hebben geleid tot een daling in de prijs van voedsel
(Lakdawalla en Philipson, 2002) en het feit dat mensen minder fysieke arbeid hoeven te verrichten. Men
wordt niet meer betaald voor fysieke arbeid, maar
moet zelf betalen, indirect via het besteden van vrije
tijd en direct aan de sportschool, om fysieke activiteit
te mogen verrichten. De daling in de prijs van voedsel
en in fysieke arbeid dragen beiden bij aan de toename van overgewicht in de westerse samenleving.
De grote nadelige gevolgen van obesitas voor de
gezondheid, zoals diabetes en hart- en vaatziekten,
en de daarmee samenhangende hoge zorgkosten,
leiden tot een belang van de maatschappij in het
reduceren van dit overgewicht. Overheidsregulering
van obesitas is echter moeilijk te rechtvaardigen
T
op basis van marktfalen. Verschillende vormen van
marktfalen, waaronder externe kosten en informatieasymmetrie, lijken te ontbreken. Externe kosten zijn
kosten die gemaakt worden door derden als gevolg
van het overgewicht van anderen waarvoor zij geen
compensatie ontvangen. In tegenstelling tot de
tabaksindustrie waar externe kosten aanwezig zijn in
de vorm van een verslechterde gezondheid voor nietrokers, zijn externe kosten van overgewicht moeilijker
te bedenken. Een mogelijke vorm van externe kosten
zijn de hogere uitgaven aan de gezondheidszorg.
Economen hebben echter al berekend dat dit argument geen stand houdt wanneer men bedenkt
dat obesitas leidt tot een hoger overlijdensrisico en
daardoor juist tot lagere zorgkosten over de gehele
levensduur (Philipson en Posner, 2003). Een tweede
reden voor overheidsinmenging, in een iets minder
ingrijpende vorm van publieksvoorlichting, is de
mogelijke informatie-asymmetrie tussen de levensmiddelenindustrie, medici en de consumenten. Uit
verschillende studies blijkt dat deze asymmetrie
niet aanwezig is (Harvard Forum on Health, 2003).
Mensen weten welke gevolgen overgewicht heeft
voor hun gezondheid. Ze weten dat minder eten en
meer bewegen de oplossingen zijn. Maar waarom
passen ze hun gedrag dan niet aan deze kennis aan
ten behoeve van hun eigen welzijn?
Gedeeltelijk omdat ‘gezondheidsgedrag’ zal verschillen naar de waarde die men hecht aan het leven, en
naar de verwachtingen van de ziektes die men kan
krijgen, maar vooral doordat gezondheidsgedrag wordt
beïnvloed door de tijdsvoorkeur in het keuzegedrag.
Men vindt het moeilijker om rekening te houden met
de lange termijn bij het maken van keuzes. De voorkeur gaat uit naar het op korte termijn voldoen aan
de behoeften zonder er rekening mee te houden dat
dit op de langere termijn schadelijk kan zijn voor de
gezondheid. De overheid zou de gezonde langetermijnkeuzes voor de consument kunnen vertalen naar
de korte termijn. Een voorbeeld is het verder aanzetten van de levensmiddelenindustrie tot het aanbieden
van gezondere producten. In plaats van te vertrouwen
op de dieetdiscipline van een ieder, zal de dagelijkse
keuze voor gezond vergemakkelijkt moeten worden.
LITERATUUR
Harvard Forums on Health (2003) Obesity as a Public Health Issue:
A Look at Solutions. Cambridge (Ma): Harvard University.
Lakdawalla, D., T. Philipson en J. Bhattacharya (2005) WelfareEnhancing Technological Change and the Growth of Obesity.
The American Economic Review, 95 (2), 253–257.
Lakdawalla, D. en T. Philipson (2002) The Growth of Obesity and
Technological Change: A Theoretical and Empirical Examination.
Cambridge (Ma): National Bureau of Economic Research.
Philipson, T. en R.A. Posner (2003) The Long-Run Growth in
Obesity as a Function of Technological Change. Perspectives in
Biology and Medicine, 46 (3), 87–107.
ESB
20 april 2007
227