Promotiebespreking: Kim van Wilgenburg

Beliefs, preferences and health insurance behavior

Zonder een zorgverzekering kan ziekte leiden tot grote armoede en gezondheidsproblemen. Economische standaardmodellen voorspellen een grote vraag naar zorgverzekeringen, zeker in ontwikkelingslanden waar het risico op medische uitgaven groot is. Wanneer zorgverzekeringen echter vrijwillig worden aangeboden, blijkt de vraag veel lager. Hoe kunnen de voorspellingen er zo naast zitten? In mijn proefschrift gebruik ik inzichten uit de gedragseconomie om dit te verklaren.

Traditioneel gaan economische theorieën uit van de homo economicus: iemand die op basis van rationele afwegingen beslissingen neemt. Dat irrationele motieven een rol spelen in het menselijke keuzeproces is niet onbekend, maar economen waren lang terughoudend om psychologische inzichten toe te passen in theorieën en modellen. Inmiddels is de gedragseconomie een geaccepteerd en groeiend vakgebied, waaraan mijn proefschrift bijdraagt.

Als onderdeel van een grote landelijke enquête onder Filipijnse huishoudens verzamelde ik unieke data met betrekking tot de verwachtingen van medische uitgaven en risico- en tijds- voorkeuren. Een van de belangrijkste bevindingen is dat mensen die minder rekening houden met de toekomst en meer gericht zijn op het heden minder snel een zorgverzekering afsluiten. De kosten in het heden wegen niet op tegen de mogelijke baten in de toekomst. Factoren die verklaren waarom mensen bepaalde economische beslissingen nemen, kunnen het inzicht in het al dan niet slagen van beleidsinterventies vergroten en als informatie dienen voor toekomstig beleid. Zo blijkt ook uit het proefschrift dat Filipino’s een goede inschatting kunnen maken van de kans op medische uitgaven, en dat informatie over dit risico de vraag naar een zorgverzekering waarschijnlijk niet zal doen toenemen.

Beleidsevaluaties laten zien dat interventies met het doel om de inschrijving voor zorgverzekeringen te verhogen op korte termijn effect kunnen hebben. Om de kosteneffectiviteit van interventies te bepalen, is het echter van belang om inzicht te hebben in de gevolgen op lange termijn. Uit het proefschrift blijkt dat in de Filipijnen een tijdelijke subsidie voor de zorgverzekeringspremie op korte termijn een relatief klein effect heeft. Het verlagen van de indirecte kosten voor inschrijving door hulp bij het invullen en indienen van de formulieren heeft op korte termijn een veel groter effect, dat echter op lange termijn kleiner is dan dat van de subsidie. Dit laat zien dat kortetermijnresultaten een slechte raadgever kunnen zijn voor de effecten op de lange termijn.