Paul Krugman heeft de Nobelprijs gekregen voor zijn bijdragen aan de theorie van de handel, niet voor zijn macroeconomisch inzicht en niet voor grondig empirisch werk. Zijn laatste salvo in zijn blog-oorlog tegen de bezuinigers maakt dat weer duidelijk. Belgie zou het veel beter doen dan Nederland, beter geen regering (zoals Belgie onlangs voor 1,5 jaar) en wel verstandige stimulatie en hogere groei, dan wel een regering die weloverwogen het verkeerde beleid voert, namelijk bezuinigen in een recessie. Dit is Krugman ten voeten uit: helder, scherp, en volstrekt in strijd met de feiten.
De diagrammen hierboven geven het echte verhaal. Het eerste blok geeft de groei van beide landen sinds 2008. De grafieken liggen ongeveer op elkaar, je hebt een vergrootglas nodig om verschil te zien. Qua groei doet België het helemaal niet beter. Het derde blok geeft het tekort aan als percentage van het nationaal product en is nog pijnlijker voor Krugman: België heeft net als destijds Balkenende-IV het overheidstekort uit de hand laten lopen, tot bijna 6% in 2009, maar heeft sindsdien het tekort meer terug gebracht dan Nederland. Alleen de werkeloosheid verschilt, maar structureel ten nadele van Belgie (blok 2). Blok 4 geeft het andere grote verschil aan: Belgie heeft een tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans maar Nederland een groot overschot. De lopende rekening op de betalingsbalans is de som van netto private en publieke besparingen, dus bij gelijk of zelfs kleiner overheidstekort komt dat verschil doordat de private sector veel minder bespaart dan wel meer investeert in Belgie dan in Nederland, maar dat is geen direct overheidsbeleid.
Overigens betekent het ongelijk van Krugman niet dat er wel goed beleid gevoerd wordt in Nederland. Ze willen die tekort norm van 3% halen, maar verder is het enige patroon een van volstrekte incoherentie en een verslaving aan korte termijn bezuinigingen die lange termijn verkeerd uitpakken. De burgerij moet meer uitgeven maar alle ambtenaren (buiten de zorg) krijgen een nominale loonstop en iedereen krijgt miljarden belastingverhoging. Het kabinet preekt eensgezind hervormingsdrift maar wordt het vervolgens nergens over eens en stelt dus alles uit. Woningcorporaties moeten hun vermogen vrij spelen maar krijgen 2 miljard heffingen te betalen waarmee alle financieringscapaciteit weer weggeslagen wordt. De bouw moet weer van start maar er wordt halfslachtig en tegenstrijdig ingegrepen in de woningmarkt. En het kabinet heeft om ideologische redenen de enige partij die daar nog werk verschaft (weer die corporatiesector) de oorlog verklaard. Particulieren met een hogere hypotheek dan hun huis waard is moeten kapitaalsverzekeringen aanspreken om hun hypotheekschuld te verlagen; maar de meesten die met hun huis onder water staan zijn jongeren die de afgelopen tien jaar gekocht hebben, en daar valt nog niks te halen bij hun kapitaalsverzekeringen, alleen grote verliezen bij uitbetaling omdat de banken alle kosten aan het begin in rekening brengen. Er wordt door met de pensioenen te knoeien op korte termijn belastingopbrengsten gegenereerd, maar ten koste van de pensioenopbouw en met bijna even groot negatief effect op toekomstige belastinginkomsten. Werkeloosheid loopt maar op maar het kabinet doet niets; Asscher stelt 600 miljoen ter beschikking maar “wacht op ideeën uit de sector”. Die heeft hij kennelijk zelf niet. Wel gaat het kabinet een half miljard lastenverhoging doorvoeren voor zzp’ers, waarmee die massaal de WW in gejaagd zullen worden. Uitgesproken pijnlijk is een weinig belicht detail uit het regeerakkoord, het kabinet voert maar één lastenverlichting door, het huurwaarde forfait gaat tegen een lager tarief belast worden, een douceurtje voor mensen met serieus grote huizen die daardoor langer van de hypotheekrenteaftrek (HRA) kunnen genieten. Als er een patroon is bij dit kabinet is dat wel dat ze de gigantische inkomensoverdracht van arm naar rijk middels de HRA zoveel mogelijk in stand te houden door geld weg te halen bij lage inkomens. Dat loopt via hogere corporatiehuren en door niets te doen aan werkeloosheid die bij laaggeschoolden (weer die lagere inkomens) het hardste toeslaat. En door ZZP-ers over de rand van het bestaansminimum de WW in te duwen. Dat is wat Samson op alle straathoeken eerlijk delen noemt.
Nederland gaat met haar beleid volledig voorbij aan de twee grote problemen die overal in Europa spelen: de banken hangen aan de rem en overheidsschulden zijn in grote delen van de Eurozone zo hoog dat terugbetalen niet meer realistisch is. Dat laatste treft Nederland vooral via wegvallende exporten naar de zuidelijke landen, maar het bankprobleem speelt hier even hard als elders in Europa en wordt even verkeerd aangepakt. Hoe het wel moet is te zien in de VS: daar kregen de grootste banken in 2009 6 maanden de tijd om extra kapitaal op te halen bij hun aandeelhouders. Ondanks alle protesten kon dat natuurlijk wel, zij het tegen flinke kortingen (die worden voor Europa geschat op zo’n 30%). Jammer voor aandeelhouders van banken, maar zo trek je wel de economie weer vlot, conform de Amerikaanse ervaring. In de VS stijgt de commerciële kredietverlening al enige jaren weer en is er weer groei sinds die ingreep. Europa weigert die route te kiezen en laat banken hun kapitaalspositie versterken door hun leningen aan mkb’ers om te ruilen tegen staatspapier: Europese banken financieren overheden, niet het bedrijfsleven, en vormen daarmee een stevige rem op het economisch herstel. Recent onderzoek toont overtuigend aan dat dit beleid de verwachte recessieduur na een financiele crisis verdubbelt. Het probleem in de Eurozone wordt niet veroorzaakt door de bezuinigingen, die zijn in de VS veel harder ingezet dan hier, maar door de weigering adequaat in te grijpen bij de bankensector en door noodzakelijke structurele hervormingen continu naar voren te schuiven.
Auteur
Categorieën